12 e jaargang - nummer 2 - mei 2013 o n a t u s In Amsterdam vinden elke week nog 60 vieringen plaats. o u w d v e r z e k e r d Donatus Dichterbij Informatie over verzekeren van kerken en monumenten Drs. E.F.J. Duijsens: Ledenbelang voorop stellen In de oude binnenstad van Haarlem ontmoeten we drs. E.F.J. Duijsens (1949), Algemeen Econoom van het Bisdom Haarlem-Amsterdam. Hij heeft zitting in de Raad van Commissarissen van Donatus. Via een onopvallend gebouw aan de Kruisweg komen we binnen. Diverse trapjes en gangetjes binnendoor leiden ons naar het Bisschoppelijk Paleis. Een van oorsprong voorname patriciërswoning uit de eerste helft van de achttiende eeuw. Maar hoe lang nog? Er zijn plannen om op deze bijzondere plek een hotel te vestigen. De bisschop en zijn staf zullen dan verhuizen naar een gebouw vlakbij de kathedraal. Continuïteit Emile Duijsens studeerde economie in Tilburg en vervulde daarna diverse managementfuncties bij het Ministerie van Landbouw en Visserij. Na enkele jaren als interim-manager te hebben gewerkt, viel in het midden van de negentiger jaren zijn oog op een personeelsadvertentie, waarin het bisdom Haarlem- Amsterdam een econoom (lees CFO) vroeg. Die functie sprak mij direct aan. Het leek mij een heel afwisselende job en dat is het ook. Je bent bezig met financiën, beleggingen, vastgoed, investeringen, maar ook saneren, reorganiseren en automatiseren, kortom met alle aspecten die je ook in het bedrijfsleven tegenkomt. Net zoals voor ieder ander bedrijf de continuïteit van belang is, moet ik voor de kerk in het diocees Haarlem- Amsterdam de bedrijfsmatige continuïteit in de gaten houden. Boodschap Het gaat de Rooms-katholieke Kerk momenteel niet voor de wind. Schandalen, leegloop Is het nog wel prettig om voor de kerk te werken? Het is inderdaad geen makkelijke tijd voor ons. Ik heb persoonlijk ook veel moeite met wat er gebeurd is. Er veranderen nu gelukkig dingen in de kerk. Dat is bemoedigend. 1
plaats! Op het platteland, waar de kerk nauw verweven is met de cultuur, zal de kerk ook veel sterker overeind blijven. En er mag toch ook een stukje geloofsvertrouwen zijn! De kerk bestaat al meer dan 2000 jaar. Geen instituut bestaat al zo lang. De kerk mag dan in ons werelddeel teruglopen, maar zij groeit in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Donatus is een financieel zeer gezond bedrijf, dat heel degelijk wordt gerund. En we moeten onze kerntaak niet uit het oog verliezen: het gaat om de boodschap van Jezus Christus. Overigens heb ik niet de indruk dat door alle negatieve berichtgeving een extra terugloop in de parochies plaatsvindt. Degenen die zich nu laten uitschrijven, zijn veelal mensen die toch al geen betrokkenheid meer bij de kerk hadden. Anderzijds moet je bedenken dat de kerk al meer dan tweeduizend jaar bestaat en vaker in zwaar weer heeft verkeerd. Actie Kerkbalans Duijsens is naast zijn werk voor het Bisdom voorzitter van de Interkerkelijke Commissie Geldwerving, bekend vanwege de actie Kerkbalans. Hierbij gaat het om geldwerving voor en door de lokale parochies en gemeenten, die vanuit de ICG landelijk ondersteund worden. De ICG heeft daarvoor een marketingstrategie ontwikkeld die gebaseerd is op verdieping en verbreding. Duijsens: Het komt erop neer dat we de mensen die al meedoen aan Kerkbalans stimuleren om meer te geven. Daarnaast spannen we ons in om meer mensen te laten meedoen. Dat sloeg aan, want tot 2010 stegen de opbrengsten. Nu signaleert Duijsens echter een teruggang. Die gaat bij de katholieken wat sneller dan bij de protestanten. In 2012 was de opbrengst in de Rooms-katholieke Kerk 4% lager in vergelijking met 2010, in de Protestantse Kerk was dat min 2%. Wordt u daar niet depressief van? Dat helpt niet. We proberen actie Kerkbalans zoveel mogelijk op niveau te houden en zetten verder in op kostenbeheersing. Je moet ervoor waken niet alle vermogen te laten weglopen door alles zo lang mogelijk in stand te houden. Je moet de moed hebben op tijd de bakens te verzetten door samenvoeging en daardoor krachtenbundeling van parochies. Dat zijn vaak moeilijke gesprekken. Lokaal doen de actieve leden hun uiterste best om de zaak draaiende te houden en als je dan toch moet besluiten om samen te gaan of te stoppen, dan doet dat pijn. Toekomst Hoe ziet de kerk er volgens u over pakweg zo n twintig jaar uit? Dan zal de kerk een stuk kleiner zijn, maar ik ben er vast van overtuigd dat er een behoorlijke kern overblijft, die de boodschap van het Evangelie zal blijven verkondigen. Je kunt wel steeds kijken naar wat er niet meer is, maar je ook richten op wat er wél is. In Amsterdam vinden elke week nog 60 vieringen Hoe komt dat volgens u? Dat is vooral een kwestie van cultuur denk ik. In de werelddelen waar de kerk groeit, is de kerk sterker verweven met de cultuur en nog sterk geworteld in de maatschappij. De familieverbanden zijn daar ook veel hechter. Wij hebben in Europa in de zestiger en zeventiger jaren heel veel losgelaten en overboord gegooid. Paus Zou de nieuwe paus weer voor meer elan kunnen zorgen? De eerste tekenen zijn bemoedigend. Je merkt dat hij goed overkomt en ik denk ook dat hij veranderingen in gang zal zetten. De curie in Rome, het bestuursapparaat van de wereldwijde kerk, zal vernieuwd worden. Dat is goed, want het Vaticaan is de laatste tijd te vaak in opspraak geraakt, denk maar aan de lekken in de Vaticaanse bank, de kamerheer van de paus die veroordeeld is etc. Dat hij hier orde op zaken gaat stellen, is goed. Maar dan kijk ik ook weer naar de andere kant: een relatief klein bestuursapparaat dat een wereldkerk met honderden miljoenen gelovigen moet leiden. Daar gaat soms wat mis. Spreekbuis Vier economen van de Nederlandse Bisdommen hebben zitting in de Ledenraad van Donatus. Dat is belangrijk, je kunt daar de spreekbuis zijn van je achterban. In 2010 verzocht de Raad van Commissarissen Duijsens toe te treden tot dit college. Dat gebeurde met instemming van de Ledenraad. Duijsens heeft geen spijt van die stap Je zit daar veel dichter op het beleid en ik vind het een interessante materie. Het leiden van en toezicht houden op een verzekeringsmaatschappij is tegenwoordig, vooral tengevolge van de financiële crisis, geen sinecure; aan bestuur en toezichthouders worden steeds zwaardere eisen gesteld. Als verzekeringsmaatschappij sta je onder voortdurend toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. Daarom is permanente educatie een vereiste. Je moet bijblijven op het vakgebied, want je bent als commissaris mede verantwoordelijk voor het gevoerde en te voeren beleid. Die verantwoordelijkheid durft u wel aan? O ja zeker! Donatus is een financieel zeer gezond bedrijf, dat heel degelijk wordt gerund. Wat hoopt u te bereiken in de periode waarin u commissaris bent? Ik hoop dat we het ledenbelang en dus ook het belang van de kerken zoveel mogelijk zullen kunnen vooropstellen. Uiteraard is het belangrijk dat de continuïteit van Donatus gewaarborgd blijft. Daarom sta ik helemaal achter de doelstelling om ook niet-kerkelijke monumenten te verzekeren. We moeten er rekening mee houden dat in de toekomst het aantal verzekerde kerkgebouwen zal afnemen. Maar je hebt als verzekeraar wel een bepaalde kritische massa nodig. Dat wordt door deze uitbreiding veilig gesteld. Als Donatus op deze weg verder gaat, ben ik dik tevreden. De cijfers van het afgelopen jaar zien er ook weer zeer goed uit! 2
Verwachtingen 2013 Verheugd kunnen wij u melden, dat ons lustrumjaar 2012 een uitstekend jaarresultaat heeft opgeleverd. Onze leden delen hierin door een premierestitutie van maar liefst 40% van de betaalde premie. Het aantal kerkgebouwen dat wij in verzekering nemen, neemt nog altijd toe. Traditiegetrouw bevat het meinummer van Donatus Dichterbij ons verkorte jaarverslag. Een paar jaar geleden is immers besloten alleen nog aan zakelijke relaties het elk jaar dikker wordende jaarverslag toe te zenden. Wie geïnteresseerd is in het volledige jaarverslag, kan dit vinden op onze website. Ons jaarverslag heeft elk jaar een thema, dat toegelicht wordt in achtergrondartikelen. Dit maakt het uniek in Nederland. Voor 2012 hebben we het Kruis gekozen als centraal thema, het symbool bij uitstek van hoop en vertrouwen. Wij bevelen deze artikelen van harte bij u aan. Vertrouwen willen wij ook graag onze leden bieden. Het ledenbestand van Donatus bevindt zich hoofdzakelijk in de kerkelijke wereld. Daarom is het goed dat het centrale interview in dit nummer wordt gehouden met drs. E.F.J. Duijsens, Econoom van het Bisdom Haarlem-Amsterdam, voorzitter van actie Kerkbalans en lid van de Raad van Commissarissen van Donatus. Als geen ander ziet hij trends in de financiële kerkelijke huishouding. Het mag duidelijk zijn dat ook Donatus zich zorgen maakt over de financiële toekomst van haar leden. Daarom is het van belang dat de leden weten dat zij goed verzekerd zijn bij calamiteiten en dat van de winst, behoudens een toevoeging aan de algemene reserves, zoveel mogelijk weer naar hen terugvloeit. Wij werken zonder winstoogmerk en op basis van onderlinge solidariteit. In dit nummer leest u over de belangrijkste financiële ontwikkelingen in 2012. Hier blikken wij alvast vooruit. In 2013 wordt verdere uitvoering gegeven aan de vijf in de beleidsvisie geformuleerde prioriteiten. Donatus is hét verzekeringsloket van A tot Z ten behoeve van kerkelijk en monumentaal Nederland (van Aansprakelijkheidsverzekeringen tot Ziektekostenverzekeringen). Intern legt deze visie hoge eisen op processen en de kwaliteit van medewerkers. Door duidelijk beleid en eenduidige instructies op de werkvloer worden leden kwalitatief beter en sneller geholpen. in beeld die aan de eredienst zullen worden onttrokken. Onderzocht wordt of Donatus voor leegstaande kerken een speciaal product kan ontwikkelen, een wens die mede via de Ledenraad tot ons is gekomen. Wij zijn verheugd te kunnen melden dat in 2012 maar liefst 50 kerkgebouwen in verzekering zijn genomen, die eerder elders verzekerd waren. Onze medewerkers zijn in toenemende mate aanwezig in het land bij allerlei netwerkbijeenkomsten, symposia en beurzen. De zichtbaarheid van Donatus als kerken- en monumentenverzekeraar is door al deze activiteiten toegenomen en zal in 2013 nog verder worden uitgebouwd. Daardoor wordt de relatie met u versterkt. De verwachting is dat de geconsolideerde premie-inkomsten in 2013 verder zullen stijgen naar ruim 28,0 miljoen. Ook voor 2013 denken wij dat het aantal kerksluitingen vanwege de economische crisis beperkt zal blijven. Het aantal berichten over toekomstige sluitingen is echter in 2012 wel enorm toegenomen. Over enkele jaren kan dit proces dus in een stroomversnelling komen. Naar onze verwachting zal onze monumentenportefeuille stabiel groeien. De maand februari 2013 kende voor Donatus een turbulente start. Twee grote schades deden zich voor. De grootste kerkbrand sinds jaren: de Sint-Clemenskerk in Nes op Ameland. Daarnaast de grootste brand van een monument tot nu toe. De totale schade van deze twee branden zal aanzienlijk zijn. Maar wij zijn niet voor niets schadeverzekeraar van kerken en monumenten. Juist in die voor onze leden moeilijke situaties proberen we ter plaatse aanwezig te zijn en onze leden financieel te ontzorgen. drs. Alphons van der Voorn, directievoorzitter (rechts) Simon Kadijk, directeur DIRECTIE De (verwachte) kerksluitingen worden sinds 2012 in een aparte database bijgehouden, waardoor Donatus een goed beeld krijgt van de omvang. Zo kunnen we anticiperen op het behoud van kerk- en kloostergebouwen. Wij hebben 160 kerkgebouwen 3
De cijfers van 2012 Geconsolideerde balans per 31 december 2012 2012 2011 Activa Immateriële vaste activa 157.543 107.337 Beleggingen 74.918.132 71.247.109 Vorderingen 698.279 946.282 Overige activa 5.792.389 3.759.955 Overlopende activa 2.036.984 1.910.290 Totaal 83.603.327 77.970.973 Passiva Eigen vermogen 63.078.001 59.245.172 Technische voorzieningen 3.278.983 2.422.986 Overige voorzieningen 4.477.222 3.616.776 Schulden 12.192.038 12.054.016 Overlopende passiva 577.083 632.023 Totaal 83.603.327 77.970.973 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over het boekjaar 2012 2012 2011 Geboekte bruto premies 27.364.243 26.408.316 Netto herverzekeringspremies -5.587.643-6.204.801 Netto opbrengsten beleggingen 2.402.829 959.401 Overige baten eigen rekening 19.466 132.803 Bruto schaden -5.019.600-5.996.978 Aandeel herverzekeraars 823.815 1.581.587 Wijziging netto voorziening te betalen schade -855.997 908.978 Bedrijfskosten -7.836.680-7.011.027 Resultaat technische rekening 11.310.433 10.778.279 Andere baten 956.468 931.028 Belastingen -392.664-233.703 Resultaat na belastingen 11.874.237 11.475.604 Verdeling van het resultaat na belasting 1. Terugbetaling aan verzekerden 9.815.404 2. Toevoeging aan de algemene reserve 2.058.833 11.874.237 4
In het kort: het jaarverslag 2012 Het 161e boekjaar van Donatus is met een batig saldo van 11,9 miljoen afgesloten. Zie de winst- en verliesrekening op pagina 4. Een uitstekend resultaat. Dit resultaat is positief beïnvloed door met name de premiegroei en het gunstige schadeverloop. Premierestitutie Op grond van het resultaat is in de vergadering van de Ledenraad van 3 april 2013 bepaald dat de premierestitutie in de brandsector 40% bedraagt, zijnde 9,8 miljoen. Hiermee geeft Donatus invulling aan haar hoedanigheid van een onderlinge verzekeraar zonder winstoogmerk, gericht op het belang van haar leden. Een bedrag van 2,1 miljoen wordt aan de Algemene Reserve toegevoegd. Donatus is steeds meer zichtbaar als - en heeft zich ontwikkelend tot - dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland: de doelstelling uit het beleidsplan 2010-2015. Governance Donatus kent statutair de volgende organen: een Ledenvergadering, een Ledenraad, een Raad van Commissarissen (RvC) en een Directie. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van de Directie en de algemene gang van zaken. Donatus heeft een tweehoofdige Directie, die is belast met het dagelijks bestuur en die Donatus vertegenwoordigt. Het managementteam bestaat sinds september 2012 uit vijf personen. Naast de Directie hebben hierin zitting het Hoofd Operations & Ontwikkeling, het Hoofd Taxaties & Expertise, en het Hoofd Financiën & Control (Financieel Controller). Eind 2012 waren bij Donatus in Nederland 41 personen (38 fte) in dienst (2011: 41 personen en 37 fte). Dona Re is een in Zwitserland gevestigde herverzekeraar - een 100% deelneming van Donatus -, die tevens risico s accepteert van andere verzekeringsmaatschappijen dan Donatus. Dona Re heeft een Zwitserse Directie, een Raad van Commissarissen (Verwaltungsrat) en een Auditcommissie. De Zwitserse Directie is verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur van Dona Re. Haar Raad van Commissarissen en Auditcommissie houden toezicht conform de Zwitserse wetgeving. Toezicht Per 1 juli 2012 is de Wet introductie geschiktheidseis ingevoerd, waarbij de deskundigheidseis in de Wft (Wet op het financieel toezicht) is vervangen door een geschiktheidseis. Vanaf 2012 worden door DNB nieuwe en te herbenoemen commissarissen expliciet op deze deskundigheids- en beschikbaarheidseisen getoetst, onder andere door middel van een toetsingsgesprek bij DNB. Vooruitlopend hierop heeft de Raad van Commissarissen een deskundigheidsmatrix opgesteld die bij komende benoemingen als uitgangspunt zal worden gehanteerd. Vanwege de toenemende complexiteit van de organisatie en de toenemende eisen van onafhankelijkheid die gesteld worden aan commissarissen zal bij toekomstige benoemingen, deskundigheid, kennis, ervaring en beschikbaarheid van commissarissen de doorslag geven bij de vervulling van vacatures. De betrokkenheid bij en het vertegenwoordigen van de achterban blijft een belangrijke factor bij de samenstelling van de Ledenraad. Solvency II De implementatie van Solvency II, waarbij bestaande Europese Richtlijnen worden verzwaard ter verbetering van de risicobeheersing door verzekeraars, zal wellicht pas in 2016 plaatsvinden. Donatus gaat verder met de benodigde voorbereidingen. Solvency II bevat zowel kwantitatieve eisen op het gebied van solvabiliteit als kwalitatieve eisen betreffende de inrichting van het risicomanagementsysteem en het toezicht daarop door verzekeraars. Solvency II bestaat uit drie pijlers. De eerste pijler richt zich op de waardering van de risico s en een kwantitatieve vertaling naar kapitaal. In 2012 heeft Donatus over de jaarcijfers van 2011 de zogenaamde Parallel Run uitgevoerd. Deze berekening was in 2012 een verplichte exercitie voor alle verzekeraars. Uit de berekeningen blijkt wederom dat Donatus ook onder het nieuwe toezichtregime een heel solvabele verzekeraar blijft. Tevens blijkt uit de analyse hoeveel kapitaal Donatus dient aan te houden voor welke risico s. De tweede pijler zorgt ervoor dat de governance en de kwaliteit van de organisatie op orde is. Om dit te waarborgen zijn er vier verplichte sleutelfuncties: de risicomanager, de complianceofficer, de actuaris en de internal auditor. In 2011 is uit eigen geledingen een (part-time) risicomanager aangesteld. Donatus had al de beschikking over een ervaren (part-time) complianceofficer. De actuarisfunctie wordt uitbesteed aan een externe actuaris. De internal auditfunctie wordt later ingevuld. Naast de invulling van deze functies wordt de ORSA (Own Risk and Solvency Assessment) een centraal hulpmiddel om risicomanagement en kapitaalvereisten te verbinden. Op vrijwillige basis heeft Donatus in 2012 meegedaan aan de door DNB georganiseerde ORSA oefening. Donatus heeft door deze oefening inzicht verkregen in de wijze waarop de bedrijfsvoering dient te worden aangepast, zodat in de toekomst het ORSA proces adequaat kan worden uitgevoerd. Lees verder op pag 6 5
Donatus is geen doorsnee verzekeraar. In het jaarverslag wordt daarom elk jaar een bepaald facet in beeld gebracht. Dit keer is als thema gekozen: het Kruis. Veel verzekerde objecten zijn voorzien van dit christelijke symbool bij uitstek. De kennis over het kruisteken is ver weggezakt in onze geseculariseerde wereld. Desondanks is het nog altijd een veel gebruikt symbool. Hoe is het ontstaan? Welke soorten kruisen zijn er? Verschillen katholieke en protestante kruisen? In het jaarverslag leest u er meer over. De derde pijler betreft de noodzaak tot het verschaffen van risicotransparantie in het jaarverslag en in rapportages ten behoeve van toezichthouders. Gedragscode Verzekeraars Op de website www.donatus.nl treft u onder het tabblad Donatus Verzekeringen/Nieuwsbrieven, het document Governance Principes Donatus aan. In dit document staat beschreven op welke wijze Donatus deze code toepast per ultimo 2012. In december 2012 heeft de Monitoring Commissie Governance Principes Verzekeraars een rapport uitgebracht over de naleving van de principes; men is tevreden over de voortgang. Realisatie 2012 In 2012 bestond Donatus 160 jaar. Dit heuglijke feit is gevierd met het uitbrengen van een bijzonder monumentenboek Oren van Steen. Het eerste exemplaar is tijdens de opening van Open Monumentendag uitgereikt aan prof. mr. Pieter van Vollenhoven. Hij heeft het jubileumboek van het voorwoord voorzien. Donatus heeft dit boek, dat volledig aansluit op haar beleidsvisie, als geschenk aangeboden aan alle kerkelijke instellingen en monumentenrelaties. Over het uitbrengen van dit boek in combinatie met ons 160 jaar bestaan is uitgebreid verslag gedaan in nagenoeg alle kerkelijke en monumentenmedia. Donatus was sponsor van het Themajaar Historische Buitenplaatsen 2012. Wij hebben ons bij deze doelgroep kunnen profileren en het marktaandeel onder de 551 historische buitenplaatsen is groeiende. In het kader van ons hertaxatiebeleid wordt vooraf aan de kerkbesturen een heldere toelichting gestuurd over het hoe en waarom Er zijn maar liefst 50 nieuwe kerkgebouwen aan onze verzekeringsportefeuille toegevoegd. van hertaxaties. Vervolgens krijgt elk kerkbestuur na een hertaxatie een passend advies over preventie alsmede andere verzekeringsmogelijkheden. In 2012 werden meer dan 300 polissen met één of meer kerkgebouwen geïnspecteerd en getaxeerd. De achterstanden in hertaxaties zijn sinds begin 2010 gehalveerd. Het risicoprofiel van Donatus wordt hierdoor gunstig beïnvloed. Deze aanpak levert met kerkbesturen nauwelijks problemen op, hoewel regelmatig de verzekerde sommen in hoogte worden aangepast. Er wordt ruim aandacht besteed aan behoud en acquisitie van verzekeringsrelaties. Binnendienstmedewerkers bezoeken vaker leden en prospects, zoals congregaties en orden, kerkbesturen en monumenteneigenaren. Donatus streeft naar het verstrekken van een totaal advies voor alle risico s die bij of via Donatus te verzekeren zijn. De verzekeringsportefeuille monumenten is in 2012 wederom met bijna 50% toegenomen en overtreft qua premiegroei met 0,4 miljoen de royementen in de kerken- en kloostersector. Opvallend is dat na een inspectie- en taxatiebezoek door onze buitendienst, de verzekering nagenoeg altijd geaccepteerd wordt. De naamsbekendheid van Donatus in de monumentenwereld neemt snel toe. Financieel De totale geboekte bruto premie is met 3,6% gestegen, van 26,4 miljoen naar 27,4 miljoen. De verdiende premies eigen rekening (bruto premies minus uitgaande herverzekeringspremies) zijn met 1,8 miljoen gestegen. De netto herverzekeringspremies zijn gedaald met 0,8 miljoen. Donatus heeft met schades voor eigen rekening van 5,1 miljoen een heel gunstig schadejaar gehad, hoewel hoger dan de 3,5 miljoen in 2011. De bedrijfskosten zijn met 0,8 miljoen toegenomen, van 7,0 miljoen in 2011 tot 7,8 miljoen in 2012. Dit wordt vooral veroorzaakt door de hoge fiscale advieskosten, hogere acquisitiekosten met name in verband met het jubileumjaar en de kosten die zijn ontstaan als gevolg van de wijziging van het percentage assurantiebelasting in maart 2011. 6
Naast de premierestitutie van 40% heeft Donatus namelijk in 2012 voor een bedrag ad 0,2 miljoen aan assurantiebelasting voor eigen rekening genomen, ten gunste van haar leden. De oorzaak is de verhoging van het percentage assurantiebelasting per 1 maart 2011. Donatus heeft ervoor gekozen een deel van deze verhoging voor eigen rekening te nemen en niet door te belasten aan haar leden. Dit komt overeen met ongeveer 1% van de in rekening gebrachte premie (dus eigenlijk is er sprake van 41% premierestitutie). Brandsector De ontvangen premie van Donatus Nederland in de brandsector (branche brand/ongevallen) is met maar liefst 6,0% gestegen van 24,9 miljoen in 2011 naar 26,4 miljoen in 2012. Hiervan werd 1,1 miljoen (4,3%) veroorzaakt door de indexatie per 1 januari 2012 en 0,4 miljoen (1,7%) door netto autonome groei. De kerkenportefeuille groeide met 1,0 miljoen als gevolg van indexatie, hertaxaties, nieuwe kerkgebouwen en uitgebreidere dekkingen. Het totaal aantal schademeldingen is licht gedaald van 2755 in 2011 naar 2679 in 2012 (-2,8%). Ook in 2012 waren er nauwelijks stormschades. De schadelast van diefstallen/inbraken/ vandalisme bij kerkelijke gebouwen is met 0,9 miljoen stabiel gebleven. Dit betreft met name de koper- en looddiefstallen. Het aantal schadedossiers waarop geen uitkering is verleend bedraagt 869 (961 in 2011). Dit betreffen schadegevallen waarvoor geen dekking bestaat, waar een claim wordt ingetrokken of waar het schadebedrag onder het eigen risico blijft. In 2012 hebben er zich slechts 5 schadegevallen met een (gereserveerde) schadelast van meer dan 50.000 voorgedaan (6 in 2011). De grootste schade bedraagt circa 0,8 miljoen en betreft een bewoonde stolpboerderij van een Protestantse Diaconie. Evenals in 2011 wordt het verwachte gemiddelde van twee kerksluitingen per week niet gehaald. verwachte gemiddelde van twee kerksluitingen per week niet gehaald. Aangenomen wordt dat de crisis in de markt van het onroerend goed (weinig kopers) debet is aan het feit dat er, in tegenstelling tot hetgeen werd geprognosticeerd, geen 100 kerkgebouwen in 2012 aan de eredienst zijn onttrokken. Er zijn overigens bij Donatus maar liefst 50 nieuwe kerkgebouwen aan onze verzekeringsportefeuille toegevoegd. Overige sectoren Andere schadeverzekeringen (waaronder auto-, ziektekosten-, ziekengeld-, rechtsbijstand, aansprakelijkheid- en milieuschadeverzekeringen) biedt Donatus aan in haar hoedanigheid van intermediair. Donatus adviseert deze verzekeringen teneinde haar leden een totaalpakket aan te kunnen bieden. Hieruit vloeit een resultaat voort van 0,9 miljoen ( 0,9 miljoen in 2011). Beleggingen Donatus voert een gematigd defensief beleggingsbeleid. In 2012 is verder uitvoering gegeven aan het beleid om individuele aandelen te verkopen en te ruilen voor indextrackers. Op obligatiegebied is het beleid om te beleggen in eenvoudige, individuele obligaties met een vaste looptijd, vaste couponrente en goede kwaliteit (minimaal A-rating). Beleggingsbeslissingen worden door de Directie genomen op basis van geformuleerd en goedgekeurd beleggingsbeleid. Het beleggingsbeleid is vastgelegd in het Beleggingsstatuut, dat in 2012 door de Raad van Commissarissen opnieuw is vastgesteld. Met name de risicoparagraaf is uitgebreid. De Directie wordt geadviseerd door een bankinstelling. De uitvoering van het beleggingsbeleid wordt getoetst door de Beleggingscommissie, Donatus heeft slechts 24 royementen van kerkgebouwen ontvangen (op een totaal van 4500 kerkgebouwen in portefeuille). Van deze 24 kerkgebouwen heeft Donatus in 5 gevallen de die bestaat uit twee leden van de Raad van Commissarissen. nieuwe eigenaar weer verzekerd. Evenals in 2011 wordt het Lees verder op pagina 8 7
De schadelast van diefstallen/inbraken/ vandalisme bij kerkelijke gebouwen is met 0,9 miljoen stabiel gebleven. Dit betreft met name koper- en looddiefstallen. Ondanks het gegeven dat het beleggingsjaar 2012 onrustig is geweest in verband met de Eurocrisis, de Europese schuldenproblematiek en een recessie, is het netto beleggingsresultaat ad 2,4 miljoen heel positief. Het rendement op de beleggingen (directe beleggingsopbrengsten en waardemutaties) bedroeg in 2012 3,5% (aanmerkelijk hoger dan de 1,4% in 2011). Solvabiliteit De aanwezige solvabiliteit van Donatus Nederland is in 2012 toegenomen van 24,3 miljoen tot 26,4 miljoen. De solvabiliteitsratio bedraagt 830% (aanwezige solvabiliteit ten opzichte van de wettelijke verplichte solvabiliteit). De solvabiliteit blijft sterk en overtreft in ruime mate het door de toezichthouder geëiste minimum zowel op basis van Solvency I, (toekomstig) Solvency II en het door de bestuurders opgestelde model. Herverzekeringen Ter bescherming van het vermogen en daarmede de solvabiliteit van de Maatschappij heeft Donatus, zoals te doen gebruikelijk, herverzekeringscontracten gesloten. De netto herverzekeringspremies zijn in 2012 procentueel licht gedaald ten opzichte van de geboekte premies. De netto herverzekeringspremies bedroegen in totaal 5,6 miljoen, hetgeen 20% is van de geboekte premie (in 2011 23%). Donatus heeft de herverzekeringscontracten ondergebracht bij haar Zwitserse dochtermaatschappij Dona Re. Deze retrocedeert een TIP Een goed en actueel sleutelplan is voor zowel thuis als in de kerk van groot belang. Wie beheren de sleutels van uw (kerk-)gebouw? Waarom? Doen ze dat nog steeds? gedeelte van de risico s aan 15 herverzekeringsmaatschappijen met minimaal een A-rating. Het netto geconsolideerde resultaat in 2012 bedroeg 1,4 miljoen (in 2011 1,9 miljoen). De discussie met de Belastingdienst inzake de fiscale problematiek met betrekking tot Dona Re is in 2012 voortgezet. Donatus heeft sinds 2006 in verschillende notities de Belastingdienst uitleg gegeven over de reden van oprichting, de zakelijkheid van de relatie, de strekking van de herverzekeringscontracten en de feitelijke situatie. In oktober 2012 is deze zaak bij de Rechtbank van Breda door een meervoudige kamer behandeld. Deze rechtszitting is geschorst voor de beantwoording van vragen en het verstrekken van informatie door een ter zake deskundige. Donatus laat zich in deze problematiek bijstaan door externe belastingadviseurs. Tot slot De implementatie van het beleidsplan en alle wet- en regelgeving leggen blijvend een grote druk op de organisatie. Donatus is positief over de ontwikkeling die de organisatie op verschillende fronten doormaakt. Vol vertrouwen zijn we bezig Donatus te transformeren tot een moderne organisatie die bestand is tegen de toekomstige uitdagingen met behoud van onze 161-jarige missie. Wij danken onze medewerkers voor hun betrokken inzet en onze leden voor het vertrouwen in onze Maatschappij. Rosmalen, 3 april 2013 Directie drs. Alphons van der Voorn, directievoorzitter Simon Kadijk TIP Beheerders van een gebouw adviseren wij een meerjarenplan te maken voor onderhoud en restauratie en dat jaarlijks te evalueren. Dan komt u niet voor verrassingen te staan. herhaalde oproep Plannen voor digitaal nieuws In het vorige nummer van Donatus Dichterbij meldden wij u reeds dat Donatus u op termijn digitale informatie gaat sturen. Op die manier kunnen wij u snel en adequaat op de hoogte brengen van actuele berichten die voor u van direct belang kunnen zijn. Daarvoor heeft Donatus uw juiste e-mailadres nodig. Daarom hebben wij de vorige keer een antwoordkaart meegestuurd, die inmiddels door enkele honderden lezers is geretourneerd, waarvoor onze dank. Voor de lezers die nog niet hebben gereageerd, is in dit nummer de kaart nogmaals ingestoken. Wij willen u het volgende verzoeken: Wilt u controleren of de adressering en het e-mailadres op de bijgevoegde antwoordkaart juist is? Zo ja, dan hoeft u niets te doen. Zo nee, stuurt u ons de kaart dan retour met de juiste gegevens. Als er geen e-mailadres op de antwoordkaart staat, is het niet in ons bezit. Wilt u het in dat geval aan ons doorgeven? Ook dat kan via de antwoordkaart. Mocht u geen prijs stellen op mail van Donatus, dan kunt u zich eenvoudig afmelden, waarna wij u geen digitale post meer zullen toesturen. Overigens blijven wij u ook in de toekomst op de vertrouwde manier informeren: via Donatus Dichterbij. 8
Buitendienstmedewerker Guido Terpelle: Ik blijf doorpraten over m n werk We staan nog op de parkeerplaats als Guido Terpelle ons al komt verwelkomen met een ferme handdruk en een gulle lach. Voorkomend houdt hij de deur voor ons open. Buitendienstmedewerker Terpelle, 29 jaar oud, kwam als kind al regelmatig in de monumentale binnenstad van Den Bosch. Zijn voorliefde voor oude gebouwen heeft hij niet van vreemden: zijn ouders volgden de cursus over de cultuurhistorie van Den Bosch, Boschlogie. Na zijn studie HTS Bouwkunde kwam hij via een wervings- en selectiebureau in contact met Donatus. Hij kon er aan de slag als buitendienstmedewerker. Ideaal werk, volgens Terpelle. Het valt binnen zijn specialisatie monumenten, hij zit in verzekeringen - net als zijn vader - én Donatus is dicht bij zijn geboorteplaats gevestigd. Mooiste verhalen Als buitendienstmedewerker hoor je de mooiste verhalen. Vorige week bijvoorbeeld bezocht ik een jachtslot met zo n 300 ha. grond. In de tuin viel mijn oog op een bijzonder en modern kunstwerk. Bleek dat het jarenlang in Central Park in New York heeft gestaan. De familie vond het mooi. Met een grijns: Maar wat het precies moet voorstellen, weet niemand. Op vrijdagavond gaat hij vaak met vrienden wat drinken. Dan moet ik bewust ook andere onderwerpen aansnijden, anders blijf ik doorpraten over m n werk. Diversiteit Zijn rayon strekt zich uit van West-Brabant tot Zeeland en Rotterdam en omstreken. Een grote diversiteit in mensen, cultuur en objecten. Brabanders, Zeeuwen, Zuidhollanders en dan nog de inwoners van de dorpen langs de Belgische grens. Sommige eigenaren zijn vermogend, anderen zijn beheerder van een Zeeuwse kerk met 700 zitplaatsen waarvan er slechts twintig bezet zijn. Dat zulke kerken met sluiting worden bedreigd, gaat me aan het hart, verzucht Terpelle. De tradities en gebruiken binnen de kerk vind ik interessant. Als ik een kerk zie, móet ik even naar binnen. Kerken hebben een bepaalde mystiek. Waarom gaat iedereen in een kerk bijvoorbeeld zachtjes praten? Meer dan verzekeringen Mensen vragen zich vaak af hoe het mogelijk is de herbouwwaarde van een kerk of monument te berekenen. Terpelle probeert hen daarom zoveel mogelijk mee te nemen in de taxatie. Ik leg tot in detail uit wat ik aan het doen ben, waarom ik dingen opmeet. Graag maak ik ter verduidelijking een tekening voor ze. Buitendienstmedewerkers zijn er niet om polissen te slijten, vindt Terpelle. Mijn doel is om leden bewust te maken van de risico s en mogelijkheden. Tijd is geen issue. Als alles goed gaat, kom je er maar eens in de 15 jaar. Dan kun je niet zeggen: ik rijd een half uur om zo n gebouw heen en schiet wel even een fotootje uit mijn autoraam. Klanten moeten vertrouwen hebben Lees verder op pagina 10 9
in ons en onze expertise. Naast geld en dekking zijn ook andere dingen van belang. Onlangs sloten vijf Zeeuwse dorpen vier kerken, de vijfde bleef open. Dat betekent dat de mensen die al jaren de kerk in hun dorp bezoeken, ineens 25 km verderop moeten kerken. Dat heeft enorm veel impact. Dan bied ik een luisterend oor. Rokende puinhoop Begin dit jaar werd een boerderij uit zijn rayon door brand verwoest. Het ging om een particulier woonhuis met een grote rietgedekte schuur. De eigenaren werden s nachts verrast door een luide knal. Met hun laptop en kat onder de arm vluchtten ze naar buiten. Een half uur later zakte de schuur in elkaar. Wat restte, was een rokende puinhoop. Verschrikkelijk. Deze kap en rietconstructie waren heel bijzonder. De schuur wordt herbouwd, maar zonder authentieke elementen zal het de allure van vroeger niet meer uitstralen. Gelukkig zijn dit uitzonderingen. Meestal geniet Terpelle van zijn werk. Ik wil alles zien, elke kast of deur gaat open. Laatst trok ik ergens een la open en vonden we bouwtekeningen uit de 15e eeuw. Authentieke printen met plattegronden en aanzichten. Voor de mensen met wie ik meeloop, is dat dan net zo n grote verrassing als voor mij. beursimpressie Donatus op Nederlandse Restauratiebeurs Wie vraagt om informatie, wordt vaak klant Hang- en sluitwerk, dakleien, de prachtigste jacquard geweven stoffen en de juiste verzekering voor uw monument. Bijna 500 organisaties en bedrijven maakten de Nederlandse Restauratiebeurs in s-hertogenbosch (in april) tot een veelzijdig evenement voor de gehele erfgoedsector. Donatus Verzekeringen bemant traditiegetrouw een stand op de beursvloer. Het is een komen en gaan van geïnteresseerden. Van de mensen die om informatie vragen, wordt zo n 80% klant, vertelt Michiel Huigen, hoofd Taxaties en Expertise bij Donatus. Zojuist sprak ik een bezoeker die onze stand in 2009 bezocht. Destijds had hij een verzekeringscontract elders, maar op het moment dat dit afliep, is hij met Donatus in zee gegaan. Dat kwam hij ons even vertellen. Een verzekering is geen product dat direct verkoopt, weet Huigen. Veel mensen vragen hoe we werken en nemen informatie mee. Vonkenvanger Er komt een kasteeleigenaar uit Limburg voorbij, bestuurslid van een stichting die een wijngoed in Maastricht beheert. Hij vindt de taxatie ervan aan de hoge kant. Giel Caelers, al 29 jaar buitendienstmedewerker bij Donatus, legt uit: Uw wijngoed is opgebouwd uit kostbaar mergel. Daar zit het hem in. Ook de eigenaar van een jachtverblijf schiet Caelers aan. In het taxatierapport staan enkele veiligheidsvoorwaarden, waaraan het verblijf moet voldoen. Onder andere het plaatsen van een vonkenvanger. Hij had geen idee wat dit was. Geen spatscherm voor de open haard, lacht Caelers. Een vonkenvanger wordt 10
op de schoorsteen geplaatst en voorkomt dat vonken of stukjes brandend papier die in het rookkanaal opstijgen, het rieten dak bereiken. Herbouwwaarde Simon Kadijk, directeur van Donatus, houdt rond het middaguur een lezing over herbouwwaarde. Hij legt uit dat de staat van onderhoud en een restauratie de herbouwwaarde niet beïnvloeden. De vaak hoge herbouwwaarde van monumenten heeft te maken met een aantal factoren: architectenkosten, vergunningen, extra kosten in verband met de bereikbaarheid (bijvoorbeeld in de binnenstad van Amsterdam) en het gebruik van oude bouwmaterialen. 85% van de monumenteneigenaren is slecht verzekerd, stelt Kadijk. Er wordt een verkeerde index gehanteerd of men houdt geen rekening met de opruimingskosten van het puin, dat nogal eens vervuild is met asbest. Die kunnen hoog oplopen. Als laatste bespreekt hij de CAR-verzekering, de Constructie All Risk-verzekering die wordt gesloten bij restauraties en verbouwingen. Begin je aan een verbouwing, sluit deze verzekering dan zelf, adviseert Kadijk. Laat dit niet over aan de aannemer. Deze kan immers failliet gaan, en wat als u - na schade - besluit een andere aannemer te nemen? Het schadebedrag wordt aan hem uitgekeerd, niet aan u. Hoe zit het met de vrijwilligers die bij een kerkverbouwing helpen; zijn zij meeverzekerd door de aannemer? Meestal niet. Kort samengevat besluit Kadijk: Verzekeren is geen doel, maar een middel. Eventuele restauraties beïnvloeden de herbouwwaarde niet en 85% van de monumenteneigenaren is onderverzekerd. Monumentale boerderij Langs de stand wandelt ondertussen een architect. Hij ziet de naam Donatus en schiet een van de medewerkers aan. Voor een monumentale boerderij van zijn oom wordt een veel te hoge premie betaald. Zelf zat hij in de kerkvoogdij van zijn kerkelijke gemeente en zodoende is hij bekend met Donatus. Kan Donatus deze boerderij ook verzekeren? Hij vertrekt met een informatiepakket. De eigenaar van een Particuliere Historische Buitenplaats vraagt of Donatus hem kan bezoeken voor een toelichting op een toekomstige verzekering en taxatie. Maar natuurlijk is dat een vanzelfsprekende service voor dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland. Simon Kadijk: 85% van de monumenten eigenaren is onderverzekerd. tip Dag van het Kasteel 20 mei 2013: genieten van historisch erfgoed Op Tweede Pinksterdag vindt de Dag van het Kasteel plaats. Het thema is: Oranje Boven. Het is namelijk twee eeuwen geleden dat Nederland een koninkrijk werd, met de Oranjes op de troon. Tientallen kastelen en buitenplaatsen openen op 20 mei hun deuren voor publiek. Ook kunt u een aantal parken aandoen waar allerlei evenementen worden georganiseerd, zoals bijzondere concerten, toneelstukken, living history, riddertoernooien en valkenjachten. Sommige kastelen hebben een speciale tentoonstelling ingericht. In De Prinsenhof te Delft vindt u een expositie met portretten van alle Oranjes, op de Menkemaborg in het Groningse Uithuizen kunt u flaneren door de tijd van koning Willem III, in Paleis t Loo is de expositie over koningin Beatrix nog te bezichtigen. Een bezoek aan Vaeshartelt bij Maastricht herinnert aan de tijd van Willem II. Meer info: www.kastelen.nl onder Dag van het Kasteel. Omdat Donatus ook monumenten verzekert, sponsoren wij de Nederlandse Kastelen Stichting (NKS), de organisator van de kastelendag. Overigens hanteert Donatus een terughoudend sponsorbeleid, want de premierestitutie aan onze leden heeft voor ons de hoogste prioriteit. Op de meeste sponsorverzoeken gaan wij dan ook niet in. De uitzonderingen die wij de afgelopen jaren hebben gemaakt, betreffen grotere groepen van onze leden. Recente voorbeelden zijn: Jaar van het Religieus Erfgoed (2008), de actie Kerkbalans (2010), de beurs Kerk & Gemeente (2009 en 2010) het boekje Kansen voor Kerken en het project Refo500. In het kader van onze nieuwe doelgroep sponsorden wij vorig jaar het Jaar van de Historische Buitenplaatsen. 11
Donatus en VKB Kijk en vergelijk Veel kerken in de PKN hebben naast verzekeringen bij Donatus ook een polis lopen via de VKB bij Marsh of bij Mercer. De laatste tijd bereiken ons hierover steeds meer vragen. In de serie Donatus en VKB gaan wij in op de verschillen in het algemeen en noemen één specifiek voorbeeld. De toezichthouders AFM en DNB eisen steeds meer dat adviseurs en verzekeraars niet alleen producten adviseren en verkopen, maar ook dat zij voldoen aan de zogenaamde zorgplicht. Om aan die zorgplicht te kunnen voldoen, is een overzicht van de totale portefeuille nodig. Bij Donatus hebben kerken één loket van A tot Z waardoor een totaal overzicht is gegarandeerd! Dat is gemakkelijk en overzichtelijk. Bij de VKB hebt u te maken met meerdere adressen. Allereerst met dat van de VKB in Dordrecht. En vervolgens worden sommige producten behandeld door Marsh in Amsterdam en andere door Mercer in Rotterdam. Voor de administratieve verwerking krijgt men te maken met Turien & Co te Alkmaar. Uiteindelijk zijn de risico s dan verzekerd bij weer een andere partij, bijvoorbeeld Achmea. Specifiek voorbeeld: Bestuurdersaansprakelijkheid De vergelijking is in dit geval eenvoudig. In beide gevallen is verzekeringsmaatschappij Zurich de risico drager. Bij Donatus Verzekeringen ontvangt men een polis op Donatuspapier, omdat Donatus optreedt als gevolmachtigde van Zurich. Wij hebben ons bij de analyse gebaseerd op de informatie op http://www.vkb-verzekeringen.nl/verzekeringen/ RechtsbijstandsVerzekering.aspx. Doordat Zurich in beide gevallen risicodrager is, zijn er weinig verschillen: in totaal gaat het om drie verschillen. Verschil 1: de premie De bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering voor de VKB kent een premie die gebaseerd is op het aantal predikanten per verzekerde rechtspersoon. Donatus Verzekeringen gaat uit van het aantal kerkgebouwen. Bij de VKB bedraagt de premie per predikant 90 bij 0 of 1 predikant, 80 bij 2 t/m 5 predikanten, 70 bij 6 t/m 10 predikanten en loopt op tot 60 bij 11 of meer predikanten. Bij Donatus is de premie 135 bij 0 of 1 kerkgebouw, 150 bij 2 kerkgebouwen en 175 bij 3, 4 of 5 kerkgebouwen. Bij 6 of meer kerken wordt een premie per geval bepaald. Verschil 2: het verzekerd bedrag De VKB hanteert een verzekerd bedrag van 250.000 per jaar. Donatus gaat uit van een dekking van 500.000 per aanspraak per jaar. Donatus heeft bewust gekozen voor een ruimer bedrag, omdat sommige kosten afhankelijk zijn van het verzekerd bedrag. Zo zijn kosten voor tuchtrechtspraak en kosten gemaakt in verband met een toezichthoudend orgaan gemaximeerd tot 10% van de verzekerde som voor alle verzekerden (bestuurders en toezichthouders binnen de kerkelijke gemeente) tezamen. Dan is 25.000 niet veel! Andere kosten worden ruimer vergoed, maar alle kosten en (wettelijke) rente tezamen worden voor niet meer vergoed dan 50% van de verzekerde som. Donatus is bij 0 of 1 predikant of kerkgebouw 50% duurder dan de VKB, maar men heeft dan wel een verzekerd bedrag dat 100% hoger is. Bij twee predikanten is Donatus in de meeste gevallen goedkoper (behalve als men 3 of meer kerkgebouwen heeft) en heeft men ook nog eens een hoger verzekerd bedrag. Belangrijk is, dat u premie en dekking tezamen in uw oordeel betrekt. Verschil 3: wijzigingen Bij de VKB moet men bij 4 of meer predikantsplaatsen elk kwartaal(!) mutaties doorgeven met het daartoe bestemde formulier. Bij Donatus Verzekeringen hoeft dat niet. Bovendien is Donatus op de hoogte van het aantal kerkgebouwen, omdat in vrijwel alle gevallen de gebouwen tevens bij Donatus zijn ondergebracht. Haruo Takahashi Chris van Eldik Peter Huvenaars Derk-Jan Baarda Nick Fortezza Guido Terpelle Patrick Schalken Rayons Donatus Dichterbij verschijnt enkele keren per jaar en wordt gratis toegezonden aan geïnteresseerden. Donatus Verzekeringen Hoff van Hollantlaan 8 Postbus 500 5240 AM Rosmalen tel. 073-522 17 00 info@donatus.nl www.donatus.nl De Donatus buitendienstmedewerkers en de rayons waarin zij werkzaam zijn. Voor telefoonnummers: zie de website.