doorpakken en bestendigen Stimuleringsregeling Professionele ruimte arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo
Zestor is opgericht door sociale partners in het hbo:
inleiding Werkgevers- en werknemersorganisaties in het hbo hebben afspraken gemaakt over de versterking van de positie van de docent door het stimuleren van professionele ruimte. In de cao-hbo 2012-2014 zijn partijen overeengekomen dat de dialoog over de professionele ruimte hoog op de agenda van de hogescholen blijft staan. Men deelt het uitgangspunt dat ruimte voor de professional onlosmakelijk is verbonden met het stimuleren van een professionele cultuur. Professionele ruimte geldt ook als vitale randvoorwaarde om te komen tot een volwaardige arbeidsrelatie tussen leidinggevende en medewerkers. Tegen deze achtergrond hebben sociale partners ervoor gekozen het proces en de dialoog te blijven stimuleren. Door het debat en projecten op hogescholen waarbij professionele ruimte wordt ingenomen, is er in een periode van vier jaar een duidelijker beeld ontstaan over de functie en de bouwstenen van professionele ruimte. Belangrijke elementen zijn: versterking van de dialoog binnen de instellingen over professionele ruimte en een professionele cultuur; grotere betrokkenheid en zeggenschap van de professionals bij de onderwijskundige invulling; versterking van het werken in teams, waarbij ontwikkelruimte wordt gecreëerd; uitbouwen van de balans tussen verantwoordelijkheid dragen en verantwoording afleggen; bestuur en beleid ontwikkelen in de richting van vertrouwen. 3
doelstelling stimuleringsregeling Ter ondersteuning van de hogescholen bij de verdere ontwikkeling van de Professionele ruimte van hbo docenten is de stimuleringsregeling Professionele ruimte: doorpakken en bestendigen ontwikkeld. De sociale partners geven daarbij een vervolg aan de eerste stimuleringsregeling, gebruikmakend van inzichten uit die regeling en met aandacht voor nieuwe initiatieven en het borgen van wat goed gaat. Kerndoel daarbij is: hoe kan de zeggenschap en betrokkenheid van de docent als individuele professional en lid van een team bij het ontwerp en de uitvoering van onderwijskundig- en onderzoeksbeleid worden vergroot. Daarbij rekening houdend met de afgesproken beleidsmatige en organisatorische kaders binnen de eindverantwoordelijkheid van het instellingsbestuur. De onderstaande uitgangspunten blijven daarbij van kracht: Ruimte voor de professional is onlosmakelijk verbonden met het stimuleren van een professionele cultuur. Het debat over professionele ruimte kan niet los worden gezien van een kritische dialoog over en ontwikkeling van individueel vakmanschap, gezamenlijk vakmanschap, versterking van de beroepsgroep en een bestuursfilosofie die gebaseerd is op vertrouwen. Professionele ruimte is een vitale randvoorwaarde om te komen tot een volwaardige arbeidsrelatie tussen leidinggevende en medewerker. 4
inhoud van de stimuleringsregeling Om voor de stimuleringsregeling in aanmerking te komen, moeten de activiteiten een directe relatie hebben met het stimuleren van docenten om hun professionele ruimte te benutten en dit tot ontwikkeling te brengen binnen teams. Activiteiten die voor subsidie in aanmerking komen, hebben een concreet doel. Hieronder worden vier mogelijkheden genoemd met voorbeelden. Ze zijn ontleend aan de ervaringen en opbrengsten uit de eerste stimuleringsregeling. Iedere hogeschool kan één thema kiezen en daarvoor de subsidie benutten. 1 Het stimuleren en organiseren van een grotere betrokkenheid en zeggenschap van docenten bij de onderwijskundige invulling van het onderwijs Het creëren van gelegenheid om invloed uit te oefenen op de onderwijskundige invulling van het onderwijs, waarbij de professionaliteit van de docent wordt benut binnen de instellingskaders. Voorbeelden Docenten onderzoeken hoe ze met elkaar de grenzen kunnen opzoeken, ruimte kunnen innemen en invloed kunnen uitoefenen om een bijdrage te leveren aan onderwijskundige ontwikkelingen. Docenten worden zich bewust waarop hun professionele ruimte is gericht. Verkennen van gemeenschappelijke verwachtingen ten aanzien van onderwijsontwikkeling en komen tot professionele standaarden. 5
2 3 4 Het versterken van werken in docententeams Alleen een team kan in samenspraak met studenten het onderwijs, of onderzoek vormgeven en uitvoeren. Teams als plek waar oplossingen bedacht worden. Teamleden verdelen de taken, organiseren onderling feedback, helpen elkaar om beter te worden en leggen verantwoording af. Het team wordt sterker in positie gebracht, waarbij het management een ondersteunende rol heeft. Voorbeelden Werken aan teamroutines door intervisie, onderzoek, gezamenlijke reflectie. Werken aan teamontwikkeling; effectief samenwerken, creëren van ontwikkelruimte. Werken aan een professionele cultuur en de kritische dialoog voeren over vakmanschap en beroepsstandaarden. Professionele ruimte: doorpakken en bestendigen Hogescholen, waar professionele ruimte op de agenda staat, kunnen met de regeling verdere stappen zetten. Voorbeelden Voortbouwen op projectresultaten uit de eerste stimuleringsregeling, met als doel het verbeteren en bestendigen van wat goed gaat. Mogelijkheden onderzoeken en toepassen om initiatieven op de agenda te houden. Bestuur en beleid Professionele ruimte wordt benut binnen de bestaande regelgeving en kaders van de instelling. Docenten(teams) kunnen onderzoeken hoe ze daarmee omgaan en op basis daarvan hun professionele rol en ruimte bepalen. Voorbeelden Teams onderzoeken hoe ze omgaan met regels en bureaucratie, zodat bewustwording ontstaat en ruimte en eigenaarschap kan worden benut. Instellen van een docentenberaad of forum. 6
voor wie? Hogescholen die aangesloten zijn bij de Vereniging Hogescholen, kunnen een aanvraag indienen. looptijd en budget De stimuleringsregeling 'Doorpakken en bestendigen' heeft een looptijd van 12 maanden. Subsidieaanvragen kunnen vanaf 1 september 2014 tot en met 31 augustus 2015 ingediend worden, tenzij het budget eerder is uitgeput. Het totale budget voor de regeling bedraagt 200.000 euro. De regeling voorziet in een subsidiebedrag van maximaal 10.000 euro per aanvraag. Kleine hogescholen mogen één aanvraag indienen. Grote hogescholen (criterium: meer dan 5.000 studenten) mogen twee aanvragen per regeling indienen. De aanvragen moeten onderling verschillen op het punt van: 1. Organisatieonderdeel zoals bijvoorbeeld locatie, instituut of opleiding 2. Het team en/of de groep betrokken medewerkers die deelnemen aan het project (dus niet twee aanvragen ten behoeve van dezelfde groep medewerkers). Elke aanvraag moet ingediend worden met een apart aanvraagformulier en heeft een eigen verantwoordingsformulier. Elke aanvraag wordt als een zelfstandige aanvraag behandeld. Subsidiabel zijn de extern gemaakte kosten. Daarnaast zijn interne (loon) kosten subsidiabel tot een bedrag van maximaal 50% van het totale bedrag van de definitieve subsidietoekenning. Onder interne loonkosten vallen ook de interne verrekeningen van kenniscentra en expertisecentra van de hogeschool. 7
aanvraag Een aanvraag kan worden ingediend via een op de website van Zestor te downloaden aanvraagformulier. Bij de aanvraag dient een beknopte omschrijving van de volgende elementen te worden gevoegd: Aanduiding van de uit te voeren activiteit(en) Doel van de activiteit(en) Beoogd resultaat Tijdsplanning belangrijk: de activiteit kan pas van start gaan als de aanvraag, inclusief het subsidiebeschikkingsnummer, is toegewezen. De maximale doorlooptijd van de activiteit is zes maanden. Financiën/begroting Activiteiten die normaliter tot de reguliere bedrijfsvoering behoren, mogen hierin niet zijn meegenomen. Wijze van evalueren Op de aanvraag vindt een toets plaats op volledigheid en de mate van samenhang tussen het doel van de activiteit, de inhoud en de aanpak/ werkwijze. De subsidie kan worden aangevraagd door HR-adviseurs (opleidingsadviseurs) van de centrale of decentrale P&O/HRM dienst, de leidinggevenden, een managementteam van een domein of instituut, een docententeam of door het medezeggenschapsorgaan (de medezeggenschapsraad of ondernemingsraad). De activiteit dient voldoende draagvlak te hebben binnen de hogeschool. Dit komt tot uitdrukking door de ondertekening van de subsidieaanvraag door het College van Bestuur, of namens deze door de directeur P&O van de hogeschool. De medezeggenschapsraad wordt over het initiatief geïnformeerd. 8
toekenning Binnen drie weken na indiening van de aanvraag ontvangt de aanvrager bericht over de toekenning van de subsidie. Bij toekenning wordt binnen 30 dagen na dagtekening van de subsidiebeschikking, bij wijze van voorschot, een bedrag ter hoogte van 50% van de subsidie aan de hogeschool overgemaakt. verantwoording Binnen twee maanden na afronding van de activiteit dient door middel van een standaardformulier verantwoording afgelegd te worden over het toegekende subsidiebedrag. Het formulier hiervoor is te downloaden via de website van Zestor. Het door aanvrager(s) ondertekende verantwoordingsformulier dient, indien van toepassing met facturen van externe partijen, binnen de aangegeven termijn te zijn ingediend. Een accountantsverklaring dient te worden toegevoegd als het subsidiebedrag hoger is dan 25.000 euro. De hogeschool is bereid om de resultaten die een activiteit oplevert beschikbaar te stellen aan Zestor en te delen met andere hogescholen. 9
aan de slag met professionele ruimte? Op www..nl vindt u achtergrondinformatie en inspirerende praktijkvoorbeelden op het gebied van de professionele ruimte in het hbo. Daarnaast kunt u (binnenkort) ook putten uit een van de volgende bronnen: Inspiratieboekje Vertrouwen in kwaliteit In opdracht van cao-partijen is speciaal voor hbo-docenten het inspiratieboekje Vertrouwen in kwaliteit samengesteld. Het boekje is ingedeeld in drie hoofdstukken, waarin dieper wordt ingegaan op de dimensies: Individuele professionele ontwikkeling; Gezamenlijke professionele ontwikkeling en Ontwikkeling van bestuur en beleid. Ter inspiratie en als handvat om zelf aan de slag te gaan en te blijven, geven we bij elke dimensie suggesties en voorbeelden van succesvolle projecten binnen hogescholen. Het boekje is gratis op te vragen via info@.nl. U kunt het boekje ook via onze site downloaden. Ruimte voor vertrouwen; Essay over de professionele ruimte Het essay gaat in op de complexiteit van het debat over de professionele ruimte. Op basis van onderzoeks- en adviesopdrachten in het hbo en op basis van wetenschappelijke literatuur wordt het begrip professionele ruimte verhelderd en de relevantie ervan voor het debat over professionele ruimte toegelicht. In het laatste hoofdstuk van het essay wordt zichtbaar wat er nodig is om binnen hogescholen concrete invulling te geven aan het debat over professionele ruimte. Procesonderzoek In opdracht van Zestor heeft IVA onderwijs een onderzoek gedaan naar de procesgang van zes hogescholen, die hebben gewerkt aan een project in het kader van de eerdere stimuleringsregeling Professionele ruimte. De centrale vraag daarbij is: Hoe kan de professionele ruimte van docenten en docententeams geoptimaliseerd worden om kwaliteit van onderwijs te borgen? Welke lessen trekken we daaruit? Het onderzoeksrapport is via de site te downloaden. Wijzer in de professionele ruimte Op basis van het procesonderzoek is een wijzer ontwikkeld die bedoeld is om hogescholen inzicht te geven in strategieën om de professionele ruimte van docenten en docententeams te optimaliseren. De wijzer is gratis op te vragen via info@.nl. U kunt deze ook downloaden via onze site. 10
www..nl Prinsessegracht 21 Postbus 123 2501 CC Den Haag T 070 312 21 77 F 070 312 21 00 info@.nl Het is toegestaan om (delen van) de informatie uit deze brochure te vermenigvuldigen voor gebruik in het hoger beroepsonderwijs. In alle andere gevallen is voorafgaand schriftelijke toestemming van Zestor vereist. Juli 2014