IDEWE informeert... Driemaandelijks informatiemagazine van de Groep IDEWE, Interleuvenlaan 58, 3001 Leuven. Uitgave: september 2015.

PB-PP BELGIE(N) - BELGIQUE IDEWE informeert... Driemaandelijks informatiemagazine van de Groep IDEWE, Interleuvenlaan 58, 3001 Leuven. Uitgave: september 2015. Inhoud Veilig werken in kleine ondernemingen 2-3 Confederatie Bouw stelt vast... 3 Interview met een zelfstandig dakwerker 4 Instructies en opleidingen zijn een noodzaak 5 Werken op hoogte Start met een risicoanalyse 6 Ook NAVB lanceert campagne Veilig werken op hoogte 7 Tom Loos trok naar een schrijnwerkerij 8 Colofon 8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 6) Bouwjaar 7) Plaats waar het arbeidsmiddel staat opgesteld en/of nr. risicoveld waarin het arbeidsmiddel gebruikt wordt 8) Indienststellingsverslag opgesteld JA/NEEN 9) EG-verklaring of Conformiteitsonderzoek (K.B.-arbeidsmiddelen) uitgevoerd 10) Veiligheidsinstructiekaart aanwezig /N 11) Opmerkingen vervolledig eventueel het gegevensoverzicht van het arbeidsmiddel Locatie IDSTverslag Locatie IDSTverslag COAM/ CE COAM/ CE Nieuw actiepunt Groep IDEWE Veilig werken in kleine ondernemingen Op 1 januari 2015 startte Groep IDEWE met de uitrol van het nieuwe actiepunt Veilig werken in kleine ondernemingen. Daarbij leggen we de focus op machines en op het veilig werken op hoogte. Aan onze bedrijfsbezoekers/preventiedeskundigen vroegen we om in kleinere ondernemingen enkele specifieke welzijnsaspecten af te toetsen over deze materie, en om daarna passende adviezen te formuleren. De vragen die ze stelden, waren afhankelijk van de risico s die in de bedrijven aanwezig waren. kan in de vorm van een eenvoudige tabel (zie voorbeeld) of aan de hand van een eigen systeem. 2. Instructies voor veilig werken Iets meer dan 53 procent van de respondenten gaf aan niet te beschikken over veiligheidsinstructiekaarten. Ze stelden onder meer de volgende vragen: 1. Werd er al een inventaris van de arbeidsmiddelen opgemaakt? 2. Zijn er instructies beschikbaar voor veilig werken met arbeidsmiddelen? (Veiligheidsinstructiekaarten) 3. Werden de werknemers opgeleid over veilig werken met arbeidsmiddelen (machines, installaties,...)? 4. Kan aangetoond worden dat de werknemers opgeleid werden over veilig werken met arbeidsmiddelen? 5. Werd werken op hoogte opgenomen in de risicoanalyse? 6. Wordt bij tijdelijk werken op hoogte altijd het juiste hulpmiddel gebruikt? 7. Worden ladders correct gebruikt? Resultaten van de bevraging Tussen 1 januari en 1 juni 2015 registreerden we zo n 2.000 bezoeken aan kleine en middelgrote ondernemingen. Deze kmo s zijn actief in verschillende sectoren: voeding, horeca, bouw, distributie, productie, techniek, land- en tuinbouw,... 1. Inventaris van de arbeidsmiddelen Op de vraag of de werkgever een inventaris of overzicht kan tonen van de arbeidsmiddelen in zijn onderneming, was het antwoord in 59 procent van de gevallen negatief. 10 8 6 Inventaris module: arbeidsmiddelen n = 1.930 N 10 8 6 n = 1.985 N Alle risicovolle taken die werknemers moeten uitvoeren en/of alle risicovolle situaties waarmee ze geconfronteerd kunnen worden, moeten gedocumenteerd zijn, toch wat betreft de welzijnsaspecten. Ook voor een kleine onderneming kan zo n instructiepakket dus een behoorlijke omvang aannemen. Informatie van de fabrikant en de leverancier Bij de aankoop van een machine, ontvangt u van de fabrikant behoorlijk wat informatie en documentatie. Meestal bevat deze informatie geen specifieke instructies voor het gebruik in uw onderneming, in de omgeving waarin de machine zich bevindt. In veel gevallen zijn de instructies zeer uitgebreid of niet aangepast aan de operatoren die de machines zullen bedienen. Daarom is het aangewezen om extra veiligheidsinstructies op te stellen voor het veilige gebruik van de machines en arbeidsmiddelen op maat van uw onderneming, de omgeving, de operatoren, het product, de omstandigheden, Groep IDEWE stelt standaardinstructiekaarten ter beschikking van werkgevers. Op die instructiekaarten kan u voortbouwen om de instructies aan te passen op maat van uw onderneming. Vast opgestelde machines Nr. Benaming/omschrijving Merk Type Serienr. Bouwjaar Mobiele machines - rollend materieel Nr. Benaming/omschrijving Merk Type Serienr. Bouwjaar Verklaring (van kolom 1 tot 11): 1) Bedrijfseigen volgnummer dat ook aangebracht wordt op het arbeidsmiddel 2) Gebruikelijke benaming van het arbeidsmiddel 3) Merk van het arbeidsmiddel 4) Typeaanduiding van het arbeidsmiddel (indien van toepassing) 5) Serienummer van het arbeidsmiddel (indien van toepassing) VIK Opmerkingen VIK Opmerkingen De bedrijfsbezoeker van IDEWE gaf in die gevallen de aanzet voor het aanleggen van een inventarislijst, beginnend bij één arbeidsmiddel. De werkgever kon die lijst achteraf verder aanvullen en vervolledigen. Strikt gezien is zo n inventaris wettelijk niet verplicht. Beschikt u over een uitgebreid machinepark, dan is hij echter onontbeerlijk. Dat 2

3. Opleiding veilig werken met machines 33 % van de werkgevers gaf aan zijn werknemers voldoende op te leiden in het veilig werken met machines. 10 8 6 4. Aantonen opleiding veilig werken Maar een kleine minderheid van de werkgevers kon effectief aantonen dat de opleidingen rond veilig werken hadden plaatsgevonden. 10 8 6 n = 1.724 n = 1.749 N Dat bewijs kan hen nochtans gevraagd worden bij een eventuele inspectie. Het is dus belangrijk om niet alleen de nodige veiligheidsinstructies op te stellen en opleidingen te voorzien voor werknemers over veiligheidsthema s waaronder het veilig gebruiken van machines maar ook om te kunnen aantonen dat die opleiding daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Om dubbel werk te vermijden kan u werknemers vragen om de veiligheidsinstructiekaarten te ondertekenen voor ontvangst. Geef daarbij telkens ook uitleg over de inhoud van instructiekaart. 5. Werken op hoogte Een minderheid van de werkgevers neemt werken op hoogte op in de risicoanalyse van de onderneming (vraag 5). Op de vragen (6) en (7) scoorden ze beter: in veel gevallen maakt men gebruik van het juiste hulpmiddel bij werkzaamheden op hoogte. Ook ladders werden correct gebruikt op het moment dat de preventiedeskundige van Groep IDEWE een kijkje kwam nemen. N Het geschikte arbeidsmiddel kiezen niet eenvoudig De wetgeving beschrijft geen concrete voorschriften. Eén arbeidsmiddel, geschikt voor alle werkzaamheden, bestaat niet. Voor elke toepassing vindt u wel een arbeidsmiddel en het aanbod is ruim. Meestal wordt de keuze bepaald door de werkzaamheden (de handeling) en de omstandigheden (de omgeving) waarin het arbeidsmiddel zal gebruikt worden. Werken met een ladder Tips en aandachtspunten bij de beoordeling Algemeen Lees aandachtig de gebruiksaanwijzing en volg de instructies van de fabrikant. Een ladder wordt opgesteld met een helling tussen de 68 en 75. De ladder moet voldoende boven een niveau uitsteken. Maak de ladder bovenaan vast. Stabiliteit van de bodem De bodem moet het gewicht van de ladder kunnen dragen. Zakt één van de steunen van de ladder weg, dan kan de ladder kantelen. Plaats de ladder op een stevige ondergrond. 10 8 6 Juiste hulpmiddel bij werken op hoogte? Correct gebruik van ladders? n = 1.399 n = 1.414 N Het werken op en met de ladder Voor het werken op een ladder geldt de driepuntenregel: Maak altijd met minstens drie ledematen contact met de ladder: ofwel met twee voeten en één hand tijdens het werken op de ladder ofwel met twee handen en één voet tijdens het beklimmen van de ladder werk niet op ladders bij slechte weersomstandigheden (onweer of windsnelheden boven 6 Beaufort). Confederatie Bouw stelt vast Ik stel vast dat ook de welzijnsreglementering een bron is van oneerlijke concurrentie doordat aannemers die zorgzaam omspringen met veiligheid markten verliezen aan aannemers die bewust niet investeren in beveiliging en zodoende onder de prijzen werken. Wij geven in deze gevallen dan ook de raad aan onze aannemers om dit meteen te melden aan de inspectiediensten van Toezicht Welzijn. Dit fenomeen is de laatste jaren voor een groot deel ook toe te schrijven aan de forse toename van buitenlandse arbeidskrachten die al te vaak in ondermaatse arbeids- en veiligheidsomstandigheden tewerkgesteld worden in ons land. Marc Junius (Hoofdadviseur Sociaal Department) 3

Interview met een zelfstandig dakwerker Concurrentie mag, maar nooit ten koste van mensen hun veiligheid Naar aanleiding van het artikel de steiger als collectief beschermingsmiddel, dat verscheen in het laatste nummer van ons tijdschrift IDEWE informeert, reageerde Dirk Leflot, zaakvoerder van Adget. De veiligheid van zijn mensen draagt hij hoog in het vaandel, en daar wilde hij ons graag meer over vertellen. Veilig werken op hoogte vraagt een extra inspanning van werkgevers. Welke maatregelen neemt u zelf? Als werkgever ben ik verantwoordelijk voor de gezondheid en de veiligheid van mijn werknemers. Bij het onderzoek van het ongeval, besproken in het artikel, komt het belang van de opleiding van werknemers duidelijk naar voren. Mijn werknemers hebben allemaal een VCA, volgen jaarlijks de verplichte opleiding voor het verwijderen van asbest op daken en worden specifiek opgeleid in het werken op hoogte en het werken met en op steigers. Ze krijgen ook training in eerste hulp bij ongevallen, in brand blussen, hebben een rijbewijs voor aanhangwagens... Daarnaast investeren we in veilig materiaal. Zo wordt ons hijsmateriaal elke 3 maanden (wettelijk) gekeurd en kocht ik een afzuigsysteem voor fijn stof om dakpannen en plaatmateriaal te slijpen. Mijn werknemers hebben ook elk jaar een afspraak bij de externe preventiedienst voor een medisch onderzoek. Waarom vindt u het zo belangrijk om in veiligheid te investeren? Ik kom zelf uit een familie van dakwerkers. Mijn vader en nonkel zaliger werden allebei getroffen door asbestose. In de jaren 60 en 70 was er namelijk geen aandacht voor de gevolgen van asbest. Ikzelf ben als jonge snaak ooit van een dak gevallen, hoewel er toen een stelling geplaatst werd. In die tijd, 30 jaar geleden, was dat niet meer dan een kader met een houten balk ertussen. Gelukkig bleef de schade beperkt, maar het zijn wel redenen om stil te staan bij de veiligheid van mijn eigen werknemers. Het zijn allemaal jonge mensen, en ik ben voor hen verantwoordelijk. Veiligheid heeft natuurlijk een prijs. Maar hoewel er volgens mij concurrentie mag en zelfs moet zijn, mag dat nooit ten koste gaan van de veiligheid van de arbeider, of dat nu een werknemer of een zelfstandige is. Als een zelfstandige een ongeval heeft of een ongeval veroorzaakt, kost dat de maatschappij toch ook geld? En wat met omstanders of voorbijgangers? Soms houden situaties een reëel gevaar in voor passerende voetgangers en fietsers. Vanwege de isolatiemaatregelen die strenger zullen worden (2020) en de bijkomende werken die dat met zich mee zal brengen, hopen we op een toename van werk in onze sector. Maar als we het veiligheidsaspect uit het oog verliezen, vrees ik ook voor een toename van arbeidsongevallen. Sommige regels worden door collega dakwerkers met de voeten getreden. Hoe komt dat volgens u? Dat probleem doet zich meestal voor op kleine werven die maar één of twee weken duren. Het moet daar snel gaan, en vaak worden de werken uitgevoerd door zelfstandigen. Als ik rondom mij kijk, vraag ik me soms af of sommige collega s wel weten wat een stelling is, laat staan wat het nut is van een plint of een stootplank. Ik vind dat ook een zelfstandige zich moet houden aan de veilig- Misschien is het beter om bedrijven die veilig werken te certificeren in plaats van degenen die het niet zo nauw nemen met de veiligheidsvoorschriften te berispen of te straffen. Dat werkt zoals een schouderklopje: het is extra motiverend. heidsmaatregelen. Dat is hij in de eerste plaats verplicht aan zichzelf en zijn gezin, maar ook aan de maatschappij. Bovendien brengen sommige zelfstandigen wel eens jobstudent of een hulpje mee naar de werf. Die mensen verdienen dezelfde bescherming als gewone werknemers. Kunnen de huidige structuren en controlerende instanties, zoals de inzet van veiligheidscoördinatoren en toezichthoudende inspectiediensten, volgens u een oplossing bieden? Kleine werven waarvoor men een beroep doet op onderaanneming en waarbij het totale bedrag onder de 30.000 euro (excl. BTW) blijft, moeten niet gemeld of geregistreerd worden. Toch zijn veiligheid en controles ook daar belangrijk. Ik weet dat er onvoldoende controleurs zijn en dat daar een zekere machteloosheid heerst. Maar misschien is het beter om bedrijven die veilig werken te certificeren in plaats van degenen die het niet zo nauw nemen met de veiligheidsvoorschriften te berispen of te straffen. Dat werkt zoals een schouderklopje: het is extra motiverend. Ik zou elke toekomstige eigenaar of verbouwer ook willen aanmoedigen om bij zijn prijsaanvraag het veiligheidsaspect te laten opnemen in de offerte van de aannemer. Ik vraag me namelijk af of een opdrachtgever aansprakelijk mag worden gesteld bij een ongeval als de aannemer geen middelen voorzien heeft. Een veiligheidscoördinator is niet altijd verplicht, maar elke ondernemer heeft toch gezond verstand, of hij nu medewerkers heeft of niet. Ik hoop dat deze noodkreet bij de juiste instanties terechtkomt en een aanzet tot actie zal zijn. 4

Veilig werken met machines Instructies en opleidingen zijn een noodzaak Alle risicovolle taken en risicovolle situaties waarmee werknemers geconfronteerd kunnen worden, moeten gedocumenteerd zijn, toch wat betreft de welzijnsaspecten. Ook voor kleine ondernemingen kan zo n instructiepakket een behoorlijke omvang aannemen. Gebruikershandleidingen: enkele kanttekeningen Bij de aankoop van een machine ontvangt u van de fabrikant behoorlijk wat informatie en documentatie. Bij die gebruikershandleidingen moeten we echter een aantal kanttekeningen plaatsen: 1. Ze bevatten géén instructies afgestemd op uw onderneming en de specifieke omgeving waarin de machine zich bevindt. 2. Ze zijn soms zo uitgebreid of simpelweg onaangepast dat ze niet geschikt zijn voor alle operatoren in uw onderneming. Veiligheidsinstructies beheren Daarom is het aangewezen om extra veiligheidsinstructies op te stellen over het veilige gebruik van de machines en arbeidsmiddelen op maat van uw onderneming, de omgeving, de operatoren, het product, de omstandigheden,. Enkele tips bij het beheer van die instructies: Verzamel instructies die overal van toepassing zijn in een algemene instructiebundel: bijvoorbeeld geldig voor alle machines. Instructies voor één bepaalde machine bevatten enkel de zaken die echt relevant zijn voor deze machine. Zorg ervoor dat alle betrokkenen de instructies ontvangen. Dat kan op verschillende manieren: afficheren aan de machine, elektronisch (internet, intranet, ), of in een toegankelijke map op papier,. Opleidingen voorzien én kunnen aantonen Na het opstellen van de nodige instructies, moet u ook opleidingen voorzien voor uw werknemers over tal van veiligheidsthema s, waaronder het veilige gebruik van machines. Bovendien moet u ook kunnen aantonen dat deze opleidingen wel degelijk plaatsvonden. Dat kan u doen door uw werknemers een woordje uitleg te geven bij de inhoud van instructiekaarten en hen de veiligheidsinstructiekaarten te laten aftekenen voor ontvangst. Veiligheidsinstructiekaarten van Groep IDEWE Werkgevers zijn wettelijk verplicht om maatregelen te nemen om werknemers voldoende te informeren over veilig werken en om gebruiksaanwijzingen te voorzien voor de arbeidsmiddelen die op het werk gebruikt worden. Omdat die gebruiksaanwijzingen soms onvoldoende informatie bevatten, bijvoorbeeld bij oudere machines, soms verloren gaan, of zo uitgebreid zijn dat essentiële info niet gelezen wordt, werkte IDEWE een reeks voorbeelden van veiligheidsinstructiekaarten uit. Op dit moment zijn er instructiekaarten ter beschikking van machines gebruikt in de volgende sectoren: Metaalbewerking Houtbewerking Draagbare (aangedreven) gereedschappen Interne transportmiddelen Laadstations voor batterijen Arbeidsmiddelen hoofdzakelijk bestemd voor de bouw Grondverzetmachines Land-, tuin- en bosbouw Garages Het gaat telkens om één of twee bladzijden met instructies over hoe men veilig omgaat met de betreffende machine. Daarnaast zijn er enkele overkoepelende instructiekaarten ter beschikking die gelden voor het hele machinepark. De bedrijfsbezoeker kan u deze instructiekaarten bezorgen in PDF-formaat. Denk er wel aan dat het gaat om voorbeelden van instructiekaarten. De inhoud moet u dus nog aftoetsen aan de risicoanalyse, en waar nodig bijwerken en aanpassen. Daarna moeten de instructies ter beschikking gesteld te worden van de betrokken werknemers. Daarbij geeft u het best een woordje uitleg en registreert u dat de instructies overhandigd werden en dat de betrokkenen ze gelezen en begrepen hebben. Veiligheidsinstructiekaart (VIK) Stel het juiste toerental in, in functie van de boordiameter. Klem de boor stevig vast in de boorkop. Verwijder steeds de sleutel van de boorkop. Klem het werkstuk steeds vast in de spanschroef. Algemene veiligheidsmaatregelen Houd het werkstuk nooit enkel met de hand vast tijdens het boren. Draag NOOIT handschoenen tijdens het boren. Zet niet te veel kracht op de boor. Loskomen werkstuk of gereedschap. Breuk van de boor. Meedraaien kledij, handschoenen of haren. Optimising work environments Kolomboormachine Verminder de boorvoeding wanneer men door het werkstuk komt. Rem de boorkop nooit af met de hand. Leg geen gereedschappen of materialen op de boortafel tijdens het boren. Verwijder de spanen met een borstel. Gebruik hiervoor geen perslucht. Schakel de machine steeds uit bij het verleggen van Bijzondere risico s de aandrijfriem of andere werkzaamheden buiten het boren zelf (zie ook vergrendelingsprocedure). Wegvliegende spanen. Draaiende delen. Hete oppervlakken. Noodgevallen Druk bij acuut gevaar de noodstop in. Schakel de machine bij defect steeds uit. Deze informatie is specifiek van toepassing op het betreffende arbeidsmiddel. Deze instructiekaart is samen te lezen met de algemene instructiekaart betreffende het veilig gebruik van machines. Lees voor het correct gebruik steeds de gebruikershandleiding van de fabrikant. Lees voor het correct gebruik steeds de gebruikershandleiding van de fabrikant. Vraag, indien nodig, bijkomende toelichting aan uw leidinggevende. De verantwoordelijke uitgever noch de samenstellers kunnen aansprakelijk worden gesteld voor de gevolgen die voortvloeien uit de in deze instructiefiche opgenomen gegevens. IDEWE - Niets uit deze uitgave mag, in enige vorm of op enige wijze, verveelvoudigd of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijke uitgever: dr. Simon Bulterys, IDEWE, Interleuvenlaan 58, 3001 Leuven. roeselare@idewe.be brussel@idewe.be antwerpen@idewe.be gent@idewe.be hasselt@idewe.be leuven@idewe.be mechelen@idewe.be turnhout@idewe.be namur@idewe.be www.idewe.be Download de Word-template van deze veiligheidsinstructiekaart via www.idewe.be 5

Werken op hoogte Start met een risicoanalyse Werken op hoogte blijft een van de belangrijkste oorzaken van ernstige arbeidsongevallen. Alleen de juiste procedures, werkmiddelen en beschermingsmiddelen kunnen het risico verminderen. Een gedegen risicoanalyse vormt daarvan de basis. Daarbij maken we een onderscheid tussen twee mogelijke situaties waarin er een risico op vallen van hoogte bestaat: de permanente en de tijdelijke werksituaties. Permanente werksituatie Permanente werksituaties zijn omstandigheden en voorzieningen op de werkvloer waarbij er altijd een risico op vallen van hoogte bestaat. Soms gaat het om elementen in een gebouw of een omgeving, zoals trappen of de toegang tot het dak, maar het kunnen ook oplossingen zijn die bijvoorbeeld onderhoudswerken vergemakkelijken, de bereikbaarheid vergroten of die de werkomstandigheden verbeteren, zoals werkplatformen of opslagruimtes. Voor zulke situaties bestaan er vaak eenvoudige, permanente en collectieve oplossingen. In het ARAB werd in het verleden enkel gesproken over maatregelen vanaf een hoogte van 2 meter. De regel van 2 meter wordt ook vermeld in de Codex maar enkel als een bijkomende verplichting. De Codex verplicht de werkgever om altijd collectieve beschermingsmiddelen te voorzien aan alle trappen, gaanderijen en platformen, zoals leuningen. Voor alle andere werkposten moet hij op zoek naar geschikte preventiemaatregelen om het risico op vallen van hoogte te vermijden of als het risico aanwezig is - om de impact van een val te beperken. Vermijden van een val De werkgever moet in de eerste plaats een collectieve bescherming zoals een borstwering of een leuning voorzien. Is dat niet mogelijk, dan moet hij voor persoonlijke bescherming zorgen, bijvoorbeeld door zijn werknemers een harnas en positioneringstouw te laten gebruiken zodat ze niet kunnen vallen. Impact van een val beperken Is het niet mogelijk om het risico op een val te vermijden, dan moet de werkgever ervoor zorgen dat de val gebroken wordt om ernstige verwondingen te voorkomen. Eerst moet hij nagaan of collectieve bescherming haalbaar is en bijvoorbeeld valnetten plaatsen. Kan dat niet, dan moet hij persoonlijke bescherming voorzien, bijvoorbeeld in de vorm van een valharnas of een levenslijn met een valdemper. Daarnaast moet de werkgever bijkomende maatregelen treffen om zijn werknemer te bevrijden. Die kan door de val ernstig gewond geraken of het bewustzijn verliezen. De kans op overlijden is reëel als hij vervolgens niet tijdig wordt bevrijd. Een uitgebreide noodprocedure, die heel concreet beschrijft hoe werknemers geëvacueerd kunnen worden, is dus noodzakelijk. Tijdelijke werksituatie Soms moet er een arbeidsmiddel worden ingezet om bepaalde werkzaamheden te voltooien; bijvoorbeeld een ladder om een lamp te vervangen. In dat geval spreken we van een tijdelijke situatie: eens de werkzaamheden zijn afgerond, wordt het arbeidsmiddel weer veilig opgeborgen. De impact van externe factoren is bij tijdelijke situaties veel groter dan bij vaste situaties. Zo n tijdelijke werksituatie brengt dus specifieke risico s met zich mee en vraagt om aangepaste preventiemaatregelen. Een geschikt arbeidsmiddel kiezen De wetgeving omvat geen concrete voorschriften, en één arbeidsmiddel geschikt voor alle werkzaamheden bestaat niet. Het aanbod is ruim en voor iedere toepassing vindt u wel een arbeidsmiddel. De keuze wordt bepaald door de werkzaamheden (de handeling) en de omstandigheden waarin het arbeidsmiddel zal gebruikt worden (de omgeving). De invloed van handelingen: uit zich hoofdzakelijk in de kracht die wordt uitgeoefend, de noodzaak aan stabiliteit, de opslag van materiaal, de flexibiliteit en de gebruiksvriendelijkheid. Voorbeelden van omgevingsfactoren: oppervlakte, vorm, bereikbaarheid en toestand van de werkplaats, maar ook de bodem, weersomstandigheden,... Handige tool van Groep IDEWE Groep IDEWE ontwikkelde een hulpmiddel om een eenvoudige risico analyse te maken. Via een aantal gerichte vragen maakt u makkelijker een keuze. De parameters die het risico beïnvloeden zijn kracht, hoogte en duur van het werk. In 2015 en 2016 krijgen alle werkgevers van kleine ondernemingen de tool en uitleg over hoe die te gebruiken tijdens het geplande bedrijfsbezoek van onze preventiedeskundige. Kies voor veilig werken op hoogte! Keuzekaart Handige tool: keuzekaart Kies voor veilig werken op hoogte! Enkele verplichtingen en beperkingen De werkgever is verplicht om zijn werknemers op te leiden zodat ze het arbeidsmiddel veilig kunnen gebruiken. In de Codex worden er enkel beperkingen opgelegd voor het gebruik van ladders, touwtechnieken en hijskooien. Voor steigers, rolsteigers en hoogwerkers worden algemene richtlijnen omschreven. 6

Versterkende actie in de bouwsector Ook NAVB lanceert campagne Veilig werken op hoogte Vallen van hoogte van een persoon of van een voorwerp blijft in de bouwsector de belangrijkste oorzaak van ernstige arbeidsongevallen of ongevallen met een dodelijke afloop. Afhankelijk van de grootte van de onderneming kan het aantal oplopen tot 47% van de ongevallen. 22% van de dodelijke ongevallen zijn te wijten aan een val van hoogte. 5 45% 35% 3 25% 15% 1 5% 46% 47% 34% 22% 19% 14% 13% 13% 12% 8% 6% 8% 9% 9% 6% 5% 6% 6% 7% 7% 5% 5% 5% 3% 4% 3% 3% 31: Val van hoogte (persoon of voorwerp) 71: Fysieke belasting (rugletsel) 51: Contact met snijdend voorwerp 42: Stoten aan voorwerp (vallend) 53: Contact met hard voorwerp 32: Horizontale beweging (verplettering) BO 1-4 BO 5-9 BO 10-19 BO 20-100 Dodelijk bron: NAVB-CNAC Constructiv Doel van de campagne Het NAVB, het veiligheidsinstituut voor de bouwsector, lanceert in september 2015 de campagne Veilig werken op hoogte, een campagne met twee belangrijke doelstellingen. De eerste is het verlagen van de frequentie en de ernst bij dakwerken en steigerbouw, en een verlaging van het aantal ongevallen te wijten aan vallen van hoogte. Op beide vlakken streeft men naar een vermindering van 15%. De secundaire doelstelling is veelzijdiger en richt zich naar bewustwording en opleiding. Zo wil men het aantal opleidingsuren, het geven van instructies bij steigerbouwers en dakwerkers, het gebruik van de geschikte PBM s, het veilige gebruik van gereedschappen, het gebruik van collectieve valbescherming en de aandacht van het gebruik van steigers in veiligheids- en gezondheidsplannen met 1 verhogen. Verloop van de campagne Het NAVB startte in 2014 met de voorbereiding van de campagne. Van september 2015 tot december 2016 plant het NAVB een preventie campagne, daarna starten ze met een handhavingsgolf van januari 2017 tot september 2017. Wellicht zal ook de inspectiedienst TWW in deze periode bliksemcampagnes lanceren, met mogelijke sancties tot gevolg. Tools ter voorbereiding Natuurlijk biedt het NAVB zijn leden diverse tools aan om hen inhoudelijk voor te bereiden op de campagne. Die tools moeten de kennis en bewustzijn van aannemers verhogen zodat ze hun arbeidsmiddelen, instructies en opleidingsniveau kunnen aanpassen. Voor de campagneproducten van het NAVB neemt u het best een kijkje op www.navb.constructiv.be, of neemt u rechtstreeks contact op met NAVB. NAVB en Groep IDEWE Verschillende partners betrokken bij de veiligheid van werknemers in de bouwsector onderschrijven een charter waarin ze het belang van deze campagne benadrukken. Ze verbinden zich er ook toe om extra aandacht te besteden aan dit actiepunt bij hun leden. Onafhankelijk van de NAVB-campagne, bereidde ook IDEWE zich sinds 2013 voor op het actiepunt 2015/2016 Veilig werken op hoogte, specifiek voor kleine ondernemingen of D-bedrijven. IDEWE ziet de samenloop van acties als een kans om de thematiek nog meer onder de aandacht te brengen. Onze bedrijfsbezoekers zullen bouwondernemingen hierover adviseren, maar ook onze veiligheidscoördinatoren zullen extra aandacht besteden aan het gebruik van de juiste werkingsmiddelen voor vallen van hoogte bij aannemers. 7

Getuigenis van een bedrijfsbezoeker Tom Loos trok naar een schrijnwerkerij Op pad met een nieuwe brochure, met een nieuw thema. Ik wil het grote gevaar, de machines, niet uit de weg gaan en kies voor een bezoek aan een schrijnwerkerij. Het is vroeg en de werkgever staat me al op te wachten wanneer ik zijn parking oprijd. We groeten mekaar en zodra we in het atelier staan, leg ik het doel van mijn bezoek uit. Vandaag gaan we ons vooral richten op de aanpak voor het veilige gebruik en beheer van het machinepark. Ik zie hem een tikje verschrikt maar hoopvol kijken. Die van IDEWE gaat hier mijn machines toch niet afkeuren, zie ik hem denken, en Ik ben benieuwd wat hij me over mijn machines weet te vertellen. De brochure wordt bovengehaald en ik neem hem stap voor stap door met de werkgever. Als voorbeeld nemen we een paneelzaag die opgesteld staat in het midden van het atelier. Samen gaan we op zoek naar het typeplaatje en noteren we de gevraagde gegevens in de inventaris die ik heb meegebracht. We zien dat er een CE-markering op het plaatje staat. Na een paar minuutjes zoeken vindt de werkgever de handleiding, waarin we de EG-verklaring van overeenstemming terugvinden. Zo weten we dat de machine gemaakt werd volgens de regels die werden opgesteld door Europa. Dat was nieuw voor deze werkgever. Hij geeft aan dat hij wel verwachtte dat het in orde zou zijn. Ik kocht de machine bij een bekende groothandelaar, zegt hij, maar nu hij zeker weet dat hij in orde is, is hij helemaal tevreden. Ik leg hem uit dat oudere machines vaak geen CE hebben en een beter en diepgaander conformiteitsnazicht vereisen. Bij zo n nazicht kan IDEWE hulp bieden, maar in dit geval is dat dus niet nodig. We weten nu dat de machine op een correcte manier gemaakt is, maar in welke omstandigheden wordt ze gebruikt? De verlichting is zeker voldoende, er zijn geen chemische agentia in de buurt, maar de orde rondom de machine kan beter. Er ligt namelijk heel wat houtafval in de buurt. De juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zijn dan weer wel aanwezig. Uiteraard heeft deze werkgever zijn werknemers opgeleid om de paneelzaag veilig te gebruiken. Alleen kan hij dat niet aantonen. Ik vertel hem dus over het bestaan van veiligheidsinstructiekaarten (VIK). Die kan hij zelf opmaken, maar ik zal een voorbeeld bij het verslag stoppen, zeg ik. Die instructiekaart kan hij gebruiken om zijn mensen op te leiden. Hij moet er dan wel aan denken om de namen van de deelnemers en het moment van de opleiding te noteren. Onze tijd is beperkt, maar de werkgever geeft aan dat hij heel wat bijgeleerd heeft tijdens dit bezoek. Met de overzichtelijke brochure en de extra werkdocumenten die ik voor hem achterliet, kan hij verder aan de slag. Het deel werken op hoogte behandelen we volgend jaar. Met een goed gevoel stap ik weer in mijn wagen. Ik stel later op de dag nog een verslag op over dit bezoek. Colofon Verantwoordelijke uitgever dr. Simon Bulterys, algemeen directeur Contactadres Groep IDEWE Interleuvenlaan 58 3001 Leuven Tel. 016 39 04 11 Fax 016 40 02 36 www.idewe.be Copyright Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van IDEWE vzw op enige wijze worden overgenomen. Regionale kantoren van de Groep IDEWE Antwerpen Entrepotkaai 15 2000 ANTWERPEN Tel. 03 218 83 83 Fax 03 230 56 78 antwerpen@idewe.be Brussel Heizel Esplanade 1, bus 4 1020 BRUSSEL Tel. 02 237 33 24 Fax 02 230 05 69 brussel@idewe.be Gent Grotesteenweg-Noord 9 9052 GENT-ZWIJNAARDE Tel. 09 264 12 30 Fax 09 264 12 39 gent@idewe.be Hasselt Kunstlaan 16 3500 HASSELT Tel. 011 24 94 70 Fax 011 22 35 62 hasselt@idewe.be Leuven Interleuvenlaan 58/2 3001 LEUVEN Tel. 016 39 04 38 Fax 016 39 04 02 leuven@idewe.be Mechelen Sint-Katelijnestraat 154 2800 MECHELEN Tel. 015 28 00 50 Fax 015 28 00 60 mechelen@idewe.be Namur Chaussée de Liège 140-142 5100 NAMUR Tel. 081 32 10 40 Fax 081 30 13 71 namur@idewe.be Turnhout Patersstraat 100 2300 TURNHOUT Tel. 014 40 02 20 Fax 014 40 02 29 turnhout@idewe.be Roeselare Hof ter Weze 1 8800 ROESELARE Tel. 051 27 29 29 Fax 051 27 29 59 roeselare@idewe.be IDEWE informeert... verschijnt vier maal per jaar. Een extra exemplaar van IDEWE informeert... voor een collega of medewerker kan u aanvragen bij uw regionaal kantoor van de Groep IDEWE. www.idewe.be www.ibeve.be ISO 9001 gecertificeerd Centrale diensten IDEWE Interleuvenlaan 58 3001 LEUVEN Tel. 016 39 04 11 Fax 016 40 02 36 info@idewe.be www.idewe.be IBEVE Interleuvenlaan 58 3001 LEUVEN Tel. 016 39 04 90 Fax 016 40 05 62 info@ibeve.be www.ibeve.be 8