PROJECTBESCHRIJVING NAAR BUITEN Leerlijn Erfgoed Thema Utopie Groep 3 en 4 31 mei 2017
Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Erfgoed Thema Utopie Groep 3 en 4 31 mei 2017 Deze projectbeschrijving wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op www.cultuurschakel.nl/coh voor de nieuwste versie. Hierbij treft u een projectbeschrijving: waarmee u een project van 6-8 lessen van 45 min. kunt uitvoeren; waarin veel ruimte is voor uw eigen inbreng; waarop u uw lesvoorbereidingen kunt baseren. De structuur van de projectbeschrijving is gebaseerd op het doorlopen van het creatief proces. Na de introductie van het project oriënteert de leerling zich op de inhoud van het thema. Hierbij doorloopt de leerling drie deelopdrachten waarin hij steeds onderzoekt, uitvoert, presenteert en evalueert. Bij elke stap van het creatief proces zijn reflectievragen geformuleerd. Maak hieruit een keuze of formuleer zelf passende vragen. Gebruik ook vooral uw eigen inzicht en ervaring bij andere onderdelen, zoals het filosofisch gesprek en de evaluatievragen. Lees allereerst de korte beschrijving van het project in het document Informatie voor de leerkracht, zodat u een goed beeld krijgt van de opdrachten, werkwijze en context. 2
NAAR BUITEN 1. Introductie van het project Het project kan op verschillende manieren worden geïntroduceerd: Vraag een grootvader of grootmoeder van een van de leerlingen in de klas te vertellen over de spelletjes die zij vroeger speelden. Laat ze indien mogelijk ook demonstreren. Bekijk en bespreek het schilderij van Pieter Bruegel de Oude uit 1560, waarop oude kinderspelletjes te zien zijn. Gebruik de zoekterm schilderij pieter bruegel kinderspelen. Welke spelletjes herkennen de leerlingen en welke niet? Neem een wat ouder kinderspelletje mee en vraag hoe de leerlingen denken dat ze ermee kunnen spelen. Demonstreer het eventueel. 2. Oriëntatie 2.1. Het filosofisch gesprek Voer met de leerlingen een filosofisch gesprek over buiten spelen aan de hand van een aantal van de volgende vragen: Waarom zou je niet kunnen leven zonder buiten te komen? Waarom zou je kunnen overleven zonder buiten te spelen? Waarom leer je meer van: van buiten spelen dan van school? Of andersom? Welke dingen die je leert van buiten spelen zijn belangrijk? Vind je dat ieder kind zou moeten buiten spelen? Waarom? Wat is allemaal anders aan binnenspelen? 2.2. Oriëntatie op het thema Bekijk en bespreek één of meerdere filmpjes: Klokhuis over spelen: https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/3491/spelen Oude kinderspelletjes: https://www.youtube.com/watch?v=umryadr2gmi Oude kinderspelletjes: https://www.youtube.com/watch?v=rixe2i1eqdk Vergelijk de spelletjes van vroeger met die van nu. Bestaan de oude spelletjes nog? Zijn de spelletjes ouderwets? Welke materialen worden gebruikt? Bedenk en bespreek samen hoe kinderen over 50 jaar tegen de spelletjes van nu aankijken. Reflectievragen Oriëntatie Naar buiten Welk spelletjes kende je nog niet? Welke spelletjes van vroeger zie je nu nog steeds? 3
Heb je spelletjes ontdekt die je niet kende maar wel graag zou willen spelen? Welke oude spelletjes spelen jullie nog steeds? Wat vind jij het fijnste om te spelen? Voor welke spelletjes heb je per se attributen nodig? Is een spelletje met attribuut per se leuker dan een spelletje zonder? Welke spelletjes kun je zowel buiten als binnen spelen en welke niet? 4
3. Deelopdracht 1: Het ideale schoolplein 3.1. Onderzoek Het ideale schoolplein Bekijk en bespreek een aantal afbeeldingen van speelplaatsen voor 1930 (zie Haagse beeldbank). Wat zijn overeenkomsten en verschillen met nu? Voer een klassengesprek over spelen, aan de hand van de volgende vragen: o wat is het verschil tussen buiten en binnen spelen? o wat spelen de leerlingen zoal buiten? Geef de leerlingen een extra buitenspeelkwartier en bespreek dit na aan de hand van de volgende vragen: o Wat hebben ze gespeeld? o Wat zouden ze willen doen maar kunnen ze niet doen? Hoe komt dat? o Spelen ze altijd hetzelfde of doen ze vaak iets anders? Hoe komt dat? o Ontstaan er wel eens heel nieuwe spelletjes? Hoe komt dat? Bekijk en bespreek de volgende filmpjes: o Hoe wordt een speeltoestel gemaakt: http://www.schooltv.nl/video/hoe-wordt-eenspeeltoestel-gemaakt-een-kijkje-in-de-fabriek/#q=park o Rubber tegels voor speeltuinen maken: http://www.schooltv.nl/video/rubber-tegelseen-tegel-van-rubber-hoe-wordt-die-gemaakt/#q=recyclen Reflectievragen Onderzoek Het ideale schoolplein Wat viel je het meeste op aan de inrichting van de speelplaatsen en de speeltoestellen? Speel je liever binnen of buiten? Licht toe. Wat is het verschil tussen spelen op een speeltoestel en spelen zonder? 3.2. Uitvoeren Het ideale schoolplein Geef de leerlingen de opdracht om in groepjes van 3 a 4 leerlingen te bedenken en bespreken welke spelletjes ze zouden willen spelen op het schoolplein, maar nu niet kunnen spelen. Vraag hen vervolgens te inventariseren wat ze nodig hebben om dit spel wel te kunnen uitvoeren. Geef hen de opdracht het spel en de oplossing in 3D in het klein uit te voeren en van kleur te voorzien. Let op de doelgroep (onder/midden/bovenbouw), vorm, constructie, materialen en kleur. Reflectievragen Uitvoeren Het ideale schoolplein Hoe verliep de samenwerking? Welke rol heb jij gespeeld? Lukte het je om ideeën om te zetten in materiaal? Kun je aan het model zien hoe het spel gaat? Licht toe? Wat zou je eigenlijk nog willen veranderen? 5
3.3. Presenteren Het ideale schoolplein 1. Vraag de leerlingen per groepje het model te presenteren en het spel toe te lichten. Welke modellen lijken op elkaar en waarin verschillen ze? 2. Breng samen een ordening aan. Denk aan balspellen, klimspellen, tikspellen, elektronische spelen, etc. 3. Bepaal nu met elkaar welke ideeën in aanmerking komen voor het ideale schoolplein. Reflectievragen Presenteren Het ideale schoolplein Hoe ging het vertellen over jullie ideeën en model? Welke plek kreeg je model in de ordening en ben je het daar mee eens? Welk spel zou je graag meteen willen gaan spelen? Welk spel is niet gekozen voor het ideale schoolplein maar had je er wel graag bij willen hebben? Licht toe. 3.4. Evalueren Het ideale schoolplein Bespreek het doorlopen proces en de gemaakte producten: Waar zou jouw spelmogelijkheid nog meer geplaatst kunnen worden? Door welk oud spel heb jij je laten inspireren? Wat is er leuk aan het verzinnen van spelletjes? Hoe zou je je spelmogelijkheid noemen? Welke spellen zou je combineren? Welke route zou je langs de spellen kunnen verzinnen? 6
4. Deelopdracht 2: Het ideale buiten 4.1. Onderzoek Het ideale buiten 1. Inventariseer met de leerlingen welke plekken in de stad ze kunnen benoemen waar je kunt spelen. Toon de plekken op het DigiBord. Wat kun je in de stad allemaal doen in je vrije tijd? Welke activiteiten kun je doen in het park? Denk aan wandelen, skaten, fietsen, spelen in de speeltuin, zwemmen, zandkastelen bouwen, schelpen zoeken, wandelen, vliegeren, vissen, belletje trekken, skateboarden, schatzoeken, voetballen, verstoppertje, etc. 2. Bekijk en bespreek het filmpje Je eigen buurt van Huisje Boompje Beestje: http://www.schooltv.nl/video/huisje-boompje-beestje-je-eigen-buurt/#q=plein 3. Bespreek met de leerlingen dat ze een droomwijk gaan ontwerpen. Inventariseer wat voor soort speelmogelijkheden de leerlingen graag zouden willen als ze dat zelf mogen bepalen. Gebruik hierbij woorden en tekeningetjes. Reflectievragen Onderzoek Het ideale buiten Welke spelletjes en activiteiten kun je alleen doen en welke speel je met andere kinderen? Welke spelletjes of plek had je niet zelf bedacht maar heeft je wel op andere ideeën gebracht? Wat kun je vertellen over de plekken die jullie gevonden hebben om te spelen? Denk aan pleinen, bouwterrein, park, tuin, etc. Wat viel je het meeste op in het filmpje? Bij welke spelletjes heb je materialen nodig en welke kunnen zonder? Wat is jouw ideale speelplek en waarom? 4.2. Uitvoeren Het ideale buiten 1. Bedek een tafel met een aantal grote vellen gekleurd papier en zet in verband met schaal alvast een gebouw en een lantaarnpaal neer. 2. Verdeel de speelplekken die samen bedacht zijn onder de leerlingen, eventueel in groepjes, en laat de leerlingen hun ontwerp uitvoeren met karton, verpakkingen, keukenrollen, lijm, dikke stiften, gekleurd papier, en andere scrapmaterialen. Geef leerlingen eventueel de mogelijkheid om algemene voorzieningen toe te voegen. Denk aan zebrapaden, bankjes, verkeerslichten, afvalbakken, bushaltes, abris, etc. 3. Geef de leerlingen de opdracht ieder een thema-route door de droomwijk te bedenken. Denk bijvoorbeeld aan de stoere route, de klimroute, de rolroute, de samenroute, de alleenroute, de muziekroute, de vieswordtroute, etc. Reflectievragen Uitvoeren Het ideale buiten Hoe is het werken op schaal gegaan? Waaraan kun je bij je speelplek zien waar je speelplek voor bedoeld is? Had je alle materialen die je nodig had of miste je nog iets? Is het jullie gelukt om van alle losse speelplekken een wijk te maken? Denk je dat jullie droomspeelplek ooit echt uitgevoerd kan worden? Kun je iets benoemen in jullie droomwijk wat typisch Haags is? 7
4.3. Presenteren Het ideale buiten 1. De burgemeester van Den Haag komt op bezoek. Ieder groepje bedenkt een toelichting waarmee ze de burgemeester kunnen overtuigen waarom dit voorstel uitgevoerd moet worden. Benoem: Welkomswoord Doelgroep Plek in de stad Formaat Materialen Het belang van het buitenspelen Aanbeveling in de afronding 2. De groepjes voeren hun toelichting uit en krijgen van de andere leerlingen feedback in de vorm van twee tips en twee tops. Reflectievragen Presenteren Het ideale buiten Waarmee heb je de burgemeester kunnen overtuigen? Welke rol heb jij gespeeld in de presentatie? Was je tevreden met je rol in de presentatie en waarom? Wat zou je eventueel anders doen, als de burgemeester de volgende keer echt zou komen? Welke toelichting vond je het meest overtuigend? Welk onderdeel zou je graag in de wijk uitgevoerd willen zien? Vind je het leuk om samen aan één droomwijk te bouwen of doe je dat liever alleen? Leg uit. 4.4. Evalueren Het ideale buiten Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces en de gemaakte producten: Werk je liever alleen of in een groepje? Wat is jouw aandeel geweest in de droomwijk? Heeft jouw aandeel ook invloed gehad op andere delen van de droomwijk? Heb je veel overlegd met andere leerlingen? Licht toe. Past jullie wijk goed in elkaar? Licht toe. Welke route door jullie droomwijk zou je het liefst in het echt willen doen? Licht toe. Wat zou je moeten doen om jullie speelplek echt uitgevoerd te krijgen? 8
5. Deelopdracht 3: Het ideale groen 5.1. Onderzoek Het ideale groen 1. Bekijk en bespreek de volgende filmpjes: De duinen van Huisje Boompje Beestje: http://www.schooltv.nl/video/huisje-boompje-beestje-de-duinen/#q=strand Strand en Duin van Nieuws uit de Natuur: http://www.schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-strand-en-duin/ Bespreek dat de duinen de grens vormen tussen de stad en de zee. 2. Bespreek wat je op het strand en in de duinen kan spelen, dat je niet in de stad kan doen. 3. Onderzoek hoe we 100 jaar geleden op het strand recreëerden. Bespreek kort wie er aan het strand recreëerden en hoe: rijke mensen met badkoetsjes, kuren voor zieke mensen. Er werd nauwelijks gespeeld. Zoek op google afbeeldingen met de trefwoorden strand rond 1900. Vergelijk dit met het heden, met name hoe kinderen nu spelen en welke kleding zij droegen. 4. Verdeel de klas in groepjes en geef de leerlingen de opdracht te dromen en fantaseren hoe je kunt spelen in zee, op het strand of in de duinen in het jaar 2222. Combineer bijvoorbeeld oude of bestaande spelletjes met voorbeelden uit games en films. Wijs de leerlingen met name op de mogelijkheden van de zee (eb en vloed), golven, zand, duinen, bossen of parken. Laat hen de ideeën met tekeningetjes weergeven. Verknip indien nodig de tekeningen en maak een ordening naar spelen in zee, op het strand en in de duinen/ bos. Reflectievragen Onderzoek Het ideale groen Hoe denk je dat mensen in 2222 naar de manier van spelen van nu kijken? Waar speel jij het liefst, in zee, op het strand of in de duinen? Welke strandspelletjes zijn van alle leeftijden? Welk spel speelden ze vroeger, nu en misschien ook in de toekomst? Wat heb je gedroomd, wat waarschijnlijk nooit in het echt kan bestaan? 5.2. Uitvoeren Het ideale groen 1. Verdeel de klas in drie groepen: de zeegroep, de strandgroep en de duinengroep. Laat leerlingen indien mogelijk zelf kiezen. 2. Geef de leerlingen de opdracht de verzamelde ideeën uit het onderzoek uit te werken in een vorm waarmee ze anderen kunnen laten zien hoe en wat er in het jaar 2222 gespeeld wordt. De vorm- en materiaalkeuze is helemaal vrij. Elk materiaal komt in aanmerking. Zolang het idee maar duidelijk wordt. 3. Laat de leerlingen ook een naam voor het spel bedenken en de spelregels vastleggen. Reflectievragen Uitvoeren Het ideale groen Hoe is het om ideeën van anderen uit te werken? Zie je jouw idee nog terug in wat er gemaakt is? Licht toe. Kan jullie spel ook in de stad worden gespeeld of alleen bij de zee? Licht toe. Welke natuurverschijnselen zijn nodig voor jullie spel? 9
Waarom hebben jullie voor deze materialen gekozen? 5.3. Presenteren Het ideale groen 1. Maak van elk speelgebied een kort filmpje waarin de leerlingen hun spel demonstreren of uitvoeren. 2. Bekijk en bespreek deze filmpjes samen. 3. Vergelijk de spelletjes met die op het schilderij van Pieter Bruegel de Oude. Bekijk welke verbanden er te leggen zijn in de vorm en uitvoering. Reflectievragen Presenteren Het ideale groen In hoeverre is het gelukt om jullie spel in het filmpje te demonstreren? Welk spel viel je het meeste op en waarom? Wat is het meest utopische spel? Welke spelen werken op elektriciteit of op een andere energiebron? Welke verbanden met het schilderij van Pieter Bruegel vielen het meeste op? 5.4. Evalueren Het ideale groen Bespreek het doorlopen proces en de gemaakte producten. Voor welk spel moeten er eerst nog nieuwe uitvindingen worden gedaan? Wanneer denk je dat dat klaar is? Welk spel zie je binnenkort in de speelgoedwinkel liggen? Wat zou het moeten kosten? Is jullie spel echt een spel of sport? Wanneer is iets een spel en wanneer sport? Welke ordening kun je aanbrengen in de spelsoorten? Is jullie spel voor alle leeftijden? 6. Algemene beoordeling Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van het formulier is een korte toelichting beschikbaar. Het beoordelingsformulier en de toelichting op het beoordelingsformulier vindt u in de bijlagen van het document Informatie voor de leerkracht. 10