VLUCHTELINGEN IN GETALLEN 2017 VluchtelingenWerk Nederland brengt jaarlijks de publicatie Vluchtelingen in getallen uit. De publicatie geeft een uitgebreid overzicht van de meest actuele cijfers uit openbare bronnen over vluchtelingen en asielzoekers in Nederland, Europa en wereldwijd. Zo is informatie van de IND, het COA, het CBS, Eurostat en UNHCR in één document terug te vinden. In 2016 zoeken minder mensen bescherming in Nederland In 2016 vragen 18.171 mensen asiel aan in Nederland, waarvan 2.158 Syriërs. In 2015 1 zoeken nog 43.093 mensen hier bescherming, onder wie 18.677 Syriërs. Ruim 1,2 miljoen asielaanvragen in de EU Ruim 1,2 miljoen asielzoekers vragen in 2016 bescherming in een EU-land. Duitsland vangt daarvan 60% op. Ruim een kwart van de asielzoekers is Syriër. Wereldwijd 65,6 miljoen miljoen mensen op de vlucht Eind 2016 zijn er volgens de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR 65,6 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. In 2015 waren dat er 65,3 miljoen. 5,5 miljoen Syriërs zijn hun land ontvlucht. 51% van de vluchtelingen is kind. 84% van de vluchtelingen wereldwijd wordt opgevangen in een ontwikkelingsland. Cijfers zijn mensen! Bedenk bij de cijfers in deze publicatie dat elk getal gaat over mensen, elk met zijn of haar eigen verhaal: vluchtelingen in getallen. Cijfers kunnen zonder hun context gemakkelijk verkeerd geïnterpreteerd worden. Vraag ons daarom gerust om uitleg over de achtergronden. Voor deze publicatie geldt de disclaimer van de website van VluchtelingenWerk Nederland Vragen en opmerkingen over deze publicatie kunnen worden gemaild naar documentatie@vluchtelingenwerk.nl. Journalisten kunnen contact opnemen met persvoorlichting@vluchtelingenwerk.nl. VluchtelingenWerk Nederland, 10 juli 2017 1 Deze cijfers gaan over eerste asielaanvragen. Herhaalde aanvragen, alleenstaande minderjarige vreemdelingen en gezinsherenigers zijn hierin niet meegenomen.
Inhoudsopgave A. VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND Vluchtelingen in Nederland: landen van herkomst 2 Asielaanvragen 4 Beslissingen in eerste aanleg 11 Beslissingen in beroep 16 Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s) 19 Hervestigde vluchtelingen 22 Opvang 23 Huisvesting vergunninghouders 25 Terugkeer 27 B. VLUCHTELINGEN IN EUROPA Asielaanvragen in Europa 30 Asielaanvragen naar landen van herkomst 32 Beslissingen in eerste aanleg 37 Beslissingen in beroep 42 Vergelijken van beslissingen tussen EU-landen 46 Herplaatsing en hervestiging in Europa 49 Hervestigde vluchtelingen 52 C. VLUCHTELINGEN WERELDWIJD Vluchtelingen wereldwijd 54 Asielzoekers wereldwijd 61 Hervestigde vluchtelingen 64 1
A. VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND Vluchtelingen in Nederland: landen van herkomst Hoeveel vluchtelingen zijn er in Nederland? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Wie je meetelt hangt af van de gebruikte definitie. Eind 2016 zijn er volgens de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR in Nederland 101.744 vluchtelingen. 10.411 mensen zijn in afwachting van een beslissing op hun asielverzoek. Eind 2015 waren dat 88.536 vluchtelingen en 28.051 asielzoekers. De UNHCR gaat daarbij uit van de volgende definities (b ron: UNHCR Global Trends 2016 ): Vluchtelingen ( 101.744 ) Personen met een vluchtelingenstatus (a-grond) en personen die aanvullende vormen van bescherming krijgen (b-, c- en d-grond; zie uitleg onder Beschermingsgronden Vreemdelingenwet 2000, p. 11). Ook gezinsleden die binnen de nareistermijn van drie maanden zijn herenigd met een familielid met een asielvergunning tellen mee (nareizigers). Personen die asiel hebben aangevraagd en een andere verblijfsvergunning hebben gekregen (bijvoorbeeld pardon of medisch) en alleenstaande minderjarigen tellen niet mee. Asielzoekers (10.411) Personen die een asielaanvraag hebben gedaan en in afwachting zijn van een beslissing op hun asielverzoek. 2
In deze tabel zijn landen opgenomen waarvan bekend is dat asiel (bescherming) een belangrijk migratiemotief is. Uit Afghanistan, Somalië, Syrië en Irak komen vrijwel uitsluitend vluchtelingen en hun gezinsleden, uit Turkije en China komen veel migranten met andere migratiemotieven zoals arbeid of studie. Figuur A.1: Vreemdelingen in Nederland (eerste en tweede generatie) naar herkomst 1-1-2015 1-1-2016 Generatie Eerste Tweede Totaal Eerste Tweede Totaal Afghanistan 33.058 10.674 43.732 33.030 11.309 44.339 Angola 5.000 3.428 8.428 4.848 3.517 8.365 Burundi 2.189 1.054 3.243 2.172 1.116 3.288 China 46.001 20.087 66.088 47.762 20.935 68.697 Colombia 8.925 6.421 15.346 9.111 6.781 15.892 DR Congo 4.684 3.637 8.321 4.672 3.718 8.390 Egypte 12.776 9.924 22.700 13.066 10.132 23.198 Eritrea 4.141 602 4.743 7.386 765 8.151 Ethiopië 8.935 4.774 13.709 11.318 5.029 16.347 Guinee 2.511 1.695 4.206 2.469 1.794 4.263 Irak 40.628 14.608 55.236 40.831 15.438 56.269 Iran 28.946 8.533 37.479 29.439 9.019 38.458 Ivoorkust 1.162 690 1.852 1.132 711 1.843 Myanmar 1.116 224 1.340 1.144 253 1.397 Nepal 1.596 381 1.977 1.650 432 2.082 Nigeria 6.301 5.735 12.036 6.349 5.903 12.252 Pakistan 11.760 9.192 20.952 12.093 9.354 21.447 Rwanda 1.050 538 1.588 1.031 565 1.596 Sierra Leone 4.003 1.902 5.905 3.856 1.920 5.776 Soedan 4.439 2.009 6.448 4.664 2.047 6.711 Somalië 27.275 11.856 39.131 26.803 12.662 39.465 Sri Lanka 7.016 5.108 12.124 6.953 5.397 12.350 Syrië 17.908 4.660 22.568 38.487 5.351 43.838 Togo 1.144 719 1.863 1.136 748 1.884 Turkije 192.311 204.244 396.555 190.621 206.850 397.471 Vietnam 12.548 8.439 20.987 12.763 8.672 21.435 Vml. Joegoslavië 52.486 30.775 83.261 59.018 20.995 80.013 Vml. Sovjet-Unie 56.348 19.754 76.102 52.627 31.616 84.243 Bron: Statline 3
Asielaanvragen in Nederland Ontwikkeling van de asielaanvragen In de afgelopen decennia liep het aantal asielaanvragen per jaar sterk uiteen. In 1994 deden ruim 50.000 mensen een asielaanvraag, tot 2001 lag het totaal aantal 2 asielaanvragen voortdurend boven de 20.000. In de jaren daarna schommelt het aantal tussen de 10.000 en 15.000 per jaar, in 2015 stijgt het aantal aanvragen sterk. 1992 Door de oorlog in voormalig Joegoslavië slaan veel mensen op de vlucht. 1994 De aanscherping van het asielbeleid in Duitsland leidt tot een sterke daling van het aantal asielaanvragen in Duitsland en een toename in de omliggende landen. 1997 Stijging van het aantal asielaanvragen door onrust in Afghanistan, Irak en de oorlog in Kosovo. 2001 Het aantal asielaanvragen neemt af doordat minder mensen uit Afghanistan, de voormalige Sovjetrepublieken en voormalig Joegoslavië bescherming zoeken in Nederland. 2008 Oplaaiend geweld in Somalië en met name Irak leidt tot stijging van het aantal asielaanvragen. 2008 3 Het categoriaal beleid voor Zuid- en Centraal-Irak is per 22 november 2008 afgeschaft. Asielzoekers uit deze regio s krijgen dus niet meer automatisch een verblijfsvergunning. 2009 Per 19 mei 2009 is het categoriaal beleid voor Centraal- en Zuid-Somalië afgeschaft. Het aantal asielverzoeken van Somaliërs daalt in de daaropvolgende jaren sterk. 2013-2015 Door de aanhoudende chaos en burgeroorlog zoeken veel Syriërs bescherming in Nederland. Het totaal aantal asielaanvragen stijgt tot bijna 58.880 in 2015, waarvan 27.710 afkomstig zijn uit Syrië. In april en mei van 2014 en mei en juni 2015 komen er opvallend veel Eritreeërs naar Nederland: ruim 1000 per maand. In 2015 worden er afspraken gemaakt over de herverdeling van vluchtelingen vanuit Italië en Griekenland over de andere EU-lidstaten (zie p. 49). In maart 2016 maakt de EU met Turkije afspraken over de opvang van met name Syrische vluchtelingen. 2016 In 2016 daalt het totaal aantal asielaanvragen naar 31.642. Bronnen: Rechtspleging en civiel bestuur, WODC, Par. 8.3 Asiel, Sprangers en Nicolaas (2010) en Migratie naar en vanuit Nederland, WODC (2009), IND Asylum Trends. 2 Zie uitleg over totaal aantal asielaanvragen op volgende pagina. 3 Wanneer de mensenrechten- of veiligheidssituatie voor een bepaalde groep of in een bepaalde regio zeer ernstig is, kon voorheen besloten worden een categoriaal beschermingsbeleid in te stellen voor asielzoekers uit een specifiek land, bepaalde regio, of bevolkingsgroep (bron: CBS ). 4
Eerste asielaanvragen, vervolgaanvragen en nareizigers Wanneer de eerste asielaanvraag wordt afgewezen kan een asielzoeker in sommige gevallen een nieuwe aanvraag (vervolgaanvraag) indienen. Bijvoorbeeld wanneer er nieuwe feiten naar voren komen die relevant zijn voor de beoordeling van de asielaanvraag of wanneer de situatie in het land van herkomst is veranderd. Pas sinds augustus 2006 wordt in de administratie onderscheid gemaakt tussen eerste en vervolgaanvragen. De Immigratie- & Naturalisatiedienst (IND) maakt sinds 2015 in de administratie ook onderscheid tussen eerste asielaanvragen en nareis. Voorheen werden nareizigers meegeteld bij de eerste asielaanvragen. Dit onderscheid is met terugwerkende kracht doorgevoerd voor eerdere jaren tot aan 2006. Wat zijn nareizigers? Nareizigers zijn gezinsleden die binnen de nareistermijn van drie maanden een aanvraag hebben ingediend of al zijn herenigd met de houder van een asielvergunning.. Om een langere reeks te kunnen maken zijn in figuur A.2 de eerste asielaanvragen, vervolgaanvragen en nareizigers opgeteld. Figuur A.2: Asielaanvragen (eerste, vervolg en nareis) in Nederland (1990 t/m 2016) Bron: CBS Statline 5
Figuur A.3: Eerste asielaanvragen in Nederland (2007 t/m 2016) Bron: Eurostat Figuur A.4: Asielaanvragen: totaal (eerste, vervolg en nareis) en eerste asielaanvragen Jaar Totaal Jaar Totaal Waarvan eerste asielaanvragen 1990 21.210 2004 9.780-1991 21.615 2005 12.345-1992 20.345 2006 14.465-1993 35.400 2007 9.730 7.102 1994 52.575 2008 15.275 13.380 1995 29.260 2009 16.165 14.880 1996 22.855 2010 15.155 13.290 1997 34.445 2011 14.630 11.565 1998 45.215 2012 13.170 9.714 1999 39.305 2013 16.725 9.838 2000 43.560 2014 29.890 21.811 2001 32.580 2015 58.880 43.093 2002 18.665 2016 31.642 18.171 2003 13.400 Bron: CBS, IND Asylum Trends en Eurostat (eerste asielaanvragen). Vóór 2007 zijn eerste aanvragen niet apart geregistreerd 6
Figuur A.5: Asielaanvragen in Nederland: eerste en herhaalde aanvragen en nareis 2014 Eerste Herhaald Nareis Totaal Eerste Herhaald Nareis Totaal Syrië 8.748 41 2.806 11.595 40% 2% 52% 39% Eritrea 3.833 75 192 4.100 18% 3% 4% 14% Staatloos 2.704 17 324 3.045 12% 1% 6% 10% Irak 616 706 248 1.570 3% 26% 5% 5% Iran 505 162 79 746 2% 6% 1% 2% Afghanistan 452 427 98 977 2% 16% 2% 3% Mongolië 445 0 0 445 2% 0% 0% 1% Somalië 349 247 931 1.527 2% 9% 17% 5% Oekraïne 249 15 7 271 1% 1% 0% 1% Overig 3.910 1.033 672 5.615 18% 38% 13% 19% Totaal 21.811 2.723 5.357 29.891 100% 100% 100% 100% 2015 Eerste Herhaald Nareis Totaal Eerste Herhaald Nareis Totaal Syrië 18.677 52 8.981 27.710 43% 2% 65% 47% Eritrea 7.359 62 1.013 8.434 17% 3% 7% 14% Irak 3.009 228 213 3.450 7% 12% 2% 6% Afghanistan 2.550 311 84 2945 6% 16% 1% 5% Staatloos 2.399 37 2506 4.942 6% 2% 18% 8% Iran 1.884 139 51 2.074 4% 7% 0% 4% Albanië 1.005 5* 6 1.016 2% 0% 0% 2% Kosovo 685 5* 0 689 2% 0% 0% 1% Oekraïne 716 35* 13 764 2% 2% 0% 1% Overig 4.809 1.074 973 6.856 11% 55% 7% 12% Totaal 43.093 1.942 13.845 58.880 100% 100% 100% 100% 2016 Eerste Herhaalde Nareis Totaal Eerste Herhaalde Nareis Totaal Syrië 2.158 49 8.397 10.604 12% 3% 71% 34% Albanië 1.664 35* 0 1.699 9% 0% 0% 5% Eritrea 1.497 61 1.312 2.870 8% 4% 11% 9% Marokko 1.271 10* 2 1.283 7% 0% 0% 4% Afghanistan 1.026 358 63 1.447 6% 22% 1% 5% Algerije 980 5* 6 991 5% 0% 0% 3% Servië 938 5* 2 945 5% 0% 0% 3% Irak 888 156 122 1.166 5% 9% 1% 4% Iran 884 110 43 1.037 5% 7% 0% 3% Staatloos 310 22 1.139 1.471 2% 1% 10% 5% Overig 6.555 901 738 8.129 36% 54% 6% 26% Totaal 18.171 1.657 11.814 31.642 100% 100% 100% 100% Bron: IND Asylum Trends aangevuld met (afgeronde) cijfers uit Eurostat (aangeduid met *), waarmee ook het aantal nareizigers is berekend. 7
Figuur A.6: Asielaanvragen in Nederland naar nationaliteit: eerste aanvragen, vervolgaanvragen, nareis en totaal aantal asielaanvragen (2016) Bron: IND Asylum Trends Opgenomen zijn de top 6 herkomstlanden van het totaal aantal asielaanvragen. 8
Figuur A.7: Eerste asielaanvragen naar leeftijdsgroep (top 5 herkomstlanden 2016) Bron: Eurostat 9
A.8: Eerste asielaanvragen naar geslacht (top 5 herkomstlanden 2016) Bron: Eurostat 10
Beslissingen op asielaanvragen in Nederland Beschermingsgronden Vreemdelingenwet 2000 In de Vreemdelingenwet 2000 (Vw2000) worden verschillende beschermingsgronden onderscheiden: a-grond: vluchtelingschap Iemand heeft in zijn thuisland gegronde vrees voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen zijn: ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of seksuele voorkeur. De vluchteling kan in eigen land geen bescherming krijgen tegen deze vervolging. b-grond: subsidiaire bescherming Iemand loopt bij uitzetting risico op foltering, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing. Alleen a- en b-grond sinds medio 2014 Per medio 2014 zijn de humanitaire gronden (c en d) geschrapt uit de wet; alleen bescherming op a- of b-grond is nog mogelijk. Onder humanitaire gronden werd het volgende verstaan: c-grond: humanitaire gronden Er zijn klemmende redenen van humanitaire aard, die verband houden met de redenen van vertrek uit eigen land (met name trauma s vanwege eerdere vervolging). d-grond: humanitaire gronden De algehele situatie in het land van herkomst is te slecht (conflict of grootschalige mensenrechtenschendingen). Er is sinds het schrappen van deze gronden nog wel bescherming verleend op humanitaire gronden, maar dat gaat om zaken die vóór medio 2014 zijn aangevraagd, zo blijkt uit navraag bij de IND. Asielaanvragen en beslissingen Niet op elke aanvraag wordt in het jaar van aanvraag beslist. Daarom komt het aantal asielaanvragen in een jaar niet overeen met het aantal beslissingen. De statussen die zijn verleend op reguliere gronden (bijvoorbeeld pardonregeling of medische behandeling) en beslissingen op beroepszaken zijn niet meegenomen. Afwijzingen op grond van de Dublin-verordening worden wel meegeteld. In 2016 ging het in totaal om 28.875 beslissingen. Beslissingen in eerste aanleg en in beroep Wanneer een aanvraag in eerste aanleg wordt afgewezen, kan in sommige gevallen (hoger) beroep worden aangetekend tegen de beslissing. De rechter - of bij hoger beroep de Raad van State - beoordeelt dan of de aanvraag zorgvuldig is behandeld en of de beslissing voldoet aan de wet- en regelgeving en de vereisten uit internationale verdragen. Voor beslissingen op asielverzoeken in Europa gelden de definities van Eurostat. Beslissingen in eerste aanleg zijn first instance decisions, beslissingen in beroep final decisions. Figuur A.9 tot A.13 gaan over beslissingen in eerste aanleg, A.14 tot A.18 over beslissingen in beroep. 11
Figuur A.9: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst en verleningsgrond Bron: Eurostat Figuur A.10: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst en verleningsgrond Bron: Eurostat 12
Figuur A.11: Beslissingen in eerste aanleg naar nationaliteit (Nederland 2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen Syrië 13.290 46,0% 12.895 395 97,0% 3,0% Eritrea 3.245 11,2% 3.120 125 96,1% 3,9% Irak 2.030 7,0% 980 1.050 48,3% 51,7% Staatloos 1.770 6,1% 1.695 75 95,8% 4,2% Afghanistan 1.665 5,8% 575 1.090 34,5% 65,5% Iran 830 2,9% 435 395 52,4% 47,6% Albanië 800 2,8% 5 795 0,6% 99,4% Servië 560 1,9% 0 560 0,0% 100,0% Onbekend 480 1,7% 350 130 72,9% 27,1% Mongolië 400 1,4% 0 400 0,0% 100,0% Oekraïne 260 0,9% 5 255 1,9% 98,1% Marokko 255 0,9% 15 240 5,9% 94,1% Somalië 245 0,8% 100 145 40,8% 59,2% Bosnië-H. 220 0,8% 0 220 0,0% 100,0% Macedonië 215 0,7% 0 215 0,0% 100,0% Kosovo 205 0,7% 0 205 0,0% 100,0% Nigeria 205 0,7% 55 150 26,8% 73,2% Soedan 200 0,7% 110 90 55,0% 45,0% Algerije 160 0,6% 0 160 0,0% 100,0% Georgië 140 0,5% 5 135 3,6% 96,4% Ethiopië 110 0,4% 55 55 50,0% 50,0% Guinee 105 0,4% 25 80 23,8% 76,2% Pakistan 105 0,4% 35 70 33,3% 66,7% Overig 1.380 4,8% 350 1.030 25,4% 74,6% Totaal 28.875 100,0% 20.810 8.065 72,1% 27,9% Bron: Eurostat 13
Figuur A.12: Beslissingen in eerste aanleg naar nationaliteit, relatief (Nederland 2016) Bron: Eurostat - tussen haakjes het totaal aantal beslissingen in 2016 14
Figuur A.13: Beslissingen in eerste aanleg naar nationaliteit, absoluut (Nederland 2016) Bron: Eurostat De cijfers voor alle nationaliteiten zijn te vinden in figuur A.11. 15
4 Figuur A.14: Beslissingen in beroep naar uitkomst en verleningsgrond, relatief (Nederland) Bron: Eurostat Figuur A.15: Beslissingen in beroep naar uitkomst en verleningsgrond, absoluut (Nederland) Bron: Eurostat 4 Zie uitleg beroep op p. 11. 16
Figuur A.16: Beslissingen in beroep naar uitkomst, top 10 nationaliteiten (Nederland 2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen Syrië 270 15,3% 260 10 96,3% 3,7% Eritrea 225 12,8% 210 15 93,3% 6,7% Irak 180 10,2% 105 75 58,3% 41,7% Afghanistan 125 7,1% 65 60 52,0% 48,0% Iran 110 6,3% 80 30 72,7% 27,3% Somalië 60 3,4% 30 30 50,0% 50,0% Nigeria 55 3,1% 20 35 36,4% 63,6% Staatloos 55 3,1% 50 5 90,9% 9,1% Kosovo 50 2,8% 0 50 0,0% 100,0% Albanië 45 2,6% 0 45 0,0% 100,0% Overig 585 33,2% 195 390 33,3% 66,7% Totaal 1.760 100,0% 1015 745 57,7% 42,3% Bron: Eurostat Figuur A.17: Beslissingen in beroep naar uitkomst, top 10 nationaliteiten, absoluut (Nederland 2016) Bron: Eurostat 17
Figuur A.18: Beslissingen in beroep naar uitkomst, top 10 nationaliteiten, relatief (Nederland 2016) Bron: Eurostat 18
Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s) Veel veranderingen in asielaanvragen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen In de afgelopen achttien jaar schommelde het aantal en het aandeel van de asielaanvragen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s) sterk. Van 1996 tot 2000 is er sprake van een sterke groei. In 2000 is het aantal asielaanvragen van amv s het hoogst: 6.705. Dat is 15,4% van het totale aantal asielaanvragen. In 2001 is 18,2% van alle aanvragen van een amv. De verbetering van de situatie in landen waar veel amv s vandaan komen - de beëindiging van burgeroorlogen in Angola, Guinee en Sierra Leone - leidt vanaf 2003 tot een sterke daling. De daling van het aantal asielaanvragen van amv s loopt door tot 2006. In dat jaar is nog geen 3% van de asielaanvragen van amv s. In 2008 en 2009 is er een stijging doordat vooral veel Afghaanse amv s in Nederland bescherming zoeken. In 2013 is het aantal amv s dat bescherming zoekt met 310 op zijn laagste punt. In 2014 zoeken opvallend veel Eritrese minderjarigen bescherming in Nederland: 55% van het totaal aantal amv s. In 2015 is het aantal asielaanvragen hoog. Het aantal amv s dat bescherming zoekt verviervoudigt tot 3.860. 70% daarvan komt uit Syrië of Eritrea. In 2016 zoeken 1.707 amv s bescherming in Nederland. Figuur A.19: Asielaanvragen van amv s per jaar Bron: Eurostat 19
Figuur A.20: Asielaanvragen van amv s per jaar (absoluut en als percentage van het totale aantal aanvragen) Bron: Eurostat Amv's Totaal Aandeel 2008 725 15.275 4,7% 2009 1.040 16.165 6,4% 2010 700 15.155 4,6% 2011 485 14.630 3,3% 2012 380 13.170 2,9% 2013 310 16.725 1,9% 2014 960 29.890 3,2% 2015 3.860 58.880 6,6% 2016 1.705 31.640 5,4% Figuur A.21: Asielaanvragen van amv s naar nationaliteit 2014 2015 2016 Eritrea 530 1.240 775 Afghanistan 30 535 195 Syrië 155 1.455 180 Marokko 10 10 70 Algerije 0 5 60 Ethiopië 5 10 45 Albanië 5 25 40 Guinee 10 25 35 Irak 15 135 35 Staatloos 50 220 30 Overig 150 200 240 Totaal 960 3.860 1.705 Bron: Eurostat 20
Figuur A.22: Asielaanvragen van amv s naar nationaliteit (2016) Bron: Eurostat 21
Hervestigde vluchtelingen Hervestigde vluchtelingen De wereldvluchtelingenorganisatie UNHCR heeft een programma om vluchtelingen in andere landen te hervestigen. De vluchtelingen verblijven meestal langdurig in vluchtelingenkampen, vaak in een buurland van het land waar ze vandaan komen. In deze kampen is de situatie vaak erbarmelijk en ronduit onveilig. De UNHCR selecteert de vluchtelingen tijdens speciale selectiemissies. De kwetsbaarste groepen krijgen daarbij de voorrang. De UNHCR draagt ze voor hervestiging voor aan landen die deelnemen aan het zogenaamde resettlement program. De meeste vluchtelingen die via UNHCR worden hervestigd, worden opgevangen door Verenigde Staten, Canada, Australië, Zweden, Noorwegen, Finland, Nieuw Zeeland, Denemarken en Nederland. Zie voor de Europese en internationale cijfers figuur B.22, B.23, C.15 en C.16. Nederland heeft sinds 1986 een quotum van 500 vluchtelingen per jaar, die ook wel 'uitgenodigde vluchtelingen' worden genoemd. Dat betekent dat Nederland heeft toegezegd jaarlijks 500 vluchtelingen op te nemen voor hervestiging. Figuur A.23: Hervestiging in Nederland naar nationaliteit 2014 2015 2016 Syrië 245 175 575 Ethiopië 65 10 35 DR Congo 25 75 25 Onbekend 70 45 10 Irak 45 5 10 Eritrea 190 30 5 Oeganda 5 5 5 Somalië 0 5 5 Centraal Afrikaanse Republiek 0 0 5 Rwanda 0 0 5 Overig 145 100 15 Total 790 450 695 Bron: Eurostat 22
Opvang Figuur A.24: Bezetting van, instroom in en uitstroom uit de centrale opvang (absoluut) Bron: Centraal Orgaan opvang asielzoekers ( COA) NB: Vanaf augustus 2015 is ook crisisnoodopvang meegeteld. Vanaf augustus 2015 nam de asielinstroom zodanig toe dat van oktober 2015 tot en met januari 2016 een beroep is gedaan op crisisnoodopvang. 23
Figuur A.25: Bezetting centrale opvang naar nationaliteit, leeftijd, geslacht (26 juni 2017) Bron: Centraal Orgaan opvang asielzoekers ( COA) 24
Huisvesting vergunninghouders Huisvesting vergunninghouders In 2015 zochten veel asielzoekers bescherming in Nederland. Op 80% van de asielaanvragen werd in dat jaar positief beslist. Dat betekent dat veel vergunninghouders woonruimte moesten krijgen. Elke gemeente in Nederland heeft de verplichting vergunninghouders te huisvesten. Deze zogenaamde taakstelling is afhankelijk van het aantal inwoners in die gemeente. Vergunninghouders zijn asielzoekers die een asielvergunning of een andere reguliere vergunning hebben gekregen. Op het moment dat zij te horen krijgen dat ze in Nederland mogen blijven, wonen ze meestal in de centrale opvang, vaak in asielzoekerscentra (AZC s). Van daaruit verhuizen ze dus naar een gemeente die ze huisvesting aanbiedt. Op 19 juni 2017 woonden 9.012 statushouders in de centrale opvang. Dit aantal zorgt voor druk bij de gemeenten om aan de taakstelling te voldoen. Ofwel: om voor voldoende woonruimte te zorgen om vergunninghouders te huisvesten. Zie de website van Platform Opnieuw Thuis. Figuur A.26: Taakstelling huisvesting vergunninghouders per provincie 2de helft 2017 2de helft 2016 Provincie Taakstelling Taakstelling Achterstand Gehuisvest Fryslân 384 883-189 724 Groningen 350 803-33 665 Drenthe 286 668-158 496 Overijssel 675 1556-196 1070 Gelderland 1.201 2721-754 2076 Flevoland 236 546-46 402 Noord-Holland 1.633 3757-79 2441 Zuid-Holland 2.121 4900-396 3476 Utrecht 749 1721-120 1105 Brabant 1.477 3397-465 2469 Zeeland 226 522-32 370 Limburg 662 1526-112 1076 Totaal 10.000 23.000-2.580 16.370 Bron: www.rijksoverheid.nl, Taakstelling huisvesting vergunninghouders per gemeente 2e helft 2017 25
Figuur A.27: Taakstelling en aantal gehuisveste personen per half jaar Bron: www.opnieuwthuis.nl 26
Terugkeer Er zijn verschillende vormen van vertrek: Zelfstandig vertrek zonder toezicht (niet-aantoonbaar vertrek) Bij controle is geconstateerd dat een vreemdeling niet meer aanwezig is op het laatste bekende adres, maar vertrek is niet aangetoond. De vreemdeling is met onbekende bestemming vertrokken (MOB). Zelfstandig vertrek onder toezicht (aantoonbaar vertrek) Zelfstandig georganiseerd vertrek van een vreemdeling (vaak met hulp van IOM). Gedwongen vertrek (aantoonbaar vertrek) Het vertrek van een niet meer rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdeling door de Vreemdelingenpolitie. Bijna alle asielaanvragen van Albanezen en Serviërs worden afgewezen. Daarom zijn er veel mensen uit deze landen die terug (moeten) keren. De meeste terugkeerders hebben een Albanese nationaliteit (14% bij aantoonbaar en 11% bij niet-aantoonbaar vertrek). Andere grote groepen terugkeerders zijn Irakezen in Serviërs (respectievelijk 6% en 5%) in beide soorten vertrek. Bron: Rapportage Vreemdelingenketen Figuur A.28: Terugkeer naar soort vertrek 2014 2015 2016 Niet-aantoonbaar 7.440 7.540 11.930 Aantoonbaar vertrek 8.510 9.050 12.890 - Waarvan gedwongen 4.110 4.400 6.400 - Waarvan zelfstandig 4.400 4.650 6.490 Totaal 15.950 16.590 24.810 Bron: Rapportage Vreemdelingenketen Deze cijfers gaan over alle vreemdelingen die terugkeren, dus niet alleen over terugkerende asielzoekers. Figuur A.29: Vrijwillige en zelfstandige terugkeer met hulp van IOM Nederland per jaar 2008 1.767 2009 2.583 2010 3.064 2011 3.473 2012 2.905 2013 2.489 2014 2.269 2015 2.941 2016 4.634 Bron: Internationale Organisatie voor Migratie Deze cijfers geven geen compleet beeld; het betreft hier alleen de terugkeer die gefaciliteerd wordt door IOM Nederland. In 2016 heeft 86% een asielachtergrond. 1% heeft een reguliere, 13% een illegale verblijfsachtergrond ( Rapportage Vreemdelingenketen ). 27
Figuur A.30: Vrijwillige en zelfstandige terugkeer met hulp van IOM (absolute aantallen) Bron: Internationale Organisatie voor Migratie Deze cijfers geven geen compleet beeld; het betreft hier alleen de terugkeer die gefaciliteerd wordt door IOM Nederland. In 2016 heeft 86% een asielachtergrond. 1% heeft een reguliere, 13% een illegale verblijfsachtergrond (Rapportage Vreemdelingenketen 2016). 28
Figuur A.31Aantal terugkeerders met hulp van IOM, geselecteerde nationaliteiten 2014 2015 2016 Albanese 36 206 778 Oekraïense 58 387 526 Iraakse 109 168 499 Mongolië 301 572 449 Servische 147 161 445 Iraanse 50 63 314 Bosnische 84 61 204 Macedonische 70 30 145 Kosovaarse 0 167 122 Afghaanse 36 31 110 Chinese 120 124 103 Georgische 70 29 72 Armeense 84 116 63 Marokkaanse 47 22 44 Algerijnse 2 7 37 Nigeriaanse 20 20 36 Overig 1.035 777 688 Totaal 2.269 2.941 4.635 Bron: Internationale Organisatie voor Migratie Alleen die nationaliteiten zijn opgenomen waarvan bekend is dat asiel een veelvoorkomend migratiemotief is. 29
B. VLUCHTELINGEN IN EUROPA Figuur B.1: Eerste asielaanvragen in EU (absoluut en relatief) 2014 2015 2016 2014 2015 2016 EU 563.345 1.256.210 1.205.090 100,0% 100,0% 100,0% Duitsland 173.070 441.900 722.270 30,7% 35,2% 59,9% Italië 63.655 83.245 121.190 11,3% 6,6% 10,1% Frankrijk 58.845 70.570 76.785 10,4% 5,6% 6,4% Griekenland 7.590 11.370 49.880 1,3% 0,9% 4,1% Oostenrijk 25.700 85.520 39.880 4,6% 6,8% 3,3% VK 32.345 38.565 38.295 5,7% 3,1% 3,2% Hongarije 41.215 174.435 28.220 7,3% 13,9% 2,3% Zweden 75.090 156.195 22.330 13,3% 12,4% 1,9% Nederland 21.810 43.035 19.290 3,9% 3,4% 1,6% Bulgarije 10.805 20.165 19.000 1,9% 1,6% 1,6% Spanje 5.460 14.610 15.570 1,0% 1,2% 1,3% België 14.130 39.065 14.250 2,5% 3,1% 1,2% Polen 5.610 10.255 9.790 1,0% 0,8% 0,8% Denemarken 14.565 20.855 6.050 2,6% 1,7% 0,5% Finland 3.495 32.150 5.275 0,6% 2,6% 0,4% Cyprus 1.480 2.105 2.850 0,3% 0,2% 0,2% Ierland 1.440 3.270 2.235 0,3% 0,3% 0,2% Kroatië 380 145 2.140 0,1% 0,0% 0,2% Luxemburg 1.030 2.360 2.060 0,2% 0,2% 0,2% Roemenië 1.500 1.225 1.855 0,3% 0,1% 0,2% Malta 1.275 1.695 1.725 0,2% 0,1% 0,1% Slovenië 355 260 1.265 0,1% 0,0% 0,1% Tsjechië 915 1.240 1.205 0,2% 0,1% 0,1% Portugal 445 870 710 0,1% 0,1% 0,1% Litouwen 385 275 415 0,1% 0,0% 0,0% Letland 365 330 350 0,1% 0,0% 0,0% Estland 145 225 150 0,0% 0,0% 0,0% Slowakije 230 270 100 0,0% 0,0% 0,0% Noorwegen* 10.970 30.505 3.245 Zwitserland* 22.130 38.120 25.820 Bron: Eurostat * Geen EU-lid - NB: De cijfers worden jaarlijks met terugwerkende kracht bijgesteld. Daarom kunnen er afwijkingen zijn van de cijfers van eerdere Vluchtelingen in getallen. 30
Figuur B.2: Asielaanvragen in EU28 naar belangrijkste ontvangende landen Bron: Eurostat NB: 93% van de asielaanvragen in de EU in 2016 wordt gedaan in een van bovenstaande landen 31
Asielaanvragen naar landen van herkomst Figuur B.3: Eerste asielaanvragen in Europa (EU28) naar belangrijkste landen van herkomst (absoluut en relatief ten opzichte van het totaal aantal eerste aanvragen in de EU) 2014 2015 2016 Syrië 119.000 21,1% Syrië 362.775 28,9% Syrië 334.830 27,8% Afghanistan 37.855 6,7% Afghanistan 178.230 14,2% Afghanistan 182.960 15,2% Eritrea 36.250 6,4% Irak 121.535 9,7% Irak 127.000 10,5% Kosovo 34.115 6,1% Kosovo 66.885 5,3% Pakistan 47.580 3,9% Pakistan 20.550 3,6% Albanië 65.935 5,2% Nigeria 46.180 3,8% Servië 20.095 3,6% Pakistan 46.400 3,7% Iran 40.155 3,3% Nigeria 18.895 3,4% Eritrea 33.095 2,6% Eritrea 33.380 2,8% Albanië 16.145 2,9% Nigeria 29.915 2,4% Albanië 29.010 2,4% Staatloos 15.170 2,7% Iran 25.365 2,0% Rusland 23.055 1,9% Irak 14.845 2,6% Onbekend 21.345 1,7% Onbekend 20.045 1,7% Somalië 14.805 2,6% Oekraïne 20.830 1,7% Somalië 18.965 1,6% Rusland 14.030 2,5% Somalië 19.575 1,6% Bangladesh 16.015 1,3% Oekraïne 13.550 2,4% Servië 19.090 1,5% Gambia 15.705 1,3% Mali 12.790 2,3% Staatloos 18.940 1,5% Guinee 13.460 1,1% Gambia 11.315 2,0% Rusland 18.385 1,5% Ivoorkust 11.200 0,9% Bangladesh 10.005 1,8% Bangladesh 17.695 1,4% Marokko 11.190 0,9% Iran 9.700 1,7% Gambia 12.210 1,0% Algerije 11.170 0,9% Onbekend 8.605 1,5% Soedan 10.910 0,9% Oekraïne 11.095 0,9% Bosnië-H. 7.780 1,4% Macedonië 10.545 0,8% Soedan 11.080 0,9% Georgië 7.445 1,3% Senegal 8.880 0,7% Turkije 10.095 0,8% DR Congo 6.790 1,2% Mali 8.315 0,7% Staatloos 10.065 0,8% Macedonië 6.730 1,2% Algerije 7.620 0,6% Senegal 9.510 0,8% Senegal 6.260 1,1% Georgië 6.560 0,5% Mali 9.455 0,8% Algerije 6.035 1,1% Bosnië-H. 5.940 0,5% Kosovo 9.160 0,8% Soedan 6.005 1,1% DR Congo 5.720 0,5% Servië 8.890 0,7% Overig 88.580 15,7% Overig 113.515 9,0% Overig 113.515 9,4% Total 563.345 100,0% Total 1.256.210 100,0% Totaal 1.205.460 100,0% Bron: Eurostat 32
Figuur B.4: Eerste asielaanvragen in Europa (EU28) naar belangrijkste landen van herkomst Bron: Eurostat Uitgangspunt is de top 9 van herkomstlanden in 2016. In dat jaar kwam 70% van de asielzoekers uit een van deze 9 landen. 33
Figuur B.5: Eerste asielaanvragen per lidstaat top 10 herkomstlanden (2016) Herkomstland EU28 Herkomstland Duitsland Herkomstland Italië Totaal 1.205.455 100,0% Totaal 722.365 100,0% Totaal 121.185 100,0% Syrië 334.830 27,8% Syrië 266.250 36,9% Nigeria 26.550 21,9% Afghanistan 182.960 15,2% Afghanistan 127.010 17,6% Pakistan 13.470 11,1% Irak 127.000 10,5% Irak 96.115 13,3% Gambia 8.845 7,3% Pakistan 47.585 3,9% Iran 26.425 3,7% Senegal 7.550 6,2% Nigeria 46.180 3,8% Eritrea 18.855 2,6% Ivoorkust 7.435 6,1% Iran 40.155 3,3% Onbekend 18.125 2,5% Eritrea 7.395 6,1% Eritrea 33.385 2,8% Albanië 14.855 2,1% Bangladesh 6.570 5,4% Albanië 29.020 2,4% Pakistan 14.485 2,0% Mali 6.305 5,2% Rusland 23.050 1,9% Nigeria 12.710 1,8% Guinee 6.040 5,0% Overig 341.290 28,3% Overig 127.535 17,7% Overig 31.025 25,6% Herkomstland Frankrijk Herkomstland Griekenland Herkomstland Oostenrijk Totaal 76.790 100,0% Totaal 49.875 100,0% Totaal 39.905 100,0% Albanië 6.945 9,0% Syrië 26.630 53,4% Afghanistan 11.520 28,9% Soedan 6.085 7,9% Irak 4.770 9,6% Syrië 8.640 21,7% Afghanistan 6.015 7,8% Pakistan 4.420 8,9% Irak 2.725 6,8% Haiti 5.290 6,9% Afghanistan 4.295 8,6% Pakistan 2.415 6,1% Syrië 4.765 6,2% Albanië 1.300 2,6% Iran 2.400 6,0% DR Congo 3.385 4,4% Iran 1.085 2,2% Nigeria 1.645 4,1% Guinea 2.645 3,4% Bangladesh 1.055 2,1% Somalië 1.505 3,8% Irak 2.605 3,4% Algerije 870 1,7% Rusland 1.235 3,1% Algerije 2.530 3,3% Palestina 850 1,7% Staatloos 1.065 2,7% Overig 36.525 47,6% Overig 4.600 9,2% Overig 6.755 16,9% Herkomstland VK Herkomstland Hongarije Herkomstland Zweden Totaal 38.380 100,0% Totaal 28.215 100,0% Totaal 22.385 100,0% Iran 4.780 12,5% Afghanistan 10.775 38,2% Syrië 4.710 21,0% Pakistan 3.700 9,6% Syrië 4.875 17,3% Afghanistan 2.145 9,6% Irak 3.645 9,5% Pakistan 3.650 12,9% Irak 2.045 9,1% Afghanistan 3.100 8,1% Irak 3.355 11,9% Somalië 1.280 5,7% Bangladesh 2.225 5,8% Iran 1.250 4,4% Staatloos 985 4,4% India 2.010 5,2% Marokko 935 3,3% Iran 935 4,2% Nigeria 1.825 4,8% Algeria 605 2,1% Eritrea 740 3,3% Albanië 1.755 4,6% Turkije 410 1,5% Albanië 730 3,3% Syrië 1.585 4,1% Somalië 320 1,1% Turkije 690 3,1% Overig 13.755 35,8% Overig 2.040 7,2% Overig 8.125 36,3% 34
Herkomstland Nederland Herkomstland Bulgarije Herkomstland Spanje Totaal 19.285 100,0% Total 18.990 100,0% Total 15.570 100,0% Syrië 2.865 14,9% Afghanistan 8.645 45,5% Venezuela 3.960 25,4% Eritrea 1.865 9,7% Irak 5.240 27,6% Syrië 2.920 18,8% Albanië 1.665 8,6% Syrië 2.585 13,6% Oekraïne 2.550 16,4% Marokko 1.270 6,6% Pakistan 1.775 9,3% Algerije 725 4,7% Afghanistan 1.025 5,3% Iran 440 2,3% Colombia 610 3,9% Algeria 980 5,1% Staatloos 65 0,3% El Salvador 415 2,7% Irak 960 5,0% Sri Lanka 45 0,2% Honduras 385 2,5% Servië 940 4,9% Bangladesh 25 0,1% Palestina 350 2,2% Iran 885 4,6% Algeria 20 0,1% Marokko 335 2,2% Overig 6.830 35,4% Overig 150 0,8% Overig 3.320 21,3% Bron: Eurostat Bij figuur B.6 (volgende pagina): In de figuur worden de vier EU-landen met de meeste asielverzoeken in 2016 getoond én Nederland. 82% van de asielaanvragen in de EU werd in een van deze landen gedaan. Er zijn grote verschillen in de top 5 van nationaliteiten. In Italië vragen bijna 1000 Syriërs asiel. Zij worden voor Italië meegerekend in de categorie overig omdat Syriërs niet in de top 5 nationaliteiten van asielaanvragen in Italië vallen. 35
Figuur B.6: Eerste asielaanvragen in Europa (EU28) naar herkomst (2016) Bron: Eurostat 36
Beslissingen 5 Figuur B.7: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, absoluut (2016) Totaal Positief A-grond B-grond C/d-grond Afgewezen EU28 1.106.175 672.655 366.475 257.885 48.295 433.520 België 24.960 15.045 11.760 3.290 : 9.915 Bulgarije 3.045 1.350 765 585 : 1.700 Tsjechië 1.300 435 140 290 5 860 Denemarken 10.410 7.125 4.275 2.805 50 3.285 Duitsland 631.085 433.905 256.135 153.695 24.080 197.180 Estland 190 130 65 65 0 60 Ierland 2.130 485 445 40 : 1.645 Griekenland 11.455 2.715 2.470 245 0 8.740 Spanje 10.250 6.855 355 6.500 0 3.395 Frankrijk 87.485 28.755 18.715 10.040 : 58.730 Kroatië 285 100 85 15 0 185 Italië 89.875 35.405 4.800 12.090 18.515 54.470 Cyprus 1.975 1.300 210 1.090 0 675 Letland 260 135 45 90 : 125 Litouwen 280 195 180 15 0 85 Luxemburg 1.255 765 740 25 : 485 Hongarije 5.105 430 155 270 5 4.675 Malta 1.435 1.190 165 970 55 245 Nederland 28.875 20.810 9.740 10.705 365 8.065 Oostenrijk 42.415 30.370 24.685 5.355 330 12.045 Polen 2.495 305 110 150 50 2.185 Portugal 590 320 105 215 : 270 Roemenië 1.295 805 600 200 0 490 Slovenië 265 170 140 30 : 95 Slowakije 250 210 5 10 195 45 Finland 20.750 7.070 4.320 1.705 1.045 13.685 Zweden 95.540 66.340 16.865 47.180 2.295 29.195 VK 30.915 9.935 8.410 210 1.315 20.980 Noorwegen* 19.310 12.775 11.565 400 810 6.535 Zwitserland* 22.580 13.185 5.850 1.805 5.535 9.395 B ron: Eurostat * geen EU-lid; dubbele punt : betekent dat de cijfers niet beschikbaar zijn 5 Zie voor uitleg pagina 11. 37
Figuur B.8: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, procentueel (2016) Totaal Positief A-grond B-grond C/d-grond Afgewezen EU28 100,0% 60,8% 33,1% 23,3% 4,4% 39,2% België 2,3% 60,3% 47,1% 13,2% 39,7% Bulgarije 0,3% 44,3% 25,1% 19,2% : 55,8% Tsjechië 0,1% 33,5% 10,8% 22,3% 0,4% 66,2% Denemarken 0,9% 68,4% 41,1% 26,9% 0,5% 31,6% Duitsland 57,1% 68,8% 40,6% 24,4% 3,8% 31,2% Estland 0,0% 68,4% 34,2% 34,2% 0,0% 31,6% Ierland 0,2% 22,8% 20,9% 1,9% : 77,2% Griekenland 1,0% 23,7% 21,6% 2,1% 0,0% 76,3% Spanje 0,9% 66,9% 3,5% 63,4% 0,0% 33,1% Frankrijk 7,9% 32,9% 21,4% 11,5% : 67,1% Kroatië 0,0% 35,1% 29,8% 5,3% 0,0% 64,9% Italië 8,1% 39,4% 5,3% 13,5% 20,6% 60,6% Cyprus 0,2% 65,8% 10,6% 55,2% 0,0% 34,2% Letland 0,0% 51,9% 17,3% 34,6% : 48,1% Litouwen 0,0% 69,6% 64,3% 5,4% 0,0% 30,4% Luxemburg 0,1% 61,0% 59,0% 2,0% : 38,6% Hongarije 0,5% 8,4% 3,0% 5,3% 0,1% 91,6% Malta 0,1% 82,9% 11,5% 67,6% 3,8% 17,1% Nederland 2,6% 72,1% 33,7% 37,1% 1,3% 27,9% Oostenrijk 3,8% 71,6% 58,2% 12,6% 0,8% 28,4% Polen 0,2% 12,2% 4,4% 6,0% 2,0% 87,6% Portugal 0,1% 54,2% 17,8% 36,4% : 45,8% Roemenië 0,1% 62,2% 46,3% 15,4% 0,0% 37,8% Slovenië 0,0% 64,2% 52,8% 11,3% : 35,8% Slowakije 0,0% 84,0% 2,0% 4,0% 78,0% 18,0% Finland 1,9% 34,1% 20,8% 8,2% 5,0% 66,0% Zweden 8,6% 69,4% 17,7% 49,4% 2,4% 30,6% VK 2,8% 32,1% 27,2% 0,7% 4,3% 67,9% Noorwegen* 66,2% 59,9% 2,1% 4,2% 33,8% Zwitserland* 58,4% 25,9% 8,0% 24,5% 41,6% Br on: Eurostat * Geen EU-lid a-grond: vluchtelingschap, b-grond: subsidiaire bescherming, c/d-grond: humanitaire gronden Zie p. 11 voor uitgebreide uitleg over de asielgronden 38
Figuur B.9: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, procentueel (2016) Bron: Eurostat 57% van de beslissingen op asielverzoeken (excl. beroepszaken) in de EU28 in 2016 werd in Duitsland genomen. In 69% van de gevallen werd de asielaanvraag toegewezen. 93% van de beslissingen werd genomen in een van de landen in de grafiek. 39
Figuur B.10: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, belangrijkste landen van herkomst (2016) Nationaliteit Totaal Aandeel Toegekend Afgewezen Toegekend Afgewezen Syrië 405.635 36,7% 398.060 7.575 98,1% 1,9% Afghanistan 102.930 9,3% 58.410 44.520 56,7% 43,3% Irak 100.780 9,1% 63.985 36.795 63,5% 36,5% Albanië 42.845 3,9% 1.340 41.505 3,1% 96,9% Eritrea 36.200 3,3% 33.485 2.715 92,5% 7,5% Pakistan 32.620 2,9% 5.665 26.955 17,4% 82,6% Nigeria 26.185 2,4% 5.685 20.500 21,7% 78,3% Kosovo 23.235 2,1% 1.140 22.095 4,9% 95,1% Servië 22.865 2,1% 395 22.470 1,7% 98,3% Onbekend 20.880 1,9% 16.770 4.110 80,3% 19,7% Iran 19.935 1,8% 10.460 9.475 52,5% 47,5% Staatloos 18.040 1,6% 16.110 1.930 89,3% 10,7% Somalië 17.425 1,6% 11.455 5.970 65,7% 34,3% Rusland 16.965 1,5% 3.435 13.530 20,2% 79,8% Bangladesh 14.030 1,3% 2.355 11.675 16,8% 83,2% Macedonië 13.480 1,2% 85 13.395 0,6% 99,4% Oekraïne 11.620 1,1% 2.835 8.785 24,4% 75,6% Mali 10.280 0,9% 3.330 6.950 32,4% 67,6% Gambia 10.110 0,9% 3.010 7.100 29,8% 70,2% Algerije 9.570 0,9% 495 9.075 5,2% 94,8% Soedan 9.210 0,8% 4.815 4.395 52,3% 47,7% Senegal 8.885 0,8% 1.965 6.920 22,1% 77,9% Marokko 7.025 0,6% 510 6.515 7,3% 92,7% Bosnië-H. 6.955 0,6% 265 6.690 3,8% 96,2% Guinee 6.600 0,6% 2.040 4.560 30,9% 69,1% Georgië 6.585 0,6% 415 6.170 6,3% 93,7% India 6.270 0,6% 145 6.125 2,3% 97,7% DR Congo 6.085 0,6% 1.680 4.405 27,6% 72,4% Ghana 5.855 0,5% 1.410 4.445 24,1% 75,9% Ivoorkust 5.695 0,5% 1.540 4.155 27,0% 73,0% Totaal 1.106.175 100,0% 672.655 433.520 60,8% 39,2% Bron: Eurostat 40
Figuur B.11: Aantal beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, belangrijkste landen van herkomst, procentueel (2016) Bron: Eurostat 41
6 Figuur B.12: Beslissingen in beroep naar uitkomst, Europa (2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen EU28 221.225 100% 37.755 183.470 17,1% 82,9% België 5.410 2,4% 350 5.060 6,5% 93,5% Bulgarije 25 0,0% 15 10 60,0% 40,0% Cyprus 250 0,1% 120 130 48,0% 52,0% Denemarken 1.425 0,6% 280 1.150 19,6% 80,7% Duitsland 123.770 55,9% 11.305 112.465 9,1% 90,9% Estland 40 0,0% 0 40 0,0% 100,0% Finland 695 0,3% 295 395 42,4% 56,8% Frankrijk 41.290 18,7% 6.415 34.875 15,5% 84,5% Griekenland 12.485 5,6% 5.830 6.655 46,7% 53,3% Hongarije 775 0,4% 5 765 0,6% 98,7% Ierland 690 0,3% 305 385 44,2% 55,8% Italië 110 0,0% 50 60 45,5% 54,5% Kroatië 110 0,0% 0 110 0,0% 100,0% Letland 45 0,0% 15 30 33,3% 66,7% Litouwen 5 0,0% 0 5 0,0% 100,0% Luxemburg 320 0,1% 5 315 1,6% 98,4% Malta 325 0,1% 65 265 20,0% 81,5% Nederland 1.760 0,8% 1.015 745 57,7% 42,3% Oostenrijk 3.480 1,6% 1.380 2.100 39,7% 60,3% Polen 1.285 0,6% 85 1.200 6,6% 93,4% Portugal 185 0,1% 0 185 0,0% 100,0% Roemenië 115 0,1% 15 100 13,0% 87,0% Slovenië 35 0,0% 5 35 14,3% 100,0% Slowakije 20 0,0% 5 20 25,0% 100,0% Spanje 515 0,2% 20 495 3,9% 96,1% Tsjechië 415 0,2% 10 405 2,4% 97,6% VK 13.780 6,2% 7.145 6.635 51,9% 48,1% Zweden 11.865 5,4% 3.025 8.840 25,5% 74,5% Noorwegen 4.980 415 4.565 8,3% 91,7% Zwitserland 1.995 145 1.850 7,3% 92,7% Bron: Eurostat 6 Zie voor uitleg beslissingen in beroep p. 11. 42
Figuur B.13: Beslissingen in beroep naar uitkomst, belangrijkste landen van opvang EU (2016) Bron: Eurostat 43
Figuur B.14: Beslissingen in beroep naar uitkomst, EU28, belangrijkste herkomstlanden (2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen Totaal 221.225 100,0% 37.755 183.470 17,1% 82,9% Albanië 35.785 16,2% 1.025 34.760 2,9% 97,1% Kosovo 19.405 8,8% 530 18.875 2,7% 97,3% Servië 16.275 7,4% 170 16.105 1,0% 99,0% Pakistan 10.955 5,0% 2.180 8.775 19,9% 80,1% Macedonië 9.560 4,3% 80 9.480 0,8% 99,2% Afghanistan 9.540 4,3% 3.410 6.130 35,7% 64,3% Syrië 8.815 4,0% 7.560 1.255 85,8% 14,2% Rusland 6.895 3,1% 1.160 5.735 16,8% 83,2% Irak 6.770 3,1% 1.780 4.990 26,3% 73,7% Bangladesh 6.275 2,8% 2.060 4.215 32,8% 67,2% Georgië 5.115 2,3% 1.245 3.870 24,3% 75,7% Bosnië-H. 4.550 2,1% 65 4.485 1,4% 98,6% DR Congo 4.415 2,0% 780 3.635 17,7% 82,3% Algerije 4.255 1,9% 105 4.150 2,5% 97,5% Sri Lanka 3.980 1,8% 1.175 2.805 29,5% 70,5% Oekraïne 3.760 1,7% 275 3.485 7,3% 92,7% Nigeria 3.715 1,7% 865 2.850 23,3% 76,7% Eritrea 3.430 1,6% 2.635 795 76,8% 23,2% Iran 3.175 1,4% 1.600 1.575 50,4% 49,6% Marokko 3.155 1,4% 115 3.040 3,6% 96,4% Montenegro 3.110 1,4% 10 3.100 0,3% 99,7% India 2.985 1,3% 75 2.910 2,5% 97,5% Somalië 2.985 1,3% 1.170 1.815 39,2% 60,8% Haïti 2.740 1,2% 45 2.695 1,6% 98,4% Soedan 2.595 1,2% 990 1.605 38,2% 61,8% China 2.400 1,1% 250 2.150 10,4% 89,6% Guinee 2.360 1,1% 505 1.855 21,4% 78,6% Armenië 2.260 1,0% 260 2.000 11,5% 88,5% Turkije 1.755 0,8% 285 1.470 16,2% 83,8% Onbekend 1.595 0,7% 430 1.165 27,0% 73,0% Senegal 1.520 0,7% 225 1.295 14,8% 85,2% Overig 25.095 11,3% 4.695 20.400 18,7% 81,3% Bron: Eurostat 44
Figuur B.15: Beslissingen in beroep naar uitkomst, EU28, belangrijkste herkomstlanden (2016) Bron: Eurostat 45
Vergelijken van beslissingen tussen EU-landen Om goed te kunnen vergelijken hoe er in de verschillende EU-landen beslist wordt op asielaanvragen zijn de belangrijkste herkomstlanden ingedeeld in vier groepen nationaliteiten met vergelijkbare toekenningspercentages: Groep 1: Syrië, Eritrea en staatlozen (97% beslissingen positief) Voor asielzoekers uit deze landen geldt dat er vaak positief wordt beslist op hun asielaanvraag. 42% van de beslissingen ging om een asielverzoek van iemand uit Syrië, Eritrea of iemand die staatloos was. Dat zijn meestal staatloze Palestijnen die Syrië zijn ontvlucht. Groep 2: Somalië, Irak, Afghanistan, Iran (60% positief) Voor deze landen ligt het toekenningspercentage in de EU tussen 52% (Iran) en 66% (Somalië). Bij 22% van de beslissingen ging het om iemand uit deze groep. Groep 3: Rusland, Oekraïne, Nigeria, Bangladesh, Pakistan (20% positief) Tussen de 17% en de 22% van de beslissingen viel voor deze groep positief uit. 9% van de beslissingen op een asielverzoek ging om iemand uit deze groep. Groep 4: De Balkanlanden Servië, Macedonië, Albanië en Kosovo (3% positief) Asielzoekers uit deze landen maken weinig kans op bescherming: tussen de 95% en 99% krijgt een afwijzing op zijn asielverzoek. De landen uit deze groep worden gezien als veilig. 9% van de beslissingen ging om een asielverzoek van iemand uit een van deze landen. Overige landen van herkomst (29% positief) 18% van de beslissingen ging om iemand uit een ander land dan onder een van bovenstaande groepen valt. In Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk zijn veel asielzoekers afkomstig uit een land uit de categorie overig. Figuur B.16 Aandeel van elke groep in het totaal aantal beslissingen (2016) 46
93% van de 1.106.780 beslissingen op asielverzoeken in eerste aanleg wordt in een van bovenstaande landen gedaan, waarvan 57% in Duitsland. 82% van de beslissingen op een asielaanvraag werd gedaan door iemand uit groep 1 t/m 4. Ofwel: 18% komt uit een ander land dan de landen die in een van de groepen vallen. Figuur B.17: Aandeel positieve beslissingen per groep - beslissingen in eerste aanleg (2016) Bron: Eurostat bewerkingen in Google spreadsheet Het percentage tussen haakjes achter elk land is het aandeel in het totaal aantal beslissingen in de EU. 57% van de beslissingen in de EU werd genomen in Duitsland. Het percentage positieve beslissingen voor groep 1 (Syrië, Eritrea, staatloos) is in alle lidstaten hoog. Opvallend is het hoge percentage positieve beslissingen in Italië voor groep 4, de Balkanlanden Macedonië, Albanië, Servië en Kosovo. Het gaat echter om een beperkt aantal beslissingen (1% van het totaal aantal beslissingen in Italië). In Italië zijn de toekenningspercentages in alle groepen hoog, behalve in de categorie overig. 90% van de beslissingen gaat over een asielverzoek uit groep 3 en overig. Doordat daarvoor de toekenningspercentages laag zijn, is ook het totaal aantal positieve beslissingen laag: 39%. In het Verenigd Koninkrijk vallen over de hele linie relatief weinig positieve beslissingen. Voor de twee groepen met de hoogste toekenningspercentages is het percentage beduidend lager dan het EU-gemiddelde: 75% vs. 97% voor groep 1, 30% vs. 60% voor groep 2. De Balkangroep (4) heeft juist wel een hoger percentage positieve beslissingen, maar het gaat hier om een beperkt aantal beslissingen. 47
Opvallend is dat juist in het Verenigd Koninkrijk vaak beroep wordt aangetekend tegen een beslissing in eerste aanleg. In de EU is de verhouding tussen beslissingen in beroep en beslissingen in eerste aanleg 1 staat tot 5. In het VK is dat 44%, dus bijna de helft (in Nederland 6%). Wat ook opvalt is dat in beroepszaken vaker een positieve beslissing valt dan in eerste aanleg: 52% tegen 32%. In Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zweden vragen veel mensen asiel die afkomstig zijn uit groep 1 en 2 (ruim 70%). In die groepen zitten landen waarvoor geldt dat in de hele EU de toekenningspercentages hoog zijn (respectievelijk 97% en 60%). De toekenningspercentages voor Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zweden zijn hoog: boven of rond de 70%. Figuur B.18: Beslissingen op asielverzoeken in eerste aanleg en beroep (2016) Eerste aanleg Beroep Positief Negatief Totaal Positief Negatief Totaal België 15.050 9.960 25.010 350 5.060 5.410 Duitsland 433.910 197.270 631.180 11.305 112.465 123.770 Frankrijk 28.755 58.730 87.485 6.415 34.875 41.290 Italië 35.405 54.470 89.875 50 60 110 Nederland 20.810 8.065 28.875 1.015 745 1.760 Oostenrijk 30.370 12.050 42.420 1.380 2.100 3.480 Zweden 66.590 29.255 95.845 3.025 8.840 11.865 VK 9.935 21.085 31.020 7.145 6.635 13.780 Overig 32085 42985 75.070 7070 12690 19.760 EU28 672.910 433.870 110.6780 37.755 183.470 221.225 Bron: Eurostat Figuur B.19: Beslissingen op asielverzoeken in eerste aanleg en beroep, procentueel (2016) Positief in 1ste aanleg Positief in beroep Aandeel in totaal aantal beslissingen in beroep (EU) Aandeel in totaal aantal beslissingen in eerste aanleg (EU) België 60,2% 6,5% 2,4% 2,3% Duitsland 68,7% 9,1% 55,9% 57,0% Frankrijk 32,9% 15,5% 18,7% 7,9% Italië 39,4% 45,5% 0,0% 8,1% Nederland 72,1% 57,7% 0,8% 2,6% Oostenrijk 71,6% 39,7% 1,6% 3,8% Zweden 69,5% 25,5% 5,4% 8,7% VK 32,0% 51,9% 6,2% 2,8% Overig 42,7% 35,8% 8,9% 6,8% EU28 60,8% 17,1% 100,0% 100,0% Bron: Eurostat 48
Herplaatsing en hervestiging in Europa European Relocation Scheme: herplaatsing uit Griekenland en Italië In september 2015 zijn er onder Europese landen twee Besluiten aangenomen tot herplaatsing (relocation) van 160.000 kansrijke asielzoekers van Griekenland en Italië naar andere EU-lidstaten. Doel is Griekenland en Italië - waar veel vluchtelingen uit Afrika en Azië Europa binnenkomen - te ontlasten. Van de landen die relatief minder druk ervaren van de verhoogde asielinstroom wordt aan de hand van een verdeelsleutel verwacht dat zij een evenredig aantal asielzoekers ontvangen. Denemarken en het Verenigd Koninkrijk doen niet mee met deze afspraken, Zwitserland als niet-eu-lid wel. Als kansrijke asielzoekers zijn bijvoorbeeld Syriërs en Eritreeërs aangewezen, omdat het inwilligingspercentage bij deze herkomstlanden hoog is. European Resettlement Scheme: hervestiging naar Europa Op 20 juli 2015 heeft de Europese Raad van Justitie en Binnenlandse Zaken een voorstel aangenomen voor een European Resettlement Scheme. 22.000 vluchtelingen die duidelijk internationale bescherming nodig hebben worden overgebracht van hun landen van toevlucht naar de Europese Unie. Zo hoeven zij niet de levensgevaarlijke en kostbare reis te ondernemen. Zowel vluchtelingen die via de European Resettlement Scheme naar Europa komen als vluchtelingen die worden geselecteerd voor het hervestigingsprogramma van UNHCR (zie blz. 18), worden hervestigde of uitgenodigde vluchtelingen genoemd. Overeenkomst met Turkije Op 18 maart 2016 besloten de leiders van EU en Turkije dat alle irreguliere migranten die vanuit Turkije naar de Griekse eilanden oversteken worden teruggestuurd naar Turkije. Hiermee zouden mensen ontmoedigd worden om de oversteek te wagen en zich door mensensmokkelaars te laten vervoeren en zou de druk op met name Griekenland afnemen. Voor elke Syriër die Turkije terugneemt wordt een andere Syriër vanuit Turkije in de EU hervestigd. Dit is het zogenaamde 1:1 mechanism. 49
Figuur B.20: Herplaatsing asielzoekers uit Italië en Griekenland volgens het European Relocation Scheme (stand 9 juni 2017) Land van herplaatsing Herplaatsing uit Italië Herplaatsing uit Griekenland België 121 502 Bulgarije X 47 Cyprus 34 55 Duitsland 2.715 2.943 Estland X 130 Finland 653 987 Frankrijk 330 3.148 Hongarije X X Ierland X 459 Kroatië 18 36 Letland 27 290 Litouwen 17 290 Luxemburg 110 216 Malta 47 90 Nederland 612 1.295 Oostenrijk X X Polen X X Portugal 299 1.075 Roemenië 45 589 Slovenië 35 164 Slowakije X 16 Spanje 144 742 Tsjechië X 12 Zweden 228 X Liechtenstein X 10 Norway 812 533 Zwitserland 649 344 Totaal 6.896 13.973 Bron: EC Relocation and Resettlement - State of Play 50
Figuur B.21: Hervestiging volgens het European Resettlement Scheme (stand 9 juni 2017) Total resettled under the 20 July scheme, including under the 1:1 mechanism with Turkey Total resettled under the 1:1 mechanism with Turkey (since 4 April 2016) België 892 311 Denemarken 481 x Duitsland 1600 2270 Estland 20 20 Finland 293 504 Frankrijk 1664 803 Ierland 520 x IJsland 50 x Italië 1006 257 Letland 10 10 Liechtenstein 20 x Litouwen 25 25 Luxemburg x 98 Nederland 1000 1411 Noorwegen 3416 x Oostenrijk 1730 57 Portugal 12 12 Spanje 418 186 Tsjechië 52 x Verenigd Koninkrijk 2200 x Zweden 491 279 Zwitserland 519 x Totaal 16419 6243 Bron: EC Relocation and Resettlement - State of Play 51
Hervestigde vluchtelingen Figuur B.22: Hervestigde vluchtelingen in Europa naar lidstaat 2014 2015 2016 EU28 6.550 8.155 14.205 België 35 275 450 Denemarken 370 450 310 Duitsland 280 510 1.240 Estland 0 0 10 Finland 1.090 1.005 945 Frankrijk 450 620 1.420 Hongarije 10 5 5 Ierland 95 175 355 Italië 0 95 1.045 Letland 0 0 5 Litouwen 0 5 25 Luxemburg 30 45 50 Nederland 790 450 695 Oostenrijk 390 760 200 Portugal 15 40 0 Roemenië 40 0 0 Spanje 125 0 375 VK 785 1.865 5.180 Zweden 2.045 1.850 1.890 Liechtenstein 5 20 0 Noorwegen 1.285 2.375 3.290 IJsland 10 15 55 Zwitserland 0 610 620 Totaal 7.850 11.175 18.175 Bron: Eurostat 52
Figuur B.23: Hervestigde vluchtelingen in EU28 naar belangrijkste nationaliteiten (2016) Totaal 14.205 Syrië 11.220 DR Congo 845 Eritrea 395 Somalië 390 Ethiopië 265 Irak 250 Soedan 195 Staatloos 160 Afghanistan 155 Overig 330 Bron: Eurostat 53
C. VLUCHTELINGEN WERELDWIJD Nooit eerder zoveel mensen op de vlucht De VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR becijferde dat eind 2016 65,6 miljoen mensen op de vlucht waren. Nooit eerder waren er wereldwijd zo veel mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. Eind 2015 - het vorige recordjaar - waren dat er 65,3 miljoen. 65,6 miljoen mensen op de vlucht: wie worden meegeteld? 17,2 miljoen vluchtelingen onder UNHCR-mandaat (zij krijgen bescherming en hulp van de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR). Daaronder vallen ook 654.075 'people in refugee-like situations'. 7 5,3 miljoen Palestijnse vluchtelingen die onder het mandaat van UNRWA vallen. Deze groep wordt verder niet meegeteld in de cijfers over vluchtelingen. 40,3 miljoen ontheemden - een vluchteling binnen de eigen landsgrenzen. 2,8 miljoen asielzoekers die in afwachting zijn van een beslissing op hun asielverzoek. 17,2 miljoen vluchtelingen: wie tellen we wel en niet mee? In de cijfers van Vluchtelingen wereldwijd worden 'people in refugee-like situations' wél en Palestijnse vluchtelingen onder mandaat van UNRWA niet meegeteld. Dit is gelijk aan de telwijze van de UNHCR. Bijna 5 miljoen Syriërs zijn hun land ontvlucht Inmiddels zijn 5,5 miljoen Syriërs hun land ontvlucht. 90% daarvan (bijna 5 miljoen mensen) wordt opgevangen in buurlanden Turkije, Libanon, Jordanië en Irak. Nog 6,3 miljoen mensen zijn ontheemd, ofwel op de vlucht in eigen land. Opvang vluchtelingen vooral in ontwikkelingslanden 80% van de vluchtelingen wereldwijd wordt in de eigen regio opgevangen, meestal een buurland. 84% wordt opgevangen in een ontwikkelingsland. Het gaat om bijna 14,5 miljoen van de 17,2 miljoen vluchtelingen. Bron: UNHCR Global Trends 2016 7 The United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East 54
Vluchtelingen wereldwijd Figuur C.1 Aantal vluchtelingen aan het eind van elk jaar Bron: UNHCR Figuur C.2: Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst en opvang (absoluut en relatief, eind 2016) 2016 Herkomst Opvang Afrika 6.165.089 35,9% 5.531.693 32,2% Azië 10.000.250 58,2% 8.608.597 50,1% Europa 412.142 2,4% 2.300.833 13,4% Latijns-Amerika 420.783 2,4% 322.403 1,9% Noord-Amerika 394 0,0% 370.291 2,2% Oceanië 1.361 0,0% 53.671 0,3% Staatloos/overig 187.469 1,1% 0,0% Total 17.187.488 100,0% 17.187.488 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Inclusief 654.075 people in refugee-like situations in 2016 55
Figuur C.3: Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst en opvang (2016) Bron: UNHCR Global Trends 2016 Figuur C.4: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 herkomstlanden, stand eind van het jaar 2014 2015 2016 1 Syrië 3.883.585 1 Syrië 4.872.585 1 Syrië 5.524.377 2 Afghanistan 2.593.368 2 Afghanistan 2.666.254 2 Afghanistan 2.501.445 3 Somalië 1.106.068 3 Somalië 1.123.052 3 Zuid-Soedan 1.436.719 4 Soedan 665.954 4 Zuid-Soedan 778.697 4 Somalië 1.012.323 5 Zuid-Soedan 616.210 5 Soedan 628.770 5 Soedan 650.640 6 DR Congo 516.770 6 DR Congo 541.499 6 DR Congo 537.473 7 Myanmar 479.001 7 CAR* 471.104 7 CAR* 490.892 8 CAR* 412.041 8 Myanmar 451.807 8 Eritrea 490.289 9 Irak 369.904 9 Eritrea 411.342 9 Burundi 459.430 10 Eritrea 363.077 10 Colombia 340.240 10 Vietnam 408.085 Overig 3.374.116 Overig 3.836.077 Overig 3.675.815 Totaal 14.380.094 Totaal 16.121.427 Totaal 17.187.488 Bron: UNHCR Global Trends 2016 Inclusief 654.075 people in refugee-like situations in 2016 56
Figuur C.5: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 herkomstlanden, stand eind van het jaar 2014 2015 2016 1 Syrië 27,0% 1 Syrië 30,2% 1 Syrië 32,1% 2 Afghanistan 18,0% 2 Afghanistan 16,5% 2 Afghanistan 14,6% 3 Somalië 7,7% 3 Somalië 7,0% 3 Zuid-Soedan 8,4% 4 Soedan 4,6% 4 Zuid-Soedan 4,8% 4 Somalië 5,9% 5 Zuid-Soedan 4,3% 5 Soedan 3,9% 5 Soedan 3,8% 6 DR Congo 3,6% 6 DR Congo 3,4% 6 DR Congo 3,1% 7 Myanmar 3,3% 7 CAR* 2,9% 7 CAR* 2,9% 8 CAR* 2,9% 8 Myanmar 2,8% 8 Eritrea 2,9% 9 Irak 2,6% 9 Eritrea 2,6% 9 Burundi 2,7% 10 Eritrea 2,5% 10 Colombia 2,1% 10 Vietnam 2,4% Overig 23,5% Overig 23,8% Overig 21,4% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Inclusief 654.075 people in refugee-like situations in 2016 57
Figuur C.6: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 6 herkomstlanden, stand eind van het jaar Bron: UNHCR Global Trends 2016 58
8 Figuur C.7: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 opvanglanden en Nederland 2014 2015 2016 1 Turkije 1.587.374 1 Turkije 2.541.352 1 Turkije 2.869.421 2 Pakistan 1.505.525 2 Pakistan 1.561.162 2 Pakistan 1.352.560 3 Libanon 1.154.040 3 Libanon 1.070.854 3 Libanon 1.012.969 4 Iran 982.027 4 Iran 979.437 4 Iran 979.435 5 Ethiopië 659.524 5 Ethiopië 736.086 5 Oeganda 940.835 6 Jordanië 654.141 6 Jordanië 664.118 6 Ethiopië 791.631 7 Kenia 551.352 7 Kenya 553.912 7 Jordanië 685.197 8 Tsjaad 452.897 8 Oeganda 477.187 8 Duitsland 669.482 9 Oeganda 385.513 9 DR Congo 383.095 9 DR Congo 451.956 10 China 301.052 10 Tsjaad 369.540 10 Kenya 451.099 Nederland 82.494 Nederland 88.536 Nederland 101.744 Overig 6.064.155 Overig 6.696.148 Overig 6.881.159 Totaal 14.380.094 Totaal 16.121.427 Totaal 17.187.488 Bron: UNHCR Global Trends 2016 Figuur C.8: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 opvanglanden en Nederland (procentueel) 2014 2015 2016 1 Turkije 11,0% 1 Turkije 15,8% 1 Turkije 16,7% 2 Pakistan 10,5% 2 Pakistan 9,7% 2 Pakistan 7,9% 3 Libanon 8,0% 3 Libanon 6,6% 3 Libanon 5,9% 4 Iran 6,8% 4 Iran 6,1% 4 Iran 5,7% 5 Ethiopië 4,6% 5 Ethiopië 4,6% 5 Oeganda 5,5% 6 Jordanië 4,5% 6 Jordanië 4,1% 6 Ethiopië 4,6% 7 Kenia 3,8% 7 Kenya 3,4% 7 Jordanië 4,0% 8 Tsjaad 3,1% 8 Oeganda 3,0% 8 Duitsland 3,9% 9 Oeganda 2,7% 9 DR Congo 2,4% 9 DR Congo 2,6% 10 China 2,1% 10 Tsjaad 2,3% 10 Kenya 2,6% Nederland 0,6% Nederland 0,5% Nederland 0,6% Overig 42,2% Overig 41,5% Overig 40,0% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 8 Wie door de UNHCR worden meegeteld als vluchteling staat op p. 2. 59
Figuur C.9: Aantal vluchtelingen wereldwijd naar land van opvang (2016) Bron: UNHCR Global Trends 2016 60
Asielzoekers wereldwijd Asielzoekers Bij grote vluchtelingenstromen is het in de praktijk vrijwel onmogelijk om iedereen individueel te beoordelen. Het is dan meestal duidelijk dat er goede redenen waren om te vluchten. Zoals nu het geval is in Syrië. Deze vluchtelingen worden prima facie vluchtelingen genoemd. Niet alle landen hebben een asielsysteem om te beoordelen of iemand wel of niet een vluchteling is. In Europa wordt wel elke aanvraag in een asielprocedure beoordeeld. Geen asielaanvragen maar asielzoekers in afwachting van beslissing In de cijfers over asielzoekers wereldwijd gaat het om asielzoekers die in afwachting zijn van een beslissing op hun asielaanvraag. En niet om het aantal asielaanvragen in een heel jaar, zoals bij de cijfers over Nederland en Europa. UNHCR De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR is wereldwijd de belangrijkste organisatie die zich bezighoudt met de bescherming van vluchtelingen. Het hoofddoel van de UNHCR is het waarborgen van de rechten en het welzijn van vluchtelingen. Groepen waarvoor UNHCR zich inzet zijn vluchtelingen, asielzoekers, ontheemden, personen die zijn teruggekeerd en staatlozen. Definities van deze groepen zijn te vinden op www.unhcr.org. Figuur C.10: Asielzoekers naar werelddeel van herkomst (eind 2016) Herkomst Opvang Afrika 704.349 24,9% 537.609 19,0% Azië 1.321.356 46,7% 456.116 16,1% Europa 132.908 4,7% 1.147.920 40,6% Latijns-Amerika 321.343 11,4% 88.056 3,1% Noord-Amerika 357 0,0% 566.584 20,0% Oceanië 987 0,0% 30.223 1,1% Staatloos/onbekend 345.208 8,5% Totaal 2.826.508 100,0% 2.826.508 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag 61
Figuur C.11: Asielzoekers naar werelddeel van herkomst en opvang (eind 2016) Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag Figuur C.12: Asielzoekers wereldwijd naar land van herkomst 2014 2015 2016 Onbekend 455.863 25,4% Onbekend 1.035.169 32,1% Afghanistan 368.957 13,1% Irak 103.733 5,8% Afghanistan 258.892 8,0% Irak 278.329 9,8% Afghanistan 85.418 4,8% Syrië 245.844 7,6% Onbekend 228.434 8,1% Syrië 79.670 4,4% Irak 237.166 7,4% Syrië 184.218 6,5% DR Congo 67.363 3,8% Ethiopië 77.924 2,4% Iran 87.491 3,1% Ethiopië 61.393 3,4% DR Congo 76.418 2,4% DR Congo 82.572 2,9% Eritrea 53.662 3,0% Pakistan 64.085 2,0% Ethiopië 78.054 2,8% Myanmar 51.347 2,9% Eritrea 63.446 2,0% China 72.144 2,6% Somalië 49.076 2,7% Myanmar 60.659 1,9% Pakistan 67.748 2,4% China 47.337 2,6% China 57.705 1,8% Nigeria 66.357 2,3% Overig 741.448 41,3% Overig 1.042.633 32,4% Overig 1.312.204 46,4% Totaal 1.796.310 100,0% Totaal 3.219.941 100,0% Totaal 2.826.508 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag aan het eind van het jaar 62
Figuur C.13: Asielzoekers wereldwijd naar land van opvang 2014 2015 2016 Zuid-Afrika 463.940 25,8% Zuid-Afrika 1.096.063 34,0% Duitsland 587.346 20,8% Duitsland 226.191 12,6% Duitsland 420.625 13,1% VS 542.649 19,2% VS 187.826 10,5% VS 286.168 8,9% Turkije 245.955 8,7% Turkije 106.378 5,9% Turkije 212.408 6,6% Zuid-Afrika 218.299 7,7% Zweden 56.784 3,2% Zweden 157.046 4,9% Italië 99.921 3,5% Frankrijk 55.862 3,1% Oostenrijk 80.075 2,5% Zweden 83.103 2,9% Maleisië 51.240 2,9% Frankrijk 63.057 2,0% Oostenrijk 76.409 2,7% Italië 45.749 2,5% Maleisië 60.415 1,9% Frankrijk 62.771 2,2% VK 36.383 2,0% Italië 60.156 1,9% Maleisië 56.311 2,0% Oeganda 35.475 2,0% VK 45.870 1,4% Egypte 49.877 1,8% Overig 530.482 29,5% Overig 738.058 22,9% Overig 803.867 28,4% Totaal 1.796.310 100,0% Totaal 3.219.941 100,0% Total 2.826.508 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag aan het eind van het jaar Figuur C.14: Asielzoekers wereldwijd naar land van opvang Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag aan het eind van het jaar 63