RBS Markets Nummer 421, 18 juni 2014 Turbo s & Trading Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: energie P2 Overzichten Overzicht markten P4 Nederland - Spanje De leeuw temt de stier Het was enkele weken voor de aftrap van het WK voetbal toen Louis van Gaal mij belde om eens te sparren over de verwachtingen, voorspellingen en systemen waar hij al maanden mee aan het worstelen was. Ik heb daar als TA coach natuurlijk ook mee te maken. Hij wilde graag weten hoe ik daar mee omga en wat ik mijn spelers adviseer. Welnu, ik heb Louis verteld dat hij altijd moet denken in termen van waarschijnlijkheden. Louis komt waarschijnlijk best wel ver in het toernooi, want hij beschikt over wereld-spelers, hij heeft een uitstekende technische staf en ik noemde nog wat argumenten. De verwachtingen zijn dan ook hoog gespannen, hetgeen leidt tot allerlei voorspellingen. Daar heb ik Louis toch op moeten corrigeren. Spreek niet over voorspellingen maar in zijn geval over het meest waarschijnlijke resultaat. Toen kwam natuurlijk het veel besproken en bekritiseerde 5-3-2 systeem ter sprake. Voor Louis was het bijna een hoofdpijn dossier, hij ging zelfs twijfelen aan de toegevoegde waarde er van. Ik heb toen gezegd dat op het beleggingsveld de gouden regel luidt Stick to your rules. Je hebt een systeem uitbedacht, getest, geoefend en dan moet je het gewoon in de praktijk toepassen. Aan het einde van ons gesprek heb ik Louis nog even een hart onder de riem gestoken met wat statistieken. Natuurlijk heeft zijn technische staf alle cijfertjes betreffende het Nederlands elftal op tafel liggen, maar wat Louis nog niet wist (ik heb het hem uitgelegd aan de hand van Relatieve Chart AEX en IBEX Figuur 1. Relatieve Chart AEX - IBEX index Bron: BTAC Visuele Analyse, 17 juni 2014 bovenstaande grafiek) is het gegeven dat de Nederlandse leeuw een veel betere conditie heeft dan de Spaanse stier. Met die wetenschap is Louis het veld opgegaan. De rest is geschiedenis Bovenstaande grafiek is een zogenaamde Relatieve Chart, waarin in dit geval twee beursindices met elkaar worden vergeleken, de AEX index in het blauw en de IBEX index, de beursbarometer van Madrid in het rood. Lees verder op pagina 2 1
Vervolg van pagina 1 Nederland - Spanje De leeuw temt de stier De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. De vergelijking tussen beide beursindices is relatief, wat wil zeggen dat beide grootheden op 100 starten en vervolgens hun procentuele wijzigingen tonen. Niet geheel toevallig laat ik de beursbarometers beginnen in 2010, het jaar waarin Nederland en Spanje elkaar ook ontmoetten op het veld. Laten we daar maar niet te lang bij stilstaan. Maar beurstechnisch gezien temt de leeuw wel degelijk de stier. Direct vanaf het startschot in 2010 heeft de AEX het beduidend beter gedaan dan de IBEX. Beide indices volgen min of meer Weekgrafiek AEX-Index hetzelfde pad, maar de negatieve uitslagen in de AEX zijn veel minder dan die in de IBEX. Dit resulteert vooralsnog in een plusstand vandaag de dag voor de AEX van ruim 20% en een minstand van 10% voor de IBEX. Kortom, de leeuw presteert beter dan de stier, niet alleen op het beleggingsveld, nu ook op het voetbalveld. Maar hoe nu verder met de Nederlandse leeuw? Op het voetbalveld moet hij maar naar Louis luisteren, op het beleggingsveld heb ik de volgende instructies voor hem: zorg er voor dat de huidige stijgende trend intact blijft, waardoor de toch al goede resultaten nog beter worden. De ondertoon is goed, getuige de technische indicaties zoals weergegeven op bijgaande grafiek. Een mooie serie hogere toppen en hogere bodems, koersvorming boven een fier oplopende gemiddelde lijn, de swingteller in een plusstand en de RSI ruim boven de 50-lijn. Volgens mijn spelsysteem, het zogenaamde Dashboard Beleggen, is een UP status actief en valide. De tendens tot stijgen overheerst, een koopconditie is valide zolang de AEX boven 390 noteert. Echter, wat doet de leeuw met de afgerond 416 weerstand? Deze beer op het veld moet worden weggejaagd om de weg richting het noorden vrij te maken. Wellicht met een extra aanloopje om daarna met kracht de rode lijn te kraken? Het zou natuurlijk geweldig zijn, net als op het voetbalveld, om zonder extra aanloop gewoon door te bulderen. Woensdag weten we meer Figuur 1. Weekgrafiek AEX-index Bron: BTAC Visuele Analyse, 17 juni 2014 Selectie aanbod AEX-index Naam ISIN code Hefboom Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van de AEX-index. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Selecteer in het Turbo/Booster pull down menu linksboven AEX-index. AEX Turbo Long 339 NL0010441580 5 AEX Turbo Long 367 NL0010519013 7.3 AEX Turbo Short 464 NL0010607446 5 AEX Turbo Short 489 NL0000876217 7.3 Figuur 2. Een selectie van het aanbod AEX-index Turbo's. Bron: RBS, 17 juni 2014 2
Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: energie Ruwe olie bewoog de jongste maanden in een vrij nauwe prijsvork. De geopolitieke onrust in Oekraïne kon daar weinig aan veranderen en dit kwam omdat het aanbod voldoende groot is en er helemaal geen schaarste dreigt. OPEC beschikt nog over reserve productiecapaciteit en ook aanbieders die niet tot het kartel behoren zoals de Verenigde Staten, Canada en Brazilië zullen dit jaar meer olie produceren. Vanuit fundamenteel vraag- en aanbodstandpunt was er dus geen enkele reden voor een hogere olieprijs. De situatie op de oliemarkt kon nog het beste worden geïllustreerd aan de hand van de lage volatiliteit. Bloomberg rekende voor dat de 20-daagse historische volatiliteit van het Brent-termijncontract begin juni naar het laagste niveau ooit was teruggevallen. Een prijsstijging kon er dus alleen komen indien er een nieuwe externe factor opdook. Dit was vorige week dan ook het geval met een escalatie van de onrust in Irak. De opstand van de soennieten tegen de sjiitische regering kreeg een gewelddadig karakter nadat strijders van de Islamitische Staat van Irak en de Levant (ISIS), een van al-qaeda afgesplitst terreurnetwerk, verschillende Iraakse steden in handen kregen. Een nieuwe opflakkering van de burgeroorlog kan wel gevolgen hebben op de oliemarkt. Irak behoort tot de OPEC en is na Saoedi-Arabië de grootste aanbieder van het kartel. Het land produceerde vorige maand 3,3 miljoen vaten ruwe olie per dag en volgens schattingen van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) eerder op de week zal de Iraakse olieproductie tegen 2019 toenemen naar 4,5 miljoen vaten/dag. De rebellen controleren ook Baiji, waar zich de grootste raffinaderij van Irak bevindt. Volgens de meest recente berichten is de raffinaderij wel nog steeds operationeel. De opmars van de opstandelingen kan wel een impact hebben op het herstel van de pijpleiding die het Kirkuk olieveld in Noord-Irak verbindt met de Turkse havenstad Ceyhan aan de Middellandse Zee. Deze pijpleiding met een transportcapaciteit van 600000 vaten per dag raakte bij eerdere gevechten beschadigd en is sinds maart niet meer operationeel. Het risico bestaat dat de herstelwerkzaamheden vertraging oplopen of moeten stilgelegd worden. De Amerikaanse Energy Information Administration wijst er wel op dat drie vierde van de Iraakse olieproductie in het zuiden van het land is gelokaliseerd in regio s waar er geen gevechten zijn. De leden van de OPEC kwamen vorige week bijeen in Wenen. Bij die gelegenheid werden de productiequota ongewijzigd gehouden op 30 miljoen vaten/dag. De situatie in Irak valt samen met een gedeeltelijk exportverbod voor Iran wegens de internationale sancties tegen het land en een sterk verstoorde productie in Libië. Een eventuele productieverhoging bij OPEC zou dus in de eerste plaats van Saoedi-Arabië moeten komen. In mei produceerden de leden van het kartel gezamenlijk 29,76 miljoen vaten/dag. Dat was 142000 vaten/dag meer dan een maand eerder. De globale olieproductie klom op maandbasis met 20000 vaten naar 90,99 miljoen vaten/dag. Dit maakt dat het aandeel van OPEC in het mondiale aanbod vorige maand 32,7 procent bedroeg. West Texas Intermediate voor levering in juli werd vorige week 4,1 procent duurder en bereikte het hoogste prijsniveau in bijna 9 maanden. Bij Brent uit de Noordzee liep het juli termijncontract afgelopen vrijdag af. Augustus, de nieuwe referentiefuture, liet op weekbasis 4,3 procent bijschrijven. Ook de aardgasprijs (juli termijncontract) klom vorige week hoger, al bleef de stijging beperkt tot minder dan 1 procent. In de referentieweek (tot 6 juni) stegen de Amerikaanse aardgasvoorraden met 107 miljard cubic feet (cf), 3 miljard cf onder de consensusprognose. Daarmee werd een reeks van 7 opeenvolgende weken gebroken waarin de gasinjecties telkens boven de verwachting lagen. Voor het eerst sinds 2009 stegen de aardgasvoorraden 5 weken op rij met meer dan 100 miljard cf. Bronnen: Bloomberg (13/6), Weekly Natural Gas Storage Report U.S. Energy Information Administration (12/6), IEA (11/6) 3
Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie DAX Booster Short NL0010607909 161,76% -79,92% 22 jan 2014 Air France-KLM Turbo Short NL0009810076 75,22% -24,30% 16 jun 2011 Zilver Booster Long NL0010659090 56,25% 111,10% 6 jun 2014 CAC 40 Turbo Short NL0010658803 53,40% -12,90% 30 may 2014 Brent Crude Oil Future Turbo Long NL0010657631 53,28% 45,24% 15 mei 2014 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Zonne-energie Certificaat NL0000847689 6,70% -79,17% 24 apr 2007 Canadese Teerzanden Certificaat NL0006122905 5,03% -32,35% 19 nov 2007 Silver Mining Certificaat NL0000293116 3,47% 20,32% 1 dec 2006 NYSE Arca Gold Bugs Certificaat DE0006874803 3,37% 106,50% 20 sep 2001 Brent Crude Oil Future Certificaat NL0000458750 3,33% 30,03% 23 mei 2005 Figuur 3. Top 5 stijgers periode periode 9 juni t/m 16 juni 2014. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bieden laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 17 juni 2014. Overzicht markten AEX 0,2% 414,05 420 418 416 414 412 410 408 406 404 Bund Future -0,1% 145,45 147,0 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 9.593.126 15.286.925 26.686.985 Brent Crude Oil Future 46.365 15.475 521.072 Bund Future N/A N/A N/A EUR/USD 29.954 124.575 451.609 Goud 248.157 125.782 1.236.440 Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 9 juni t/m 16 juni 2014. Bron: RBS, 17 juni 2014. Webinars Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 1,46 Brent Crude Oil Future 3,77 Bund Future -29,13 EUR/USD -10,09 Goud 11,75 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 16 juni 2014. Bron: RBS, 17 juni 2014. 146,5 146,0 145,5 145,0 144,5 144,0 143,5 EUR/USD 0,7% 1,3548 1,375 1,370 1,365 1,360 1,355 1,350 1,345 1,340 1,335 1,330 In het kader van de tiende verjaardag van de RBS Turbo, hebben RBS En IEX gezamenlijk twee webinars georganiseerd. Onder het motto "Geen Turbo zonder visie" presenteren technisch analist Nico Bakker van RBS en IEX-hoofdredacteur Pieter Kort u op 24 juni om 20:00 uur een serie slimme tips en inzichten om succesvol te kunnen handelen met Turbo's. Klik hier om u in te schrijven. Vervolgens zal op 3 juli het webinar "De 10 meest gestelde vragen over Turbo's" plaatsvinden waar in een gesprek tussen Erik Mauritz van RBS en Arend Jan Kamp van IEX duidelijk wordt wat je met Turbo's kan, welke bijzondere situaties er zijn en zij zullen de tijd nemen om uw vragen en ervaringen te bespreken. Klik hier om u in te schrijven. Brent Crude Olie Future 4,3% 112,46 112,5 112,0 111,5 111,0 110,5 110,0 109,5 109,0 108,5 108,0 107,5 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 6 juni t/m 13 juni 2014. Bron: Bloomberg, 13 juni 2014. 4
Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets. nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 5