PvdA Geldermalsen Welvaart en Welzijn in Evenwicht Iedereen telt mee Verkiezingsprogramma 2010-2014
Gelijke kansen voor iedereen De PvdA werkt aan gelijke kansen voor iedereen. Belangrijkste uitgangspunten daarbij zijn eerlijk delen en de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. We vinden dat mensen verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen toekomst en voor de samenleving waar zij deel van uitmaken. De ruimte voor het individu en de zorg voor elkaar moeten in balans te zijn. We vinden dat van de overheid gevraagd mag worden belemmeringen voor het nemen van die verantwoordelijkheid uit de weg te ruimen. De PvdA staat op de bres voor de mensen die het moeilijk hebben. We willen dat ook zij zich geborgen weten in de samenleving. Burgers en politiek hebben elkaar nodig om oplossingen te vinden voor de vraagstukken in de samenleving. Dat geldt voor de Nederlandse samenleving als geheel, maar ook voor onze Geldermalsense samenleving. Problemen aanpakken De economische crisis bestaat niet alleen op de televisie en in de krant. De crisis heeft ook gevolgen voor inwoners van de gemeente Geldermalsen. Een buurman kan zijn baan verliezen, een gezin uit de buurt kan in financiële problemen komen. Ook de gemeente ondervindt economische en sociale gevolgen van banenverlies. Toenemende werkloosheid leidt tot extra uitgaven van de gemeente voor bijvoorbeeld schuldhulpverlening, maatschappelijke opvang en bijstandsuitkeringen. De PvdA ziet die problemen onder ogen en wil ze aanpakken. Het draait in de gemeente Geldermalsen de komende periode veel meer dan de afgelopen jaren om het bestrijden van werkloosheid, het bevorderen van bedrijvigheid, het op peil houden van bijstandsuitkeringen. De PvdA vindt dat de gemeente een goed voorzieningenniveau moet handhaven; de gevolgen van de economische crisis moet aanpakken; de lastendruk voor de burger laag moet houden; de financiële lasten van de aanpak niet naar de toekomst mag verschuiven. Keuzes maken Dit verkiezingsprogramma laat de keuzes op hoofdlijnen zien die de Partij van de Arbeid maakt voor de periode 2010-2014 op de terreinen: 1. Wonen, werken en bedrijven 2. Leefbaarheid, welzijn en zorg 3. Landschap en openbare ruimte 4. Dienstverlening en bestuur 5. Financiën 1. Wonen, werken en bedrijven Geldermalsen is een groene gemeente, waar mensen prettig kunnen wonen. Dit moet ook voor de toekomst worden gewaarborgd. Behoud van de rust én ruimte is belangrijk. Geldermalsen is ook een economisch centrum in de omliggende regio. De bedrijventerreinen, het winkelaanbod en de toegankelijkheid (wegen, parkeerplaatsen, openbaar vervoer) moeten daarop zijn afgestemd. 1
Wonen De laatste jaren hebben starters op de woningmarkt het moeilijk. Dit geldt zeker voor degenen die voor het eerst een woning wilden kopen. De PvdA wil bouwende burgers zoveel mogelijk ruimte geven, bijvoorbeeld in de vorm van opdrachtgeverschap van particulieren of van groepen mensen die gezamenlijk initiatief nemen. De PvdA wil er samen met de woningcorporaties en marktpartijen voor zorgen dat er voldoende betaalbare woningen beschikbaar zijn voor starters, voor jong en oud, zowel in de huur- als de koopsector. In de koopsector kan dat bijvoorbeeld door het opzetten van koopgarantvormen voor betaalbare woningen. Starters kopen zo'n woning met korting. Bij verkoop van de woning staan zij een deel van de verkoopwinst af om de korting ook voor een nieuwe starter mogelijk te maken. De PvdA wil op lokaal en regionaal niveau afspraken maken met de bouwers van koopwoningen en Kleurrijk Wonen over aantallen woningen, woningisolatie en over verbetering van de leefbaarheid van wijken. in de kleine kernen van Geldermalsen mogelijkheden creëren voor woningbouw voor de eigen inwoners; haar initiatief voor kangoeroewoningen uitvoeren; in nieuwe wijken woningen voor senioren én voldoende voorzieningen voor ouderen realiseren; duurzaam en daarmee milieuvriendelijker bouwen stimuleren. Het PvdAinitiatief voor een milieu-impuls (vooral gericht op energiebesparing) is daarbij het uitgangspunt; samen met de woningcorporaties de doorstroom van bewoners van goedkope naar duurdere woningen stimuleren, verhuissubsidies kunnen die doorstroom op gang brengen, goedkope huurwoningen komen dan beschikbaar voor mensen met lagere inkomens. De centrale as van Geldermalsen De PvdA bekijkt de centrale as van Geldermalsen als een samenhangend geheel. De PvdA wil de uiteinden van de as (het stationsgebied aan de westelijke kant en het winkelgebied aan de oostelijke kant) verbinden met een groene zone waarvan de heemtuin de kern vormt. Het winkelgebied is het visitekaartje van Geldermalsen. Het moet er prettig winkelen zijn. Daar hoort passende horeca bij. De PvdA wil dat het winkelgebied autoluw wordt. De heemtuin moet het begin vormen van een groen wandelgebied tussen winkels en station. Parkeerplaatsen moeten zodanig worden aangelegd dat het straatbeeld niet wordt verstoord. De PvdA vindt de bereikbaarheid van het station belangrijk. Dat stimuleert mensen om gebruik te maken van het openbaar vervoer. De PvdA steunt daarom de plannen om aan de Deilse kant van het station zo snel mogelijk te starten met de aanleg van goede parkeervoorzieningen. De huidige plannen voor woningbouw aan de Geldermalsense kant van het station wil de PvdA gefaseerd uitvoeren. Dat geeft de maximale ruimte om in te spelen op de ontwikkelingen in de woningmarkt. Daarnaast is de stationsomgeving zeer geschikt voor uitbreiding van de onderwijsvoorzieningen. Niet alleen voor Geldermalsen zelf, maar ook voor de regio, of zelfs daarbuiten. 2
met het oog op de leefbaarheid en de levendigheid zowel in het stations- als het winkelgebied winkelen, wonen en transport optimaal combineren; nieuwe winkels die veel verkeer aantrekken bij voorkeur niet aan de moeilijk bereikbare Lingekant van het centrum vestigen; Het bestaande woningbouwprogramma rond het winkelgebied realiseren met specifieke aandacht voor seniorenwoningen en voor groepswonen. Infrastructuur en verkeer Het verkeer in Nederland is de afgelopen jaren veel drukker geworden. Dat heeft ook in Geldermalsen effecten, zoals verstopping van het centrum, vervuiling van de lucht en verkeersongevallen. De PvdA wil verkeersonveilige situaties aanpakken en zorgen voor veilige fietsroutes. De PvdA is ook voorstander van goed en betaalbaar openbaar vervoer. Zeker voor kwetsbare groepen, zoals gehandicapten en minder draagkrachtigen. het vrachtverkeer zo veel mogelijk buiten de kernen van Geldermalsen houden; een veilige fietsroute vanuit de dorpen Rhenoy en Acquoy naar de openbare basisschool 'De Bloeiende Betuwe'; Voor auto's een goede aansluiting op de provinciale weg bij Gellicum en Rhenoy; een fietspad langs de Schuttersweg wanneer Beesd-Noord wordt uitgebreid. een veilige fietsroute van het centrum van Geldermalsen naar Meteren / het multifunctioneel centrum; een veilige kruising van de Randweg met de Willem de Zwijgerweg; een vrijliggend fietspad langs de provinciale weg van Buurmalsen naar Culemborg. Via de brug over de Linge kruipt veel verkeer naar het noorden en het zuiden door het centrum van Geldermalsen. Het alternatief, omrijden via de Randweg, is voor de meeste automobilisten geen alternatief, omdat dat meer kilometers en meer tijd kost. Om het verkeer uit het centrum van Geldermalsen (en uit Buurmalsen) te houden, is de aanleg van een 2e brug over de Linge nodig. Aanleg en onderhoud van zo'n brug kost veel geld. De PvdA vindt dat absoluut zeker moet zijn dat de brug de bestaande verkeersproblemen zal oplossen en geen nieuwe zal veroorzaken. Alleen dan krijgen de inwoners van Geldermalsen waar voor hun geld. De PvdA vindt de aanleg van een 2e Lingebrug alleen verantwoord wanneer tegelijkertijd: auto's, vrachtwagens en landbouwvoertuigen in het gebied Marktplein/Rijksstraatweg en in de Rivierenwijk worden geweerd; doorgaand verkeer gedwongen wordt te rijden via de Randweg en de 2e Lingebrug; maatregelen worden genomen tegen sluipverkeer vanaf de A15 naar Culemborg. Werken Werk is op een aantal manieren belangrijk voor mensen. Werk verschaft niet alleen inkomen, maar draagt ook bij aan eigenwaarde en sociale contacten. Werk houdt mensen op een positieve manier betrokken bij de samenleving. Wanneer mensen hun baan kwijt raken, vindt de PvdA het van groot belang dat zij zo snel mogelijk aan een andere baan worden geholpen. Jongeren onder de 27 jaar moeten óf aan het werk zijn, óf onderwijs volgen, óf beide combineren. 3
De gemeente moet jongeren die een bijstandsuitkering aanvragen direct in een leer-werktraject plaatsen. Thuiszitten is er niet bij. Mensen die onmogelijk betaalde arbeid kunnen vinden, mogen niet in een sociaal isolement terecht komen. De PvdA vindt dat voor deze mensen maatwerk nodig is, evenals creativiteit om de verschillende wettelijke mogelijkheden en budgetten die de gemeente ter beschikking heeft optimaal in te zetten. bouwprojecten die toch al stonden gepland, eerder in uitvoering nemen, dat draagt bij aan de bestrijding van de werkloosheid; in samenwerking tussen gemeente, lokale ondernemers en de Kamer van Koophandel, zoveel mogelijk stagemogelijkheden voor jongeren realiseren; de gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie laten vervullen door ernaar te streven dat 5% van het personeelsbestand bestaat uit mensen met een arbeidshandicap; de gemeentelijke organisatie ook een voorbeeldfunctie laten vervullen bij het bieden van extra stages en leerwerktrajecten aan jongeren. Bedrijven De PvdA streeft naar goede scholing van werkenden en werkzoekenden, zodat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo goed mogelijk op elkaar aansluiten. Ook bedrijven hebben daarbij een rol, bijvoorbeeld door mogelijkheden te creëren om werkervaring op te doen. De PvdA wil voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor het bedrijfsleven met het oog op het behoud van bestaande en het scheppen van nieuwe werkgelegenheid. Afstemming met andere gemeenten in de regio is daarbij noodzakelijk. In de gemeente Geldermalsen moeten bedrijven zich zoveel mogelijk vestigen op bestaande bedrijventerreinen in Beesd en Geldermalsen. bestaande bedrijventerreinen opknappen alvorens nieuwe aan te leggen, om de schaarse ruimte zo goed mogelijk te gebruiken en aantasting van het landschap te voorkomen; in het Deilse kwadrant de agrarische en recreatieve functie voorop laten staan; in de kleine kernen van Geldermalsen in beperkte mate ruimte creëren voor kleinschalige nieuwe bedrijven en voor uitbreiding van bestaande bedrijven; kleine, hobbyachtige landbouwbedrijven laten voortbestaan omdat zij sterk bepalend zijn voor het sociale en landschappelijke karakter van Geldermalsen; duidelijke voorwaarden stellen, zodat wordt voorkomen dat nieuwe vormen van bio-industrie binnen de gemeente een kans krijgen. 2. Leefbaarheid, zorg en welzijn Leefbaarheid Een leefbare buurt is schoon, heeft goed openbaar vervoer, goede fietsvoorzieningen en geen auto s die overlast veroorzaken. Een buurt is leefbaar wanneer bewoners op een positieve manier met elkaar samenleven. Agressie, geweld, discriminatie, vandalisme en vernieling horen daar niet bij. Als er problemen zijn met de leefbaarheid, wil de PvdA bewoners een grote rol geven bij het vinden van oplossingen. Gemeente en woningbouwcorporatie kunnen bewoners daarbij ondersteunen. De gemeente kan de leefbaarheid van dorpen en wijken ook verbeteren door initiatieven van inwoners op het gebied van het sociaal cultureel werk te stimuleren en te ondersteunen. 4
de handhaving van verkeers- en geluidsovertredingen intensiveren, voor dat doel moet de gemeente meer opsporingsambtenaren aanstellen; overlast door jongeren op een preventieve manier aanpakken door met hen in gesprek te gaan. Onderwijs Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor gelijke kansen en optimale ontplooiing van mensen in de samenleving. Dat vraagt om scholen waar kinderen zich prettig en veilig voelen. De PvdA wil een breed aanbod en goede spreiding van basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs in kwalitatief goede gebouwen. Uitgangspunt voor de PvdA is de vorming van brede scholen waarin onderwijs, welzijnsinstellingen, kinderopvang, sport en cultuur samenwerken (zoals dat gebeurt in de Plantage). de ontwikkeling van voor- en vroegschoolse Educatie om taal- en ontwikkelingsachterstanden te voorkomen voortzetten; een laag inkomen van ouders mag daar geen belemmering voor zijn; verdere ontwikkeling van brede scholen; uitbreiding van het onderwijsaanbod indien de mogelijkheden zich daarvoor aandienen. Zorg De PvdA vindt dat zorgvoorzieningen betaalbaar en bereikbaar moeten zijn voor iedereen met zoveel mogelijk keuzevrijheid. De gemeente moet minder draagkrachtigen zo nodig ondersteunen. De gemeente moet zorgen dat zorginstellingen, welzijnsorganisaties en woningbouwvereniging optimaal samenwerken bij het tot stand brengen van deze zorgvoorzieningen. Waar dat nodig is, moet de gemeente ouders ondersteunen bij hun opvoedende taken. Het Centrum voor Jeugd en Gezin moet een laagdrempelig informatiepunt en verwijscentrum worden, dat de hulpverlening voor ouders en jongeren beter toegankelijk en sneller doet verlopen. De PvdA vindt dat er in het geval van echte probleemgezinnen geen sprake kan zijn van vrijblijvendheid. depressiviteit en alcoholgebruik onder jongeren samen met de GGD aanpakken; concrete gezondheidsprogramma's zijn nodig tegen dit probleem; het welzijnsbeleid voor ouderen richten op structureel contact tussen mensen in de buurt in plaats van losse activiteitenmiddagen; alleen op die manier kan eenzaamheid onder ouderen verminderen; regelmatig bezoek van inwoners boven de 75 jaar door een ouderenconsulente; bij de WMO uitgaan van het stimuleren en versterken van de eigen kracht van mensen. Welzijn De gemeente dient het welzijnsbeleid niet van achter het bureau, maar in contact met bewoners vorm te geven. Het beleid moet erop gericht zijn concrete problemen op te lossen. De PvdA vindt vrijwilligersbeleid, mogelijkheden voor kadervorming en continuering van het steunpunt vrijwilligers noodzakelijke onderdelen van het welzijnsbeleid. 5
De beschikbaarheid van goede accommodaties is een voorwaarde voor een succesvol welzijnsbeleid. De gemeente moet de dorpshuizen in de kleine kernen ondersteunen zodat zij ook als accommodatie op het gebied van welzijn kunnen functioneren. een ontmoetingsplek in elke kern; inspraakavonden benutten om naast het onderwerp waar de inspraak betrekking op heeft signalen uit de samenleving op te pakken; leefbaarheidinitiatieven honoreren; een multifunctioneel centrum in Geldermalsen. Kunst en cultuur Cultuur heeft een waarde in zichzelf, maar speelt ook een belangrijke rol bij de participatie en de emancipatie van burgers. Het stimuleren van nieuwe vormen van cultuur draagt positief bij aan het imago van de gemeente Geldermalsen, aan de lokale identiteit en maakt de gemeente aantrekkelijker voor oude en nieuwe bewoners. De PvdA vindt een gevarieerd cultureel aanbod van belang, waarbij inwoners ook de mogelijkheid moeten krijgen om zelf deel te nemen. cultuuronderwijs is een essentieel onderdeel van het onderwijsaanbod, in samenwerking met de stichting PIT en cultuur-connect moeten programma's worden ontwikkeld; bibliotheken een belangrijke culturele rol laten vervullen; de bibliotheek zorgt voor een rijk aanbod aan materiaal voor culturele ontplooiing; kunstenaars in Geldermalsen betrekken bij het ontwikkelen van een cursusaanbod; een volwaardige servicebibliotheek in Beesd. Sport Sport is niet alleen gezond voor de individuele mens, sport functioneert ook als een sociaal bindmiddel. Investeren in sport en beweging is daarom ook investeren in de aanpak van maatschappelijke problemen zoals het langs elkaar heen leven van bevolkingsgroepen of het probleemgedrag van jongeren. Sportverenigingen, die bestaan dankzij de inzet van een groot aantal vrijwilligers, vervullen een belangrijke maatschappelijke functie in Geldermalsen. De PvdA vindt dat deelname aan sportactiviteiten voor iedereen, jong en oud, mogelijk moet zijn. een gemeentelijke bijdrage voor kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen; scholen kunnen signaleren welke kinderen uit deze gezinnen vanwege financiële problemen niet mee kunnen doen aan sport of andere sociale en buitenschoolse activiteiten; vroegtijdig signaleren van de behoefte van ouderen in samenwerking met huisartsen en de Stichting Welzijn Ouderen. Jongeren Jongeren moeten zich thuis voelen in de gemeente Geldermalsen. Voldoende onderwijsvoorzieningen zijn nodig, inclusief veilige routes om van huis naar school te gaan. Daarnaast moeten er mogelijkheden voor hen zijn om hun vrije tijd op een goede manier met elkaar te besteden, bijvoorbeeld in de sport en bij het uitgaan. En wanneer zij na hun opleiding zelfstandig in Geldermalsen willen wonen, moet het woningaanbod daarvoor de mogelijkheden bieden. 6
het jongerenbeleid in dialoog met de jongeren zelf vormgeven; de jongere van 2010 heeft andere wensen dan de jongere van 2006, het beleid moet daar rekening mee houden; leden van de gemeenteraad jaarlijks in het voortgezet onderwijs een bijdrage laten leveren aan het ontwikkelen van het democratisch bewustzijn bij jongeren; bedrijven en instellingen stimuleren stagemogelijkheden voor jongeren te creëren; huur- en koopwoningen die betaalbaar zijn voor starters op de woningmarkt. 3. Landschap, recreatie en toerisme Landschap De PvdA hecht aan een vitaal landelijk gebied. De PvdA wil functieveranderingen in het landelijk gebied mogelijk te maken, mits rust, ruimte en de eigen karakteristiek van het gebied behouden blijven. Om dat te bereiken moet de gemeente Geldermalsen uitvoering geven aan het vastgestelde Landschapsontwikkelingsplan. Voor landbouwbedrijven moet er ruimte zijn voor schaalvergroting en voor verbreding van het aanbod van diensten zoals een camping, theetuin et cetera. Daarnaast vindt de PvdA uitbreiding van de kleinschalige landbouw wenselijk, denk bijvoorbeeld aan de kleine telers. De uitbreiding moet wel kunnen rekenen op draagvlak in de directe omgeving. in het Lingekwartier (het landschap rond Fort Asperen en Fort Nieuwesteeg) de kleinschaligheid centraal stellen; dus geen grootschalige ontwikkeling en geen aanrijroute door Gellicum; het vastgestelde beleid voor landgoederen (landgoederenvisie, kwadrant) daadwerkelijk uitvoeren. Milieu Het milieubeleid in Geldermalsen moet groen, innovatief en toekomstgericht zijn. De gemeente moet het goede voorbeeld geven, zeker als het gaat om de eigen bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld in gemeentelijke projecten zoals het verlichtingsplan, het beheer van bestaande gebouwen en bij nieuwbouw. in grote ontwikkelprojecten in overleg tussen gemeente en mede ontwikkelende partijen innovatieve toepassingen voor duurzame energie (zon, wind, warmteen koudeopslag) benutten. Recreatie De PvdA is voorstander van kleinschalige recreatie in de gemeente Geldermalsen, die zich ook moet richten op de burgers in de regio. Het Lingegebied, de dorpen en het natuurgebied De Regulieren staan centraal; zij zijn de kracht van Geldermalsen. met inachtneming van de landschapskwaliteit intensieve vorm van recreatie mogelijk maken in het gebied ten noordoosten van knooppunt Deil; een groene recreatieve en ecologische zone ontwikkelen vanaf het centrum van Geldermalsen via de Heemtuin naar het station; 7
wandelpaden rond de dorpen, in eerste instantie bestemd voor korte wandelingen van de inwoners van die dorpen. Toerisme Geldermalsen profileert zich naar toeristen als een groene, schone gemeente met een aantrekkelijk landelijk gebied. Binnen Geldermalsen zijn er zowel voorzieningen voor verblijfsrecreatie als een aantal kleinschalige toeristische trekpleisters. De PvdA wil nieuwe kleinschalige (recreatieve) voorzieningen en kwaliteiten ontwikkelen. Dat kan ook bij landbouwbedrijven. De bestemmingsplannen moeten in die zin worden aangepast. nog niet ontwikkelde historische plekken in kaart laten brengen en geschikt laten maken om te bezichtigen. 4. Dienstverlening en bestuur Dienstverlening Belangstelling voor en betrokkenheid bij het openbaar bestuur en de politiek zijn cruciaal voor de kwaliteit van de democratie en de samenleving. De PvdA vindt dat de kloof tussen de burgers enerzijds en het openbaar bestuur en de politiek anderzijds zo klein mogelijk moet zijn. De gemeente kan daaraan bijdragen door de dienstverlening te verbeteren en te zorgen voor één gemeentelijk loket voor zorg, welzijn en ondersteuning. De PvdA wil dat alle gemeentelijke diensten, ook die van de welzijnsinstellingen, vanuit dit punt worden aangeboden. de kwaliteit en omvang van het personeel van de gemeente op een zodanig niveau brengen dat de basistaken van de gemeente goed kunnen worden uitgevoerd; het inhuren van tijdelijk personeel en advies tot een minimum beperken en alleen dan inzetten wanneer de eigen organisatie bepaalde kwaliteiten mist. Bestuur De PvdA wil de betrokkenheid van burgers bij het openbaar bestuur en de politiek vergroten. De PvdA wil extra stappen zetten op de ingeslagen weg om inwoners maximaal de ruimte te geven voor hun inbreng over de keuzes die in Geldermalsen (moeten) worden gemaakt. Om de beleidsvorming te verbeteren moet de gemeente gebruik maken van klankbordgroepen, kennis vanuit de bevolking, raadsvergaderingen op locatie en bezoeken door raadsleden. Op democratische wijze tot stand gekomen dorps- of wijkraad als gesprekspartner voor de gemeente; een college van Burgemeester en Wethouders met een zo breed mogelijk draagvlak in de gemeenteraad; raadsfracties moeten onafhankelijk van het college kunnen opereren, het duale stelsel moet voluit kunnen functioneren; de samenwerking tussen gemeenten in de regio Rivierenland en de provincie verbeteren; een herijking van de regionale samenwerking is nodig om de effectiviteit te vergroten. Die samenwerking mag echter niet het karakter krijgen van een nieuwe bestuurslaag. 8
De afgelopen jaren is gebleken dat grote projecten in de gemeente Geldermalsen door trage besluitvorming een zeer lange doorlooptijd kennen. Zij slokken veel ambtelijke en bestuurlijke aandacht op, met alleen daardoor al hoge kosten. De lange looptijd leidt er ook vaak toe dat de grote projecten worden ingehaald door nieuwe ontwikkelingen. dat bij grote projecten vanaf het begin de doorlooptijd helder is; dat zo'n groot project een duidelijke fasering kent; dat de gemeenteraad de voortgang van deze grote projecten twee maal per jaar bespreekt en zo nodig van het college maatregelen vraagt om vertraging in de uitvoering te voorkomen. 5. Financiële paragraaf Alweer een aantal jaren kan de financiële positie van de gemeente goed worden genoemd. Door de economische crisis zijn de vooruitzichten nu minder gunstig en staat ook de begroting van de gemeente Geldermalsen onder druk. De PvdA wil een gezonde begroting voor de gemeente Geldermalsen waarin de lasten voor de burgers op een eerlijke manier verdeeld worden: de zwaarste lasten voor de sterkste schouders. 9