Activiteiten De Verlichting/Floris van Delft 2014 2015 2016 Introductie Dit is het eerste jaarverslag van De Verlichting /Floris van Delft. En eigenlijk is het een jarenverslag, want we beginnen in 2014 bij de oprichting van de stichting en we gaan door tot en met 2016. Dit is een verslag van het ontstaan van De Verlichting en de eerste voorstellingen. De oprichting 2014 Floris en Valentijn kennen elkaar al van de regieopleiding. Ze vinden elkaar in eerste instantie via hun liefde voor koken en eten en worden vrienden. Valentijn zit een paar jaar hoger dan Floris en vertrekt na zijn afstuderen naar het Noord Nederlands Toneel om als directie-assistent te gaan werken. De zakelijke kant van theater trekt hem meer dan zelf regisseren. In 2004 volgt Floris hem naar het NNT, maar hij als regisseur. In de jaren daarna werken ze samen onder de artistieke leiding van Koos Terpstra. Beide ontwikkelen ze zich als aankomend zakelijk leider en als regisseur voor voorstellingen in de kleine en grote zaal en op locatie. Bij een aantal van zijn projecten werkt Floris met Sjoerd Wagenaar, die in die tijd de PeerGrouP opricht. Een locatietheatergezelschap met een basis op het Drentse platteland. Net als bij de stap naar het NNT gaat Valentijn als eerste naar de PeerGrouP. Nu als zakelijk leider. En Floris volgt wederom. Bij de PeerGrouP werken ze samen aan talloze voorstellingen en projecten. Floris maakt voorstellingen, maar ontwikkelt samen met Sjoerd Wagenaar en Riet Mellink ook De Afleiding, een serie workshops over het gebruiken van een locatie als startpunt voor de inhoud van een voorstelling. Na ruim zes jaar neemt Floris deze keer als eerste afscheid van de PeerGrouP om ruimte te maken voor nieuwe ontwikkelingen. Valentijn blijft nog even, maar ze beginnen samen al wel plannen te maken om een nieuw gezelschap op te richten. Een gezelschap dat werkt vanuit hun gedeelde fascinatie voor wetenschap, onderzoek en de maatschappij. Begin november 2014 tekenen ze bij de notaris in het Drentse Gieten de oprichtingsakte van Stichting De Verlichting. Lekker Belangrijk 2015 Om gelijk iets te kunnen doen vanuit De Verlichting vragen ze bij het snelloket van het AFK een kleine subsidie aan voor de kindervoorstelling Lekker belangrijk. Startpunt voor de voorstelling is de vraag of er buitenaards leven is en de vergelijking van Drake, die gebruikt wordt om te berekenen wat de kans is dat wij radiocontact zouden kunnen hebben met dat buitenaards leven. Deze vraag, de oneindigheid van het heelal en onze minieme plek daarin brengt ons als snel op het thema eenzaamheid. Samen met acteur Yorick Zwart, geluidsontwerper Léon Spek en vormgever Liesje Knöbel ontwikkelen we een script en vervolgens een eerste versie van de voorstelling. Die spelen we voor vrij publiek en klassen in De Krakeling, De Toneelschuur, Schouwburg Amstelveen,
Maaspodium, Oostblok en De Meervaart. In het totaal komen een krappe vierhonderd kinderen de voorstelling zien. Tijdens het spelen merken we dat we de aanduiding 8+ ook nog iets naar beneden kunnen halen naar 6+. De wat jongere kinderen reageren namelijk ook heel goed op het magische aspect van het heelal en de wereld van de sterren en planeten. De wat oudere kinderen willen meer weten hoe het zit. Toen wij van Rotterdam vertrokken 2015 Dit moet een voorstelling worden over de toekomst van de Rotterdamse haven en over de vraag hoeveel invloed we hebben op onze eigen toekomst. Floris heeft al vaker bij Maas theater en dansvoorstellingen voor jongeren gemaakt. Maar met De Verlichting willen we meer het onderzoek in. Vanuit het Fonds Cultuurparticipatie krijgen we de gelegenheid om een contextprogramma te organiseren vooraf aan de voorstelling. Met tien jongeren uit Delfshaven doen we een aantal werksessies waarin zij hun vragen voor de toekomst formuleren, maar ook interviewtraining krijgen en uiteindelijk allemaal iemand die met de haven te maken heeft interviewen. Van al die interviews wordt door een professionele journalist een audioverslag gemaakt. Dat audioverslag is de start van de voorstelling. Bij het Maaspodium in Delfshaven krijgen alle bezoekers een koptelefoon en wandelen ze al luisterend naar een kade langs de Schie. Daar gaan ze aan boord van de Breeveertien, een oude pakketboot met een tribune op het achterdek. Het schip begint te varen en de voorstelling begint. De vaarroute is zes kilometer en gedurende die hele route lopen de acteurs al spelend mee op de kades, soms in het water en soms op een klein bootje ernaast. Een vluchteling, een visionair van het Havenbedrijf, een dochter van een havenbaron, een oude kapitein en een agente van de Havenpolitie vertellen, komen elkaar tegen en rennen soms letterlijk om het bij te kunnen houden. Het schip is als het ware de tijd die genadeloos doorgaat. Stilstaan is geen optie. De vijf acteurs en vijf stagiaires van de MBO Theaterschool in Rotterdam lopen, fietsen en zwemmen de hele route mee. Er is een enorme logistiek met fietsen en busjes achter de schermen om iedereen op tijd op de juiste plek te krijgen. En omdat we in de openbare ruimte spelen is de voorstelling elke keer anders. Soms grijpt het publiek in omdat ze niet doorhebben dat het maar een scène die gespeeld wordt, soms staat de politie ineens op de kade omdat iemand het vanachter de gordijnen het niet vertrouwt. Al die gebeurtenissen maken de voorstellingen uniek en houden de spelers maximaal scherp. Na de eerste twee try-outs zijn ineens de rest van de ruim dertig voorstellingen uitverkocht en besluiten we om een week langer door te spelen. Mensen vinden het een prachtige ervaring of het nu regent of de zon schijnt. Het publiek is een mix van jongeren, mensen uit de buurt, theaterliefhebbers en mensen die met de haven te maken hebben. Alle betrokken partijen zoals de Havenpolitie, de lokale scoutingclub (met hun motorboot) en de brug- en sluiswachters zijn heel betrokken. In de laatste voorstelling speelt zelfs de Havenpolitie mee met hun speedboot.
STRAF 2016 Het jaar 2016 begint met het project STRAF. Een project dat past in de lijn van Floris zijn werk. Na voorstellingen over de verharding van de rechtspraak en de re-integratie van exgedetineerden, richt hij nu zijn aandacht op hoe het er eigenlijk aan toe gaat achter die muren en poorten van de huidige, Nederlandse gevangenissen. Hoe geven we 'straf' vorm in deze tijd? Wat werkt voor de gestrafte en wat werkt voor de samenleving? STRAF wordt de eerste, grote locatievoorstelling van Floris van Delft/De Verlichting. Na een aantal, voornamelijk succesvolle, subsidieaanvragen kunnen we het project echt in de steigers gaan zetten. Als coproductiepartner hebben we Hacking Habitat, een grote moderne kunsttentoonstelling, die in het grootste gedeelte van de oude gevangenis Wolvenplein staat. Dit is de gedroomde locatie. Wolvenplein is de tot 2014 oudste nog werkende gevangenis, die gesloten wordt vanwege de huidige reorganisaties in het gevangeniswezen. Hier komt alles bij elkaar: geschiedenis, het veranderende beleid en de verhalen van de mensen die hier jarenlang gezeten of gewerkt hebben. Voor de cast zoeken we een combinatie van acteurs en ervaringsdeskundigen. Twee professionele acteurs, drie jonge spelers van DOX uit Utrecht, vier ex-gedetineerden, een vrouwelijke oud-bewaker, een jonge, vrouwelijke bewaker en een vrouw die verslaafden heeft begeleid in Wolvenplein. Een goede, diverse club mensen die allemaal werken vanuit hun of haar expertise. Sommige kunnen spelen en zingen, anderen hebben de verhalen en de kennis van het onderwerp. De uitwisseling is enorm. Na vijf weken repeteren hebben we vier uur theater. Het project bestaat uit twee gedeeltes: 1. Laat maar zitten: een twee uur durende ervaring waarin een groep van maximaal veertig bezoekers in een theatrale vorm meemaken wat het is om in de gevangenis te komen en te leven. Na ontvangst en visitatie worden de mensen allemaal op het bovenste cellenblok apart in een cel opgesloten. Af en toe komt er iemand bij hen de cel binnen voor een gesprek, om een verhaal te vertellen, of met een opdracht. Na het eten op cel wordt de groep naar beneden geleid waar ze deel worden van de voorstelling als 'ervaringsdeskundigen'.
2. Straffe bak: dit is de voorstelling over het leven en werk in de gevangenis. Na binnenkomst wordt het publiek opgesplitst in mannen en vrouwen en 'voor de eigen veiligheid' op tribunes in kooien geplaatst. De hele voorstelling is de vraag: wie zit er nu eigenlijk gevangen? Na een introductie worden de gedetineerden binnengeleid, waaronder ook de deelnemers van Laat maar zitten. Zij worden in een aparte kooi neergezet. De voorstelling volgt een aantal gedetineerden, bewakers en de directeur in hun poging om een zo goed mogelijk leven binnen de muren te realiseren. We spelen in een aantal weekenden in mei in het totaal tien keer voor een publiek van theaterliefhebbers, vrienden en bekenden en mensen uit het gevangeniswezen, verslavingszorg en de reclassering. In het totaal zien bijna zevenhonderd mensen de voorstelling. Lekker belangrijk op De Parade 2016 In de winter van 2015 maakten we een eerste versie van Lekker belangrijk, een voorstelling over eenzaamheid en het heelal voor aardbewoners vanaf 6 jaar. Dit jaar hebben we de kans om in het kinderprogramma van Festival De Parade te spelen. Daarvoor moeten we de voorstelling in korten van 50 minuten naar een half uur en we besluiten om Anne Rats de rol van Lucky te laten spelen (in plaats van Yorick Zwart). Zij heeft meer ervaring met het spelen voor kleine kinderen en de rol wordt minder stereotiep als het een meisje is dat op haar kamer naar de sterren zit te kijken. De voorstelling doet het goed op De Parade. Ruim zevenhonderd kinderen en hun ouders zien de voorstelling. Af en toe is het bloedheet in de tent en is Anne kletsnat van het zweet. Maar elke keer als aan het einde de Niet Aardse Stuwkracht Aandrijver met een boodschap voor het buitenaards leven afgeschoten wordt, zitten de kinderen ademloos te kijken. Anne en Yorick zijn inmiddels in Schiedam een eigen gezelschap begonnen, De Stokerij. We spreken af dat we Lekker belangrijk als een coproductie bewaren. De voorstelling was ooit al ontworpen om in een personenauto te passen. Het decor en alle rekwisieten passen daarom makkelijk in een opslag bij iemand thuis. In 2017 zal de voorstelling weer gespeeld gaan worden. Dan waarschijnlijk weer in een langere versie. Erik Vos Prijs In september krijgt Floris de Erik Vos Prijs. Deze prijs wordt normaal toegekend aan aanstormend regietalent, maar de jury besloot dit jaar om er een oeuvreprijs van te maken. Na de laatste voorstelling in regie van Erik Vos krijgt Floris uit de handen van de grootmeester zelf de prijs. De prijs komt op een goed moment. Half augustus hebben we gehoord dat we wel positief beoordeeld waren door het Fonds Podiumkunsten, maar dat we onder de zaaglijn terecht zijn gekomen. Dus geen subsidie voor de komende vier jaar. De Erik Vos Prijs levert geen subsidie op, maar is wel een mooie blijk van waardering. Een aantal quotes uit het juryrapport: De grootste kracht van Van Delft is dat hij op geen enkele manier cynisch of vooringenomen staat ten opzichte van de wereld om hem heen. Waar vele kunstenaars lijken te verkrampen
in hun verhouding met het onrecht en de tegenspraken in onze samenleving, zijn die voor Floris van Delft juist de natuurlijke bronnen voor zijn theater. Open en zonder terughoudendheid maakt hij theater over de wezenlijke thema's van deze tijd. Met deze Erik Vos Prijs wordt een makerschap onderscheiden, dat zich niet zoveel gelegen laat liggen aan de kleine kringen van het theater en des te meer aan de grote wereld daarbuiten. Een regisseur die geëngageerd, warmbloedig en oprecht het theater niet als doel ziet, maar als een uniek middel om bij te dragen aan de versterking en verfijning van het sociaal weefsel in stad en land, terwijl hij ondertussen vele snaren bij het publiek weet te raken. STRAF voor Dienst Justitiële Inrichtingen 2016 In december spelen we op het congres Koers & Kansen voor de sanctieuitvoering nog twee keer de voorstelling uit het project STRAF. In De Fabrique bij Maarssen spelen we in een goed industrieel stuk van de oude fabriek een verkorte versie (50 minuten). Het publiek bestaat deze keer alleen maar uit mensen van DJI, de reclassering, hulporganisaties. Spannend, want hebben we nog iets nieuws te vertellen aan mensen die dag in dag uit met deze materie bezig zijn? Het is goed om iedereen weer bij elkaar te hebben en te zien dat iedereen zich ontwikkelt. Melvin is gaan fotograferen. Mellinger maakt muziek. Reynaldo heeft een boek geschreven. In drie repetities is de voorstelling weer op volle sterkte. Nu we niet meer aan elkaar hoeven te wennen gaat het heel snel en soepel. De reacties op de voorstelling zijn bijzonder. Een aantal toeschouwers zijn duidelijk ontroerd. We houden beide keren een kort nagesprek. Er wordt gezegd dat het zo goed is om weer te zien waar het eigenlijk over gaat, namelijk mensen. In het dagelijkse werk verdwijnt dat besef soms tussen alle regelgeving en overleggen. Het is mooi dat theater dat menselijke perspectief weer terug kan brengen.
Alsnog subsidie In november blijkt dat de lobby voor meer geld voor cultuur die door verschillende gezelschappen en het NAPK is gevoerd ook echt succesvol is. Het dringt bij ons pas langzaam door dat dat betekent dat wij, als gezelschap op de 'B-lijst', ook voor een jaar geld zullen gaan krijgen. We hadden ons al ingesteld op een andere manier van werken. Op 23 december valt de brief met de beschikking van het Fonds Podiumkunsten bij Floris door de bus. We hebben officieel subsidie voor 2017! Weliswaar met alle verplichtingen (speelbeurten en Eigen Inkomsten Quotum) die we zouden hebben als we voor vier jaar geld hadden gekregen, maar het biedt ons allerlei mogelijkheden. Contextprogramma's, podcasts, eigen pr en natuurlijk een heel eigen voorstelling.