Aanvragen voor rondleidingen gebeuren uitsluitend via onze website: www.ecowerf.be

Juli 2013 Wil je met je klas meer leren over afvalpreventie, sorteren, recycleren of composteren? Heb je educatief materiaal nodig om je lessen over afval op te smukken? Dan ben je bij EcoWerf aan het juiste adres! Ook jouw school kan immers gratis gebruik maken van ons educatief materiaal, het volgen van rondleidingen en het aanvragen van brochures. Het afvalpreventieteam van EcoWerf heeft heel wat mogelijkheden ter beschikking voor de scholen uit haar werkingsgebied 1. In dit document worden alle mogelijkheden op een rijtje gezet. Misschien doen jullie al aan milieuzorg op school en konden jullie één of meerdere MOS-labels in de wacht slepen Ook in dat geval zijn wij ervan overtuigd dat onze brochures en uitleenmaterialen boeiend zijn om jullie samen met de leerlingen in de milieu- en afvalproblematiek te verdiepen! Heel wat materiaal is geschikt voor kinderen van de lagere school. Toch hebben wij ook het één en ander in petto voor kleuters en leerlingen van de middelbare school. Heb je bepaalde wensen of materialen die je zou willen ontlenen maar die je niet terugvindt in dit document? Laat het ons dan weten: tips zijn steeds welkom! Aanvragen voor rondleidingen gebeuren uitsluitend via onze website: www.ecowerf.be Voor het uitlenen van materialen of het verkrijgen van documentatie stuur je best een e-mail naar afvalpreventie@ecowerf.be EcoWerf Intergemeentelijk milieubedrijf Oost-Brabant Aarschotsesteenweg 210 3012 Leuven Tel. 0800/97 0 97 Fax 016/23 50 12 afvalpreventie@ecowerf.be www.ecowerf.be 1 Deze aanbiedingen gelden voor scholen en verenigingen uit volgende gemeenten en steden: Begijnendijk, Bekkevoort, Bertem, Bierbeek, Boortmeerbeek, Boutersem, Geetbets, Glabbeek, Haacht, Herent, Hoegaarden, Holsbeek, Huldenberg, Keerbergen, Kortenaken, Kortenberg, Landen, Leuven, Linter, Lubbeek, Oud-Heverlee, Rotselaar, Scherpenheuvel-Zichem, Tielt-Winge, Tremelo en Zoutleeuw 1

EEN OVERZICHT VAN ONS AANBOD Op de pagina s hierna vind je een gedetailleerde omschrijving. I. Afvalpreventie, sorteren en recycleren 1. Interactieve programma s a) Rondleiding op het containerpark b) Rondleiding op het milieubedrijf c) Mobiele expo en spel Feestvarkentjes d) LABO / Da s Proper / Wat is er aan de hand in Viesvuilland? e) Interactief op het internet 2. Brochures, folders en stickers a) Poster Sorteergids voor huishoudelijk verpakkingsafval b) Flyer Volg de sorteergids (pmd, glas, papier-karton) c) Folder Korte sorteerhandleiding d) Brochure De voorwerpen van morgen, die sorteer je vandaag e) Brochure Afvalwijzer f) Sorteerstickers g) Spelletjesboek De Fosties h) Stripboekje Droom jij ook van recycleren? i) P-Magnizine 3. Uitleenmateriaal a) Dvd Pakweg b) Dvd DifTar c) Dvd De Voorwerpen van morgen (Fost Plus) d) Cd-rom Afval minderen voor kinderen (de OVAM) e) Recyclagekoffer (Fost Plus) f) Posterstand van het recyclageproces (Fost Plus) g) PMD Oké -spel (EcoWerf) h) Spel Pak-je afval (OVAM) i) Spelmap Ten afval! (Fost Plus) j) Sorteerspel Recymania k) Sorteerspel Afvalknaller (Fost Plus) l) Kleuterboekje De vuilnisman van L. Slegers m) Voorleesboekje De mooie plek van G. De Kockere n) Boek Meer weten over afval en recycling, van uitg. Usborne o) Afvalstraat p) Campagnemateriaal zwerfvuilopruimactie 4. Afvalrecipiënten a) Pmd-containers (120 liter) en papierkratten (40 liter) 2

b) 1.100 litercontainers voor pmd en papier-karton II. Afvalpreventie, composteren en kringlooptuinieren 1. Interactieve programma s a) Het composteringsproces: rondleiding op het milieubedrijf b) Rondleiding in een kringlooptuin c) Een compostmeester in je klas 2. Brochures en folders a) Kringlooptuintechnieken : 8-delige folderreeks (provincie Vlaams-Brabant) b) Kringlooptuin : 7-delige folderreeks (Vlaco) c) Brochures Vlaco: compost, thuiscomposteren, snoeihout, kippen en grasbeheer in de kringlooptuin 3. Uitleenmateriaal a) Cd-rom Compost: van afval tot grondstof (Technoki(d)ts) b) Voeldoos, elektrospel en kringlooppuzzel c) Compostterminator d) Compostkoffer e) Compost*kit f) Infopanelen superkiek, superworm en het groene leger g) Infostand voor posters h) Posterset provincie Vlaams-Brabant kringlooptuintechnieken i) Posterset Vlaco van 6 posters over kringlooptechnieken in de tuin j) Posterset provincie Vlaams-Brabant van 5 posters over kringlooptechnieken in de tuin k) Posterset van 2 posters over hergebruik van snoeiafval en het nut van inheemse planten (provincie Vl.-Brabant) 4. Compostvaten en -bakken Deze brochure kan je ook raadplegen op www.ecowerf.be (Menu Verenigingen en scholen ). Voor een overzicht van alle rondleidingen of educatieve materialen, kan je ook onderstaande QR-codes scannen: Rondleidingen: Educatieve materialen: 3

I. AFVALPREVENTIE, SORTEREN EN RECYCLEREN 1. Interactieve programma s a) Rondleiding op het containerpark Wat is er te zien? Tijdens een rondleiding op het containerpark van je gemeente leer je met de hele klas over de sorteerregels en het recyclageproces. 75% van ons afval wordt immers gerecycleerd. Momenteel baat EcoWerf 26 containerparken 2 uit. Onze gids leidt jullie langs de verschillende containers waarin de meest uiteenlopende recycleerbare materialen verzameld worden: pmd, glas, steenafval, snoeihout Telkens wordt nagegaan wat de container mag bevatten en wat niet. Er wordt een overzicht gegeven van wat nadien met het afval gebeurt en hoe het gerecycleerd wordt. Kinderen mogen zelf wat afval meebrengen en het in de juiste container werpen. De meeste van onze containerparken zijn uitgerust met een DifTar-systeem 3. In deze parken met gedifferentieerde Tarieven hangt het prijskaartje af van het aantal kilo s afval dat je aanlevert of van het vervoermiddel waarmee je komt. Als je een bezoekje brengt aan een DifTar-park, krijg je te zien hoe dit in zijn werk gaat. Opgelet! Controleer eerst of je tijdig op het containerpark geraakt. Kom je met de Lijnbus, raadpleeg dan eerst de dienstregeling van de Lijn (www.delijn.be). Een bezoek duurt ongeveer 50 minuten. Een rondleiding in de voormiddag of op maandagnamiddag verloopt rustiger omdat het containerpark dan niet toegankelijk is voor de inwoners. Hou er wel rekening mee dat er op die momenten meer kans is op lege containers. In de namiddag is er meer te zien, maar dan is er meer verkeer. Aan jou de keuze! 2 De containerparken van Bierbeek en Kortenaken worden niet uitgebaat door EcoWerf. Hier kunnen wij dus ook geen rondleidingen verzorgen. Contacteer de milieudienst om te horen of een rondleiding mogelijk is. 3 DifTar-parken op 01/03/2012: volume = Bertem (samen met Huldenberg), Boutersem, Hoegaarden, Holsbeek, Bekkevoort, Boortmeerbeek, Wilsele, Kessel-Lo, Heverlee en Linter; gewicht = Herent, Kortenberg, Lubbeek, Keerbergen, Haacht, Rotselaar, Tremelo, Glabbeek, Zichem. 4

Voorwaarden: - De aanvraag dient te gebeuren via de website van EcoWerf en dit minstens 3 weken voor de datum van de rondleiding. Een bevestiging of nieuw datumvoorstel volgt. Het organiseren van een rondleiding op eigen initiatief, zonder de begeleiding van een gids van EcoWerf, is niet toegelaten. - De rondleidingen gebeuren enkel in groepsverband; er worden geen rondleidingen georganiseerd voor privépersonen. Per bezoek kunnen niet meer dan 2 groepen worden rondgeleid. De grootte van de groep beperkt zich tot maximum 20 personen. - De rondleidingen vinden plaats tijdens de kantooruren, van maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 16.30 uur. - Deze rondleiding is gratis. Bij laattijdige annulering of niet komen opdagen rekenen wij 60 euro per groep aan. b) Rondleiding op het milieubedrijf Wat is er te zien? Wat gebeurt er met ons afval nadat de vrachtwagen het heeft opgehaald? Breng een bezoek aan het milieubedrijf en kom alles te weten over de activiteiten van EcoWerf. Bij een bezoek aan het milieubedrijf heb je de keuze uit volgende rondleidingen: - Stortbunkers en composteerinstallatie (ca. 1 uur) - Stortbunkers, composteerinstallatie en containerpark (ca. 2 uur) - Stortbunkers, composteerinstallatie en transportsite (ca. 2 uur) Stortbunkers De ophaalwagens storten het huisvuil en gft in gigantische stortbunkers. Het huisvuil wordt vervolgens overgeladen in grote containerwagens en afgevoerd naar de verbrandingsoven. Gft blijft ter plaatse en wordt verwerkt tot compost. De stortbunkers kan je enkel bezoeken in combinatie met een bezoek aan de composteerinstallatie. Composteerinstallatie Voor de verwerking van gft bouwde EcoWerf een eigen overdekte composteerinstallatie. Hoe groente-, fruit- en tuinafval omgezet wordt tot compost, krijg je te zien tijdens het bezoek. Je bezoekt eerst de stortbunkers en gaat dan naar de controlekamer. Daar wordt via de computer de temperatuur, vochtigheid en ventilatie in het composterend materiaal nauwlettend in de gaten gehouden. Hoe geurtjes uit de lucht gefilterd worden, zie je bij de biofilters. Uiteindelijk leidt onze gids je naar de nabewerking van de compostering en de narijpingshal. Het gft is nu volwaardige compost geworden! Een bezoek aan de stortbunkers en composteerinstallatie duurt ongeveer 1 uur. Je kan je bezoek aan de composteerinstallatie combineren met een bezoek aan het nabijgelegen containerpark of een bezoek een de transportsite. Deze rondleidingen duren ongeveer 2 uur. Transportsite Tijdens deze rondleiding neem je een kijkje in de stelplaats met ophaalwagens, de spiegelafstelplaats en de overslaghal voor pmd en papier-karton. Daar zie je hoe de kraanman papier-karton en pmd overlaadt in grote containerwagens voor afvoer naar de verwerkers. 5

Deze rondleiding wordt steeds voorafgegaan door een bezoek aan de composteerinstallatie en vindt enkel plaats in de namiddag (vanaf 13.00 uur). De volledige rondleiding duurt ongeveer 2 uur. Belangrijke info voor bezoekers Wij doen ons uiterste best om de geleide bezoeken zo veilig en vlot mogelijk te laten verlopen. Hou er toch rekening mee dat er heel wat verkeer op het milieubedrijf is. Wij zijn een afvalverwerkend bedrijf... geurtjes en lawaai zijn dus niet altijd te vermijden! Onze rondleidingen zijn geschikt voor leerlingen vanaf de eerste graad van het lager onderwijs tot en met volwassenen. Voor kleutertjes is er een verkorte rondleiding van ongeveer 25 minuten op het containerpark mogelijk of een bezoek aan de Kringlooptuin in Wakkerzeel of de Tuinen van Hoegaarden (zie punt I.I.1.b). Voor zwangere vrouwen of mensen met astma of longproblemen is een rondleiding op de composteerinstallatie af te raden; deze personen kunnen niet mee in de stortbunker en narijpingshal. Adres: EcoWerf, Aarschotsesteenweg 210, 3012 Wilsele (Leuven) Deze site is bereikbaar met het openbaar vervoer: neem in Leuven station bus 333, 334 of 335. Na vijf minuten kom je aan de halte Wilsele elektriciteitswijk. Van daar zie je EcoWerf liggen en is het minder dan 100 meter stappen! Controleer eerst op www.delijn.be hoe laat je hier kan zijn, alvorens een rondleiding vast te leggen! Voorwaarden: - De aanvraag dient te gebeuren via de website van EcoWerf en dit minstens 3 weken voor de datum van de rondleiding. - Per bezoek kunnen niet meer dan 2 groepen worden rondgeleid. De grootte van de groep beperkt zich tot maximum 20 personen. Er worden geen rondleidingen georganiseerd voor individuen. - De rondleidingen vinden plaats tijdens de kantooruren, van maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 16.30 uur. De gecombineerde rondleiding met bezoek aan de transportsite kan enkel vanaf 13.00 uur plaatsvinden. - Deze rondleiding is gratis. Bij laattijdige annulering of niet komen opdagen rekenen wij 60 euro per groep aan. c) Mobiele expo en spel Feestvarkentjes 1) Interactieve panelen Wat? Doel? Materiaal? Doelgroep? Begeleiding? Tijdsduur? 5 interactieve panelen over de verschillende manieren om afval te beheren (afvalpreventie, hergebruik, sorteren en recycleren, verbranden, storten). Kinderen ontdekken zelf op een ludieke manier hoe afval beheerd wordt door de deurtjes op de panelen te openen. 5 panelen; elk paneel meet 1m70 lang, 1m51 hoog en 60cm breed. Lager onderwijs (in gezins- of klasverband). Geen begeleiding nodig, kan individueel bezocht worden. 10 minuten. 6

Paneel afvalpreventie Paneel hergebruik Paneel sorteren en recycleren Paneel verbranden Paneel storten 2) Spel Feestvarkentjes Wat? Interactief spel over de verschillende manieren om afval te beheren. Doel? De spelers maken kennis met de afvalproblematiek vanuit hun eigen leefwereld: afval na een verjaardagsfeestje. Ze doorlopen de verwerkingsmethoden van het feestafval van de slechtste tot de beste: storten, verbranden, sorteren en recycleren, hergebruik en afvalpreventie. Doelgroep? Vijf- tot achtjarigen (in klasverband). Aantal spelers? Maximum 25 deelnemers. Begeleiding? 1 spelbegeleider (EcoWerf-medewerker) + 1 begeleider van de school Materiaal? Spelmateriaal + 1 paneel afvalmeter. Setting: 5 interactieve panelen (zie hierboven). Tijdsduur? 2 lesuren. De Mobiele expo en het spel Feestvarkentjes werden voor EcoWerf ontwikkeld door het C.I.S. (Centrum Informatieve Spelen www.spelinfo.be), met de steun van Fost Plus (www.fostplus.be). Voorwaarden: Infostand mobiele expo - De infostand moet overdekt opgesteld worden, de ontlener zorgt zelf voor permanentie bij de infostand tijdens de duur van de expositie. Spel Feestvarkentjes - Het spel wordt begeleid door bedrijfsgidsen van EcoWerf. Om praktische redenen beperken wij de groepen tot maximum 25 leerlingen. - De school voorziet een grote binnenruimte voor het spel van ongeveer 90m²: de turnzaal of een polyvalente ruimte. 7

- Indien het restafval in de gemeente in zakken wordt ingezameld, voorziet de school een afvalzak (als voorbeeld). - De school voorziet bij voorkeur 1 grote tafel (kan ook door EcoWerf meegebracht worden). Er zijn geen stoelen nodig. - De spelmaterialen en infostand worden op voorhand gebracht en achteraf terug opgehaald door EcoWerf. Dit zal niet altijd aansluitend bij de begeleiding zijn. De school voorziet een lokaal waar de materialen veilig kunnen bewaard worden. Indien de materialen niet onmiddellijk kunnen geplaatst worden in de ruimte waar het spel begeleid wordt, zorgt de school voor 1 of 2 helpers die de gids helpen bij het opstellen en opruimen van de infostand en spelmaterialen. - De leerkracht (of een begeleider van de school) is aanwezig tijdens het spel voor extra ondersteuning. - EcoWerf bezorgt de school een lesbrief bij de bevestiging van de reservatie. Hier staan enkele oefeningen op die de leerkracht met de klas kan uitvoeren ter voorbereiding en verwerking van het spel. - Elke kleuterklas die het spel speelt, ontvangt een exemplaar van het kleuterboekje De vuilnisman van L. Slegers (zolang de voorraad strekt). - Reserveren doe je minstens 3 weken op voorhand via het aanvraagformulier op onze website. Wij bezorgen je een bevestiging of verwittigen je indien de uitleen niet mogelijk is. - Het ontlenen is gratis. Bij laattijdige annulering wordt evenwel een kost van 60 euro aangerekend. d) LABO / Da s Proper/ Wat is er aan de hand in Viesvuilland? Eén maal per jaar ontvang je als lagere school van ons een brief met de mogelijkheid in te schrijven voor LABO, een gratis animatie omtrent Leren Afval Beheren Op school. Hou in juni je brievenbus in de gaten, want dan versturen wij de uitnodigingen! Het programma neemt een halve dag in beslag en gaat door in een klaslokaal of in een polyvalente ruimte bij jullie op school. Op een ludieke en interactieve manier leren de kinderen over de hoeveelheid afval, de ladder van Lansink met de vijf mogelijkheden om afval te voorkomen en te verwerken, de voorwerpen van morgen, het recyclageproces enz. Voor de klassen van het 4 e en 5 e middelbaar is er Da s Proper. Da s Proper biedt educatieve workshops aan die de leerlingen bewustmaken van het afvalbeheer en hen tegelijk ook oplossingen aanreiken. Je hebt de keuze uit drie werkvormen: een quiz (1 lesuur), een rollenspel (2 lesuren) en een debat (2 lesuren). Bij elk van de drie zal een educatief medewerker van GREEN de jongeren begeleiden. Beide projecten sluiten aan bij de eindtermen en zijn een initiatief van Fost Plus en GREEN Belgium. Ook voor kleuters ontwikkelde Fost Plus en GREEN vzw speciaal voor de kleuterschool een nieuwe workshop die perfect aansluit bij de ontwikkelingsdoelen. Wat is er aan de hand in Viesvuilland? is een interactieve workshop rond afval waarbij 2,5 tot 5-jarigen spelenderwijs leren sorteren en het belang ondervinden van goed afvalbeheer. Via een geïllustreerd verhaal, een avontuurlijke sorteerrace en een interactieve dvd helpen de kleuters Viesvuilland weer proper maken. 8

e) Interactief op het internet Ook op internet vind je heel wat interactieve spelletjes die je in de klas op de pc kan spelen. - Robby de Robot, gemaakt van gerecycleerd afval, helpt je op een milieuvriendelijke manier om te gaan met afval. Surf naar: http://www.ecowerf.be/edu/index.htm. - Kabouterspel: ontdek hoe de kabouters creatief omgaan met afval en test je sorteerkennis! Surf naar http://fostplus.accounts.intracto.be/ecowerf/. Ken je nog andere websites waar ludieke afvalspelletjes aangeboden worden? Laat het ons dan weten op afvalpreventie@ecowerf.be. 9

2. Brochures, folders en stickers EcoWerf beschikt over een aantal brochures, folders en stickers die gratis te verkrijgen zijn door een mailtje te sturen naar afvalpreventie@ecowerf.be met een duidelijke vermelding van de naam van de school, het adres, de gewenste materialen en hoeveelheden. Sommige materialen zijn slechts beperkt verkrijgbaar, zoals ook hieronder vermeld. Welke materialen hebben wij voor jullie in petto? a) Poster Sorteergids voor huishoudelijk verpakkingsafval Affiche met sorteerinstructies op basis van foto s voor pmd, glas en papier-karton. Van deze poster kunnen maximum 5 exemplaren besteld worden. b) Flyer Volg de sorteergids (pmd, glas, papier-karton) Op deze A5-flyer staan de sorteerregels van pmd, glas en papier-karton aan de hand van foto s afgebeeld. De flyer is vooral geschikt voor analfabeten of anderstaligen. Je kan er maximum 30 exemplaren van bestellen. c) Folder Korte sorteerhandleiding Sorteertips voor huishoudelijk verpakkingsafval met extra info over het waarom van de sorteerregels. Maximaal aantal te bestellen: 30 stuks. 10

d) Brochure De voorwerpen van morgen, die sorteer je vandaag Brochure over de recyclage van pmd, glas en papier-karton. Achtergrondinformatie bij de dvd De voorwerpen van morgen en de recyclagekoffer. Van deze brochure kunnen maximum 5 exemplaren besteld worden. e) Brochure Afvalwijzer Deze brochure uitgegeven door de provincie Vlaams-Brabant gaat over de 9 belangrijkste afvalstoffen van huishoudelijke oorsprong. Deze zijn gerangschikt op basis van hun aandeel in de totale huishoudelijke afvalberg. Blikvanger in de brochure zijn de tekeningen die op een schematische wijze uitleggen hoe al deze afvalstoffen verwerkt worden. Bijkomend bevat deze brochure ook handige weetjes over het voorkomen van afval, het sorteren en de kostprijs. Van deze brochure kan je max. 1 exemplaar aanvragen. De brochure kan je ook downloaden via www.vlaams-brabant.be. (http://www.vlaamsbrabant.be/wonen-milieu/milieu-ennatuur/afval/afval-thuis/afvalwijzer/index.jsp). f) Sorteerstickers Er zijn 5 soorten stickers in A3-formaat te verkrijgen van de fracties pmd, papier en karton, glas, gft en restafval. De stickers tonen aan de hand van tekeningen welke afvalstoffen wel en niet onder deze fractie vallen. De stickers zijn kindvriendelijk en geschikt om op afvalcontainers te plakken. Wegens de hoge kostprijs is het aantal stickers dat een school kan verkrijgen beperkt. Omschrijf ons daarom bij de aanvraag voor de stickers waarvoor je ze wil gebruiken en op welke manier de leerlingen betrokken worden bij het sorteren. 11

g) Spelletjesboek De Fosties Dit spelletjesboek van A5-formaat bevat 14 bladzijden vol kruiswoordraadsels en andere spelletjes omtrent afval. Het boekje is bedoeld voor kinderen van het lager onderwijs en kan aangevraagd worden in het kader van werken rond afval, projectweken rond afvalpreventie, acties rond sorteren enz. Er kunnen maximaal 30 Fosties besteld worden. h) Stripboekje Droom jij ook van recycleren? Een tof boekje met stripverhaaltjes en spelletjes van 8 bladzijden over sorteren en recycleren, bedoeld voor leerlingen van de 2 e en 3 e graad van het lager onderwijs. Maximaal te bestellen aantal: 30 stuks. i) P-Magnizine De p van pmd durft wel eens voor verwarring zorgen bij het sorteren van plastic afval voor de blauwe zak. Dit sexy magazine zet de sorteerregels voor plastic afval nog eens op een rijtje. Het magazine is bedoeld voor jongeren van het middelbaar onderwijs en voor volwassenen. Je kan er maximaal 30 stuks van bestellen. 12

3. Uitleenmateriaal Als school heb je de mogelijkheid gratis educatief materiaal te ontlenen. Hoe vroeger je reserveert, hoe meer kans je uiteraard hebt dat het gevraagde materiaal beschikbaar is. Hou hierbij rekening met de volgende voorwaarden: - De uitgeleende materialen dienen op de afgesproken datum te worden opgehaald bij EcoWerf, Afvalpreventieteam, Aarschotsesteenweg 210, 3012 Leuven. Op ditzelfde adres dienen de materialen in dezelfde staat te worden teruggebracht. Afhalen en terugbrengen kan op weekdagen tussen 08.30 en 12.00 uur en tussen 13.00 en 16.30 uur. Dvd s en video s kunnen met de post opgestuurd worden. - De materialen dienen in een droge ruimte te worden opgesteld, beschut tegen regen en wind. Bij schade of verlies van (gedeelten van) de materialen rekenen wij de herstelkosten door. - Reservaties gebeuren uitsluitend door een mailtje te sturen naar afvalpreventie@ecowerf.be. De volgende materialen staan ter beschikking: a) Dvd Pakweg In het voorjaar van 2006 zonden verschillende afvalintercommunales, waaronder EcoWerf, de reeks Pakweg uit op de lokale tv-zender. Pakweg kwam er op initiatief van Fost Plus. In deze tiendelige reeks wordt stap voor stap in beeld gebracht hoe je verpakkingsafval kan voorkomen, op welke manier je dit afval moet sorteren en hoe het gerecycleerd wordt. Elke aflevering duurt 3 à 5 minuten. De inhoud van de uitzendingen ziet er als volgt uit: Algemene voorstelling van het verpakkingsafval Glasinzameling Glasverwerking Inzameling papier en karton Verwerking papier en karton Voorstelling pmd Pmd (plastic flessen en flacons) Pmd (metalen verpakkingen en drankkartons) Voorkomen van verpakkingsafval Resultaten b) Dvd DifTar Ondertussen is in 16 EcoWerf-gemeenten 4 het DifTar-systeem ingevoerd voor inzameling aan huis van restafval en gft. DifTar staat voor gedifferentieerde Tarieven. De inwoners bieden hun huisvuil en gft aan in containers met een elektronische chip en betalen hun afval per kilogram. Ook op onze containerparken hangt het prijskaartje van het afval dat inwoners aanvoeren steeds meer af van het volume of gewicht dat zij bij hebben. In de toekomst zal dit systeem in steeds meer gemeenten ingevoerd worden. Momenteel (juli 2012) baat EcoWerf 9 containerparken uit met een systeem van DifTar volgens gewicht 5 en 10 parken met een systeem van DifTar volgens volume 6. Op deze video van ongeveer 30 minuten worden op een ludieke manier alle aspecten van het DifTarsysteem toegelicht, vooral met aandacht op het voorkomen van afval via afvalarm winkelen, kringlooptuinieren, De Kringwinkel 4 Bekkevoort, Bertem, Bierbeek, Boortmeerbeek, Boutersem, Geetbets, Haacht, Hoegaarden, Keerbergen, Kortenaken, Kortenberg, Linter, Lubbeek, Rotselaar, Tremelo en Zoutleeuw 5 Glabbeek, Haacht, Herent, Keerbergen, Kortenberg, Lubbeek, Rotselaar, Tremelo, Zichem 6 Bekkevoort, Bertem/Huldenberg, Boortmeerbeek, Boutersem, Hoegaarden, Holsbeek, Leuven (Wilsele, Kessel-Lo, Heverlee) en Linter 13

c) Dvd De voorwerpen van morgen Op dit filmpje van ongeveer 10 minuten leer je over het recyclageproces van papier en karton, glas, plastic flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons (pmd). Je krijgt een duidelijk beeld van de voorwerpen die gemaakt kunnen worden uit al dit afval. d) Cd-rom Afval minderen voor kinderen Via de simulatie op deze cd-rom komen leerlingen te weten hoeveel afval een school produceert. De cd-rom is bedoeld voor leerlingen van de derde graad van het basisonderwijs. De cd-rom maakt deel uit van het multimediapakket van de OVAM, Afval minderen voor kinderen en stimuleert leerlingen om na te denken over het afvalprobleem. Dit educatieve multimediapakket bestaat uit: - Cd-rom (uitleenbaar bij EcoWerf) - Lesfiches en brochure (te downloaden via www.ovam.be: Home > Afval en materialen > Afvalpreventie > Op school > Afval minderen). Afval minderen voor kinderen bevat aangepaste leermiddelen voor de kinderen van de laatste kleuterklas en van de drie graden van het basisonderwijs. De leerkracht beschikt met het pakket over ruime achtergrondinformatie en bruikbare suggesties en tips voor boeiende lessen. De aangeboden leermiddelen in het pakket zijn aangepast naar inhoud en methodiek aan de mogelijkheden, interesses en leefwereld van de kinderen. e) Recyclagekoffer De recyclagekoffer van Fost Plus maakt niet alleen de recyclage van glas, pmd en papier en karton duidelijk, ook het nut van het juist sorteren en de selectieve inzamelingen komt aan bod. De koffer bevat voor elke soort verpakkingsafval voorbeelden van afval, halffabricaten (tussenproducten in het recyclageproces) en recyclageproducten (voorbeelden van afgewerkte producten van gerecycleerd materiaal). In de koffer steekt ook de video/dvd De voorwerpen van morgen en de brochure De voorwerpen van morgen, die sorteer je vandaag. De recyclagekoffer is voorzien van een draagriem. f) Posterstand van het recyclageproces Deze posterstand bevat 4 panelen met daarop het recyclageproces van ons verpakkingsafval: pmd, glas en papier en karton. De hele stand kan opgerold worden en is transporteerbaar in een handige draagtas. g) PMD Oké -spel Het PMD Oké -spel is een magneetbord waarbij de spelers hun pmd-sorteerkennis kunnen testen. 14

h) Spel Pak-je afval Pak-je afval! is een spel van de OVAM, ontwikkeld door C.I.S., over afvalpreventie. Pak-je afval bevat drie spelvormen. Waar het eerste spel de hoeveelheid afval visualiseert, legt de afvalquiz de link tussen levenstijl en afvalproductie. Het derde spel helpt bij het maken van afspraken rond afvalvoorkoming. Doelgroep: 6 tot 18 jaar (3 versies). Doelstelling: wijzen op het belang van afvalvoorkoming Werkvorm: spellendoos met 3 spelmethodieken i) Spelmap Ten afval! Dit spel is ontwikkeld door Fost Plus en is eigenlijk gemaakt voor jeugdverenigingen. Maar dit uitgebreide spel kan zeker ook gespeeld worden op school. Het is bedoeld voor kinderen van 6 tot 18 jaar en kan met minimum 20 spelers en maximum 120 spelers gespeeld worden. Het volledige spel duurt 3 à 4 uur en je hebt er een groot buitenspeelterrein (zoals een speelplaats of een groot grasveld) voor nodig. Ook als jullie niet zoveel tijd ter beschikking hebben, kan het interessant zijn dit spel te ontlenen om er deeltjes van uit te voeren. In dit spel wordt op een leuke en speelse manier het thema afval sorteren en recycleren aangekaart. De spelers ervaren wat er met gesorteerd verpakkingsafval gebeurt en ontdekken dat je gesorteerd verpakkingsafval tot heel wat nieuwe producten kan recycleren. Wat je bij ons kan uitlenen is een uitgebreide handleiding met spelmateriaal. Alles wordt je van begin tot eind stapje voor stap uitgelegd. Meer info vind je bovendien op http://www.fostplus.be/tpl/page.cfm?pagid=297. j) Sorteerspel Recymania Recymania leert jongeren met handen en voeten sorteren. Letterlijk. De opgegeven afvalmaterialen moeten ze in de juiste afvalbak (pmd, papier&karton, huisvuil, gft of glas) sorteren door met handen of voeten het juiste antwoord te kiezen op de spelmat. Evenwicht bewaren wordt een uitdaging! Een maniakaal tof spel! Doelgroep: 6 tot 10-jarigen Aantal spelers: 4 à 5 deelnemers en een begeleider Spelduur: ongeveer 20 minuten Het spel werd ontworpen door Oli&Co, vijf Bachelor-na-Bachelor studenten Bedrijfskunde van de Katholieke Hogeschool Leuven in het kader van hun Small Business Project. Met Recymania willen Oli&Co kinderen op speelse wijze afval leren sorteren. Mooi meegenomen is ook dat de termen van de afvalmaterialen zowel in het Nederlands als in het Frans vermeld staan. Iets oudere spelers kunnen hiermee aan de slag in de les Frans! 15

k) Sorteerspel Afvalknaller Zet je sorteerkennis op scherp en mik het afval in de juiste schietschijf: glas, papier&karton, pmd of restafval. Een aanrader voor jong en oud! l) Kleuterboekje De vuilnisbakmakkers De vuilnisbakmakkers vertelt de avonturen van de verpakkingen Petra Pakk, Ali Minium en hun makkers. Zij gaan in een verlaten school op zoek naar de juiste afvalbak. Samen met hen leren de kinderen over sorteren en recycleren. Het boekje bevat een cd-rom met luisterspel. Het verhaal kan je ook online lezen of beluisteren: www.vuilnisbakmakkers.be Voor de leerlingen is er een vereenvoudigde versie (zonder harde kaft en cd-rom). In dit boekje staan spelletjes en knutselpagina s. Productie i.s.m. Fost Plus en de intercommunales voor afvalbeheer. m) Kleuterboekje De vuilnisman De vuilnisman is een boeiend verhaaltje dat kleuters leert over de taken van de vuilnisman en hen op speelse wijze laat kennismaken met afvalpreventie. Productie i.s.m. IOK Afvalbeheer en Fost Plus. Slegers, L. (2011). De vuilnisman. Hasselt: Clavis Uitgeverij. n) Voorleesboekje De mooie plek De prachtige foto s in het voorleesboekje De mooie plek ondersteunen visueel de strijd tegen zwerfvuil. Productie i.s.m. IOK Afvalbeheer, Fost Plus en de OVAM. De Cockere, G. (2010). De mooie plek. Geel: IOK Afvalbeheer. o) Boek Meer weten over afval en recycling In Meer weten over afval en recycling nemen kleurrijke tekeningen met talrijke deurtjes 8- tot 12-jarigen mee op ontdekking in het recyclageproces! Frith, A. (2011). Meer weten over afval en recycling. London: Usborne. (Vertaling van: See inside Recycling and Rubbish, 2010) 16

p) Afvalstraat EcoWerf heeft vier afvalstraten ter beschikking die je gratis kan ontlenen voor het selectief inzamelen van afval (pmd, papier en karton, gft en/of huisvuil) op evenementen, schoolfeesten Het reservatieformulier en het uitgebreide uitleenreglement zijn te verkrijgen door een mailtje te sturen naar afvalpreventie@ecowerf.be. Doe dit minstens 3 weken op voorhand! De afvalstraat is 1,70m hoog en 2,50m breed en kan dicht geplooid worden tot een breedte van 1,30m. Per afvalstraat zijn er vier 120 litercontainers. Hou rekening met deze afmetingen als je één of meerdere afvalstraten komt afhalen want het geheel kan niet met een personenwagen vervoerd worden. We vragen uitdrukkelijk om met twee mensen de afvalstraat te komen halen en terugbrengen en om zelf voor beschermmateriaal (bv. dekens) te zorgen voor een optimaal verloop van het transport. In het aanvraagformulier staan enkele voorwaarden opgesomd omtrent afvalpreventie en sorteren. Aan minstens vijf daarvan moet voldaan zijn om de afvalstraat te ontlenen. Bij de afvalstraat wordt een aantal zakken meegegeven die in de containers passen en waarin het afval gedeponeerd kan worden. Bij het terugbrengen van de afvalstraat kunnen deze zakken met afval bij ons achtergelaten worden. Het aantal gebruikte zakken wordt aangerekend: je betaalt met andere woorden voor de verwerking van je afval. Het aanleveren van papier en karton is gratis. De prijzen voor de andere afvalstoffen per zak van 120 liter zijn de volgende: gft 2 euro, pmd 0,25 euro, huisvuil 3 euro. De containers dienen proper te worden teruggebracht. Zo niet, wordt een reinigingskost van 30 euro per afvalstraat aangerekend. Ook beschadigingen of het ontbreken van onderdelen wordt aangerekend. De afvalstraten dienen gehaald en teruggebracht te worden op EcoWerf op weekdagen tussen 08.30 en 12.00 uur of tussen 13.00 en 16.30 uur. q) Campagnemateriaal zwerfvuilopruimactie Met het uitleenmateriaal van EcoWerf plaats je je zwerfvuilopruimactie nóg beter in de kijker. Volgende materialen staan ter beschikking: 2 inflatables Deze 3 meter hoge zwerfvuilruimers zijn de ideale aandachtstrekker voor je actie. De zuil bevat een plastic tasje waar een A4-affiche in past. Hierop kan je meer info tonen over de actie. De inflatables zijn makkelijk op te stellen. 6 spandoeken De spandoeken kunnen gebruikt worden om de zwerfvuilactie aan te kondigen. Er zijn 2 verschillende formaten beschikbaar (groot: 500 x 80 cm, dubbelzijdig bedrukt, om bv. boven een straat te hangen, en klein: 250 x 40 cm, eenzijdig bedrukt om bv. tegen een gevel of container te hangen). 17

3 gocarts met kipkar De gocarts geven je opruimactie net dat tikkeltje meer! Ze zijn volledig uitgerust met een kipkar, verlichtingsset, zwaailamp, vlaggetje, hoorn en spiegels. Een helm en veiligheidshesje verhogen de veiligheid. Schoudertassen Om de vrijwilligers te bedanken die zich ingezet hebben voor de zwerfvuilopruimactie, is er een klein geschenkje voorzien. Elke vrijwilliger ontvangt een trendy herbruikbare schoudertas in een fris natuurkleurtje voorzien van het logo van de zwerfvuilactie. Zwerfvuilmateriaal Interleuven Via Interleuven kan je ook gratis fluohesjes, zwerfvuilhandschoenen en prikstokken lenen. Neem contact op met de afvalpreventiedienst van EcoWerf (afvalpreventie@ecowerf.be of 016/28 43 45) voor meer info. Ondersteunend lespakket over zwerfvuil Zoek je nog ondersteuning voor je lessen over zwerfvuil of wil je een opruimactie kaderen? Los van het campagnemateriaal van EcoWerf dat je bij je gemeente kan uitlenen, kan je op de website http://www.indevuilbak.be/educatief/ kant-en-klare lesfiches en didactisch materiaal vinden over zwerfvuil. Er is materiaal beschikbaar voor verschillende vakken uit alle graden van de onderwijsvormen ASO, TSO, BSO en KSO. Het pakket werd uitgewerkt door de Vlaamse koepel 'indevuilbak', een gezamenlijk initiatief van de OVAM, Fost Plus en lokale besturen, in samenwerking met GREEN en de Arteveldehogeschool. 4. Afvalrecipiënten a) Pmd-containers (120 liter) en papierkratten (40 liter) Pmd-containers: In het kader van het scholenproject van Fost Plus kan je bij EcoWerf gratis pmd-containers aanvragen. Deze blauwe kunststofcontainers hebben een capaciteit van 120 liter. Per school heb je recht op één container per 50 leerlingen. Hou er wel rekening mee dat je de ingezamelde pmd niet in de containers kan aanbieden voor de pmd-inzameling aan huis. Per container krijg je 1-malig gratis een rol van 10 pmd-zakken van 120 liter mee. Deze kan je aanbieden voor de periodieke pmd-inzameling. Vroeg je in het verleden reeds pmd-containers aan, dan blijven die meetellen voor het maximaal aantal. 18

Papierkratten: In het kader van het scholenproject van Fost Plus kan je bij EcoWerf gratis papierkratten aanvragen. Deze zijn gemaakt van gele kunststof en hebben een capaciteit van 40 liter. Per school heb je recht op één krat per klaslokaal en voor de burelen. Hou er wel rekening mee dat je het ingezamelde papier niet in de papierkratten kan aanbieden voor de inzameling van papier! Vroeg je in het verleden reeds papierkratten aan, dan blijven die meetellen voor het maximaal aantal. Hoe kan je de papierkratten en/of pmd-containers aanvragen? Stuur een mailtje naar afvalpreventie@ecowerf.be en zet de milieudienst van je gemeente in cc. EcoWerf controleert jullie gegevens en eventuele vroegere aanvragen en laat je weten wanneer je de containers/papierkratten kan komen afhalen. Onze stock is beperkt, waardoor het kan zijn dat je even moet wachten op je bestelling. Gft-containers zijn niet te verkrijgen via EcoWerf. Wend je hiervoor tot de milieudienst van je gemeente of stad. b) 1.100 litercontainers voor pmd en papier-karton In het kader van het scholenproject van Fost Plus kan je bij EcoWerf 1.100 litercontainers aanvragen voor pmd en papier-karton. Pmd-containers: Elke school heeft recht op 1 gratis pmd-container van 1.100 liter. Scholen met meer dan 800 leerlingen, kunnen 2 gratis stuks aanvragen. Papier-kartoncontainers: Elke school heeft recht op 1 1.100 litercontainer voor papier-karton aan de voordelige prijs van 93,50 euro (excl. btw en levering). Scholen met meer dan 800 leerlingen, kunnen 2 stuks aanvragen aan deze prijs. Extra containers kunnen bij EcoWerf aangekocht worden aan de prijs van 247,50 euro (excl. btw en levering). Hoe het ingezamelde afval aanbieden? - Het correct ingezamelde papier/karton en pmd haalt EcoWerf aan de school op (aanbieden aan de straatkant), op de inzameldagen zoals vermeld op de afvalkalender. - Papier en karton mag los in de 1.100 litercontainer. Pmd mag niet los in de container aangeboden worden, maar moet in pmd-zakken in de container (retributie). - Opmerkingen: - Prop de 1.100 litercontainers niet te vol zodat het deksel nog sluit. - Containers die elders gekocht zijn, worden niet door EcoWerf geledigd. Bestellen en afhalen van de containers - Contacteer de afvalpreventiedienst via 016/28 43 42 of afvalpreventie@ecowerf.be. - De school kan, na bestelling, de containers zelf op de site van EcoWerf, Aarschotsesteenweg 210 te 3012 Leuven, afhalen tijdens de kantooruren. Indien gewenst brengen wij de containers ter plaatse (leveringskost van 10 euro per stuk, excl. btw) 19

I.I. AFVALPREVENTIE, COMPOSTEREN EN KRINGLOOPTUINIEREN 1. Interactieve programma s Hieronder vind je de interactieve programma s die wij vanuit EcoWerf aanbieden. a) Het composteringsproces: rondleiding op het milieubedrijf Wens je met je klas een bezoek te brengen aan een grootschalige composteerinstallatie, dan kan dat. Voor meer informatie verwijzen we je naar punt I.1.b) van dit document. b) Rondleiding in een kringlooptuin Kringlooptuin van Wakkerzeel In 2003 legde EcoWerf een kringlooptuin aan in Wakkerzeel, in samenwerking met de provincie Vlaams- Brabant, de gemeente Haacht en de Kerkfabriek. In deze pastorietuin geven we uitgebreid de gelegenheid om je neus in het groenafval van de tuin te stoppen. Met behulp van uitgewerkte praktijkvoorbeelden zie je hoe je een tuin kan uitbouwen tot een perfecte kringloop en je bezoekjes met tuinafval aan het containerpark kan verminderen. Ook over thuiscomposteren kom je van alles te weten. Voor kinderen van de lagere school werd een speciale, interactieve rondleiding voorzien. Gewapend met potjes en vergrootglazen gaan zij op zoek naar de beestjes in de tuin en naar kringloopelementen. Er is bovendien de mogelijkheid tot het spelen van een heus compostspel. Dit kindvriendelijke programma duurt ruim een uur. Adres: pastorie van Wakkerzeel, Pastoriestraat 13, Wakkerzeel (Haacht) 20

Tuinen van Hoegaarden In dit mooie, harmonisch beheerde park past het tuinteam bijzonder veel kringlooptuintechnieken toe: onderhoudsvriendelijke borders, gemulchmaaide grasmat en gebruik van hakselhout in de fruittuin, takkenwallen, vlechtwerken en snipperwanden, ecologische grassentuin Bezoekers vinden extra info over de toegepaste technieken op de nieuwe tuintotems in de tuinen. Groepen uit de EcoWerf-regio kunnen gratis een rondleiding Kringloopwandelen aanvragen via EcoWerf. Een ervaren gids zet de gebruikte technieken extra in de kijker en geeft tips over hoe je in je eigen tuin groenafval kan beperken. Adres: Tuinen van Hoegaarden, Houtmarkt 1, 3320 Hoegaarden Voorwaarden: - De aanvraag dient te gebeuren via de website van EcoWerf en dit minstens 3 weken voor de gewenste datum van de rondleiding. Het organiseren van een rondleiding op eigen initiatief, zonder de begeleiding van een gids van EcoWerf, is niet toegelaten. - De rondleidingen gebeuren enkel in groepsverband; er worden geen rondleidingen georganiseerd voor privépersonen. Per bezoek kunnen niet meer dan 2 groepen worden rondgeleid. De grootte van de groep beperkt zich tot 25 personen. - Deze rondleiding is gratis. Bij laattijdige annulering of niet komen opdagen rekenen wij 60 euro per groep aan. c) Een compostmeester in je klas Eten jullie fruit op school? Wordt er vers gekookt? Of is er een schooltuin? Dan hebben jullie gft (groente-, fruit- en tuinafval) dat jullie gemakkelijk zelf kunnen composteren op school! Heel wat gemeenten hebben vrijwillige compostmeesters die naar scholen trekken of scholen uitnodigen om de kinderen te leren over de wereld van de compostbeestjes en over de kneepjes van het vak van composteren. Als je een compostmeester uitnodigt in je klas, helpt hij je zoeken naar wat wel en wat niet composteerbaar is, welke compostbeestjes er allemaal zijn, hoe de compost in de schooltuin of in de bloembakken gebruikt kan worden enz. Contacteer eerst de milieudienst van je gemeente of stad: daar weet men je te vertellen of er compostmeesters zijn die jullie verder kunnen helpen of niet. Is dat niet het geval, neem dan contact op met EcoWerf door een mailtje te sturen naar afvalpreventie@ecowerf.be of te bellen naar 016/28 43 42. Wij helpen je met het zoeken naar een compostmeester die jouw school onder handen wil komen nemen! 21

2. Brochures en folders EcoWerf beschikt over een aantal brochures, folders en stickers die gratis te verkrijgen zijn door een mailtje te sturen naar afvalpreventie@ecowerf.be met een duidelijke vermelding van de naam van de school en contactpersoon, het adres, de gewenste materialen en hoeveelheden. De hoeveelheden zijn beperkt. Wat hebben wij voor jullie in petto? a) Kringlooptuintechnieken : 8-delige folderreeks (provincie Vlaams-Brabant) Wil je meer info over het maken en gebruiken van compost, het verwerken van snoeihout, grasbeheer, mulching, hakselaars, bodembedekkers? Je leest er alles over in de 8-delige folderreeks Kringlooptuintechnieken van de provincie Vlaams-Brabant: - thuiscomposteren - hakselen - kringloopwanden - bladeren - bodembedekkers - mulchmaaien - onderhoudsvriendelijke planten - gazon Deze folders kan je ook downloaden via de website van de provincie:http://www.vlaamsbrabant.be/wonenmilieu/milieu-en-natuur/tuinieren/kringlooptuinier/kringlooptuintechnieken/index.jsp. b) Kringlooptuin : 7-delige folderreeks (Vlaco) Wil je meer info over thuiscomposteren, vaste planten en bodembedekkers, grasbeheer of mulching? Je leest er alles over in de 7-delige folderreeks Kringlooptuin van Vlaco: - Bodembedekkers - Hoe kiest u vaste planten voor de kringlooptuin? - Hoe verzorgt u vaste planten in de kringlooptuin? - Mulch in de kringlooptuin - Thuiscomposteren in compostbakken - Thuiscomposteren in het compostvat - Gazon De folders kan je ook afzonderlijk bestellen of downloaden via www.vlaco.be onder publicaties. c) Brochures Vlaco: compost, thuiscomposteren, snoeihout, kippen en grasbeheer in de kringlooptuin. Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Deze brochure gaat over compostgebruik in de tuin van elke hobbytuinier. Compost is de basis van iedere vruchtbare grond. Na de professionele tuinaannemers ontdek je als hobbytuinier de voordelen van compost. Het gebruik van compost past volledig in de trend naar meer milieuvriendelijke producten in de tuin. De toepassingen van compost in de tuin zijn haast oneindig. In deze brochure vind je 22

algemene informatie over compost en over het gebruik van compost per tuinonderdeel, met concrete aanwijzingen. Achteraan vind je een overzichtelijke tabel met de gebruikshoeveelheden. Thuiscomposteren in de kringlooptuin In deze brochure maak je kennis met de composteerprincipes, wat je kan composteren en welk systeem je best gebruikt. Snoeihout verwerken in de kringlooptuin In deze brochure maak je kennis met de vele mogelijkheden die snoeihout biedt en hoe je op een creatieve manier het hout binnen de kringloop van je eigen tuin kunt houden. Kippen houden in de kringlooptuin Deze brochure behandelt aspecten zoals de voeding, het hok, de leg Je vindt er tips en een toelichting over welke rol de kip kan spelen in de kringlooptuin. Grasbeheer in de kringlooptuin Kort gras creëert open ruimte in de tuin, waar je met de kinderen kan spelen of een feestje kan organiseren... Deze brochure geeft aanwijzingen om een mooi gazon aan te leggen en een bestaande grasmat te onderhouden met minder tuinresten. Ze bundelt een aantal interessante tips om je gazon volgens de principes van het kringlooptuinieren te onderhouden. De brochures kan je ook bestellen of downloaden via www.vlaco.be onder publicaties. 23

3. Uitleenmateriaal Als school heb je de mogelijkheid gratis educatief materiaal te ontlenen. Aanvragen plaats je via een e-mail aan afvalpreventie@ecowerf.be. Hoe vroeger je reserveert, hoe meer kans je hebt dat het gevraagde materiaal beschikbaar is. Hou hierbij rekening met de volgende voorwaarden: - De uitgeleende materialen dienen op de afgesproken datum te worden opgehaald bij EcoWerf, Afvalpreventieteam, Aarschotsesteenweg 210, 3012 Leuven. Op ditzelfde adres dienen de materialen in dezelfde staat te worden teruggebracht. Afhalen en terugbrengen kan op weekdagen tussen 08.30 en 12.00 uur en tussen 13.00 en 16.30 uur. - De materialen dienen in een droge ruimte te worden opgesteld, beschut van regen en wind. Veilige elektrische aansluitingsmogelijkheden dienen aanwezig te zijn voor de verlichting van de infostand en voor het elektrospel. - Bij schade of verlies van (gedeelten van) de materialen rekenen wij de herstelkosten door. De volgende materialen staan voor jullie ter beschikking: a) Cd-rom Compost: van afval tot grondstof De cd-rom komt uit de reeks Technoki(d)ts met inbreng van Vlaco. Hiermee leren jongeren uit het secundair onderwijs op een interactieve manier over composteren (theorie, experiment en quiz). b) Voeldoos, elektrospel en kringlooppuzzel Voeldoos Dit spel stuurt je op ontdekkingstocht in een kringlooptuin. Deze voeldoos is onderverdeeld in vier afzonderlijke vakken. Steek je hand in het voelgat en bevoel en betast blindelings de inhoud. Onder het deksel kan je door een venster zien wat er in de voeldoos zit en vind je de nodige uitleg. Elektrospel Dit spel is gebaseerd op het evenwicht tussen yin en yang: door middel van vraag en antwoord ontdek je op welke manier je van je tuin een kringloop kan maken. Geef je het juiste antwoord, dan gaat een lichtje branden. Het spel dient aangesloten te worden op het elektriciteitsnet. Puzzel In deze puzzel staat de kringlooptuin-gedachte centraal: door de puzzelstukken weg te nemen kan je stap voor stap een afvalrijke tuin omvormen tot een kringlooptuin. Het afvijzen van de poten vergemakkelijkt het transport. Hou er evenwel rekening mee dat de dozen op zich redelijk zwaar zijn. c) Compostterminator Dit grappige magneetbord laat je ondervinden wat er wel en niet in je compostvat of -bak hoort: kleef je de blokjes van de juiste afvalstoffen op het bord, dan zullen ze op het magneetbord blijven kleven. Dit spel is makkelijk transporteerbaar. 24

d) Compostkoffer De compostkoffer geeft heel wat informatie rond composteren en het composteringsproces. In de koffer zit materiaal om met leerlingen aan de slag te gaan omtrent het proces van thuiscomposteren met behulp van loeppotjes, vergrootglazen, zeven, determineerkaarten, handboek composteren met kinderen De 20 onderdelen zitten in een grote koffer met wieltjes en handvaten en is daarom makkelijk te transporteren. e) Compost*kit Met deze kit kan je op een leuke wijze de voordelen en mogelijke gebruiken van compost demonstreren. De kit bevat een aantal proefjes die je samen met de leerlingen kan uitvoeren. Deze proeven gaan over - de noodzaak van compost als structuurmateriaal - het belang van compost als waterreserve voor de planten - compostthee - compost en onkruid - teelaarde maken van compost en inplanten. De kit bevat ook nog kwaliteitsgereedschap zoals een miniserre, koffiefilters, zand, zaaidoosjes Een uitgebreide handleiding beschrijft hoe de proeven moeten uitgevoerd worden. f) Infopanelen superkiek, superworm en het groene leger Deze drie houten panelen met als titel superkiek, superworm en het groene leger zijn elk 70 x 100 cm groot en beelden op een ludieke manier enkele aspecten van het composteren uit. Elk paneel bevat gaten waardoor het kan opgehangen worden. Ze zijn geschikt om een informatiestand mee op te vrolijken. g) Infostand voor posters Dit is een wand bestaande uit 8 halve panelen, 10 halve staanders en 2 voetsteunen. Dit alles kan verpakt worden in 2 draagtassen. 25

h) Posterset provincie Vlaams-Brabant kringlooptuintechnieken Deze 4-delige posterset, die aansluit bij de 8-delige folderreeks Kringlooptuintechnieken (prov. Vlaams- Brabant), is ideaal om uw demo kringlooptuinieren meer kleur te geven. Op de posters vind je kort en bondig enkele tips terug over thuiscomposteren, mulchmaaien, onderhoudsvriendelijk planten en kringloopwanden, telkens geïllustreerd met een aantal foto s. i) Posterset Vlaco van 6 posters over kringlooptechnieken in de tuin Deze 6-delige posterreeks biedt aan de hand van foto s en tekst beeld en uitleg bij verschillende kringlooptechnieken in de tuin: - Thuiscomposteren - Grasbeheer - Snoeihoutbeheer - Vaste planten - Compostgebruik - Kippen houden in de kringlooptuin j) Posterset provincie Vlaams-Brabant van 5 posters over kringlooptechnieken in de tuin Deze vijf gelamineerde posters laten je elk een verschillend aspect van het kringlooptuinieren zien. De onderwerpen die aan bod komen zijn Hakselaars, Het verwerken van snoeihout, Wat is mulching, Over grasbeheer en Nuttige micro-organismen. k) Posterset van 2 posters over hergebruik van snoeiafval en het nut van inheemse planten (provincie Vl.-Brabant) Deze twee affiches hebben een ophangsysteem met koordje en behandelen het hergebruik van snoeiafval en het nut van inheemse planten. 4. Compostvaten en -bakken Compostbakken, -vaten, wormenbakken of beluchtingsstokken zijn niet te verkrijgen via EcoWerf. Vraag na bij de milieudienst van je gemeente of stad: misschien kan je ze daar aan een voordelige prijs bemachtigen. Is dat niet het geval, dan ben je aangewezen op wat in de handel te verkrijgen is. Ga hiervoor langs bij een tuincentrum of speciaalzaak! 26