2010, het jaar van het herstel. Brussel, 27 april 2011

Persconferentie essenscia 2010, het jaar van het herstel Brussel, 27 april 2011

Kerncijfers en boodschappen 2010 Yves Verschueren Gedelegeerd bestuurder essenscia

Kerncijfers en -boodschappen 2010 1. De sector herstelt zich in 2010 2. Tewerkstelling daalt licht 3. Sector verhoogt investeringen in duurzame innovatie 4. Absolute sterkhouder van Belgische export 5. Vertrouwen in duurzame economische heropleving 3

Benutting van productiecapaciteit Productie-installaties draaien weer op trendniveau 90 in % van productiecapaciteit 88 86 84 82 80 78 76 74 72 70 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 benuttingsgraad productiecapaciteit (seizoengezuiverd) trend 2000-2010 Bron : NBB 4

Productie in volume Sterke heropleving vertaalt zich in productiestijging van 18% in 2010 130 Index 2000=100 125 120 115 110 105 100 124 126 121 120 124 123 116 109 104 103 103 103 T12008 T22008 T32008 T42008 T12009 T22009 T32009 T42009 T12010 T22010 T32010 T42010 chemische industrie, kunststoffen en life sciences Bron: NIS Bron: NIS bruto productieindex Nace-Bel 2003 : 24+25 (industrie van de chemie, kunststoffen en life sciences) T42010: voorlopig cijfer 5

Omzet Omzet stijgt met ruim 15% tot 52,2 miljard euro in 2010 Aandeel van de sector in de totale industrie bereikt hoogste niveau Aandeel in de be- en verwerkende nijverheid Omzet (mia euro) Bron : NIS volgens de BTW-aangiften Nace-Bel 2003 : 24+25 (industrie van de chemie en life sciences, incl. kunststof- en rubberverwerking) Voorlopige cijfers voor 2010 6

Omzetgroei in de subsectoren Ondanks de economische heropleving zijn een aantal subsectoren nog niet terug op het omzetniveau van vóór de crisis (2008) Omzetgroei per subsector (%) 2010 vs. 2009 2010 vs. 2008 Farmaceutische industrie -7% +14% Zepen, detergenten, cosmetica +11% +8% Totaal sector +15% -4% Kunststof- en rubberverwerking +15% -5% Basischemie +27% -9% Verven, vernissen en inkten +9% -11% Agrochemie -7% -13% Andere chemische producten* +45% -17% Bron: NIS (omzet volgens BTW-aangiften) 7 * Chemische producten voor de fotografie, lijmen, kunstmatige vezels

Tewerkstelling Impact van de crisis is nog voelbaar in daling van aantal jobs Belang van de sector in de industriële tewerkstelling blijft echter toenemen 18% 17% 16% 15% Aandeel in de be- en verwerkende nijverheid 97,1 15,4% 99,1 96,0 15,6% 15,6% 96,8 16,0% 94,6 94,4 94,6 Tewerkstelling ('000 arbeidsplaatsen) 93,6 16,1% 16,2% 16,4% 16,4% 94,9 17,1% 91,5 17,3% 89,4 17,5% 100 95 90 85 80 14% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 75 Tewerkstelling op 30 juni van elk jaar Bron: RSZ gedecentraliseerde statistieken. Nieuwe NACE Rev. 2 sinds 2008 2010: raming op basis van de gecentraliseerde statistieken (Nace-Bel 2008) 9

Tewerkstelling Tussen 2009 en 2010: daling met 2100 jobs Nuancering: Helft van jobverlies (ca. 1000 arbeidsplaatsen) is te verklaren door verandering van de activiteitscode van één grote onderneming uit de sector: van chemische industrie (NACE 20) naar activiteiten van hoofdkantoren (NACE 70) Effectieve daling van het aantal arbeidsplaatsen met 1% 10

O&O-uitgaven Geen impact van de crisis op de O&O-uitgaven Toename met 6% in 2010 leidt tot nieuw record in innovatie-investeringen 2,5 2,0 in mia euro 1,78 1,85 1,89 2,00 2,17 2,28 2,32 2,34 2,29 2,43 1,5 1,40 1,0 0,5 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Bron: essenscia enquête bij de leden 12

Bijdrage van de sector aan Belgische O&O-uitgaven 2,43 miljard euro = intramurale + extramurale O&O-uitgaven van de sector Voor berekening bijdrage aan Barcelona-norm (3% BBP besteden aan O&O): intramurale uitgaven = 1,5 miljard euro voor de essenscia-sectoren Intramurale O&O- BBP of bruto O&Ouitgaven in mia toegevoegde intensiteit waarde in mia (3%-norm) Belgische economie 6,8 350 1,9% essenscia-sectoren 1,5 11 14% Bron: eigen berekeningen op basis van Belspo en NBB 13

Investeringen in assets Cyclische investeringsgolf op laag niveau Toch is de sector de koploper met bijna 25% van de industriële investeringen 2,5 in mia euro 2,0 1,79 1,87 1,90 1,76 1,75 1,73 1,96 2,01 1,5 1,57 1,44 1,33 1,0 0,5 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 14 Bron : NIS volgens de BTW-aangiften - Voorlopige cijfers voor 2010

Investeringen in de chemie in België (2010-2011) Evonik Antwerpen Nieuwe isobuteeninstallatie 40 mio Futerro Escanaffles Fabriek voor bioplastics 15 mio Soudal Turnhout Nieuw R&D-center 10 mio Dow Corning Seneffe/Feluy R&D-center voor zonnecellen & nieuw distributiecenter 46 mio Lanxess Lillo Uitbreiding Caprolactam-fabriek 35 mio Lanxess Rubber Zwijndrecht Uitbreiding Butylrubberfabriek 20 mio Solvay Antwerpen Testbrandstofcel 5 mio 15

Investeringen in de farma in België (2010-2011) GSK Biologicals Waver Nieuwe hoofdkwartier 80 mio Pfizer Puurs en Zaventem 61 mio, 190 VTE Janssen Geel Nieuwe pilootfabriek 130 mio Baxter Braine-L Alleud Nieuw R&D-center en administratieve zetel 50 VTE in R&D Genzyme Geel Nieuwe productie-eenheid 250 mio 16

107 Export Uitvoer stijgt met ca. 16%. Chemie, kunststoffen en life sciences blijven belangrijkste exportproduct met 34,5% aandeel in de totale export van goederen Export 2010 (mia ) Aandeel in totale export van producten Chemie en life sciences excl. kunststoffen en rubber 80,4 25,9% Machines, toestellen 34,6 11,2% Minerale producten 29,4 9,5% mia 34,5% Vervoer 28,4 9,2% Kunststoffen en rubber 26,6 8,6% Metalen 26,4 8,5% Parels, edelstenen 15,2 4,9% Voeding 13,5 4,3% Textiel 10,9 3,5% Andere 44,7 14,4% Bron : NBB/INR Volgens het communautaire concept : inclusief alle doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra Voorlopige cijfers voor 2010 18

Handelsbalans Handelsoverschot blijft toenemen en bereikt hoogste niveau Sector levert cruciale bijdrage aan de welvaart in België 25 in mia 24,9 20 15 10 11,8 10,8 18,8 18,3 17,1 14,1 13,0 13,9 12,7 12,2 12,8 9,8 15,3 12,0 18,9 14,2 19,2 19,6 12,0 15,8 5 3,8 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 handelssaldo chemie & life sciences handelssaldo alle producten Bron : NBB/INR Chemie en life sciences : GN hoofdstuk 28-40 Volgens het communautaire concept : inclusief alle doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra Voorlopige cijfers 2010 19

Belangrijkste exportmarkten Aanwezigheid op exportmarkten stijgt met 28% op 5 jaar tijd Uitvoer 2005: 83,9 mia Uitvoer 2010: 107,0 mia BRIC 2,4% Rest wereld 11,8% BRIC 4,4% Rest wereld 13,7% NAFTA 13,6% D, NL, F 44,4% NAFTA 11,5% D, NL, F 43,0% Rest EU27 27,8% Rest EU27 27,4% BRIC: Brazilië, Rusland, India, China NAFTA: VS, Canada, Mexico Bron : NBB/INR Chemie en life sciences : GN hoofdstuk 28-40 Volgens het communautaire concept : inclusief alle doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra Voorlopige cijfers 2010 20

Ondernemersvertrouwen in de basischemie en productiegroei Europese industrie Ondernemersvertrouwen bereikt hoogtepunt in februari 2011 Vertrouwen basischemie in België loopt voor op industriële productie in Europa 15 Saldo %-punten Productie groei % (t.o.v. voorgaande jaar) 20 10 15 5 10 0-5 0-10 -5-15 -10-20 -15-25 -20-30 -25 5 01/2001 04/2001 07/2001 10/2001 01/2002 04/2002 07/2002 10/2002 01/2003 04/2003 07/2003 10/2003 01/2004 04/2004 07/2004 10/2004 01/2005 04/2005 07/2005 10/2005 01/2006 04/2006 07/2006 10/2006 01/2007 04/2007 07/2007 10/2007 01/2008 04/2008 07/2008 10/2008 01/2009 04/2009 07/2009 10/2009 01/2010 04/2010 07/2010 10/2010 01/2011 Productiegroei (t.o.v. voorgaande jaar) verwerkende industrie in EU27 Ondernemersvetrouwen basischemie België - trend Ondernemersvetrouwen basischemië België - seizoengezuiverd Bron: NBB, Eurostat, eigen analyse 22

2010 samengevat 1. Herstel van de sector Productie stijgt met 18% Omzet van 52,2 miljard euro op weg naar niveau voor de crisis 2. Tewerkstelling Lichte daling van aantal jobs met 1% tot ca. 90.000 arbeidsplaatsen Aandeel van sector in totale industriële tewerkstelling blijft stijgen 3. Investeringen en O&O-uitgaven O&O-uitgaven stijgen met 6% en bereiken nieuw recordniveau Talrijke uitbreidings- en nieuwe investeringen in de pipeline in 2011 4. Buitenlandse handel Chemie blijft met 34,5% de belangrijkste exportsector Handelssaldo blijft continu stijgen en bereikt 25 miljard euro 5. Toekomstperspectief Ondernemersvertrouwen blijft hoog Grote werelduitdagingen vragen om oplossingen uit de chemie 23

Uitdagingen voor de toekomst Wouter De Geest Voorzitter essenscia

Uitdagingen voor de toekomst 1. Steun aan innovatie 2. Bezorgdheid over energiebeleid 3. Loonkost en internationale competitiviteit 4. Oproep naar jongeren 25

Innovatie: overheidssteun leidt tot duurzame verankering Fiscale maatregelen ter ondersteuning van innovatie Notionele interestaftrek Unique selling proposition voor kapitaalintensieve industrie 75%-reductie bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers In sector genieten 4.000 onderzoekers (masters) van deze maatregel 80% belastingaftrek voor inkomsten uit patenten Effectieve belastingvoet van 6,8% is laagste van Europa cruciaal voor verankering van O&O- en kapitaalintensieve sector Opstart octrooicel binnen essenscia met steun van de FOD Economie Doelstelling: verhogen van aantal patenten in chemiesector Regionale initiatieven voor duurzame chemie Flanders Initiative for Sustainable Chemistry (FISCH) Greenwin: 6 de competentiepool binnen Marshallplan 26

Energie-efficiëntie van de chemische industrie in België behoort tot de wereldtop Sinds 1970 is de totale productie van de chemie verviervoudigd, terwijl het energieverbruik slechts verdubbeld is energie-efficiëntie is verbeterd met factor 2 250 200 150 100 50 0 Energieverbruik in PJ 100 103 113 122 131 137 154 Energieverbruik 1970-2007 180 155 231 182 270 218 216 217 220 369 Index (1970 =100) 418 433 434 91 83 74 65 66 58 50 49 49 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006 2007 Energieverbruik (in PJ) Productie-index (1970=100) Specifiek energieverbruik (per geproduceerde ton, 1970=100) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Bron: cijfers essenscia / regionale administraties (DGOARNE, VITO) 28

Meerkosten energie wegen vandaag en in de toekomst te zwaar Meerkosten op elektriciteitsfactuur: x 20 op 7 jaar voor een doorsnee middelgrote onderneming in de chemiesector. Huidig beleid hernieuwbare energie legt in de toekomst grote druk op elektriciteitsprijzen. 500.000 450.000 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 offshore warmtekracht groene stroom federale bijdragen Meerkosten op elektriciteitsfactuur per jaar bij constant verbruik 20 000 MWh/j 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Bron: berekening gemaakt op basis van de elektriciteitsfactuur van een doorsnee chemiebedrijf 29

Subsidiebeleid offshore windenergie moet dringend worden hervormd Sector steunt Europese doelstelling België: 13% hernieuwbare energiebronnen tegen 2020 Maar huidig steunmechanisme is niet competitief t.o.v. buurlanden Meerkosten lopen op tot meer dan 1,1 miljard euro in 2030 België is 10x duurder dan Duitsland en 2,5x duurder dan Nederland Voorstel essenscia: kostencompetitief subsidiebeleid, rekeninghoudend met: elektriciteitsprijs bij een stijgende elektriciteitsprijs daalt de subsidiëring technologische evolutie jaarlijkse reductie van subsidie met 5% 30

Gebrek aan visie in het energiebeleid Vandaag geen keuze in fuel mix Nood aan een optimale mix aan primaire energiebronnen Beleidskeuzes om de klimaatdoelstellingen te bereiken zijn onvoldoende doordacht Beleidsinstrumenten zouden moeten gebaseerd zijn op de kost per bespaarde ton CO 2 keuze in warmte en elektriciteit binnen elektriciteit: keuze voor meer mature technologieën Op de lange termijn: veel meer inzetten op innovatie en onderzoek naar hernieuwbare energie en verbetering van energie-efficiëntie 31

Loonmatiging en lastenverlaging zijn essentieel voor onze competitiviteit 1. Wegwerken loonhandicap en loonmatiging blijven prioriteit Sectoraal loonakkoord chemie 2011-2012 houdt vast aan IPA-kader: +0,3% bovenop index (2 x 2%) 2. Behoud van de lastenverlaging van 15,6% op reguliere ploegenarbeid (2- en 3-ploegen) en zo mogelijk uitbreiding om loonhandicap volledig weg te werken 3. Volcontinuarbeid: nood aan een bijzondere aanpak om de loonhandicap voor volcontinuarbeid weg te werken door een stapsgewijze lastenverlaging 33

Loonkostvergelijking 3 ploegen Een Duitse chemiearbeider is 13% goedkoper dan zijn Belgische collega in een 3-ploegensysteem 60.000 Jaarloonkost procesoperator in een 3-shift ploegensysteem (2009) Chemische en kunststofverwerkende industrie ineuro per jaar 50.000 48.679 vrijstelling BV: 4285 49.328 40.000 42.311 30.000 37.848 32.487 36.283 20.000 brutoloon 24.866 totale loonkost 26.126 24.229 10.000 nettoloon 0 België Frankrijk Duitsland Bron: Deloitte/Laga International Salary Cost Survey(May 2010) 34

Loonkostvergelijking volcontinu Een Duitse chemiearbeider is 27% goedkoper dan zijn Belgische collega in een volcontinu ploegensysteem. Ruim 23.000 werknemers in volcontinu (25% tewerkstelling in de sector) 100.000 ineuro per jaar Jaarloonkost procesoperator in een volcontinu ploegensysteem (2009) Chemische en kunststofverwerkende industrie 90.000 80.000 70.000 79.027 vrijstelling BV: 7149 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 brutoloon 62.504 36.047 totale loonkost nettoloon 63.292 40.225 33.335 57.913 48.556 33.247 51.662 42.456 30.762 10.000 0 België Frankrijk Duitsland Nederland Bron: Deloitte/Laga International Salary Cost Survey(May 2010) 35

Verband tussen loonkost en tewerkstelling in Europese chemische industrie Hogere loonkosten zetten bedrijven aan tot meer efficiëntie Oplopende loonkosten hebben negatieve impact op tewerkstelling 140 135 130 125 120 Gemiddelde jaarlijkse groei (1999-2009) Tewerkstelling: -2.0 % Loonkost: 1.2 % Loonkost per werknemer: 3.3% Index (1999=100 0) 115 110 105 100 95 90 85 80 Tewerkstelling Loonkost Loonkost per werknemer 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bron: Cefic Chemdata International 36

Vergrijzing vereist grote instroom van nieuw talent Leeftijdspiramide verschuift: tegen 2017 zijn 50+ belangrijkste groep Op basis van studie prof. Luc Sels (KU Leuven): chemie in Vlaanderen heeft 16.000 nieuwe medewerkers nodig tegen 2020 12.768 12.099 10.413 8.750 10.890 10.460 8.321 9.860 9.471 10.444 7.374 7.712 8.292 7.793 7.183 5.651 5.299 6.710 5.361 3.422 4.411 2.424 975 911 416 18-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60+ Vlaams Gewest 1997 Vlaams Gewest 2007 Prognose 2017 Bron: studie prof. Luc Sels KU Leuven Steunpunt WSE (2008) 38

2011, Internationaal Jaar van de Chemie Jongeren staan centraal! Een terugblik op de voorbije events 39

21 en 22 mei: opendeurweekend in 60 bedrijven en kennisinstellingen 40

U bent welkom vanavond 41

Q & A 42