Vakblad voor de professional in de zorg

Vakblad voor de professional in de zorg HaZo24 het nieuwe kwaliteitssysteem voor de huisartsenzorg Kwaliteitsbeleving in de ouderenzorg Werken aan een nieuwe mindset nr. 5 november 2015

2 3 Inhoud 3 Kwaliteit 6 Bijdrage VWS aan AWO-symposium 8 Uit de wetenschap Nurses on the Move 12 Hallo met... Veron Schrijnemaekers 15 ZorgkaartNederland.nl zorgt voor transparantie kwaliteit Kwaliteitsbeleving in de ouderenzorg Werken aan een nieuwe mindset» 18 Uit de praktijk HaZo24, het nieuwe kwaliteitssysteem voor de huisartsenzorg 22 Column Liefdevol 23 Redactioneel Jan Hamers AWO-voorzitter en hoogleraar ouderenzorg aan de Universiteit Maastricht

Vrijdag 6 november vond voor het vijfde achtereenvolgende jaar het symposium plaats van de Academische Werkplaats Ouderenzorg (AWO) Zuid-Limburg. Deze keer in het Van der Valk Hotel Maastricht, waarbij Envida optrad als organiserend gastheer. Thema van het symposium: kwaliteitsbeleving in de ouderenzorg. Jan Hamers - AWO-voorzitter en hoogleraar ouderenzorg aan de Universiteit Maastricht - gaat voor aanvang van de bijeenkomst in op de actuele speerpunten binnen de ouderenzorg. Tijdens het symposium richten we ons met zeven Limburgse zorgorganisaties, Universiteit Maastricht en Zuyd Hogeschool - die alle deel uitmaken van de AWO - op de huidige stand van zaken in de Zuid-Limburgse ouderenzorg. Daarbij is er altijd een link met de projecten van de AWO. De overkoepelende vraag: hoe en waar kunnen we de zorg voor intramurale en extramurale cliënten nog beter maken? Het symposium biedt ook twee uur ruimte voor onderlinge discussie. Hierdoor kunnen de verschillende vertegenwoordigers uit de Zuid-Limburgse zorg ervaringen uitwisselen die wellicht leiden tot nieuwe samenwerkingsverbanden. Je kunt dat zien als een mooie bijvangst van de bijeenkomst. Media niet representatief Over de kwaliteit van de ouderenzorg: ik probeer daar altijd een genuanceerd beeld van te geven. Dat is lang niet altijd het geval in de media, die voornamelijk melding maken van incidenten en daardoor in hun berichtgeving niet representatief zijn voor wat er werkelijk gaande is. Zo halen medewerkers, onderzoekers en docenten met positieve verhalen over de ontwikkelingen binnen de ouderenzorg maar mondjesmaat het nieuws. Het zal niet gemakkelijk zijn om de mindset van de media te veranderen. Dat is in de zorg intussen wel al voor een groot deel gelukt als het gaat over het vastbinden van cliënten met dementie bijvoorbeeld, een van de onderwerpen waarnaar de AWO uitgebreid onderzoek heeft gedaan. Jan Hamers: Tegenwoordig zegt iedereen: vastbinden kan niet. Maar vijftien jaar geleden was dat zeker nog niet de publieke opinie. Toen zagen veel mensen deze vrijheidsbeperkende maatregel als een noodzakelijk iets om valincidenten te voorkomen en onrust, agressie of zwerfgedrag van cliënten tegen te gaan. Nu weten we dat een laag bed, maar ook fysiotherapie of wandelen in de buitenlucht goede alternatieven zijn voor het vastbinden van cliënten binnen de intramurale zorgomgeving. Onvrijwillige zorg tegengaan In het kader van extra scholing en een structurele verandering van mindset vinden er via de AWO uitwisselingsprojecten plaats tussen medewerkers van zorgorganisaties en onderzoekers van de Universiteit Maastricht. Na de evaluatie van praktijkcases is gebleken dat er in de Zuid-Limburgse verpleeghuizen vrijwel geen sprake meer is van cliënten die worden vastgebonden. Vanzelfsprekend willen we hetzelfde resultaat bereiken in de thuissituatie, vooral nu steeds meer ouderen langer in hun eigen omgeving blijven wonen. Onder anderen de wijkverpleegkundige Tijdens het symposium waren er verschillende discussiegroepen wordt steeds vaker ingezet om familie leden en daarmee de cliënt te helpen om onvrijwillige zorg zo veel mogelijk te vermijden. Het gaat daarbij overigens niet alleen om vastbinden. Een cliënt met een tafel klem zetten tegen een muur of hem met de deur op slot in een ruimte plaatsen, zijn ook voorbeelden van onvrijwillige zorg. Technologie kan daarbij een uitkomst bieden. Zo kun je beter gebruikmaken van camerabewaking dan een cliënt met dementie op een stoel vastbinden. Een gps-systeem in de schoenzool van een cliënt is een andere optie waaraan wordt gewerkt, al geldt natuurlijk niet elke toepassing standaard voor elke cliënt. Allround kampioen in zorgkwaliteit Een nieuwe mindset is ook vereist om de zelfredzaamheid en de eigen regie van cliënten te bevorderen. Waarom zijn te veel verpleeghuiscliënten nog»

te vaak afhankelijk van een zorgmedewerker als ze een paracetamol willen innemen? De nieuwe mindset in een groter verband: we moeten toewerken naar een zorgomgeving waarin de cliënt en zijn mantelzorgers voortdurend centraal staan. De zorg dient dus om hén heen te worden gebouwd en niet rondom de verschillende zorgverleners. Uit een Europese studie is naar voren gekomen dat Nederland allround kampioen is als het gaat om de kwaliteit van de zorg. Daarbij zijn verschillende landen met elkaar vergeleken op onderwerpen als vastbinden, ondervoeding en decubitus. Diezelfde studie laat zien dat de Nederlandse mantelzorgers in verhouding de minste tijd besteden aan mantelzorg. Dit is de objectieve belasting. En dat ze de subjectieve belasting - kunnen ze de mantelzorg nog aan? - als het minst zwaar ervaren in relatie tot de mantelzorgers in de andere landen. Maar we zien ook dat als er sprake is van belasting, dit direct grote gevolgen heeft en leidt tot zorggebruik. Daarom is het belangrijk dat we mantelzorgers goed ondersteunen. Tijdens het symposium praten we ook over de besteding van de extra 200 miljoen euro die VWS heeft uitgetrokken voor verbetering van de verpleeghuiszorg. Dat is mooi meegenomen in deze tijden van ook personele bezuinigingen. Toch blijf ik erop hameren: het is de kwaliteit van de zorgmedewerkers die de doorslag geeft, niet de kwantiteit. «Meer informatie www.academischewerkplaatsouderenzorg.nl Hier treft u ook een verslag aan over het symposium. Manon Jansen Manon Jansen is programmamanager van Waardigheid en trots, liefdevolle zorg voor onze ouderen, dat in februari 2015 van start is gegaan. Vanuit deze functie binnen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) verzorgde ze een presentatie tijdens het AWOsymposium dat begin november plaatsvond in Maastricht. 6 7 Manon Jansen was een van de gastsprekers Bijdrage VWS aan AWO-symposium Het hiernaast genoemde programma richt zich in de kern op maximaal behoud van kwaliteit van leven bij verpleeghuisbewoners. Waardigheid komt enerzijds voort uit goede zorg die aansluit bij persoonlijke wensen en mogelijkheden; anderzijds uit de warme betrokkenheid van familie en naasten. Tegelijkertijd is het van belang dat ervaren en gemotiveerde verpleegkundigen, verzorgenden en behandelaars trots zijn op de zorg die zij verlenen. Zo komen waardigheid en trots samen in het programma. Wat is goede zorg? Manon: Bij het opstellen van het plan van aanpak voor het programma is een belangrijke vraag: wat is goede zorg? Bijzonder is dat de mening daarover in de praktijk verschilt. Iedereen is het er wel over eens dat het gaat om maatwerk, want ieder mens en dus iedere cliënt is anders. Onderwerpen die voor iedere cliënt van belang zijn: goede gezondheidszorg, goede verzorging en op een zo prettig mogelijke manier de dag doorbrengen. Naast het belang van authenticiteit en het stellen van persoonlijke doelen heb ik gesproken over de nadruk die moet liggen op comfort en welbevinden. Verpleeghuisbewoners vinden het moeilijk om aan te geven wat ze echt nodig hebben. Als ze dat al onder woorden kunnen brengen, willen ze niet te veel vragen omdat iedereen het al zo druk heeft. Professionals beseffen dat steeds meer. Een eerlijk gesprek en aandacht voor de persoon kunnen uitkomst bieden. Dat gesprek vergt bepaalde competenties van de verzorgenden en verpleegkundigen. Zelfreflectie Na haar presentatie rouleerde Manon tussen de verschillende discussiegroepen. Wat viel haar op? Wat er met kop en schouders bovenuit stak, was de betrokkenheid van de mensen. Hun eerlijkheid en zelfreflectie. Iedereen was bezig met de vraag: hoe kan ik mijn werk zo goed mogelijk uitvoeren? Ook vond ik het mooi om te zien hoe de koppeling tot stand werd gebracht tussen de academische wereld en de zorgverleners in de praktijk. Jammer dat ik per discussiegroep maar tien minuten de tijd had om aanwezig te zijn. Maar goed, dat was nu eenmaal de afspraak. Meer informatie www.waardigheidentrots.nl

8 9 Rianne Blonden verpleegkundige gerontologie en geriatrie Vivantes Uit de wetenschap Onderzoeksproject Universiteit Maastricht Nurses on the Move» Monique Dirix verpleegkundige en zorgcoördinator Envida

10 11 Behoud van zelfredzaamheid van verpleeghuisbewoners en een verbetering van de zorgkwaliteit in verpleeghuizen. Dat zijn de overkoepelende aandachtsgebieden van Nurses on the Move, een onderzoeksproject dat wordt uitgevoerd door de Universiteit Maastricht. Het eerste deelproject - een observatiestudie in dienst van de vraag: hoe kunnen verpleeghuisbewoners meer gaan bewegen? - is inmiddels afgerond. Rianne Blonden is verpleegkundige gerontologie en geriatrie bij Vivantes, Monique Dirix werkt als verpleegkundige en zorgcoördinator bij Envida. Beiden namen in het werkveld deel aan de observatiestudie. Rianne: Wat ik onder meer heb geleerd van dit deelproject: de verpleging en verzorging moeten meer met de handen op de rug gaan werken om de zelfredzaamheid van verpleeghuisbewoners te bevorderen. Maar om bij het begin te beginnen: ik voerde met mijn ipad bij de hand observaties uit. Op de ipad noteerde ik dan in hoeverre een bewoner inactief gedrag vertoonde. Monique: Daarbij kan schijn overigens bedriegen. Een bewoner in een stilstaande rolstoel die wel zelfstandig zijn maaltijd gebruikt, is niet passief. Datzelfde geldt als hij die rolstoel en daarmee zichzelf geregeld in beweging brengt. Ook letten we erop in welke mate bewoners HDL-activiteiten uitvoerden, huishoudelijke activiteiten van het dagelijks leven zoals een boterham smeren of de tafel dekken. Intussen is gebleken dat maar 4% van de zevenhonderd verpleeghuisbewoners binnen de studie lichamelijk actief is op dit gebied. Rianne: Wat ook naar voren kwam uit de studie is dat bewoners op een pg-afdeling net zo inactief zijn als bewoners op een somatische afdeling. BEWONERS VAN PG- EN SOMATISCHE AFDELINGEN ZIJN EVEN INACTIEF Professionele afweging Waarom is de overgrote meerderheid van de bewoners inactief? Monique: Dat heeft er voor een deel mee te maken dat wij - de verpleging en verzorging - te veel taken van hen hebben overgenomen. Je kunt ook zeggen dat we de bewoners in wezen te veel verwend hebben door de jaren heen. Dat kun je natuurlijk niet zomaar weer ongedaan maken. Zeker niet bij bewoners die al lang in een verpleeghuis verblijven. Rianne: Tijdens het intakegesprek vragen we nu wel nadrukkelijker aan bewoners welke dingen ze zelf nog kunnen. Monique: Ik heb wel eens tegen een bewoner gezegd: als u kunt roken, kunt u ook uw gezicht wassen. Rianne: Hoe we bewoners beter kunnen begeleiden op het gebied van zelfredzaamheid, komt ter sprake tijdens de klinische lessen. Om de opgedane kennis in stand te houden en meteen in praktijk te kunnen brengen, helpt on-the-job training om bewoners te stimuleren meer te gaan bewegen. Belangrijk is wel dat je steeds een professionele afweging maakt, want sommige bewoners kunnen echt niets meer zelfstandig. Het zorgleefplan van een bewoner biedt daarbij overigens een goed houvast. Hiermee loopt Rianne al enigszins vooruit op het tweede deelproject van Nurses on the Move: de ontwikkeling van een strategie om de kennis van verpleging en verzorging rond zelfredzaamheid toe te passen op de werkvloer. Het derde deelproject onderzoekt de relatie tussen de expertise van verpleeghuismedewerkers en de kwaliteit van zorg. ALS U KUNT ROKEN, KUNT U OOK UW GEZICHT WASSEN Patronen doorbreken Monique: Nu we door de bezuinigingen in de zorg meer werk moeten verrichten met minder mensen, zullen we aan twee kanten patronen dienen te doorbreken. Het is de taak van de verpleging en verzorging om hun verzorgende karakter en goede bedoelingen in te tomen en niet zomaar alles meer te doen voor de verpleeghuisbewoners. En de bewoners zijn ermee geholpen als ze beseffen dat een actiever leven een positieve invloed heeft op hun welzijn. In dat verband: voordat ze in een verpleeghuis gaan wonen, zijn veel ouderen nog relatief fit en wakker. Eenmaal in het verpleeghuis vertonen ze vaak al binnen korte tijd een lusteloze houding. Bovendien is bekend dat zes weken bedrust al zorgt voor een spierafname tot 10%. Rianne: Als je meer de regie neemt over je eigen leven door meer te gaan bewegen, neemt ook je zelfvertrouwen toe. Je wilt toch iemand zijn en iets betekenen als mens, hoe oud je ook bent? Zo kijk ik er tenminste tegenaan. «

12 13 Sinds juni van dit jaar combineer ik mijn functie als beleidsadviseur bij Envida met de functie coördinator Netwerk Palliatieve Zorg. Dit is een regionale samenwerking van zorgaanbieders met als doel de zorg voor mensen in de laatste levensfase zo goed mogelijk te organiseren. Als netwerkcoördinator ben ik dus niet verbonden aan één organisatie. Ik ben onafhankelijk en werk voor alle betrokken partijen, denk aan thuiszorgorganisaties, ziekenhuis, ZIO (Zorg In Ontwikkeling) en hospices. Een belangrijke taak is het verbinden van deze partijen. met Veron Schrijnemaekers Het Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland heeft sinds enkele maanden een nieuwe coördinator. Hoogste tijd voor een kennismaking. We hebben een telefoongesprek met Veron Schrijnemaekers. Ik stimuleer daarnaast samenwerking en signaleer eventuele knelpunten. Het is een uitdagende functie in een dynamische omgeving. In Maastricht-Heuvelland bestaat het netwerk inmiddels al 12 jaar. Het heeft als doel de palliatieve zorg in deze regio te verbeteren. Limburg telt in totaal 6 netwerken palliatieve zorg. Al deze netwerken en ook die in de rest van Nederland worden gesubsidieerd door het ministerie van VWS. Overigens, de termen terminale en palliatieve zorg worden vaak nog door elkaar gebruikt, terwijl ze toch echt verschillend zijn. Terminale zorg is zorg in de laatste levensfase. Je praat dan vaak over een korte periode, zeg een aantal dagen of weken. Palliatieve zorg start eigenlijk al als iemand te horen krijgt dat hij een levensbedreigende ziekte heeft, die niet meer behandelbaar is. Je denkt dan al gauw aan kanker, maar ook patiënten met een longaandoening, hartziekte of dementie behoren tot de doelgroep.» Veron Schrijnemaekers

We hebben hier te maken met mensen van alle leeftijden, maar hoofdzakelijk met ouderen. En niet te vergeten hun partner, mantelzorger of naaste. Door de vergrijzing verwacht ik in de toekomst een toename van palliatieve patiënten. Het netwerk werkt nauw samen met het Regionaal Consultatieteam Palliatieve zorg dat bestaat uit een internist, specialist ouderengeneeskunde, oncoloog, verpleegkundigen, maatschappelijk werk en een coördinator. Het team verricht ongeveer 600 consulten per jaar en geeft adviezen aan zorgprofessionals. Vaak telefonisch, maar ook bij de patiënt thuis of in het ziekenhuis, zogenoemde bedside-consulten. Het consultatieteam adviseert de zorgprofessional, maar neemt nooit de behandeling van de professional over. Door het netwerk en het consultatieteam is de kwaliteit van de palliatieve zorg de afgelopen 10 jaar toegenomen. Maar er is natuurlijk altijd ruimte voor verbetering. Zo willen we graag nog meer energie steken in deskundigheidsbevordering onder zorgprofessionals, de samenwerking en het optimaliseren van afstemming en overdracht. Bij palliatieve zorg gaat het niet om de duur, maar de kwaliteit van leven. In een vroeg stadium wordt daarbij gekeken naar het voorkomen en verlichten van het lijden, zowel op lichamelijk als psychosociaal en spiritueel gebied. «Meer informatie Als u meer wilt weten over het Netwerk Palliatieve zorg Heuvelland kunt u direct contact opnemen met Veron Schrijnemaekers, tel. 043-387 23 95, e-mail: veron.schrijnemaekers@mumc.nl. Of bezoek de website www.palliatievezorglimburg.nl Het Regionaal Consultatieteam Palliatieve zorg is voor zorgprofessionals bereikbaar op telefoonnummer 0900-pallium of 0900-7255486. Het team is aanwezig op alle werkdagen van 09.00-23.00 uur en in de weekenden en feestdagen van 09.00-18.00 uur. 14 15 Hoe tevreden is de cliënt? Zorgkaart Nederland.nl zorgt voor transparantie» Zorgorganisaties zijn vanaf 1 januari 2016 niet meer verplicht om de CQi-vragenlijst VVT te gebruiken voor het meten van ervaringen van cliënten die verpleegzorg krijgen via de Wet langdurige zorg (Wlz). Zij kunnen voor het registreren van cliëntervaringen volgend jaar ook andere meetinstrumenten gebruiken, waarvan de waarderingssite zorgkaartnederland.nl er een is. Envida is één van de vijftien pilot-organisaties in Nederland om dit middel te verbeteren. Een kwart van de mensen associeert kwaliteit met tijdstippen waarop de verpleging en verzorging komen en of dat past binnen hun dagindeling

16 17 Helpen om een weloverwogen keuze te maken ZorgkaartNederland is een initiatief van patiëntenfederatie NPCF. Mensen die zorg (hebben) ontvangen, waarderen hun zorgverlener aan de hand van zes thema s op de website en lichten hun waardering met tekst toe. Op die manier verzamelt ZorgkaartNederland zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens. De website is daarmee een zeer bruikbare informatiebron voor mensen die informatie zoeken over een zorgverlener. De waarderingen helpen hen om een weloverwogen keuze te maken. Kwaliteit van leven Wat moet je als zorgverlener doen om ervoor te zorgen dat cliënten tevreden over je zijn? Een van de belangrijkste aspecten is de kwaliteit van leven. Zorg draagt hieraan bij. Een kwart van de mensen associeert kwaliteit met tijdstippen waarop de verpleging en verzorging komen en of dat past binnen hun dagindeling. Ook de beschikking kunnen hebben over een vast team hulpverleners wordt gezien als een belangrijk kwaliteitsaspect. Een bekend gezicht geeft mensen een vertrouwd en veilig gevoel. ZorgkaartNederland is een impuls voor continue kwaliteitsverbetering, want de waarderingen brengen eventuele tekorten in de zorg online onder de aandacht. Zorgverleners zal er dus alles aan gelegen zijn om een negatief cijfer weg te poetsen. Beoordelingscriteria Wat mensen belangrijk vinden in hun zoektocht naar een geschikte zorgverlener is bekend geworden op basis van onderzoek en interviews. Intramuraal waren er al onderzoeksgegevens beschikbaar, maar in de loop van 2015 zijn er door ZorgkaartNederland ook interviews afgenomen bij mensen die thuiszorg ontvangen. De informatie die deze interviews heeft opgeleverd, is gebruikt voor het samenstellen van een vragenlijst die afwijkt van de criteria waarop de verzorgings- en verpleeghuizen worden beoordeeld. Er moet een bepaalde klik zijn Aandacht en omgang zijn eveneens bepalend. Het gaat dan om zaken als een grapje maken, het bieden van een luisterend oor of vragen hoe het gaat. Mensen vinden het belangrijk dat er een bepaalde klik is. Maar aandacht en omgang hebben ook te maken met sensitiviteit; op het juiste moment aanvoelen waar iemand behoefte aan heeft. Zorgverleners die hier sterk in zijn, zijn zorgzaam en doen hun werk met toewijding. Niet alleen omdat het gedaan moet worden. Gejaagdheid en routineus werken, hebben een negatieve invloed op de kwaliteit. Op het juiste moment aanvoelen waar iemand behoefte aan heeft Aandacht voor de persoon Hoewel deskundigheid van medewerkers een belangrijk kwaliteitsaspect is, vertrouwen veel mensen er als vanzelfsprekend op dat deze kundigheid aanwezig is. Men acht dit zo vanzelfsprekend dat het bijna niet als een kwaliteitsaspect wordt genoemd. Een prettige omgang, die past bij de persoonlijke situatie, wordt daarentegen wel vaak genoemd. Door met aandacht voor de persoon te werken, is er de mogelijkheid om een relatie en vertrouwensband op te bouwen. Mensen vinden dit belangrijk, omdat de zorg vaak intensief en intiem is. Minder administratieve rompslomp Branchevereniging ActiZ is verheugd dat er nu een mogelijkheid is om tevredenheid op een andere manier te meten. Een manier die beduidend minder administratieve rompslomp geeft dan het invullen en verwerken van de CQi-vragenlijsten. Zorgkaartnederland.nl is een kwaliteitsmeting die beter aansluit bij de ervaring van de cliënt. «

18 19 Jeroen Smeets Leni Hager UIT de praktijk HaZo24 het nieuwe kwaliteitssysteem voor de huisartsenzorg»

20 21 Samen met vijf andere huisartsenorganisaties ging ZIO (Zorg In Ontwikkeling) er begin 2014 definitief toe over een gestructureerde en transparante bedrijfshuishouding door te voeren voor de 24 uurshuisartsenzorg. HaZo24 is de naam van het nieuwe kwaliteitssysteem dat zich richt op huisartsenpraktijken, de huisartsenpost en de chronische ketenzorg. organisatie Lloyd s Register. Daarbij is HaZo24 in feite een aangescherpte uitwerking van de ISO 9001-norm. Het gebrek aan uniformiteit tussen de verschillende systemen zorgde voor extra kosten en een hogere administratieve belasting bij de huisarts. Bovendien bestond een verhoogd risico op het maken van fouten ten nadele van de patiënten in de 24 uurshuisartsenzorg. Leni: HaZo24 begint bij het belang van de patiënt en eindigt daar, ongeacht de route die hij volgt in het zorgtraject. Daartoe maken we - onder meer - gebruik van digitale enquêtes rond de huisartsen- en ketenzorg. Die enquêtes maken standaard deel uit van ons patiënttevredenheidsonderzoek en van de ZIO-website. HAZO24 BEGINT EN EINDIGT BIJ HET BELANG VAN DE PATIËNT HaZo24 leeft volop bij ons Omdat HaZo24 inspeelt op huisartsenzorg die de klok rond plaatsvindt, is het aandachtsgebied zeer uitgebreid. Eventuele calamiteiten en incidentmeldingen behoren daar vanzelfsprekend toe, maar ook op het eerste oog minder urgente zaken. Leni: Om enkele voorbeelden te noemen: HaZo24 zorgt ervoor dat de spoedtas van de huisarts altijd op orde is, dat er een goede telefonische bereikbaarheid is en dat in de ketenzorg - waarbinnen we patiënten oproepen - geen mensen tussen het Leni Hager, kwaliteitscoördinator bij ZIO: Een nieuw kwaliteitssysteem was nodig. Er waren te veel afzonderlijke systemen in omloop die niet met elkaar matchten. Via de NPA, HKZ of ISO 9001 bijvoorbeeld kon je uiteindelijk geaccrediteerd of gecertificeerd worden voor alle onderdelen van de 24 uurs huisartsenzorg, maar van overlap was geen sprake. Daarom hebben we er met HaZo24 voor gekozen om deze onderdelen onder te brengen in één toetsing die wordt geaudit door de certificeringssysteem door vallen. Jeroen Smeets, een van de huisartsen binnen Gezondheidscentrum Heer in de gelijknamige Maastrichtse wijk: En zo letten wij er met behulp van HaZo24 op dat gebruikte tissues niet in een open prullenbak terechtkomen om infectiegevaar te voorkomen. Ook is er binnen onze administratie een duidelijke afbakening tussen vertrouwelijke en niet-vertrouwelijke stukken, zodat voor de patiënt gevoelige informatie niet per ongeluk op straat terecht kan komen. HaZo24 leeft volop bij ons. Dat zal in het voorjaar van 2016 alleen nog maar toenemen. Dan verhuizen we naar een nieuwbouwlocatie in dezelfde wijk, waardoor we onze wens om zo efficiënt en effectief mogelijk te werken ook echt ten uitvoer kunnen brengen. HaZo24 past daar uitstekend bij. Ik merk trouwens nu al dat de algehele werkdruk binnen ons gezondheidscentrum langzaam afneemt. HET AANDACHTSGEBIED IS ZEER UITGEBREID Landelijk draagvlak Naast Huisartsenpraktijk Mosae Forum heeft Gezondheidscentrum Heer in een eerdere fase deelgenomen aan het pilotproject rondom HaZo24 binnen de zorgregio Maastricht-Heuvelland. Inmiddels is zowel de huisartsenpraktijk als het gezondheidscentrum HaZo24- proof bevonden en gecertificeerd. Jeroen: Al onze patiënten hebben hier baat bij. Ook en misschien vooral wel de ouderen onder hen, die vanwege hun leeftijd meer vatbaar zijn voor ziekte en daarom vaker dan de gemiddelde patiënt een bezoek brengen aan de huisarts. De protocollen en screeningsinstrumenten die in HaZo24 zijn verankerd, zorgen er mede voor dat ook zij de voordelen ervaren van het nieuwe kwaliteitsbeleid binnen de huisartsenzorg. Leni: Samen met de overige huisartsenorganisaties die aan de basis staan van HaZo24 vertegenwoordigen we nu een kleine negenhonderd huisartsen. We zien graag dat die binnen afzienbare tijd allemaal gebruikmaken van HaZo24, ook al is dat geen verplichting. Tegelijkertijd doen we er alles aan om HaZo24 ook landelijk draagvlak te geven. Dit nieuwe kwaliteitssysteem verdient dat, net als iedereen die er nu of straks gebruik van maakt. «Meer informatie Leni Hager Kwaliteitscoördinator ZIO 043-350 69 10 l.hager@zio.nl

22 23 Column Liefdevol Ruim een jaar geleden sprak heel Nederland schande over de erbarmelijke verzorging van de moeder van staatssecretaris Martin van Rijn, de urine zou haar in het verpleeghuis langs de enkels lopen. Kort daarvoor kreeg verpleeghuis De Zeven Bronnen in Maastricht een onvoldoende van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. In diezelfde periode berichtte Dagblad De Limburger, onder meer bij monde van de patiëntenfederatie NPCF, dat er angst heerste onder ouderen in tehuizen vanwege de grote veranderingen in de ouderenzorg. In onze eigen omgeving tekenden we geluiden op dat het toch schandalig is hoe er met die ouderen wordt gesjouwd. Kortom: het is kommer en kwel in die verpleeghuiszorg. Dachten wij. Hoe anders is dat nu. Voor de zomervakantie liepen we - voor Dagblad De Limburger/ Limburgs Dagblad - een poos stage in het gevreesde tehuis De Zeven Bronnen. Om te kijken hoe het er nu daadwerkelijk aan toe gaat. We draaiden diensten mee, praatten met personeel, schoven aan bij overleggen, gingen naar informatieavonden en spraken met bewoners, hun partners en vrijwilligers. Al snel kantelde ons beeld. Natuurlijk is het slechts een momentopname én onze perceptie, maar wij zagen geen bitse, ongeïnteresseerde zorgmedewerkers. Wél vrouwen en mannen die zich met heel veel warmte, zo goed en kwaad als ze kunnen, over de Hennie Jeuken Annelies Hendrikx bewoners ontfermen. Bewoners die er veel erger aan toe zijn dan wij ook maar hadden kunnen bevroeden. Veelal gehandicapt en niet of amper mobiel. Grote baby s in luiers. Op een enkeling na zijn ze volledig afhankelijk van de zorgmedewerkers. Die verzorgers verrichten met heel veel passie hun werk, zo constateerden wij. Al is de werkdruk nog zo hoog, opgewekt gaan ze aan de slag. Liefdevol en met engelengeduld. In een rap tempo want de afgelopen jaren is er alleen maar op personeel gekort. Verder snijden is niet meer verantwoord want dan sta ik niet meer in voor een goede zorg, liet een teamleider ons weten. Dat hadden wij inmiddels ook gesignaleerd. We draaiden diensten mee, praatten met personeel, schoven aan bij overleggen, gingen naar informatieavonden en spraken met bewoners, hun partners en vrijwilligers. Al snel kantelde ons beeld. De ouderenzorg heeft tal van reorganisaties en bezuinigingen achter de rug. Het oerwoud aan regels lijkt alleen maar gegroeid. Evenals de werkdruk. Blijkbaar kennen de handen aan het bed een enorme veerkracht, want ze blijven de bewoners consequent aanspreken met schatje. Als je kwaliteit zou kunnen meten aan compassie dan zit het wel snor met de ouderenzorg. Misschien dat de inspectie dit ook eens kan waarderen. Annelies Hendrikx Hennie Jeuken Verslaggevers Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad Redactioneel Hoe meten we kwaliteit? In deze Content sprak hoogleraar ouderenzorg Jan Hamers er al over. Volgens een Europese studie is Nederland allround kampioen als het gaat om de kwaliteit van de zorg. Iets waar we natuurlijk trots op mogen zijn met z n allen. Maar de vraag is of deze studie - die voornamelijk is gebaseerd op kwantitatieve gegevens - aansluit op de ervaring van de cliënt. Volgens velen toch de graadmeter die écht de kwaliteit van de zorg bepaalt. Zorgkaart- Nederland is een website die deze kwaliteit in kaart brengt. Ervaringsdeskundigen kunnen hier een cijfer geven voor de zorg die zijzelf of een familielid hebben ontvangen. Duidelijke cijfers die toekomstige cliënten kunnen helpen bij hun zoektocht naar de gewenste zorg. Cijfers ook die zorgorganisaties kunnen motiveren om het (nog) beter te doen. Zeker onder de huidige druk van de publieke opinie en de zorgverzekeraars. In die context: Dagblad De Limburger schreef onlangs dat er jaarlijks gemiddeld acht nieuwe keurmerken hun opwachting maken binnen de zorg. Veel zorgorganisaties voelen zich genoodzaakt hieraan mee te werken om negatieve publiciteit te voorkomen. Hoogleraar gezondheidseconomie Wim de Groot pleit - gezien de nodige overlap - voor het ineenvlechten van keurmerken. Verder wil het kabinet een kwaliteitsverbetering doorvoeren in de ouderenzorg. Daartoe wordt de komende jaren 200 miljoen euro geïnvesteerd in het opleiden en bijscholen van zorgpersoneel en de dagbesteding van verpleeghuisbewoners. Of die kwaliteitsverbetering noodzakelijk is, was tijdens het symposium van de Academische Werkplaats Ouderenzorg op 6 november jl. een belangrijk thema. Een verslag van dit symposium is terug te vinden op www.academischewerkplaatsouderenzorg.nl. De redactie

COLOFON Content is een uitgave van Envida in samenwerking met Maastricht UMC+, ZIO en Academische Werkplaats Ouderenzorg Zuid-Limburg. Redactie: Marina Ackermans, Lisette Ars, Guido Biesmans, Jan Claassens, Vivian Haine, Marc Kentgens, Hilde Verbeek, Marjolein Wassenberg, Ingeborg Wijnands-Hoekstra Tekst: Pascal Panis, Marc Kentgens Concept: Zuiderlicht Opmaak: Advance Communications Fotografie: Marcel van Hoorn, Johannes Timmermans Druk: ARS printmedia Suggesties voor de redactie? Bel of mail Marc Kentgens, Communicatie en Marketingadviseur Envida, 043-631 41 87, content@envida.nl