Help, een overstroming! Lees het krantenartikel over tante Sil. Bewoners vluchten voor hoog water Crisiscentrum Rosmalen, 31 jan. 1995 Het is de tweede dag van de evacuatie. Duizenden inwoners uit Lith en omgeving hebben onderdak gevonden in het crisiscentrum in Rosmalen. Ze kregen gisteren het bevel hun huizen te verlaten, omdat het water van de rivieren razendsnel steeg en de dijken dreigden door te breken. Eén van hen is Sil van t Hoog. Ze vertelt hoe ze vluchtte voor het water. Hoe vond u t om te moeten vluchten? Ik ben nog nooit zo bang geweest, vertelt mevrouw Van t Hoog. De politie vertelde ons, dat het water bij ons thuis na een dijkdoorbraak metershoog zou komen te staan. Gelukkig heeft Lith goede vluchtwegen en ligt niet zoals aan de andere kant van de Maas in een soort badkuip. Dan kun je veel moeilijker wegkomen als het water komt en zouden we misschien zelfs kunnen verdrinken. Huilen van spanning Sil van t Hoog vluchtte samen met haar man en kinderen. In de kofferbak pakten ze alleen wat spullen waar ze erg aan gehecht waren. Huilend zaten we met zijn allen in de auto. We wisten niet wat er zou gebeuren, het was zo spannend. En weet je wat ook eng was? Bij de brug over de Maas stonden we urenlang in de file. In gedachten zag ik het water steeds dichterbij komen. Ik dacht het zelfs te horen. En de file ging tergend langzaam. Iedereen wilde naar de overkant, zo snel mogelijk. 1 Zoek op de poster de omgeving waar de overstromingen waren. Is dat dicht bij jouw huis? 2 Het is niet fijn om een overstroming mee te maken. Stel je voor, dat jij je huis moet verlaten. Het water komt steeds dichterbij en je moet samen met je familie op de vlucht a Wat zou jij meenemen, als je moest vluchten? Er is weinig tijd en je mag van je moeder heel snel drie dingen pakken: b Wat doe je met de spullen die je niet mee kunt nemen? Waar zijn ze het veiligst? c En dan ga je weg: met je hele familie in de auto. Hoe zou je het vinden om je huis achter te laten? d Als je thuis een hond hebt, neem je die natuurlijk mee. Maar wat als je thuis zes konijnen hebt en acht cavia s? Of je hebt een paard? Hoe zou je het vinden om die achter te laten? Woon jij veilig? Een overstroming treft alleen de laaggelegen gebieden. Maar: hoe hoger het water stijgt, des te meer gebieden onderlopen. 3 Beantwoord de vragen. Je vindt de antwoorden op de poster van waterschap Aa en Maas. a Waar is in het gebied van Aa en Maas het laagste punt? b Waar ligt in het gebied van Aa en Maas het hoogste punt? lesbrief veilig water [1]
4 Wonen boven of beneden NAP: het maakt een heel verschil. NAP is de afkorting voor Normaal Amsterdams Peil. Het is ongeveer hetzelfde als het gemiddelde zeeniveau. Bij NAP +1 meter woon je dus 1 meter boven het gemiddelde zeeniveau, bij NAP -1 meter woon je er 1 meter onder. Het laagste punt in Nederland is -6,76 meter NAP, het hoogste punt is +322,70 meter NAP. Hoe hoog of laag woon jij? a Kijk op de website www.ahn.nl. Klik op Hoe hoog woont u? en typ je postcode in. Op de kaart verschijnt een punaise die je huis/straat aangeeft. Klik op de knop met de i (informatie). Klik dan bij de punaise en je ziet precies hoe hoog jij woont. Hoe hoog (of laag) woon jij? b Zou je in jouw huis kunnen wonen, als er geen dijken waren? Hulp van de dijken c Hoe is er bij jou in de buurt voor gezorgd, dat je geen natte voeten krijgt? Aa en Maas zoeken informatie op over dijken. Ze komen erachter dat er in het gebied van waterschap Aa en Maas kilometers lange dijken liggen. De dijken beschermen de bewoners als het water in de rivieren Aa en Maas heel erg stijgt. 5 Weet jij het antwoord op de vragen hieronder? Je mag schatten en daarna je antwoord controleren. Kijk daarvoor op de website (www.aaenmaas.nl) of de poster van waterschap Aa en Maas. a Hoe lang zijn alle dijken in het gebied van waterschap Aa en Maas samen? O 105 kilometer O 11 kilometer O 1100 kilometer b Hoe goed beschermen de dijken langs de Aa en de Maas ons? Ze beschermen ons tegen een waterstand die voorkomt eens in de: O 2 jaar O 100 jaar O 1250 jaar c Wat kost het om de dijken goed te onderhouden? Waterschap Aa en Maas betaalt elk jaar: O @ 208.000,- O @ 100.000,- O @ 50.000,- lesbrief veilig water [2]
Altijd stevige dijken Het waterschap is nooit klaar met het werk aan de dijken. Soms komen er nieuwe dijken bij, vaak hebben oude dijken onderhoud nodig. Over dijkverbetering hebben veel mensen een mening. Die mening is lang niet altijd hetzelfde. 6 a Hieronder zeggen vijf mensen iets over dijkverbetering. Iedereen vindt iets anders belangrijk. Wat? Trek de lijnen. Dijkbewoner: Boer: Goede stevige dijken zijn belangrijk. Hoe hoger de dijken, hoe beter. Dan Ik wil niet bang zijn, elke keer dat het loopt mijn land tenminste niet meer onder water stijgt. en kan mijn bedrijf blijven doordraaien, ook als het water stijgt. veiligheid natuur recreatie economie cultuurhistorie Natuurkundige: In Nederland is de grond tegenwoordig een stuk droger dan vroeger. Jammer, want daardoor zijn veel planten en dieren verdwenen. Ik vind het goed om het water meer ruimte te geven. Dan komen die planten en dieren misschien weer terug. Inwoner: Ik vind ze prachtig, die oude vestingmuren en rondelen. Ik ga er regelmatig naartoe met mijn kleinkinderen. Kind: Weet je wat leuk is? In de zomer naar het speciale strandje bij het water. Of mee met de motorboot van mijn oom. b Stel nu, dat je zelf achter de dijk woont of werkt. Of dat je graag bij de rivier komt voor de natuur of om er te kanoën. Kies twee onderwerpen en schrijf een uitspraak achter de onderwerpen. Wat vind jij belangrijke aspecten van dijken en dijkverbetering? O Veiligheid O Economie O Cultuurhistorie O Recreatie O Natuur 7 Hiernaast zie je twee bijzondere situaties in Ravenstein. Op de foto s zie je de oude rondelen bij het stadje en natuurgebied de Middelwaard. Kun jij bedenken waarom het Waterschap hier niet voor (moderne) dijken heeft gekozen? Schrijf dat onder de foto s. lesbrief veilig water [3]
Een ander klimaat Aa en Maas werken op school aan een opdracht over klimaatverandering. 8 Ken je de muskusrat? Het is voor het waterschap het meest gevreesde dier van Nederland! Muskusratten zijn een groot gevaar. Zo groot, dat mensen van het waterschap erop jagen. a Weet jij het? Waarom zijn muskusratten zo gevaarlijk? Ze lezen het volgende bericht: b Hieronder staan vragen over de muskusrat. Omcirkel het juiste antwoord. Extra onderzoek naar klimaatverandering Hoe zwaar kan een muskusrat worden? n 500 gram m 1,5 kilo k 15 kilo Reken uit. Muskusratten planten zich snel voort. Een vrouwtje en mannetje krijgen drie keer per jaar jongen. Elk nest kan uit wel 12 muskusratjes bestaan. Hoeveel jongen brengt een paar muskusratten groot in vier jaar tijd? b 144 c 36 d 48 Waarom verspreiden muskusratten zich zo snel? e Doordat ze zoveel jongen krijgen. a Doordat ze in het voor- en najaar naar een andere plek trekken. i Doordat mensen ze houden als huisdier. Muskusratten houden van water dat altijd even hoog staat. Stijgend of dalend water is niets voor hen. Waarom niet? z Ze kunnen niet zo goed zwemmen. r Ze kunnen alleen eten vinden in stilstaand water. s Ze graven hun holen in de oever en de ingang ligt onder water. Muskusratten zijn echte gravers. Hoeveel grond verzet een muskusrat elk jaar? a 2 volle kruiwagens e 10 volle kruiwagens i 12 volle kruiwagens c Zet de letters vóór jouw antwoorden in de juiste volgorde. Welk woord krijg je? Een muskusrat heet ook wel..... rat. Amsterdam De Nederlandse waterschappen willen meer te weten komen over klimaatverandering. De komende jaren steken ze veel geld in nieuwe onderzoeksopdrachten. Zo willen de waterschappen in beeld krijgen wat de klimaatverandering gaat betekenen voor waterstanden, regenwaterafvoer en dijkontwikkeling. Over klimaatontwikkeling is al veel gezegd en geschreven. Maar wat de stijging van de temperatuur nu precies betekent voor Nederland en wanneer dat gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. De Nederlandse waterschappen willen dat veranderen. Woordvoerder A. Dijk vertelt: De aarde wordt warmer en dat merken we. Overal zijn felle bosbranden, grote overstromingen, smeltende gletsjers en ongekende hittegolven. Ook voor Nederland verwachten we problemen. Maar hoe groot die ellende is, is onbekend. Kijk alleen maar naar de voorspelling over de stijgende zeespiegel. Niemand weet hoe hard die stijging gaat. Sommige onderzoekers denken dat de zeespiegel tegen het einde van deze eeuw 5 meter hoger staat. Maar anderen menen dat die stijging 20 meter is. Dat is natuurlijk nogal een verschil! lesbrief veilig water [4]
Aa piekert over het bericht. Ze heeft ergens gelezen, dat de stijgende zeespiegel niet het enige probleem voor Nederland is. Maar volgens Maas loopt het niet zo n vaart. Hij heeft namelijk gehoord, dat de mensen zelf iets kunnen doen. Het gaat in Nederland steeds vaker en steeds harder regenen. Waar moet al dat water blijven? Straks loopt half Nederland onder! We stoten met z n allen veel te veel broeikasgassen uit. We gebruiken gewoon te veel energie. d Zuinig doen met energie is belangrijk. Hoe kun je er zelf voor zorgen dat je minder energie gebruikt? Noem drie dingen thuis en op school. Thuis: Op school: 9 Beantwoord de vragen: a Het wordt op de aarde steeds warmer. Daardoor krijgt Nederland te maken met steeds meer water. Er valt meer regen, de rivieren moeten meer smeltwater afvoeren en de zeespiegel stijgt. Wat betekent dit voor de werkzaamheden van het waterschap? Ruimte voor water Meer water in Nederland, betekent meer water in de rivieren en beken. Hoe zorg je er dan voor dat ze niet overstromen? Hogere dijken zijn een oplossing. Maar je kunt niet blijven bouwen. Het waterschap zorgt er daarom voor, dat er meer water in rivieren en beken kan. Hoe? Door ze langer te maken. Kaarsrechte rivieren en beken krijgen gewoon een paar extra bochten. Dit heet een dynamisch beekdal. Zo herstelt waterschap Aa en Maas bijvoorbeeld het dynamische beekdal van de rivier de Aa. Hoe dit werkt? Probeer het in de zand/watertafel! b Stel, dat de zeespiegel over twintig jaar met drie meter is gestegen. Welke delen van Nederland staan dan onder water als er geen dijken zouden zijn? Kijk in de atlas of op het internet. Een andere oplossing is speciale gebieden inrichten en deze gebieden bij hoogwater vol laten lopen. We noemen dat waterbergingsgebieden. c Zou jouw woonplaats nog veilig zijn? Of moeten de dijken verhoogd worden? 2008 Waterschap Aa en Maas lesbrief veilig water [5]