Inleiding over de kansen voor Nederland als gevolg van het veranderende klimaat Hebben de kansen te maken met het klimaat of de nieuwe ontwikkelingen? Ir. Stan Beurskens (Msc)
Achtergrond Bachelor degree: Procestechnologie (Wageningen) Master degree: Procestechnologie/Oenologie (Wageningen, Stellenbosch, Geisenheim) PhD: Kwaliteitsverbeteringen in de Noordelijke wijnbouwgebieden, zoals Nederland (Freiburg, Neustadt en Wageningen)
Achtergrond Wijndomein St. Martinus, 11 ha, Vijlen, sinds 1988, eigen proeftuin met meer dan 70 rassen Wijnbouwadvies Beurskens, sinds 2006 Docent Wijn Academie en docent wijnbouw & vinificatie Onderzoeker nieuwe rassen en technieken
Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie
Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie
Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw 968 Eerste vermelding van wijnbouw in Nederland, in Zuid-Limburg 1300-1400 Hoogtepunt wijnbouw in Nederland, vooral rond het maas en geuldal Verdwijning wijnbouw Nederland, door kleine ijstijd (1590), 80e jarige oorlog, druifluis en Napoleon
Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw 1970 Eerste wijngaard in Zuid-Limburg, Maastricht Tot 2000, waren er in totaal 20 bedrijven Het areaal wijngaarden nam tussen 2003 en 2010 toe van 36 tot 160 ha verdeeld over ongeveer 87 wijngaarden Volgens het wijngaardeniersgilde(www. wijngaardeniersgilde.nl) telt Nederland minstens 170 wijngaarden Website De Wijnhoek (www.dewijnhoek.nl) vermeldt zelfs in totaal de adressen van 184 wijngaarden in Nederland met een totaal oppervlakte van 190 ha. Volgens het promotieonderzoek van wijnbouwvoorlichter Stan Beurskens telt Nederland anno 2011 inmiddels ca. 240 ha.
Bron: Wijngaardeniersgilde
Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie
Klimaat en invloed op de kwaliteit van de druiven Suikergehalte Totaal zuurgehalte ph Appelzuur en wijnzuur Druivengewicht Stikstof en aminozuren Visuele waarneming Smaak van de druivenschil
Ontwikkeling gemiddelde temperatuur Maastricht-Beek (Bron KNMI) 16,0 15,0 Gemiddelde temperatuur (C) 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 Gem. Temperatuur September Gem. Temperatuur Oktober 9,0 1990-1994 1995-1999 2000-2004 2004-2010 Tijd in Jaren
Ontwikkeling gemiddelde temperatuur Wijngaard St. Martinus (Bron eigen weerstation) 16,0 15,0 Gemiddelde temperatuur (C) 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 9,0 1990-1994 1995-1999 2000-2004 2004-2010 Tijd in Jaren
Klimaat en invloed op de kwaliteit van de druiven Suikergehalte Hogere Oe Totaal zuurgehalte Minder zuur ph Hogere ph Appelzuur en wijnzuur Minder appelzuur Druivengewicht Afhankelijkvan neerslag Stikstof en aminozuren Hoger Terpenen Meer geur Smaak van de druivenschil Rijpere fenolen
Klimaatverandering Warmere temperaturen tot 1,5 C. Vooral in September en Oktober hogere temperaturen Warmere nachten gedurende September en Oktober, betere glucogeogenese Extremere weersomstandigheden (droogte in juni en juli, extremere hagel en regen)
Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie
Kennisontwikkeling Kennisontwikkeling in de wijngaard o.a.: Nieuwe klonen Nieuwe rassen Meer inzicht in de wijngaard (loofwandbeheer, oogstmanagement) Betere machines Bemesting
Ontwikkeling nieuwe klonen Voor Nederland vooral belangrijk zijn de klonen van de volgende rassen: Pinot Noir(meer dan 200 verschillende klonen) PinotGris Pinot Blanc
Ontwikkeling nieuwe klonen Waarom nieuwe klonen: Betere kwaliteit, aromatisch, meer kleur, suikergehalte, zuurstructuur, rijpheid (oogsttijdpunt) Betere wijnbouwtechnische eigenschappen, bv groeibeeld (rechtop hangend), minder dichte trossen (loss, compact), grootte van de bessen (klein, groot, gemengd) Minder werk, minder botrytis, betere kwaliteit Keuze hangt af van de klimatologische en terroir omstandigheden, vinificatie en marketing.
France 777 Gm20-13 Fr 1801
Bron: DLR Neustadt
Ontwikkeling nieuwe kruisingen Generatie I: MareshalFoch, LeonMillot(1911), SeyvalBlanc (1919) Generatie II: Merzling(1960), Rayon d`ore (1958) Generatie III: Regent (1967), Johanniter (1968) Generatie IV: Solaris(1975), Bronner(1975) Generatie V: Cabernet Cortis (1982), Baron (1983) Generatie VI: CabernetCantor (1989), Cabertin(1991), Pinotin(1990), Muscaris(1987) Nieuwe generatie komt er alweer aan, duurt normaal minimaal 20 jaar voordat een ras wordt vrijgegeven
Invloed nieuwe rassen In eerste instantie was de schimmeltolerantie het belangrijkste Anno 1980 werd de kwaliteit steeds belangrijker. Op dit moment is volgens de deskundige de kwaliteit van de nieuwe kruisingen vergelijkbaar met de klassieke rassen Problemen liggen op het marketingtechnische vlak De Nederlandse wijnbouw bestaat voor 78% uit de nieuwe kruisingen Reden is de vroegere rijpheid en de hogere schimmeltolerantie (klimatologische omstandigheden, spuitmiddelen worden minder toegelaten in Nederland)
Aanplant in Nederland anno 2011 Klassieke rassen, zoals PinotNoiren PinotGris. Gekozen wordt voor de klonen die voor een betere afrijpingzorgen en een hogere kwaliteit Nieuwe rassen die zich bewezen hebben, zoals Johanniter worden nog steeds op grote schaal aangeplant Nieuwste kruisingen, zoals SouvignierGris en Cabertinworden ook aangeplant Conclusie: Nederlandse wijnboeren gaan met de nieuwste tendensen mee, de kwaliteitsklonen worden aangeplant en de nieuwe kruisingen worden steeds meer aangeplant omdat de kwaliteit beter wordt en er steeds meer belangstelling is voor duurzaamheid
Kennisontwikkeling Kennisontwikkeling in de vinificatie: Betere toepassing en kennis in de wijnkelder Nieuwe enzymen meer smaak en geur Nieuwe gisten meer smaak en geur Nieuwe technieken in de wijnkelder
Wijnzuur Totaal zuur Pectine Vergisting op pulp Pulpstandtijd Ontstelen Walsen GTP Extract Kalium ph-waarde Fenolen Primair aroma`s Totaal N Aminozuren Troebelheid Off-flavour Eiwit
Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie
Conclusie De kennisontwikkelingen op het gebied van klonen/rassen in samenhang met de verandering van de klimatologische omstandigheden bieden een kans voor Nederland Echter.
Kansen Streekproducten erg in trek Enthousiasme van de Nederlandse wijnbouwer om kwaliteit te produceren Durven te investeren in kennisontwikkeling en machines Meerdere facetten, B&B, wijnproeverijen Duurzaamheid Betere kwaliteit (toename prijswinnaars nationale en internationale keuringen) Meeste wijngaardeniers zijn educatief goed onderlegd Gelimiteerde kwantiteit Meer kennis in vinificatie en wijnbouw
Hoge productiekosten (uurloon, landbouwgrond) Lagere opbrengsten Minder landbouwgrond Geen wijncultuur Te weinig kennis (geen opleiding) Zorgen ervoor dat de toename van de Nederlandse wijnbouw gering zal zijn
Discussie Bedankt voor uw aandacht