Portugal: Kansen in de modesector 05-09-2012 1-6

Portugal: Kansen in de modesector 05-09-2012 1-6

De Portugese modesector Nederlandse modedesigners zijn op zoek naar mogelijke outsourcing van de productie en inkoop van materialen in onder andere Portugal. Versterking van de samenwerking tussen de Nederlandse en Portugese Fashion industrie biedt interessante kansen aangezien beide landen elkaar aanvullen qua specialisatie. Nederland is vooral gericht op ontwerpen en is commercieel sterk, Portugal heeft in tegenstelling tot Nederland een maakindustrie met vakmanschap. Samenwerking levert dus in principe een win win situatie op, waarbij kan worden aangetekend, dat reeds veel Nederlandse en andere buitenlandse designers en modebedrijven hun producten (private label) in Portugal laten maken. In Portugal staat kwaliteit hoog in het vaandel en is de verhouding prijs kwaliteit heel gunstig voor de ontwerpers. De levertijd is kort en er wordt servicegericht vervaardigd. Dit document is geschreven naar aanleiding van een Nederlandse handelsmissie uit de modesector naar Noord-Portugal eind mei 2012. De missie vond plaats in het kader van Enterprise Europe Network (EEN) en in samenwerking met het Agência de Inovação uit Porto, NL EVD Internationaal, de Dutch Fashion Foundation en de Nederlandse Ambassade in Lissabon. Marktomvang De Portugese modecluster bestaat uit drie onderdelen: Textiel en kleding; Schoeisel en lederen artikelen; Juwelen en horloges (in dit document niet verder beschreven). Het zijn industrieën met een grote traditie, ongeveer 8000 bedrijven, merendeels Midden en Kleinbedrijf. Ze bevinden zich grotendeels in het noorden van Portugal wat als voordeel heeft dat ze in een ketenstructuur kunnen werken. De sector is met 3 procent van het Portugese BBP één van de belangrijkste in Portugal, representeert 14 procent van de toegevoegde waarde van de maakindustrie en is goed voor 27 procent van de werkgelegenheid in de maakindustrie (ca. 200 000 banen). De sector is zeer export georiënteerd, ongeveer 66 procent van de textiel- en kleding wordt uitgevoerd en bij de schoeisel en leerindustrie ligt dat percentage zelfs op 90 procent. De salarissen liggen aanzienlijk lager dan in Nederland. Textiel en kleding Volgens de ATP Associação Textil e de Vestuário de Portugal exporteerde de sector in 2011 voor meer dan 4 miljard euro, een bedrag dat sinds 2008 niet meer gehaald was. De export steeg met 8,4 procent, waarvan het grondstoffendeel met 16,6 procent en de gefabriceerde goederen met 5,7 procent ten opzichte van 2010. De import van textiel en kleding steeg met 0,6 procent in 2011 (3,3 miljard euro). Het saldo van de handelsbalans van de sector was positief en bedroeg 741 miljoen euro. De ATP heeft goede hoop dat de 4 miljard euro aan export ook in 2012 gehaald gaat worden. De sector Textiel en Confectie is één van de voornaamste exporteurs van Portugal en heeft een complete ketenstructuur, die in principe alle productiefases beslaat (garens, stoffen, modelleren, knippen, produceren en verkopen). Eind 2011 waren er circa 7000 bedrijven, vooral MKB bedrijven, met in totaal meer dan 147.000 werknemers. Het merendeel bevindt zich in de kuststreek van Noord-Portugal: Braga, Porto, Guimarães en Famalicão zijn goed voor 80 procent van de export, maar er bevinden zich ook een aantal in wol gespecialiseerde bedrijven in Covilhã, Oost-Portugal. De sector heeft in de eerste jaren na 2000 enorm te lijden gehad onder de toelating van China en India tot de World Trade Organization en onder de uitbreiding richting Oost-Europa van de EU. Bovendien kon Portugal door de toetreding tot de euro niet langer zijn munt devalueren om de concurrentiekracht te verhogen. Dit heeft er enerzijds toe geleid dat de sector ingekrompen is, maar het heeft anderzijds de druk op de ketel verhoogd zodat samenwerking, innovatie en organisatie nu hoog op de agenda staan om zo hoog mogelijk in de waardeketen te komen. In plaats van alleen (goedkope) productiecapaciteit te verkopen richt men zich ook steeds meer op het commercialiseren van producten 2

die eruit springen door creativiteit, design, technologische innovatie, marketing en merk. Ook snelle levertijden van bijvoorbeeld één week kunnen leiden tot een hogere toegevoegde waarde. 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Produção (milhões ) productie 6.756 6.749 6.733 6.147 5.687 5.782 5.220 Volume de Negócios (milhões ) omvang/omzet 6.993 6.931 6.980 6.404 5.781 6.361 6.267 Exportações (milhões ) export 4.118 4.237 4.347 4.086 3.504 3.742 4.056 Importações (milhões ) import 2.993 3.296 3.411 3.290 3.041 3.296 3.315 Emprego werknemers 201.265 186.837 180.335 168.206 157.145 150.929 147.711 (bron ATP) Schoeisel en lederwaren Geografische concentratie is één van de belangrijkste kenmerken van deze sector. Eén pool wordt gevormd door de gemeentes Felgeiras en Guimarães in Noord- Portugal. De tweede pool ligt 100 km naar het zuiden rond Santa Maria da Feira en Oliveira de Azemeis. Samen tellen de 4 gemeentes 70 procent van de werknemers van de schoenindustrie. De bedrijven zijn voornamelijk MKB s, waarbij het gemiddelde bedrijf 25 medewerkers telt, veel minder dan in het verleden omdat veel grote multinationals de laatste jaren zijn vertrokken. Toch is de gemiddelde omvang van de firma s nog steeds groter dan die van rivalen Italië en Spanje. De Portugese schoeiselindustrie heeft momenteel 33 000 man in dienst en produceert voor 62 miljoen schoenen per jaar. De sector kreeg evenals de textielsector een enorme klap te verwerken na de toetreding van China tot de WTO, de uitbreiding richting Oost-Europa van de EU en de invoering van de euro die devaluaties onmogelijk maakte. In de industrie heeft een herstructurering plaatsgevonden, men zet zich meer in op innovatie en design, kan nu ook kleinere aantallen produceren, sneller reageren en meer service bieden. Daarnaast probeert men met wisselend succes ook eigen merken te lanceren. Met behulp van het Technologisch Centrum voor Schoeisel probeert men ook het industrieel eigendom te beschermen. Verder heeft de sector de laatste jaren een grote slag geleverd bij het opleiden van personeel, minder dan 10 procent is nu niet geschoold. Volgens het laatste bulletin van de Portugese Associatie voor schoeisel en lederwaren (Associação Portuguesa dos Industriais de Calçado, Componentes e Artigos de Pele e seus Sucedâneos) heeft het merendeel van de bedrijven zich in 2011 ondanks de crisis weten te handhaven. Leren damesschoenen zijn goed voor de helft van de nationale leren schoenen productie en voor 45 procent van de totale schoenproductie. In 2010 bedroeg de prijs van damesschoenen ruim 25 euro per paar. Leren mannenschoeisel is goed voor een derde van de leren schoenenproductie en gaan van de hand voor een iets lager bedrag. Het 5 miljoen paar kinderschoenen brengen minder dan 20 euro per paar op. Veiligheid- en sportschoenen zijn het duurste, bijna 30 euro per paar, maar de geproduceerde hoeveelheden liggen daar lager. Een vijfde van de Portugese productie betreft schoenen van andere materialen, zoals plastic en textiel, waarvoor de prijs in 2010 doorgaans tussen de 5 en 10 euro per paar lag. De componentenindustrie voor schoeisel blijft sinds 2007 stabiel qua werkgelegenheid met een werknemerscapaciteit van ongeveer 4000 man. De leren artikelen industrie is minder vertegenwoordigd en telt 1000 werknemers. De sector is zeer export georiënteerd. In 2010 bedroeg deze 1,3 miljard euro, 5,2 procent meer dan in 2009. In Portugal heeft de schoeiselindustrie de hoogste dekkingsratio export / import, circa 250 procent. De export ging in 2010 voor 80 procent naar Frankrijk (27,5 procent), Duitsland(14,5 procent), Nederland(12,5 procent), Spanje (17,7 procent) en het VK(9,3 procent), zowel in waarde als 3

volume. Nederland is de tweede afzetmarkt voor mannenschoenen (19 procent) en voor kinderschoenen (23 procent). Marktontwikkeling De impact van de financieel-economische situatie Portugal Als gevolg van de inkrimping van de binnenlandse vraag zet de Portugese industrie meer in op export. Overigens blijkt dat de crisis ook leidt tot meer export naar dichtbijgelegen markten als Spanje, omdat de credit crunch leidt tot het plaatsen van kleine orders dichterbij. De financiële situatie van een deel van de Portugese bedrijven is momenteel door de economische crisis zorgwekkend. Het is dan ook belangrijk dat de opdrachtgever zich op voorhand goed informeert over de firma waarmee men in zee gaat en de gebruikelijke voorzorgsmaatregelen neemt om geen risico s te lopen door bijvoorbeeld een te late of helemaal geen levering. Portugal kan zich, zoals bekend, sinds mei 2011 niet meer financieren op de kapitaalmarkt en moet in ruil voor een lening van de EU, de ECB en het IMF een groot scala aan bezuinigings- en herstructureringsmaatregelen doorvoeren die de koopkracht van de burgers drastisch hebben verminderd. De Banco de Portugal verwacht in haar zomerbulletin van 2012 een krimp van 3 procent voor 2012 en 0 procent voor 2013. De werkloosheid bedraagt 15,4 procent, de staatsschuld bedraagt al bijna 112 procent van het BBP en het hoge Btw-tarief is naar 23 procent gegaan. In deze omstandigheden is het duidelijk dat de binnenlandse consumenten de hand op de knip houden, hetgeen nog wel enkele jaren het geval zal blijven. Do's and Don'ts Het is niet eenvoudig om de Portugese markt te betreden. Er is een andere cultuur van zakendoen en de taal kan een barrière zijn. Enkele zaken waarmee rekening gehouden moeten worden om tot een goede match en samenwerking te komen zijn: - neem tijd om de juiste producent te vinden die kwaliteit levert. Ga persoonlijk naar Portugal, na u goed te hebben voorbereid, op zoek naar het juiste atelier of de juiste fabrikant. Het belang van een goede persoonlijke relatie met een Portugees kan hierbij niet genoeg benadrukt worden. Hij / zij zal dan ver gaan om uw vertrouwen niet te beschamen en uw bestelling niet onderop de stapel te leggen; - maak strenge afspraken over leveringstermijnen, uw product moet op tijd in de winkel liggen; - betaal zelf op tijd, dat maakt u een geliefdere klant en u kunt zo een voorsprong op andere klanten krijgen; - indien van toepassing: verzeker u ervan dat ook lage aantallen welkom zijn; - verzeker u van een soepele communicatie (gezamenlijke taal, Skype, videoconferentie, etc.); - neem eventueel een tussenpersoon in de hand; - Leg afspraken schriftelijk vast. Marktentree Het kan lastig zijn om een Portugese industriële productieketen binnen te komen. De vele (kleine) bedrijven maken het vaak lastig om te identificeren welk bedrijf de geschikte zakenpartner is. Er zijn diverse manieren om met deze bedrijven in contact te komen. Brancheorganisaties voor het vinden van een producent: De Portugese brancheorganisatie voor textiel en kleding ATP. U kunt zich wat betreft textiel en kleding wenden tot: Mw. Lucia Babo van de ATP, lucia.babo@atp.pt, met een kopie naar atp@atp.pt De Portugese Associatie voor schoeisel en leer APICCAPS. U kunt zich wenden tot Mw. Lidia Dantas van APICCAPS, lidiadantas@mail.apiccaps.pt, met een kopie naar apiccaps@mail.telepac.pt 4

Vakbeurzen: Veel vakbeurzen hebben een internationaal karakter en bieden mogelijkheden om ook met andere dan Portugese opdrachtgevers in contact te komen. Textiel / kleding: http://www.portugaltextil.com/en/events/tabid/110/language/pt-pt/default.aspx Schoeisel en lederen artikelen; http://www.apiccaps.pt/web/guest/feiras Nuttige adressen ATP Associação Têxtil e vestuário de Portugal (Textiel en kleding Associatie), www.atp.pt ANIVEC/APIV Associação nacional das Indústrias de vestuário e Confecção (Associatie voor de Kledingindustrie), www.anivec.pt CITEVE - Centro Tecnológico das Indústrias Têxtil e do Vestuário de Portugal Technologisch Textielcentrum), www.citeve.pt APICCAPS Associação Portuguesa dos Industriais de Calçado, Componentes e Artigos de Pele e seus Sucedâneos (Schoeisel en Leerassociatie), www.apiccaps.pt Associação Moda Lisboa, designersassociatie, www.modalisboa.pt CTCP Centro Tecnológico do Calçado de Portugal, Technologisch Centrum voor Schoeisel en Leer, www.ctcp.pt AORP Associação de Ourivesaria e Relojoaria de Portugal, Associatie voor juwelen en horloges, www.aorp.pt Adressen Portugese textielfabrikanten: www.portugaltextil.com Modint, Ondernemersorganisatie voor mode, interieur, tapijt en textiel, www.modint.nl Dutch Fashion Foundation, www.dutchfashionfoundation.com Nederlandse Ambassade Lissabon, www.emb-paisesbaixos.pt NL EVD Internationaal, www.agentschapnl.nl Lokale zakenpartner: Nederlandse bedrijven kunnen ook gebruik maken van een lokale handelspartner om in contact te treden met potentiële klanten. Ondersteuning voor Nederlandse bedrijven door de Nederlandse overheid: De Nederlandse overheid helpt bedrijven die de Portugese markt op willen via agentschap NL/EVD Internationaal in Den Haag, en de Nederlandse ambassade in Lissabon. Zij kunnen u helpen met informatie en contactgegevens van mogelijke zakenpartners: - NL EVD Internationaal Contactpersonen: Jeannette de Lannoy E: Portugal@info.agentschapnl.nl T: +31 (0)88 602 8060 - Nederlandse ambassade Lissabon Op de Nederlandse ambassade in Lissabon helpt de medewerker van de economische afdeling u met uw vragen over de Portugese markt. Contactpersoon economische afdeling: Ria Bargeman E: ria.bargeman@minbuza.nl T: + 351 21 3914928 Bronnen: ATP en APICCAPS Geschreven en samengesteld door Ria Bargeman, handelsmedewerkster van de Nederlandse ambassade te Lissabon. Bijlagen: Kledingindustrie; Schoenenindustrie; Lederwarenindustrie 5

Colofon Dit is een publicatie van: Agentschap NL / NL EVD Internationaal / Unit Informatie & Advies Prinses Beatrixlaan 2 / 2595 AL den Haag Postbus 93144 / 2509 AC Den Haag T +31 (0)88 602 80 60 E frontofficeinternationaal@info.agentschapnl.nl www.agentschapnl.nl Agentschap NL September 2012 Agentschap NL is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Agentschap NL voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om duurzaamheid, innovatie en internationaal. Agentschap NL is hét aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Voor informatie en advies, financiering, netwerken en wet- en regelgeving. Agentschap NL streeft naar correcte en actuele informatie in dit dossier, maar kan niet garanderen dat de informatie juist is op het moment waarop zij wordt ontvangen, of dat de informatie na verloop van tijd nog steeds juist is. Daarom kunt u aan de informatie op deze pagina's geen rechten ontlenen. Agentschap NL aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden en/of gedateerde informatie. Binnen onze website zijn ook zoveel mogelijk relevante externe links opgenomen. Agentschap NL is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de sites waarnaar wordt verwezen. 6