Dit is een uitgave van NTS-Donorvoorlichting www.transplantatiestichting.nl Donoren zijn van levensbelang
Donoren zijn van levensbelang Donororganen en donorweefsels zijn nodig om ernstig zieke mensen te helpen. Veel mensen staan op de wachtlijst voor bijvoorbeeld een nier of hartkleppen. Er is een groot tekort aan donoren. Het is voor deze mensen van levensbelang dat u laat weten of u na uw overlijden donor wilt zijn. Of u nu wel of geen donor wilt zijn: registreer uw keuze, zodat duidelijk is wat u wilt. Ook voor uw familie is dat belangrijk. Zij hoeven dan na uw overlijden geen moeilijke beslissing voor u te nemen. Veelgestelde vragen Om een bewuste keuze te kunnen maken, heeft u heldere informatie nodig. In deze brochure beantwoorden we een aantal veelgestelde vragen over orgaan- en weefseldonatie. Wilt u meer weten? Kijk dan op www.transplantatiestichting.nl. Daar vindt u ook uitgebreide informatie over orgaan- en weefseldonatie. U kunt uw vragen over donatie en registratie ook persoonlijk stellen aan onze medewerkers via telefoonnummer 0900-8212166 (lokaal tarief). Mijn leven is door een donor gered, iets waar ik tot op de dag van vandaag erg dankbaar voor ben. Daarom zou ik ook heel graag hetzelfde voor een ander willen doen (Levergetransplanteerde)
Wie kan donor zijn? In Nederland kan iedereen van 12 jaar en ouder zich als donor registreren, ook mensen die ziek zijn of medicijnen gebruiken. Pas nadat u bent overleden, wordt onderzocht of uw organen en weefsels ook daadwerkelijk geschikt zijn voor transplantatie. Welke organen en weefsels kan ik doneren? Wanneer is orgaan- en weefseldonatie mogelijk? Niet alle organen en weefsels kunnen worden getransplanteerd. Geschikte organen zijn: lever, longen, hart, nieren, alvleesklier (pancreas) en de dunne darm. Bij weefsel denken veel mensen alleen aan huid en hoornvliezen (cornea). Maar er zijn meer voor transplantatie geschikte weefsels: botweefsel (inclusief kraakbeen en pezen), hartkleppen en bloedvaten. U kunt vaak alleen organen doneren als u overlijdt op de intensive care van een ziekenhuis. Eerst moet een arts vaststellen dat u hersendood bent. Dat betekent dat u bent overleden. Het vaststellen van de hersendood gebeurt heel zorgvuldig, volgens vaste regels. Daarna wordt de bloedsomloop kunstmatig in stand gehouden met beademingsapparatuur. Daardoor blijven de organen geschikt om te transplanteren. Soms kunt u ook organen doneren na een hartstilstand. Dat kan alleen als u een hartstilstand krijgt in een ziekenhuis. Zodra de arts heeft vastgesteld dat u bent overleden, worden de organen met een vloeistof behandeld, zodat ze goed blijven voor transplantatie. Deze vorm van orgaandonatie heet non-heartbeating donatie. Voor weefsels is het niet belangrijk dat er nog zuurstof in het bloed zit. Dus ook als u thuis overlijdt, kunnen artsen de weefsels vaak nog gebruiken. Hoe gaat het voor de nabestaanden als ik donor ben? Uw nabestaanden hebben altijd tijd om afscheid van u te nemen. Dat kan vóór, en ook na de operatie waarin de arts de organen of weefsels verwijdert. Uw lichaam kan gewoon worden opgebaard. Ook thuis. De begrafenis of crematie kan plaatsvinden op de dag die uw nabestaanden kiezen, en hoeft niet te worden
uitgesteld. De nabestaanden worden goed begeleid. Dit doet de huisarts of een medewerker van het ziekenhuis. Als de nabestaanden dat willen, horen ze hoeveel mensen er zijn geholpen met uw organen en weefsels. Zijn er kosten? Wordt er ook wetenschappelijk onderzoek gedaan? Waarom is het belangrijk een donorformulier in te vullen? Aan het afstaan van organen voor transplantatiedoeleinden zijn voor u of uw nabestaanden geen kosten verbonden. Eventuele kosten die worden gemaakt, komen voor rekening van de verzekeraar van de patiënt die de organen of weefsels ontvangt. Organen en weefsels van donoren zijn alléén bedoeld voor transplantatie. Als ze daar niet geschikt voor zijn, blijven ze in uw lichaam. Soms blijkt pas na de uitname dat een orgaan toch niet geschikt is voor transplantatie. Dan zullen de artsen het orgaan willen onderzoeken om meer kennis over transplantatie te krijgen. Wilt u niet dat uw organen voor onderzoek gebruikt worden? Dan kunt u dat bij het Donorregister aangeven op het formulier Bezwaar tegen wetenschappelijk onderzoek. Registratie is een eenvoudige en duidelijke manier om te laten weten wat u wilt. Door registratie weet u zeker dat uw besluit zal worden uitgevoerd. U zorgt daarmee ook voor duidelijkheid voor uw familieleden. Want als uw keuze niet in het Donorregister staat, moet uw familie na uw overlijden een beslissing nemen. Dat is voor hen heel moeilijk als zij niet weten wat u zelf gewild zou hebben. Het is daarom belangrijk uw keuze ook te bespreken met uw naasten. Nee, ik heb nooit spijt gehad van mijn toestemming voor donatie. Mijn dochter wilde altijd anderen helpen. En het heeft mij ook veel steun gegeven na haar overlijden. (Nabestaande orgaandonor)
Hoe registreer ik mijn keuze? 1. DigiD. Op www.donorregister.nl kunt u direct uw keuze in het Donorregister vastleggen. U kunt daarna uw eigen registratie op ieder moment inzien en als u dat wilt ook wijzigen. DigiD staat voor Digitale Identiteit. Het is een systeem waarmee de overheid op internet uw identiteit kan verifiëren. U kunt een DigiD inlogcode aanvragen op www.digid.nl. 2. Donorformulier via internet. Op www.jaofnee.nl kunt u uw keuze direct invullen. Daarna ontvangt u van het Donorregister een voor-ingevuld formulier ter ondertekening. 3. Donorformulier per post. U kunt een donorformulier krijgen bij de huisarts, de apotheek of op het gemeentehuis. U kunt het formulier ook telefonisch aanvragen: 0900-821 21 66 (lokaal tarief). En via www.donorregister.nl is het formulier digitaal beschikbaar. U ontvangt van iedere registratie een bevestiging van het Donorregister. Welke keuzen zijn er? 1. Ja, ik geef toestemming. U bent donor. Wilt u een bepaald orgaan of weefsel niet doneren? Dan kunt u dat ook aangeven. 2. Nee, ik geef geen toestemming. U bent geen donor. Uw nabestaanden krijgen hier geen vragen over. 3. Mijn nabestaanden beslissen. Uw nabestaanden mogen zeggen of u wel of geen donor bent. 4. Een specifieke persoon beslist. Iemand die u heeft aangewezen, mag zeggen of u donor bent of niet.
Geen adreswijziging nodig? Kan ik mijn keuze nog veranderen? Als u eenmaal geregistreerd staat, hoeft u het Donorregister niet op de hoogte te brengen van eventuele adres- of naamswijzigingen. Dat gebeurt automatisch via uw gemeente. Als u keuze 4 hebt laten registreren en de gegevens van de door u genoemde persoon veranderen, dan moet u dat wel aan het Donorregister doorgeven. Dit is belangrijk om deze persoon snel te kunnen vinden. U kunt uw keuze altijd veranderen, zo vaak als u wilt. Dat kan weer op twee manieren: u verandert uw keuze met uw DigiD via www.donorregister.nl, of u stuurt een nieuw donorformulier op per post. Elke keer als u uw keuze verandert, krijgt u van het Donorregister een bevestiging. Geloof en orgaandonatie Veel gelovigen twijfelen over wel of niet donor worden. De meeste religies en levensbeschouwingen staan positief tegenover orgaandonatie. Voorstanders zeggen dat zij het belangrijk vinden om een zieke persoon te helpen. Anderen vinden dat het lichaam na de dood intact moet blijven. Twijfelt u? U kunt dit vraagstuk het beste bespreken met een geestelijke of iemand anders binnen uw geloofsgemeenschap. Wat zegt de Islam over orgaandonatie? Deze vraag is voorgelegd aan verschillende geleerden. Op basis van de Koran en de Hadith komen zij tot een uitspraak: orgaandonatie is toegestaan. Het redden van een leven is een belangrijke handeling in de Islam. In Surah Al-Maidah, vers 32 zegt Allah: En voor hem, die iemand het leven schenkt, is het alsof hij aan het gehele mensdom het leven heeft geschonken. In Surah Al-Baqarah, vers 173 zegt Allah: Hij heeft je slechts het gestorvene, het bloed, het varkensvlees en datgene, waarover een andere naam, dan die van Allah is uitgeroepen, verboden. Maar hij, die gedwongen is en dit niet wenst en geen overtreder is, op hem rust geen zonde. Want Allah is Vergevingsgezind, Genadevol.
Uit dit vers komen de volgende 2 legitieme stelregels voort: nood breekt wet en het kiezen tussen het minste van 2 kwaden, indien een van beiden niet vermeden kan worden. Deze stelregels voorzien in de bron tot het toestaan van orgaandonatie in de Islam. De betekenis van het menselijk leven is een noodzaak. Dit gaat het verbod op het schaden van het menselijk lichaam, te boven. Een argument om voor orgaandonatie te zijn, wordt afgeleid uit het begrip Maslaha (het maatschappelijk belang). Op basis hiervan is elke daad acceptabel en aanbevolen, als ze een bijdrage levert aan het maatschappelijk belang. Het doneren van een orgaan kan leiden tot een betere maatschappij, tot betere sociale verhoudingen en tot een betere mensheid. Slotverklaring symposium Op 28 januari 2006 zijn moslimgeleerden en imams van verschillende moskeeorganisaties met elkaar in debat gegaan over Islam en orgaandonatie in Nederland. Na afloop stelden het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) en de Sjiietische Islamitische Raad Nederland een slotverklaring op. Hierin staat dat: de meerderheid van schriftgeleerden in islamitische landen heeft aangegeven dat er geen belemmering is voor orgaandonatie. Orgaandonatie moet echter wel voldoen aan de volgende eisen: Het moet noodzakelijk zijn voor de patiënt. Er mag op geen enkele wijze sprake zijn van enig financieel gewin. Het besluit om donor te worden, dient in alle vrijheid genomen te worden. De wensen van de overledene moeten altijd gerespecteerd worden. De uitname- en transplantatieprocedures dienen met de grootste medische en sociale zorgvuldigheid plaats te vinden. In Nederland wordt aan deze eisen voldaan. Het CMO en de Sjiietische Islamitische Raad Nederland roepen moslims in Nederland dan ook op om een positieve houding aan te nemen tegenover orgaandonatie en registratie.
Het redden van een mensenleven, door orgaandonatie of op welke manier dan ook, is in mijn ogen juist een grote deugd binnen mijn geloof (Alia Azzouzi over orgaandonatie) Colofon Uitgave: NTS-Donorvoorlichting Redactie en vertaling: MCA Communicatie Vormgeving en illustraties: i-matic Druk: Drukkerij Domstad Niets uit deze brochure mag zonder schriftelijke toestemming worden overgenomen, noch ten behoeve van folio-uitgaven, noch ten behoeve van digitale uitgaven. Verzoeken tot overname van beeld of tekst kunnen worden gericht aan: NTS-Donorvoorlichting Postbus 2304 2301 CH Leiden vragen@transplantatiestichting.nl www.transplantatiestichting.nl Mei 2012