Analyse geïntegreerd jaardocument mbo 2013

ONDERZOEK IN OPDRACHT VAN MBO RAAD Analyse geïntegreerd jaardocument mbo 2013 UITGEVOERD DOOR ZB&2B Advisory & Research Zosja Berdowski Jos de Jonge

2

CONTENTS Inleiding 4 Context en aanleiding 4 Doel en onderzoeksvragen 5 Oordeel verplichte onderdelen 7 Verplichte onderdelen van het geïntegreerde jaarverslag 7 Oordeel MBO totaal 9 Inleiding 9 Totaaloordeel MBO 9 Resultaten per onderdeel 11 1. De basisgegevens 11 2. De horizontale verantwoording 11 3. De verticale verantwoording 12 4. De strategie 13 5. Het onderwijs 14 6. Het personeel 14 7. Financiën 15 8. Overige verplichte informatie 15 9. De jaarrekening 17 10. De resultatenbox 17 11. Gebruikersvriendelijkheid 18 Bijlage: analysekader 19 3

INLEIDING CONTEXT EN AANLEIDING Sinds het verslagjaar 2008 leggen bve-instellingen verantwoording af over de omgang met de branchecode in het geïntegreerd jaardocument (GJ). In het GJ legt de instelling verantwoording af over het door haar gevoerde beleid op basis van een set van indicatoren. Het jaardocument legt geen beperking aan de instelling op, maar nodigt de instelling uit om zich op transparante en onderling vergelijkbare wijze aan de overheid en aan alle overige stakeholders te verantwoorden. In het verslagjaar 2009 is beoordeeld in hoeverre de instellingen gevolg hebben gegeven aan de richtlijnen rond het GJ. Gebleken is dat er diverse definities over bijvoorbeeld onderwijsprestaties in omloop waren, waardoor de onderlinge vergelijkbaarheid in het gedrang komt. Vanaf het verslagjaar 2010 zijn er afspraken gemaakt om een aantal zaken in het GJ te uniformeren door het systematisch opnemen van indicatorscores. Naast de verklaring van het bevoegd gezag met betrekking tot het voldoen van de opleidingen aan de wettelijke vereisten, gaat het om helder gedefinieerde indicatoren die betrekking hebben op: Diploma- en jaarresultaat Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters De tevredenheid van studenten Standaard personele en financiële gegevens Informatie met betrekking tot specifieke regelingen Informatie over (eventuele) zwakke opleidingen en examens. In 2011 en 2012 is onderzocht in hoeverre de mbo-instellingen in hun jaarverslagen hebben voldaan aan deze nieuwe afspraken. De resultaten hiervan zijn gepresenteerd aan de MBO instellingen. Omdat de instellingen tot dusver elk jaar grote verbeteringen hebben aangebracht aan de kwaliteit van hun GJ s vindt de MBO raad het belangrijk om deze opgaande lijn vast te houden. Immers: hoe beter de instellingen zichzelf profileren in hun GJ s, hoe waardevoller het document wordt in het kader van de horizontale verantwoording. De MBO Raad heeft gevraagd om ook voor het verslagjaar 2013 soortgelijke analyses uit te voeren. Dit verslag bevat de neerslag van deze analyses. 4

DOEL EN ONDERZOEKSVRAGEN Het doel van het onderzoek is zicht houden op de kwaliteit van de Geïntegreerde jaarverslagen in het mbo. Daaruit vloeien de volgende onderzoeksvragen voort: 1. Wat is de kwaliteit van de Geïntegreerde Jaarverslagen 2013? a. Per mbo-instelling b. Over het geheel van het mbo 2. Wat zijn de ontwikkelingen in de kwaliteit van de Geïntegreerde Jaarverslagen in vergelijking met eerdere metingen? Centraal staat het begrip kwaliteit. Dit werken we uit in een beoordelingskader, dat omwille van vergelijkbaarheid zoveel mogelijk aansluit bij het kader dat in vorige metingen is gebruikt. In de vorige metingen is een beoordelingskader gebruikt en intern getoetst (door onafhankelijke scores van beoordelaars met elkaar te vergelijken). Dit beoordelingskader is in de vorige metingen ontleend aan: De beoordelingscriteria uit 2009 De Richtlijn jaarverslag Onderwijs De richtlijnen over de Resultatenbox Relevante afspraken/ adviezen van de MBO Raad, de AOC Raad en de Inspectie van het Onderwijs De normen zijn geclusterd rond de volgende thema s: 1. De basisinformatie 2. De horizontale verantwoording 3. De verticale verantwoording 4. De strategie 5. Het onderwijs 6. Het personeel 7. Financiën 8. Overige verplichte informatie 9. De jaarrekening 10. De resultatenbox 11. Gebruikersvriendelijkheid 5

Het beoordelingskader is zoveel mogelijk gelijk houden aan het beoordelingskader van de vorige metingen. Het kan echter noodzakelijk zijn om het kader aan te passen, bijvoorbeeld als de regelgeving rond de geïntegreerde jaarverslagen is gewijzigd of wanneer er binnen de sector nieuwe bindende afspraken zijn gemaakt. Voor het verslagjaar 2013 betreft dat de continuïteitsparagraaf, waarover de sector nieuwe richtlijnen heeft opgesteld. Onder het onderwerp toekomst is de verwerking van deze paragraaf in de GJ s beoordeeld. In de bijlage van dit rapport is het gehanteerde beoordelingskader opgenomen. 6

OORDEEL VERPLICHTE ONDERDELEN Op basis van de regelgeving rond het Jaarverslag Onderwijs zijn de instellingen voor MBO verplicht gesteld om specifieke informatie op te nemen in hun jaarrekeningen en jaarverslagen. Deze verplichte onderdelen hebben betrekking op het geïntegreerde jaarverslag, de jaarrekening en de resultatenbox. Voor elk van deze drie thema s is beoordeeld in welke mate de instellingen volledig, gedeeltelijk of in onvoldoende mate voldoen aan de informatieverplichtingen. Bij de score volledig is 90% of meer van de criteria volledig opgevolgd. De score onvoldoende is gegeven wanneer 75% of minder van de criteria volledig is opgevolgd. De score gedeeltelijk zit tussen deze twee uitersten in. VERPLICHTE ONDERDELEN VAN HET GEÏNTEGREERDE JAARVERSLAG Twee op de drie instellingen voldoet volledig aan de eisen rond de verplichte onderdelen van het geïntegreerde jaarverslag. Een derde deel van de instellingen voldoet hier gedeeltelijk aan. Een enkeling heeft in onvoldoende mate gehoor gegeven aan de verplichte onderdelen van het GJ. 7

VERPLICHTE ONDERDELEN VAN DE JAARREKENING De verplichte informatielevering in de jaarrekeningen is net als de vorige jaren beter nageleefd dan de verplichtingen rond het geïntegreerde jaarverslag. De overgrote meerderheid van de instellingen (>90%) heeft de verplichte informatielevering is in zijn geheel. Een klein deel van de instellingen (5%) heeft gedeeltelijk aan de verplichte informatie in de jaarrekeningen voldaan en bij één instelling was dat onvoldoende. VERPLICHTE ONDERDELEN VAN DE RESULTATENBOX. Aan de informatieverplichtingen resultatenbox is het minst goed voldaan. Ongeveer 40% van de instellingen heeft hier volledig aan voldaan. Eveneens 40% van de instellingen voldeed gedeeltelijk aan deze eisen en 20% deed dit in onvoldoende mate. 8

OORDEEL MBO TOTAAL INLEIDING In dit hoofdstuk wordt eerst een vergelijking gemaakt van het gehele MBO voor de jaren 2009-2013. Deze vergelijking heeft alleen betrekking op de elementen die in alle drie de jaren zijn beoordeeld. Het aantal beoordeelde elementen is in 2010-2013 namelijk groter dan in 2009. Daarna volgt een vergelijking op onderdelen voor de jaren 2010-2013. Deze jaren bevatten exact hetzelfde aantal beoordeelde elementen. TOTAALOORDEEL MBO Van de beoordeelde elementen in de jaarverslagen van 2013 voldoet 89% aan de daartoe opgestelde normen. In 2012 en 2010 was dat 84% en 75%. In 2009 was dat nog 62%. De vooruitgang die in 2010 is ingezet zet zich ook in 2013 verder door. De verschillen tussen ROC s, vakscholen en AOC s worden steeds kleiner. 9

GEMIDDELDE SCORES PER ONDERDEEL IN 2009-2013 In de volgende figuur zijn voor elk van de onderzochte onderdelen de gemiddelde scores per jaar gegeven. In de figuur wordt duidelijk dat voor de derde maal op rij vooruitgang is geboekt op alle onderdelen. In 2013 is de meeste voortgang geboekt op de onderdelen horizontale verantwoording, verticale verantwoording en strategie. In eerdere jaren waren het vooral de onderdelen personeel en onderwijs die verbeterden. Op het terrein van de jaarrekening, en de basisinformatie valt nog weinig te verbeteren. De meeste instellingen hebben alle beoordeelde criteria goed en volledig in het GJ opgenomen. 10

RESULTATEN PER ONDERDEEL In dit hoofdstuk komen de afzonderlijke scores per onderdeel aan bod. Achtereenvolgens besteden wij aandacht aan: de basisinformatie, de horizontale verantwoording, de verticale verantwoording, de overige verplichte onderwerpen, de strategie, het onderwijs, het personeel, de financiën, de jaarrekening, de resultatenbox en de gebruikersvriendelijkheid. De scores zijn weergegeven op een schaal die varieert van 0% (de informatie is afwezig of onvoldoende) tot 100% ( de informatie over het beoordeelde onderwerp is volledig ofwel voor 100% aanwezig). 1. DE BASISGEGEVENS Tot de basisinformatie van het GJ zijn de volgende onderdelen gerekend: het voorwoord, de beschrijving van het profiel en de kernactiviteiten van de instelling, de samenvat-tende basisgegevens en kengetallen over meerdere jaren, contactgegevens en website. De plaatsing van de basisinformatie moet zodanig zijn dat elke lezer die snel kan vinden. Evenals vorige jaren zijn de basisgegevens goed vertegenwoordigd in de geïntegreerde jaarverslagen. Rond 97% van de beoordeelde informatie was volledig. In 2012 was dat 95%. In 2010 was dat nog 90% en het jaar daarvoor 77%. Veel elementen rond de basisinformatie zijn volledig op orde. criterium vak AOC ROC totaal A1 Jaarverslag: De basisgegevens 94% 97% 98% 97% 1 Voorwoord 91% 100% 100% 98% 2 Profiel / kernactiviteiten 95% 100% 99% 98% 3 Basisgegevens 95% 100% 98% 98% 4 Kerngetallen meerdere jaren 100% 77% 99% 95% 5 NAW en Contactgegevens 95% 100% 98% 98% 6 E-mailadres en website 91% 100% 95% 95% 7 Plaatsing basisinformatie 91% 100% 99% 98% 2. DE HORIZONTALE VERANTWOORDING Bij de horizontale verantwoording staan de stakeholders centraal. Bij de beoordeling van de GJ s is gelet op de vraag of is vermeld welke stakeholders er precies zijn, hoe zij worden geïnformeerd en op welke wijze signalen vanuit de stakeholders terecht kunnen komen bij het bestuur en de raad van toezicht. Van voornoemde elementen is de informatievoorziening het best weergegeven in de GJ s. De wijze waarop signalen vanuit de verschillende stakeholders binnenkomen bij de instellingen komt steeds beter uit de verf. Er zijn meer en meer stakeholders die een eigen deel van het GJ verzorgen. 11

De gemiddelde score op het terrein van de horizontale verantwoording is 85% voor alle MBO instellingen samen. De score van de AOC s ligt iets onder dit gemiddelde en die van vakscholen ligt op dit gemiddelde. Sinds 2012 is de verslaggeving rond de horizontale verantwoording verbeterd van 75% naar 85%. In 2010 lag de gemiddelde score voor de horizontale verantwoording nog op 64% conform de norm en in 2009 is was deze score nog lager (60% conform de norm). criterium vak AOC ROC totaal A3 Jaarverslag: Horizontale verantwoording 88% 80% 85% 85% 1 Stakeholders 77% 86% 86% 85% 2 Uitnodiging reactie 82% 59% 61% 65% 3 Leeswijzer 77% 50% 64% 64% 4 Verslag hoe horizontale verantwoording 77% 86% 90% 87% 5 Interne ontwikkelingen 100% 100% 100% 100% 6 Externe ontwikkelingen 100% 82% 99% 96% 7 Beschikbaarheid via website 95% 100% 100% 99% 8 Aanvullende info 95% 95% 91% 93% 9 Verschillen bestuurs- en vestigingsniveau 89% 59% 76% 75% 3. DE VERTICALE VERANTWOORDING Bij de verslaggeving over de verticale verantwoording gaat het om de weergave van de activiteiten die de verschillende verticale partijen in 2012 hebben verricht. In 2012 komt het niet meer voor dat de Raad van Toezicht en/of de Raad van Bestuur geen eigenstandig verslag heeft gedaan van het afgelopen boekjaar. In veel gevallen is ook duidelijk aangegeven bij welke partijen welke taken zijn belegd en op welke momenten in de jaarlijkse planning en controlcyclus er sprake is van overleg dan wel een andere vorm van taakuitoefening. De wijze waarop contacten onderhouden worden met het maatschappelijke veld en de ontwikkelingen daarbinnen krijgen een steeds prominentere rol in de GJ s. Meestal zijn de resultaten van de Inspectieonderzoeken vermeld, en meestal zijn de accountantsverklaringen toegevoegd. Hoe de communicatie tussen de relevante verticale partijen is geregeld komt soms aan bod. De continuïteitsparagraaf, waarin vanuit het huidige verslagjaar naar meerdere volgende jaren wordt gekeken komt zeer goed uit de verf. Dit jaar moesten de scholen deze paragraaf voor het eerst invullen en veruit de meeste hebben dat volgens de richtlijnen van de mbo-raad ook gedaan. De gemiddelde score op het terrein van de verticale verantwoording is evenals vorig jaar hoger dan die voor de horizontale verantwoording, namelijk 94% voor alle MBO instellingen samen. ROC s en AOC's scoren daar iets boven (85%) en vakinstellingen zitten daar iets onder (78%). De verticale verantwoording is sinds 2012 sterk verbeterd (lag toen op 85%). 12

criterium vak AOC ROC totaal A2 Jaarverslag: Verticale verantwoording 91% 89% 96% 94% 1 Verantwoordelijkheid 86% 86% 91% 90% 2 Organisatiestructuur 100% 95% 99% 98% 3 verslag RvT / governance 95% 95% 99% 98% 4 beloningen bestuur en RvT 100% 100% 99% 99% 5 Continuïteitsparagraaf 86% 73% 94% 89% 6 Juridische structuur 77% 86% 93% 89% 7 (Ov) Verplichte OCW-onderwerpen 82% 89% 90% 88% 7a toegang 77% 73% 78% 77% 7b klacht 91% 95% 96% 95% 7c kwaliteitszorg 86% 86% 94% 91% 7d verbonden partijen 86% 91% 94% 92% 7e politiek maatsch. actueel 91% 91% 96% 94% 7f ontslag uitkeringen 55% 65% 75% 70% 7g internationalisering 68% 95% 71% 75% 7h ontwikkelingen bestuur en toezicht 91% 95% 96% 95% 7i privaat - publiek 86% 91% 95% 92% 8 Treasuryverslag 82% 95% 96% 94% 9 Risico en beheer 77% 86% 96% 91% 10 Scheiding onderwijssoorten 90% 100% 92% 94% 4. DE STRATEGIE Tot de strategie van de instelling behoren het formuleren van een duidelijke visie en missie, een toelichting daarop, de samenhang van deze visie met externe ontwikkelingen, de waarden en de doelstellingen die de instelling daaruit afleidt, en een eerste blik op de haalbaarheid van deze doelen. De gemiddelde score voor het gehele mbo op dit terrein is 89%. criterium vak AOC ROC totaal A4 Jaarverslag: Strategie 87% 84% 90% 89% 1 Visie en missie 91% 95% 99% 97% 2 Relatie externe ontwikkelingen 86% 68% 86% 83% 3 Toelichting visie en missie 82% 86% 94% 90% 4 Waarden 100% 95% 93% 94% 5 Doelstellingen 77% 82% 85% 83% 6 Relatie visie / missie en doelen 82% 77% 88% 85% 7 Strategie 91% 77% 89% 87% 13

Vorig jaar was de gemiddelde score 82% voor de hele MBO-sector. In 2010 was de score voor strategie lager (73%) en in 2009 nog lager ( 65%). Op het vlak van strategie komen de gemiddelde scores van AOC, ROC en vakscholen komen steeds dichter bij elkaar te liggen. 5. HET ONDERWIJS Over de inhoud, aard en kwaliteit van het onderwijs wordt in de meeste GJ s uitgebreid verslag gedaan. 92% van de instellingen voldoet wat dit terrein betreft volledig aan de normen hiervoor. Vorig jaar was de score voor onderwijs ongeveer even hoog (90%). De grootste verbetering trad op na 2009 toen nog maar 60% van de instellingen aan alle normen voldeed. criterium vak AOC ROC totaal A5 Jaarverslag: Onderwijs 90% 87% 94% 92% 1 Verantw onderwijs 95% 100% 100% 99% 2 Relatie met strategie 73% 77% 89% 84% 3 Plaatsing onderwijs 91% 95% 96% 95% 4 Omvang verantwoording 95% 95% 99% 98% 5 Onderwijsdoelen 82% 77% 81% 81% 6 Activiteiten 91% 86% 96% 94% 7 Resultaten 100% 77% 98% 94% 8 Bewijzen 91% 82% 91% 90% 9 vorige jaren 95% 91% 92% 93% Op het vlak van onderwijs weten instellingen steeds beter een samenhangend beeld te presenteren van doelen, kwaliteit, bereikte prestaties en verbeterpunten. Meetbare doelen en openbaar gemaakte interne en externe audits komen in steeds meer GJ s voor. 6. HET PERSONEEL Het gevoerde personeelsbeleid is beoordeeld op de doelen die de instelling voor het personeel nastreeft, de daarvoor gerealiseerde activiteiten en het doelbereik. 90% van de instellingen heeft het gevoerde personeelsbeleid goed uitgelicht. Vorig jaar was dat 86%, terwijl in het eerste onderzoeksjaar 2009 nog maar 55% van het personeelsbeleid goed was verwoord. 14

criterium vak AOC ROC totaal A6 Jaarverslag: Personeel 89% 86% 92% 90% 1 Verantw personeel 95% 95% 98% 97% 2 Relatie met strategie 86% 73% 88% 85% 3 Plaatsing personeel 100% 91% 99% 98% 4 Omvang verantwoording 95% 95% 99% 98% 5 Doelen personeel 77% 86% 80% 81% 6 Activiteiten 91% 100% 93% 94% 7 Resultaten 86% 86% 91% 90% 8 Bewijzen 73% 82% 84% 81% 9 vorige jaren 95% 68% 96% 91% 7. FINANCIËN De vertaling van het gevoerde beleid in financiële termen blijft voor veel instellingen een ingewikkelde zaak. Toch slagen er steeds meer instellingen in hun ambities te onderbouwen met financiële kengetallen. In de financiële toelichting binnen het GJ gaat het om de financiële onderbouwing van de doelstellingen en daarbij passende activiteiten rond het gevoerde onderwijsbeleid en personeelsbeleid. Deze financiële onderbouwing komt dit jaar voor het eerst wat beter uit de verf. De scholen behaalden dit jaar een gemiddelde score van 86% op dit vlak. Vorig jaar was de score lager (78%). criterium vak AOC ROC totaal A7 Jaarverslag: Financieel 83% 81% 89% 86% 1 Verantw financiën 95% 95% 99% 98% 2 Relatie met strategie 68% 59% 81% 75% 3 Plaatsing financiën 95% 95% 98% 97% 4 Omvang verantwoording 95% 91% 94% 94% 5 Doelen financiën 73% 86% 79% 79% 6 Activiteiten 64% 82% 78% 76% 7 Resultaten 95% 77% 93% 90% 8 Bewijzen 64% 68% 86% 79% 9 vorige jaren 95% 73% 95% 91% 8. OVERIGE VERPLICHTE INFORMATIE Naast de in de vorige paragrafen genoemde onderwerpen is er nog een aantal verplichte onderwerpen die volgens de voorschriften van het ministerie van OCW aan bod zouden moeten komen in het GJ. Het gaat daarbij om de in de volgende tabel genoemde zaken. 15

criterium vak AOC ROC totaal A8 Jaarverslag: Overig 71% 75% 75% 74% 1 Verantwoording "Overig" 91% 77% 86% 85% 2 Relatie met strategie 64% 68% 73% 70% 3 Plaatsing "Overig" 55% 82% 78% 74% 4 Omvang verantwoording 64% 77% 78% 75% 5 Doelen "Overig" 65% 68% 69% 68% 6 Activiteiten 95% 86% 84% 86% 7 Resultaten 85% 77% 83% 82% 8 Bewijzen 65% 73% 74% 72% 9 vorige jaren 65% 64% 51% 56% Gemiddeld 74% van de bovengenoemde criteria is door de sector in zijn geheel behandeld conform de daartoe aangegeven richtlijnen. Als er sprake is van meerdere onderwijssoorten onder één dak moet in het GJ van elk van de onderscheiden onderwijssoorten verslag zijn gedaan. Daarin is in zoverre van toepassing over het algemeen adequaat in voorzien. Over actuele politiek/maatschap-pelijke zaken hebben alle ROC s op correcte wijze bericht. 16

9. DE JAARREKENING Al lang voordat er sprake was van een GJ hadden de instellingen de verplichting om een jaarrekening over het afgelopen boekjaar te overleggen. In grote lijnen zijn de vereisten waaraan de jaarrekening moet voldoen al enkele jaren dezelfde. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de jaarrekening overwegend goed is weergegeven (96% is volledig en conform de voorschriften en richtlijnen verantwoord). De integratie van de jaarrekening met de continuïteitsparagraaf draagt ertoe bij dat er steeds meer sprake is van integratie tussen de verschillende lagen en elementen uit het GJ. criterium vak AOC ROC totaal B Jaarrekening 97% 97% 96% 96% 1 Balans 100% 100% 100% 100% 2 Resultatenrekening 100% 100% 100% 100% 3 vgl begr en vorig jaar 100% 95% 100% 99% 4 Toelichting vanuit Bestuur 100% 95% 96% 97% 5 Alg beschouwing 100% 91% 96% 96% 6 Accountantsverkl 100% 91% 98% 97% 7 Koppeling aan jaarverslag 100% 95% 100% 99% 8 Kasstroom 100% 100% 100% 100% 9 Begroting t+1 100% 100% 91% 94% 10 Verplichte bijlagen 10a verbonden partijen 100% 95% 93% 94% 10b bestuurdersbeloningen WOPT 100% 100% 98% 98% 10c geoormerkte doelsubsidies 95% 100% 96% 97% 11 Segmenteren vestigingen /onderdelen 88% 83% 66% 71% 12 Specificaties en toelichting jaarcijfers 95% 95% 100% 98% 13 Waarderingsgrondslagen 95% 100% 98% 98% 14 Financiële positie 86% 100% 98% 96% 15 Financieringsstructuur 95% 100% 99% 98% 16 Segmentatie onderwijssoort 83% 93% 93% 91% 10. DE RESULTATENBOX. In de resultatenbox wordt verantwoording afgelegd over zwakke opleidingen en examens, de besteding van additionele subsidies, de financiële positie, het personeel, opbrengsten en de tevredenheid van studenten. Tot slot is een verklaring van het bevoegd gezag vereist, waarin het bevoegd gezag aangeeft dat het jaarverslag conform de werkelijkheid is opgesteld. De totaalscore op dit terrein is voor het hele mbo 82%. Een jaar eerder was dat nog 73%. 17

criterium vak AOC ROC totaal C Resultatenbox 76% 81% 85% 82% 1 Verklaring bevoegd gezag 45% 68% 58% 57% 2 Opbrengsten: 100% 100% 100% 100% 3 Tevredenheid studenten 82% 86% 95% 91% 4 Personeel 98% 77% 91% 90% 5 Financiële positie: 89% 95% 96% 95% 5a - Solvabiliteit 95% 95% 99% 98% 5b - Liquiditeit 91% 100% 95% 95% 5c - Rentabiliteit 82% 91% 94% 91% 6 Regelingen: 57% 72% 74% 71% 7 zwakke opleidingen en examens 60% 68% 79% 74% 11. GEBRUIKERSVRIENDELIJKHEID Ook over gebruiksvriendelijkheid is een aantal criteria gehanteerd, die gelijk zijn aan die van 2010. Naast formele criteria, zoals een inhoudsopgave, het aantal pagina s, een leeswijzer of de betrouwbaarheid van de inhoud bevat dit onderdeel ook een aantal elementen die door verschillende subgroepen verschillend geïnterpreteerd of beoordeeld kunnen worden. Rond 80% van deze criteria is positief beoordeeld. Dit element is minder zwaarwegend meegeteld bij de bepaling van het eindoordeel ban de sector. criterium vak AOC ROC totaal D Gebruikersvriendelijkheid 77% 76% 82% 80% 1 Inhoudsopgave 91% 100% 95% 95% 2 Verklarende woordenlijst 64% 64% 90% 81% 3 Leeswijzer 55% 64% 70% 66% 4 Verwijzingen 68% 77% 75% 74% 5 Begrijpelijke grafieken en tabellen 95% 86% 94% 93% 6 Helder taalgebruik 95% 82% 96% 94% 7 Lezersvriendelijk 86% 82% 90% 88% 8 Pagina's 36% 32% 25% 28% 9 Transparant en adequaat 91% 86% 91% 90% 10 Betrouwbaar en herkenbaar 91% 91% 93% 92% 18

BIJLAGE: ANALYSEKADER A1 Analysekader GJ MBO Jaarverslag: De basisgegevens Beschrijving (norm) 1 Voorwoord Is een Voorwoord opgenomen met daarin bijvoorbeeld: a) persoonlijk getinte terugblik op - opmerkelijke gebeurtenissen - in het verslagjaar; b) beschrijving van relevante ontwikkelingen in en om de instelling; c) informatie over bijvoorbeeld de totstandkoming van het jaarverslag; d) kader waarin het jaarverslag is opgesteld; e) verband met eerdere jaarverslagen; f) aanwijzingen over het gebruik van het jaarverslag; g) dankwoord. 2 Profiel / kernactiviteiten Is er een algemene beschrijving van de organisatie opgenomen? Profiel: beknopte beschrijving van de organisatie / instellingen, achtergrond, de belangrijkste producten en diensten, geografische gebieden, afnemers, relatie met omgeving, kerntaak, doelgroep / specialisatie, hoe onderscheidt men zich van andere instellingen. 3 Basisgegevens Zijn basisgegevens opgenomen over de individuele scholen opgenomen, zoals aantal leerlingen, personeelsleden en directeur? 4 Kerngetallen meerdere jaren Worden de kerngetallen vergeleken met andere jaren? 5 NAW en Contactgegevens Zijn NAW en telefoon- en faxnummer van de organisatie opgenomen? 6 E-mailadres en website Zijn e-mailadres en het adres van de website opgenomen? 7 Plaatsing basisinformatie Staat de basisinformatie op een logische plaats in het verslag? A2 Jaarverslag: Verticale verantwoording 1 Verantwoordelijkheid Wordt duidelijk wie verantwoordelijk zijn voor het jaarverslag (bestuur / RvT)? 2 Organisatiestructuur Wordt de organisatiestructuur duidelijk beschreven, b.v. aan de hand van een organigram? 3 verslag RvT / governance Is er een verslag van de Raad van Toezicht of een governance toelichting vanuit het bestuur opgenomen? 4 beloningen bestuur en RvT is er een overzicht en (evt.) toelichting opgenomen betreffende de bezoldigingsgegevens (salaris) van bestuur en RvT? 5 Toekomst- of continuïteitsparagraaf Is er een continuïteitsparagraaf opgenomen, waarin het beleid voor de komende jaren is opgenomen? (incl. ontwikkelingen en risico's, mag ook onder financieel beleid, maar niet alleen beperkt tot financiële cijfers) 6 Juridische structuur Is de juridische structuur (b.v. stichting) vermeld en de daarmee samenhangende consequenties voor de verslaglegging? 7 (Ov) Verplichte OCW-onderw Is er informatie verstrekt t.a.v. verplichte OCW onderwerpen: plan (vastgesteld beleid) en realisatie (evt. a.d.h.v. kengetallen) 7a toegang Toelatingsbeleid / toegankelijkheid 7b klacht Klachtenafhandeling 7c kwalzorg Ontwikkelingen a.g.v. interne en externe kwaliteitszorg, 7d verbond partij Ontwikkelingen t.a.v. verbonden partijen/samenwerkingsverbanden 7e pol msch actueel Politiek / maatschappelijk actuele zaken (bijv. VSV, Medezeggenschapsraad, Zorgstructuur) 7f ontslag uitk Beleid inzake beheersing van uitkeringen na ontslag 7g internatio Internationalisering / internationale zaken, fusies en/of onderzoek 7h ontw bestuur en toezicht Governance ontwikkelingen (bestuur en toezicht) 7i privaat Investeringen in publiek/private arrangementen 8 Treasuryverslag RJ 660.404 Korte schets in het GJ van het treasurybeleid en de uitvoering hiervan PLUS een overzicht van de soorten beleggingen, inclusief de looptijden, omvang en het resultaat hiervan. 9 Risico en beheer RJ 660.406 In het GJ wordt opgenomen: rapportage over het intern risicobeheersing- en controlesysteem 10 Scheiding onderwijssoorten in Jaarverslag De OCW-richtlijn voor het Jaarverslag schrijft verplichte segmentatie voor als de rechtspersoon onderwijstaken uitvoert in meerdere onderwijssectoren. In Regeling jaarverslaggeving onderscheiden onderwijssectoren zijn: po, vo, mbo, hbo en wo. Alleen vo en mbo binnen een AOC worden beschouwd als één sector. 19

A3 Jaarverslag: Horizontale verantwoording 1 Stakeholders Is duidelijk gemaakt voor welke stakeholders het verslag bedoeld is? Stakeholders: 1) OCW, 2) Inspectie vh Onderwijs, 3) BVE-personeel 4) ouders, studenten en burgers, 5) bedrijfsleven 6) MBO-Raad, 7) andere BVE-instellingen, 8) MR. 2 Uitnodiging tot reactie Wordt de lezer uitgenodigd om te reageren? 3 Leeswijzer per stakeholder Is een leeswijzer opgenomen waarin wordt aangegeven welke onderdelen voor de verschillende stakeholders van belang zijn? 4 Verslag over de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de horizontale verantwoording Beschreven wordt op welke wijze het jaarverslag wordt ingezet voor de horizontale dialoog (b.v. maatschappelijke raad, bijeenkomsten ): RJ660.407 5 Interne ontwikkelingen Worden de belangrijkste interne ontwikkelingen van de afgelopen jaren benoemd? (Interne ontwikkelingen die om een reactie of oplossing vragen, of op een andere manier een invloed hebben op het beleid of prestaties van de organisaties) 6 Externe ontwikkelingen Worden de belangrijkste externe ontwikkelingen van de afgelopen jaren benoemd? (Externe ontwikkelingen die om een reactie of oplossing vragen, of op een andere manier een invloed hebben op het beleid of prestaties van de organisatie) 7 Beschikbaarheid via website Is het jaarverslag via de website in PDF format op te vragen? 8 Aanvullende informatie Is op de website aanvullende informatie te vinden (strategisch beleidsplan, voorgaande jaarverslagen, etc.) 9 Verschillen bestuurs- en vestigingsniveau Relevante verschillen op bestuurs- en vestigingsniveau worden duidelijk gemaakt en toegelicht A4 Jaarverslag: Strategie 1 Visie en missie Vermeldt het jaarverslag visie en missie? 2 Relatie externe ontwikkelingen Legt het jaarverslag verband tussen ontwikkelingen in de omgeving en de visie en missie? 3 Toelichting visie en missie Worden visie en missie toegelicht? 4 Waarden Maakt het jaarverslag melding van de belangrijkste waarden van de organisatie? Waarden: Nastrevenswaardige idealen en motieven (b.v. rechtvaardigheid, gelijkheid, veiligheid, stiptheid, duurzaamheid, respect, integriteit, arbeidsethos, matigheid, verantwoordelijkheid voor je eigen leven en voor dat van anderen, regie over je eigen leven, verdraagzaamheid, geluk, liefde, vrede, vrijheid, democratie, mensenrechten en grondwettelijke bepalingen.). Niet gelijk aan normen = gedragsregels (zie ook Bijlage 7) 5 Doelstellingen Maakt het jaarverslag melding van strategische doelstellingen? 6 Relatie visie / missie en doelen Wordt er een relatie gelegd tussen de missie / visie en doelstellingen? 7 Strategie Wordt in het jaarverslag aan het begin de strategie expliciet gemaakt? Strategie = Op welke wijze wil het bestuur de geformuleerde doelstellingen realiseren A5 Jaarverslag: Onderwijs 1 Verantwoording onderwijs Bevat het jaarverslag een verantwoording op het gebied van onderwijs? Inclusief onderwijsprestaties en onderwijskundige (over de inrichting, omvang en kwaliteit van het onderwijs) en -programmatische zaken 2 Relatie met strategie Is er een relatie gelegd met de strategie (missie etc.) van de organisatie? 3 Plaatsing onderwijs Heeft het deelgebied onderwijs een prominente plaats? 4 Omvang verantwoording Is de omvang van de verantwoording in verhouding tot de rest van het verslag? 5 Onderwijsdoelen Zijn concrete onderwijsdoelen opgenomen? 6 Activiteiten Wordt duidelijk gemaakt welke activiteiten zijn ondernomen om de doelstellingen te bereiken? 7 Resultaten Wordt duidelijk gemaakt welke resultaten per onderwijsdoelstelling geboekt zijn? 8 Bewijzen Wordt overtuigend aangetoond dat de resultaten per doelstelling geboekt zijn, bijv. door bewijzen? 9 Vergelijking voorgaande jaren Worden de bewijzen vergeleken met voorgaande jaren? A6 Jaarverslag: Personeel 1 Verantwoording personeel Bevat het jaarverslag een verantwoording op het gebied van personeel? Personeelsbeleid en personele lasten, waaronder ook uitkeringen bij ontslag 2 Relatie met strategie Is er een relatie gelegd met de strategie (missie etc.) van de organisatie? 3 Plaatsing personeel Heeft het deelgebied personeel een herkenbare plaats? 20

4 Omvang verantwoording Is de omvang van de verantwoording in verhouding tot de rest van het jaarverslag 5 Doelen personeel Zijn concrete personeelsdoelstellingen opgenomen - In relatie tot de visie, missie en strategie? 6 Activiteiten Wordt duidelijk gemaakt welke activiteiten zijn ondernomen om de doelstellingen te bereiken? 7 Resultaten Wordt duidelijk gemaakt welke resultaten per doelstelling geboekt zijn? 8 Bewijzen Wordt overtuigend aangetoond dat de resultaten geboekt zijn, bijv. dmv bewijzen 9 Vergelijking voorgaande jaren Worden de bewijzen vergeleken met voorgaande jaren? A7 Jaarverslag: Financieel 1 Verantwoording financiën Bevat het jaarverslag een verantwoording op het gebied van financieel beleid? Met daarin beschrijving van de financiele situatie, gang van zaken en relevante ontwikkelingen en factoren voorzover die van belang zijn bij de interpretatie van de jaarrekening en financiele resultaten, zoals; investeringen en financieringsbeleid: hier worden de belangrijkste investeringen in het verslagjaar toegelicht. Ook wordt het totaalbedrag aan investeringen vermeld, waarna aangegeven wordt hoe dit totaalbedrag is gefinancierd (met eigen of vreemd vermogen). Overige: fusies, aanpassing kernactiviteiten, leerlingen, personeel, huisvesting, etc.. 2 Relatie met strategie Is er een relatie gelegd met de strategie (missie etc) van de organisatie? 3 Plaatsing financiën Heeft het deelgebied financiën een herkenbare plaats? 4 Omvang verantwoording Is de omvang van de verantwoording in verhouding tot de rest van het jaarverslag? 5 Doelen financiën Zijn concrete financiële doelstellingen opgenomen? 6 Activiteiten Wordt duidelijk gemaakt welke activiteiten zijn ondernomen om de doelstellingen te bereiken? 7 Resultaten Wordt duidelijk gemaakt welke resultaten per doelstelling geboekt zijn? 8 Bewijzen Wordt overtuigend aangetoond dat de resultaten geboekt zijn, bijv. door bewijzen? 9 Vergelijking voorgaande jaren Worden de bewijzen vergeleken met voorgaande jaren? A8 Jaarverslag: Overig 1 Verantwoording "Overig" Bevat het jaarverslag een verantwoording op overige gebieden (waaronder bestuur, huisvesting, ICT en communicatie?) 2 Relatie met strategie Is er een relatie gelegd met de strategie (missie etc.) van de organisatie? 3 Plaatsing "Overig" Hebben de overige deelgebieden een herkenbare plaats? 4 Omvang verantwoording Is de omvang van de verantwoording in verhouding tot de rest van het jaarverslag? 5 Doelen "Overig" Zijn concrete doelstellingen opgenomen? 6 Activiteiten Wordt duidelijk gemaakt welke activiteiten zijn ondernomen om de doelstellingen te bereiken? 7 Resultaten Wordt duidelijk gemaakt welke resultaten per doelstelling geboekt zijn? 8 Bewijzen Wordt overtuigend aangetoond dat de resultaten geboekt zijn, bijv. door bewijzen? 9 Vergelijking voorgaande jaren Worden de bewijzen vergeleken met voorgaande jaren? B Jaarrekening 1 Balans Is er een geconsolideerde balans opgenomen in de JR? 2 Resultatenrekening Een geconsolideerde Resultatenrekening (staat van baten & lasten) is opgenomen in de JR 3 Vergelijking met begroting en voorgaand jaar Vergelijking met begrotingscijfers en het voorgaande jaar (t-1). Significante afwijkingen ten opzichte van de begroting (eventueel: vorig verslagjaar) dienen (cijfermatig) te worden geanalyseerd en van een toelichting te worden voorzien. 4 Toelichting vanuit Bestuur Er is een toelichting op de cijfers vanuit het bestuur opgenomen 5 Algemene beschouwing Er is een algemene beschouwing opgenomen, waarin op hoofdlijnen wordt ingegaan op het financiele resultaat en de belangrijkste afwijkingen van de begroting 6 Accountantsverklaring Accountantsverklaring bij Jaarrekening opgenomen 7 Koppeling aan jaarverslag De jaarrekening is gekoppeld aan het Jaarverslag (in samenhang) 8 Kasstroomoverzicht Een kasstroomoverzicht is opgenomen in de JR 9 Begroting t+1 Begrotingscijfers voor volgend jaar op hoofdlijnen 21

10 Verplichte bijlagen 10a Overzicht verbonden partijen Model E 10b Opgave bestuurdersbeloningen ingevolge WOPT 10c Overzicht van alle geoormerkte doelsubsidies 11 Segmentatie naar vestigingen / bedrijfsonderdelen 12 Specificaties en toelichting jaarcijfers Model F Model G Overige segmentatie van de cijfers naar vestigingen / bedrijfsonderdelen Specificaties en modelmatige toelichtingen op de jaarcijfers zijn opgenomen in de Jaarrekening: vaste activa, voorraden, vorderingen, liquide middelen, rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en subsidies, college en examengelden, baten i.o.v. derden, overige baten, personeelslasten, huisvestingslasten, overige lasten 13 Waarderingsgrondslagen Uitgeschreven opgave van c.q. toelichtingen bij de waarderingsgrondslagen 14 Financiele positie Uitgeschreven opgave en toelichting bij de financiele positie (liquiditeit, solvabiliteit, rentabiliteit). Onderbouwing van de gehanteerde streefwaarden. Vergelijking streefwaarden kengetallen per balansdatum: Toelichten afwijkingen (positief/negatief) streefwaarden werkelijkheid Aangeven of aanvullend beleid noodzakelijk is om aan de vooraf vastgestelde streefwaarden te voldoen. 15 Financieringsstructuur Opgaven en toelichting bij financieringsstructuur (liquide middelen, vaste activa, eigen vermogen, voorzieningen, lang en kortlopende schulden) 16 Segmentatie onderwijssoort De OCW-richtlijn voor het Jaarverslag schrijft verplichte segmentatie voor als de rechtspersoon onderwijstaken uitvoert in meerdere onderwijssectoren. In RJ onderscheiden onderwijssectoren zijn: po, vo, mbo, hbo en wo. Alleen vo en mbo binnen een AOC worden beschouwd als één sector. C Resultatenbox 1 Verklaring bevoegd gezag Verklaring bevoegd gezag dat alle opleidingen voldoen aan de wettelijke vereisten. Hierin is expliciet aangegeven welke maatregelen genomen zijn opdat alle opleidingen voldoen aan de wettelijke vereisten. 2 Opbrengsten: 2a - Diplomaresultaat Aantal studenten dat met diploma de instelling verlaat als % alle studenten die in verslagjaar de instelling verlaten. Totaal en naar: a) diplomaniveau (1 / 2,3,4), b) allochtone studenten c) Tot 23 jaar. (doorstomers blijven buiten beschouwing) d) met benchmarkgegevens vergelijkingsgroep en e) voor meerdere jaren. Obv. BRON-foto gegevens. Toelichting over context, prestaties, ambities, beleidsmaatregelen etc. 2b - Jaarresultaat Aantal gediplomeerde studenten (uitstroom + doorstroom met diploma) als % van alle studenten die in verslagjaar instelling verlaten OF met diploma doorstromen (ongediplomeerde doorstroom niet meetellen). a) Totaal, b) per diplomaniveau, c) naar allochtoon d) met benchmarkgevens vergelijkingsgroep en e) voor meerdere jaren. Toelichting over context, prestaties, ambities, beleidsmaatregelen etc. 2c - Aantal nieuwe VSV'ers a) Aantal studenten ingeschreven 1 okt. begin verslagjaar, dat 1 okt. eind verslagjaar niet is ingeschreven in vo, mbo, vavo of hbo zonder startkwalificatie en < 22 jaar. Als % van totaal aantal ingeschreven studenten < 22 jaar. Plus b) benchmarkgegevens vergelijkingsgroep en c) over meerdere jaren. Toelichting over context, prestaties, ambities, beleidsmaatregelen etc. 3 Tevredenheid studenten Het gaat hier om een selectie van scores uit het ODIN-onderzoek van het JOB of eigen tevredenheidsonderzoek onder studenten. Van belang is tenminste een instellingsscore (rapportcijfer), over meerdere jaren met toelichting: Bij hoge tevredenheid: beschrijving van succesfactoren. Bij lage tevredenheid: reflectie over oorzaken en maatregelen tot verbetering. 4 Personeel Hierover zijn in het voorjaar van 2009 definitieve afspraken gemaakt tussen departement en de MBO Raad. 4a Aantal a) Totaal en bijvoorbeeld naar b) functietype (OP, OBP), c) leeftijd d) geslacht e) deelname BAPO, f) vast / tijdelijk dienstverband en g) voor meerdere jaren. Met toelichting (context, doelen, prestaties, beleidsmaatregelen) 4b FTE a) Totaal en naar b) functietype (OP, OBP), c) leeftijd d) geslacht e) deelname BAPO, f) vast / tijdelijk dienstverband en g) voor meerdere jaren. Met toelichting (context, doelen, prestaties, beleidsmaatregelen) 4c Personeelsverloop a) Totaal instroom en b) totaal uitstroom, c) tevens in % en d) voor meerdere jaren. Met toelichting (context, doelen, prestaties, beleidsmaatregelen) 22

4d Verzuim a) Totaal en b) % en c) voor meerdere jaren. Met toelichting (context, doelen, prestaties, beleidsmaatregelen) 5 Financiële positie: Het gaat hier om bekende indicatoren die gebruikt worden om de financiële positie van de instelling in beeld te brengen, zoals jaarlijks aangeleverd door Cfi 5a - Solvabiliteit (Eigen vermogen + Aandeel derden) / Totaal vermogen. Met toelichting: context, doelen, prestaties en beleidsmaatregelen. 5b - Liquiditeit (CR): Vlottende activa / Kortlopende schulden (> 1 is voldoende). Met toelichting: context, doelen, prestaties en beleidsmaatregelen. 5c - Rentabiliteit (resultaat gewone bedrijfsvoering / totale baten uit gewone bedrijfsvoering) * 100. Met toelichting: context, doelen, prestaties en beleidsmaatregelen 6 Regelingen: Het gaat hier om NFI die nodig is voor verantwoording en/of monitoring van bestaande regelingen, of doelsubsidies. De informatie die via het GJ moet worden geleverd is in de regelingen zelf gespecificeerd. 7 Informatie zwakke opleidingen en examens Informatie over eventuele zwakke opleidingen en/of examens wordt gepresenteerd: a) beschrijving om welke opleidingen het gaat, b) de kern van de geconstateerde problemen, c) maatregelen van het bevoegd gezag om dit te keren. Vgl. met IvhO gegevens D Gebruikersvriendelijkheid 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave met nummering aanwezig 2 Verklarende woordenlijst Verklarende woordenlijst / begrippen / afkortingen opgenomen 3 Leeswijzer Leeswijzer aanwezig 4 Verwijzingen Staan in de tekst verwijzingen naar grafieken en tabellen 5 Begrijpelijke grafieken en tabellen Zijn alle tabellen en grafieken eenvoudig te begrijpen? 6 Helder taalgebruik Helder en begrijpelijk taalgebruik zonder wollige informatie / babbeltaal 7 Lezersvriendelijk Oogt het jaarverslag lezersvriendelijk (leuke layout, prettig leesbaar, etc.)? 8 Pagina's Is het aantal pagina's beperkt: max. 20-30 voor bestuursverslag 9 Transparant en adequaat De informatie biedt werkelijk zicht op de stand van zaken - onderwerpen worden niet formalistisch afgedaan 10 Betrouwbaar en herkenbaar Niet alleen positieve info, maar ook minder goed lopende zaken / problemen / mislukkingen / beperkingen worden beschreven 23