1
INHOUDSOPGAVE Pagina Voorwoord 3 De RND 4 Arbeidszaken 6 Fiscale zaken 12 Algemeen 16 Belasting & heffingen 22 Milieu 26 Betalingsverkeer 32 Winkelcriminaliteit 38 Branches 42 Bijlage 50 2 RND JAARVERSLAG 2008
Winkels zijn immers ook het bindmiddel in de wijk De Raad Nederlandse Detailhandel heeft in 2008 in het bijzonder aandacht gegeven aan de ruimte voor het vrije ondernemerschap in de detailhandel. De aangesloten ondernemingen van de RND zorgen niet alleen voor werkgelegenheid en een forse bijdrage aan de schatkist. Winkels zijn immers ook het bindmiddel in de wijk. De RND heeft zich het afgelopen jaar ingezet om de stijging van de lokale lasten tegen te gaan. In economisch roerige tijden zijn wij verbaasd over de initiatieven van gemeenten om extra geld op te halen voor een ondernemersfonds via een reclamebelasting. De RND is een tegenstander van deze nieuwe heffingen en heeft in 2008 bezwaarprocedures gestart. Ondernemers moeten vrij zijn in hun keuze om mee te doen aan lokale initiatieven. Winkelbedrijven besteden veel aandacht aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Vaak gebeurt dit door concrete en zichtbare activiteiten. De aangesloten ondernemingen van de RND gaven in 2008 een extra impuls aan de inzameling van batterijen. Winkels zamelen circa een derde van alle lege batterijen in en het aantal winkels waar batterijen ingeleverd kunnen worden stijgt nog steeds. Ook energiezuinige producten stonden volop in de aandacht. De detailhandel is bij uitstek de partij die energiezuinige producten onder de aandacht van de consument brengt. Winkelbedrijven verkochten in 2008 dan ook een recordaantal spaarlampen. De RND heeft een bemiddelende rol gespeeld in het conflict over de inzameling van spaarlampen. Mede dankzij de RND is een ecotax op spaarlampen voorkomen en wordt samen met de industrie gewerkt aan een passende oplossing voor de inzameling van afgedankte spaarlampen. Niet alleen in eigen land, maar ook ver over de grens nemen winkelbedrijven hun verantwoordelijkheid. Zo ondersteunt de RND verscheidende initiatieven waarin bedrijven werken aan duurzame productie van goederen met respect voor de rechten van arbeiders in productielanden. Hierbij wordt vaak nauw samengewerkt met internationale partners en maatschappelijke organisaties. De RND is in 2008 zeer kritisch geweest over de wijze waarop sommige maatschappelijke organisaties worden gefinancierd. De aangesloten ondernemingen van de RND nemen de koppositie in op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Toch ondervinden deze winkelbedrijven regelmatig ongenuanceerde kritiek van activistische organisaties als Milieudefensie en de Schone Kleren Kampagne. Gebleken is dat deze organisaties vaak ruimschoots worden gefinancierd door de Nederlandse belastingbetaler, maar weinig maatschappelijk draagvlak hebben. De RND vindt dan ook dat de overheid strikte regels moet opstellen voor het verstrekken van subsidies. Ook moet inzicht worden gegeven in de wijze waarop deze maatschappelijke organisaties worden gefinancierd. In 2008 ging het Kabinet verder met de herziening van de Winkeltijdenwet. De gevolgen van een beperking van de huidige mogelijkheden voor de detailhandel zijn niet te overzien. Er staat immers werkgelegenheid op het spel. De RND heeft samen met de Consumentenbond, de Nationale Winkelraad en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) sterk gepleit voor een lokale invulling van de winkeltijden. Gemeenten moeten zelf kunnen bepalen of, en zo ja hoeveel, koopzondagen er op lokaal niveau zijn. Het is immers niet van deze tijd om de nationale overheid te laten bepalen hoe dit zou moeten en zeker niet om dit te beperken. De RND is tevreden over de versterkte samenwerking in de detailhandel. Om te zorgen voor een duidelijke belangenbehartiging voor alle winkeliers in Nederland worden steeds meer zaken gezamenlijk opgepakt. Inmiddels is het Platform Detailhandel Nederland omgevormd tot Detailhandel Nederland waarin op een aantal speerpunten nauw wordt samengewerkt tussen het grootwinkelbedrijf en de zelfstandige ondernemers in de detailhandel. De winkeliers spreken met één stem in Europa, over het betalingsverkeer, winkelcriminaliteit en de bereikbaarheid van winkels. De RND verwacht dat deze samenwerking de komende jaren verder zal verstevigen. Ed Hamming Voorzitter Raad Nederlandse Detailhandel VOORWOORD 3
RND Wat is de RND? De Raad Nederlandse Detailhandel (RND) is de centrale onafhankelijke werkgeversorganisatie van de detailhandel. De RND kent als koepelorganisatie een zogenaamd getrapt lidmaatschap. De detailhandelsondernemingen zijn lid van brancheverenigingen, die op hun beurt lid zijn van de RND. Met de aangesloten brancheverenigingen vertegenwoordigt de RND het overgrote deel van de winkelbedrijven en daarmee een belangrijk deel van de detailhandel in Nederland Wat doet de RND? De RND behartigt op nationaal en Europees niveau de gemeenschappelijke economische en sociale belangen van zijn leden. Daarbij richt de RND zich op algemene onder- 4 RND JAARVERSLAG 2008
werpen die de detailhandel betreffen en de branchespecifieke onderwerpen die vallen onder de betreffende branchevereniging. De aandachtsgebieden van de RND zijn onder andere: arbeidszaken, betalingsverkeer, criminaliteit, duurzaamheid, e-business, productveiligheid, ruimtelijke ordening en milieu. RND en de Detailhandel Nederland De RND heeft een samenwerkingsverband met de Nationale Winkelraad van MKB-Nederland: Detailhandel Nederland. Door de samenwerking kunnen het grootwinkelbedrijf (GWB) en het midden- en kleinbedrijf (MKB) gezamenlijk met één standpunt naar buiten treden. Dit versterkt de belangenbehartiging van de detailhandel bij de Nederlandse en Europese overheid. Detailhandel Nederland houdt zich onder meer bezig met de verlaging van de kosten van het betalingsverkeer, de bereikbaarheid en bevoorrading van de detailhandel en de bestrijding van winkelovervallen en winkeldiefstallen. Ook wordt het werkprogramma van de Europese Unie (EU) nauwlettend gevolgd om zo vroeg mogelijk te signaleren wat er in Brussel gaat spelen en te anticiperen op de effecten hiervan op de detailhandel. Met de uitbreiding van de EU wordt de invloed van Brussel steeds groter. Voor de behartiging van de algemene werkgeversbelangen is Detailhandel Nederland met behoud van eigen identiteit en zelfstandigheid betrokken via MKB-Nederland en VNO-NCW (Ondernemend Nederland). Bureau Arbeidszaken Bureau Arbeidszaken van de RND functioneert als kenniscentrum, vraagbaak en adviespunt voor bij de RND aangesloten brancheverenigingen en hun leden. Bureau Arbeidszaken beantwoordt vragen op sociaal gebied, onder meer over arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen, sociale zekerheid, pensioenen en arbeidsomstandigheden. Bovendien verricht Bureau Arbeidszaken de activiteiten die voortvloeien uit de verschillende collectieve arbeidsovereenkomsten (cao), waarbij de leden van de RND betrokken zijn. Daaronder vallen ook de cao-onderhandelingen. Detailhandel Nederland Op het gebied van betalingsverkeer, winkelcriminaliteit, bereikbaarheid, Europa en sinds 2007 ook administratieve lasten, wordt steeds duidelijker dat wij samen sterk staan. Op alle fronten wordt veel progressie geboekt. Detailhandel Nederland genereert veel aandacht in de media. Een succesvolle Nationale Parkeertest, de Verkiezing Beste Binnenstad van Nederland en een krachtige manifestatie zijn goede voorbeelden. Invloed van Brussel De invloed van Brussel op de Nederlandse detailhandel wordt steeds groter. Detailhandel Nederland houdt daarom de Europese dimensie van wet- en regelgeving scherp in het oog. Hoe het speelveld voor winkeliers eruit ziet, wordt in toenemende mate in Brussel bepaald. Om dicht bij het vuur te zitten heeft Detailhandel Nederland in Brussel een eigen bureau. De medewerkers volgen de voor de Nederlandse winkeliers relevante ontwikkelingen op de voet. Het accent ligt daarbij op de thema s bereikbaarheid, betalingsverkeer, winkelcriminaliteit, consumentenrecht en handelsbeleid. Ook behartigen de medewerkers in Brussel de belangen van Nederlandse winkeliers door deze onder de aandacht te brengen van de Europese beleidsmakers. Detailhandel Nederland streeft ernaar zoveel mogelijk op te trekken met andere gelijkgestemde verenigingen van winkeliers uit andere lidstaten. Dit gebeurt bij voorkeur binnen het verband van EuroCommerce, de Europese koepel voor detailhandel en internationale handel waarvan Detailhandel Nederland lid is. 5
1 ARBEIDSZAKEN Middellange termijnbeleid arbeidsvoorwaarden detailhandel De Raad Nederlandse Detailhandel heeft een Vision Document opgesteld en vastgesteld in 2008. Hier wordt een heldere doorkijk naar de toekomst gegeven ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden van medewerkers in de detailhandel. De RND wil hierover een discussie met de vakbonden op gang brengen. De medewerkers in de detailhandel verdienen een goede beloning, maar de huidige vormgeving van cao s is dringend aan modernisering toe. De RND wil dat de arbeidsvoorwaarden van medewerkers meer aansluiten op de nieuwe ontwikkelingen in de detailhandel, bijvoorbeeld met betrekking tot de discussie over de Winkeltijdenwet en de kooppatronen van klanten. 6 JAARVERSLAG 2008
De arbeidsvoorwaarden in de detailhandel zijn nog steeds sterk gebaseerd op de traditionele uitgangspunten en sluiten daardoor niet goed meer aan op de wensen en behoeften van werkgevers en werknemers. Het lukt niet goed om de slag te maken. Eén van de oorzaken is dat een beleid voor de middellange termijn ontbreekt. Een voorzichtige eerste stap is recent gezet met de cao voor de schoendetailhandel die na een moeizaam proces met de vakbonden is afgesloten. Hierin zijn toeslagen afgeschaft en zijn er meer mogelijkheden om in overleg personeel flexibel in te zetten. De wensen van nieuwe arbeidskrachten (jongeren, allochtonen, herintredende vrouwen, deeltijders) moeten vertaald worden naar moderne arbeidsvoorwaarden waarbij primair gezocht moet worden naar een juiste passende beloning. De bij de RND aangesloten ondernemingen willen meer vrijheid om zelf het optimum te zoeken tussen een goede beloning en de inzet van medewerkers, waardoor werkgever en werknemer beiden van deze situatie profiteren. Eenmaal gemaakte afspraken moeten ook weer bijgesteld kunnen worden, want de detailhandel is veranderlijk en ondernemingen moeten kunnen meebewegen. Deze inzet mag en moet van mensen gevraagd worden om zo te kunnen blijven concurreren met andere verkoopkanalen (internet, thuisverkopen en de horeca) die zonder winkel opereren. Wij spreken de hoop uit dat in 2009 een begin kan worden gemaakt met deze dialoog met de vakbonden. De uitgangspunten staan op papier, het gesprek kan beginnen. Cao-ontwikkelingen De RND is betrokken bij een groot aantal cao-onderhandelingen in de aangesloten brancheorganisaties. Via de stuurgroep Arbeidszaken van de RND worden brancheorganisaties geïnformeerd over ontwikkelingen in andere sectoren. De RND heeft een beleid ontwikkeld om in te zetten op modernisering van arbeidsvoorwaarden. De knellende bepalingen in veel cao s zorgen ervoor dat ondernemingen vaak veel last hebben van afspraken uit het verleden die niet meer van deze tijd zijn. Een voorbeeld is de bepaling dat werknemers slechts een beperkt aantal zaterdagen ingezet kunnen worden. Hierdoor wordt op de drukste dag van de week gewerkt met minder ervaren werknemers. Vakbonden houden bij onderhandelingen vast aan verworven rechten en zijn niet bereid over afschaffing van dergelijke bepalingen te praten. Dit geldt eveneens voor veel toeslagen die nu nog in de cao zijn opgenomen, maar niet passen bij de nieuwe openings-tijden die door veel detailhandelsbedrijven worden toegepast. ARBEIDSZAKEN 7
De RND is van mening dat cao-onderhandelingen in de diverse branches op elkaar afgestemd moeten worden. De RND neemt het initiatief om branches bij elkaar te roepen en afspraken te maken. De RND blijft zich inzetten om een moderne cao te ontwikkelen die tegemoet komt aan moderne arbeidsvoorwaarden. In 2008 konden cao s worden afgesloten voor de levensmiddelendetailhandel, de VGT en de Homeshopping Bedrijven (voorheen PSB). Begin 2009 kwam de slijters-cao tot stand waarover in 2008 onderhandeld is. Op het terrein van arbeid moet geprobeerd worden om de kosten van arbeid te verlagen. Hierdoor wordt werkgelegenheid gecreëerd die een positieve bijdrage levert aan de economie. Voorstellen die hier aan tegemoet komen zijn: 1) Loonmatiging. De door vakbonden gevraagde loonsverhoging van 3,5% is te hoog. 2) Geen verhoging van de pensioenpremies. Als gevolg van de teruglopende resultaten binnen pensioenfondsen staat de dekkingsgraad onder druk. De RND pleit voor een langere hersteltermijn om pensioenfondsen de gelegenheid te geven op de gewenste dekkingsgraad te komen. 3) Daar waar mogelijk moeten de reserves uit de Sociale Fondsen voor scholing worden ingezet. Eerder heeft de RND ervoor gepleit de reserves niet verder op te laten lopen. 4) Geen beperkingen van de flexibiliteit door wijzigingen in de wetgeving en het behoud van de jeugdlonen om de werkloosheid onder jongeren zoveel mogelijk te beperken. Maatregelen als hierboven zijn van belang om jonge medewerkers de kans te geven om te blijven werken. Het is voor de detailhandel van groot belang om jongeren te behouden. Jeugdwerkloosheid is slecht voor de ontwikkeling van de jeugd en de vervolgschade voor de maatschappij is vaak groot. Economische situatie De RND heeft geconstateerd dat eind 2008 de omzet onder druk is komen te staan als gevolg van de economische situatie. De detailhandel is een van de grotere sectoren in Nederland. 654.000 mensen werken in de detailhandel. Daarnaast zijn er ruim 110.000 ondernemers die in deze sector een boterham verdienen. Daarmee is de detailhandel in Nederland een belangrijke banenmotor voor de economie en vooral voor veel jongeren de eerste werkgever. De RND heeft een groot aantal suggesties gedaan aan de politiek om de detailhandel ruimte te bieden om te kunnen blijven ondernemen zonder dat dit de overheid veel geld kost. De RND is van mening dat op dit moment in de politiek geen wetswijzigingen moeten worden behandeld die de vrijheid van ondernemingen in de detailhandel beperken. Een voorbeeld hiervan is de Winkeltijdenwet. De RND acht het een volstrekt verkeerd signaal voor onze sector indien de winkelopeningstijden worden beperkt. Hierbij geldt met name dat voor de zondag de huidige mogelijkheden behouden moeten blijven. Europees Sociaal Fonds (ESF) De RND heeft zitting in het bestuur van het HBD Opleidingsfonds (voormalig SOD). De RND was ontevreden met de gang van zaken en heeft deelname aan het bestuur tijdelijk opgeschort. De RND wil dat noodzakelijke wijzigingen binnen het opleidingenfonds door worden gevoerd. Hierdoor moeten aangesloten ondernemingen eenvoudiger toegang kunnen krijgen en moet de kans op toekenning van subsidie groter worden. Met ingang van 2009 is de RND weer vertegenwoordigd in het bestuur. Gedurende een oriëntatiefase van een half jaar zal gekeken worden of het HBD Opleidingsfonds aan de wensen van de RND blijft voldoen. Naast wetgeving is er veel hinder door administratieve lasten. De verpakkingenbelasting leidt naar de mening van de RND tot onnodige en overbodige kosten door de wijze waarop de belasting uitwerkt. Het voldoen aan de eisen die deze wet stelt zorgt voor extra administratieve lasten en kost bijna evenveel als de belasting zelf. 8 RND JAARVERSLAG 2008
Jan Kat, voorzitter stuurgroep Arbeidszaken Politieke contacten Binnen de stuurgroep Arbeidszaken is enkele jaren geleden besloten om op het brede terrein van arbeidszaken actief leden van de Tweede Kamer te benaderen en uit te nodigen voor een bezoek aan de stuurgroep Arbeidszaken. We proberen deze bezoeken te combineren met een bedrijfsbezoek aan één van de leden. Het doel hiervan is om aan kamerleden te tonen hoe groot en divers de werkgelegenheid van de sector detailhandel is en hoe dynamisch en flexibel deze wordt ingezet. Vaak bestaat bij kamerleden het beeld dat de detailhandel uitsluitend de winkel betreft waarin zij zelf ook wel eens komen, maar realiseert men zich niet dat er nog een wereld achter zit. We laten op die manier uiteraard niet alleen de leuke kant van de detailhandel zien, maar proberen tegelijkertijd aandacht te vragen voor belangrijke zaken die bij ons op de agenda staan. We merken dat kamerleden na een bezoek meer gevoel hebben voor onze argumentatie en vaak zelf omgekeerd zaken aan ons voorleggen. We zien dus dat er echt naar ons wordt geluisterd en dat is winst. Hoewel we nog een aantal wensen hebben mogen we zeker niet ontevreden zijn. De vanuit de Tweede Kamer dreigende inperking van flex en zekerheid en zonder de nodige flexibele inzet van medewerkers kan onze sector niet functioneren lijkt met de laatste discussie in de Kamer voorlopig van de baan. Bovendien merken we dat minister Donner aandacht heeft voor onze argumenten om wetgeving op dit moment niet te veranderen en ook geen nieuwe regels in te voeren die de flexibiliteit van de detailhandel beperken. Verder hebben we in de contacten vooral ook aandacht gevraagd voor de noodzakelijke terugdringing en beperking van administratieve lasten die samenhangen met het hebben van medewerkers. Met nadruk geldt dit ook voor medewerkers met contracten van beperkte omvang waarvoor wij een vrijstelling bepleiten van een aantal verplichtingen. Kortom politieke contacten zijn van belang. We gaan hier in 2009 dan ook mee door. Er zijn nog veel partijen die we in dit kader een keer uit willen nodigen. Pensioenontwikkelingen De huidige economische situatie heeft zijn sporen nagelaten bij de diverse bedrijfstakpensioenfondsen waarin de bij de RND aangesloten branches vertegenwoordigd zijn. De dekkingsgraden zijn gedaald en voor sommige fondsen moet een herstelplan worden ingediend. Naast de agenda binnen de pensioenfondsen zelf is er overleg geweest met Syntrus Achmea over het voornemen om te komen tot een fusie tussen Syntrus en Mn-Services, de pensioenuitvoerder voor de metaal. De RND is tegen deze fusie omdat er onvoldoende is nagedacht over de toekomstige inrichting van de pensioenadministratie en er door een fusie met Mn-Services een te grote invloed zou komen van de vakbond op de uitvoering van de cao-agenda. Schaalvergroting levert pas voordelen op als er binnen de eigen organisatie sprake is van een goede uitvoering. De RND heeft Syntrus hierop aangesproken. Syntrus heeft een verbeterplan opgesteld en werkt de komende periode aan verbetering van de dienstverlening. Eind 2008 werd bekend dat Mn-Services de fusie heeft geblokkeerd. De economische situatie zou mede aanleiding zijn voor het afblazen van de fusie. Vereenvoudiging ontslagrecht De Commissie Bakker, aan wie het kabinet onder andere had gevraagd ook naar het ontslagrecht te kijken, kwam medio 2008 met haar rapport naar buiten. De RND vindt dat het rapport interessante beleidsdiscussiepunten voor een grotere arbeidsparticipatie biedt. Een vereenvoudiging van het ontslagrecht voor de detailhandel acht de RND niet één van de belangrijkste issues. Vooral het handhaven van de in de wetgeving verankerde mogelijkheden voor flexibiliteit in de ARBEIDSZAKEN 9
diverse contractvormen is voor onze sector van veel groter belang. De RND blijft zich daarom inzetten om aantasting van die mogelijkheden te voorkomen. Toetsingskader Algemeen Verbindend Verklaren De RND heeft kenbaar gemaakt dat verenigings-cao s en ondernemings-cao s in gedrang kunnen komen door het nieuwe toetsingskader. In de praktijk zien we de eerste problemen ontstaan bij het aanvragen van dispensatie van de branche-cao. De RND is van mening dat door het nieuwe toetsingskader vernieuwing van het cao-landschap wordt tegengegaan en nieuwkomers in de praktijk geen kans krijgen. In de Tweede Kamer verwees de minster van Sociale Zaken alle kritiek op dit beleid naar de evaluatie van het toetsingskader die plaatsvindt in 2009. bepalen welke afspraken op het gebied van arbeidsomstandigheden moeten worden vastgelegd. Overleg op centraal niveau heeft nog niet geleid tot een arbocatalogus Er is gewerkt aan een handboek waarin richtlijnen zijn opgenomen. Dit handboek wordt in 2009 beschikbaar. De RND probeert voor de belangrijkste branches in de detailhandel een arbocatalogus op te stellen in overleg met de vakbonden. Overleg Stuurgroep Arbeidszaken met politieke partijen Net als in 2007 met het CDA, heeft de stuurgroep Arbeidszaken in 2008 overleg gehad met een woordvoerder sociale zaken van de VVD. In dit overleg kwamen door de economische situatie en de naderende recessie vooral onderwerpen als loonkostenontwikkeling, herstel van pensioenfondsen en administratieve lasten uitgebreid aan de orde. Door beide partijen werd dit overleg als uiterst zinvol beschouwd. Stijgende kosten kinderopvang In de discussie over de stijgende kosten van de kinderopvang heeft de RND aandacht gevraagd voor het feit dat er geen relatie meer is tussen de gevraagde kinderopvang en de gewerkte uren van de werknemer. Voorheen, toen de werkgevers zelf nog medeverantwoordelijk waren voor de kinderopvang, bestond die relatie wel. Naar de mening van de RND heeft het loslaten van die relatie mede geleid tot de enorme kostenstijgingen bij de kinderopvang. De RND heeft er bij de politiek voor gepleit om die relatie weer in te voeren om daarmee de kosten beter in de hand te houden. Arbeidscontracten van beperkte omvang De RND pleit al enige jaren om werknemers met arbeidscontracten van een beperkte omvang voor de belastingen, sociale verzekeringen en andere verplichte regelingen anders te behandelen. Hiermee worden de administratieve lasten sterk gereduceerd. In Duitsland bestaat een dergelijke regeling al. Ondanks alle gesprekken en een SER-advies van enkele jaren geleden, is er nog geen concreet resultaat bereikt. Arbocatalogi Met de vereenvoudiging van de arbowetgeving is afgesproken dat sectoren zelf samen met vakbonden een arbocatalogus kunnen ontwikkelen. Hiermee kunnen de sectoren in overleg Gelijke behandeling mensen met een handicap Er wordt gewerkt aan een beleidsvoorstel om mensen met een handicap het recht te geven op een betere toegankelijkheid tot goederen en diensten. De RND is door het ministerie van VWS benaderd om te participeren in een werkgroep die zich met deze problematiek bezighoudt. De RND heeft voorbeelden aangeleverd waaruit blijkt dat grote ondernemingen nu al rekening houden met maatregelen om de toegankelijkheid te optimaliseren. De dienstverlening aan deze groep klanten is van belang en daar waar mogelijk worden knelpunten weggenomen. De RND heeft aandacht gevraagd voor de gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het zijn niet alleen de ondernemingen die de winkel exploiteren, maar ook de gemeenten en de projectontwikkelaars die in onderling overleg de juiste maatregelen moeten nemen. Het project krijgt nog een vervolg waarbij de voorbeelden die door verschillende organisaties zijn aangeleverd, door anderen kunnen worden overgenomen. 10 RND JAARVERSLAG 2008
ARBEIDSZAKEN 11
2 FISCALE ZAKEN Oprekken aangiftetermijn btw Op fiscaal terrein heeft de RND gepleit voor het oprekken van de aangiftetermijn van de btw tot drie maanden. Door detailhandelsbedrijven uitstel te geven en de aangifte éénmaal per drie maanden te laten doen, wordt de liquiditeit van ondernemingen verbeterd. Hierdoor kan de overheid zonder forse kapitaalinjecties de detailhandel een extra stimulans geven. Als structurele oplossing pleit de RND ervoor de voorgestelde btw-verhoging definitief niet door te voeren. De prijsaanpassingen als gevolg van een btw-verhoging kunnen niet volledig worden doorgerekend (concurrentieoverwegingen) en heeft daardoor een negatieve invloed op de margeontwikkeling. 12 JAARVERSLAG 2008
Deskundigenoverleg Fiscale Zaken Het deskundigenoverleg Fiscale Zaken behandelt fiscale vraagstukken die de detailhandel betreffen. De leden van het deskundigenoverleg dragen agendapunten aan en brengen zelf veel kennis en know-how in. Het afgelopen jaar is gesproken over een belastingplan waarin voorgenomen wijzigingen zijn opgenomen: btw op promotionele activiteiten, verpakkingenbelasting en ontwikkelingen rond WOZ. Er wordt ook aandacht geschonken aan thema s op het terrein van arbeidszaken waaraan een fiscale component is verbonden. Te denken valt aan relevante wijzigingen in de pensioenwetgeving die invloed kunnen hebben op de jaarrekening. De RND is blij dat de voorgestelde btw-verhoging niet is doorgegaan. Er is veel lobbywerk verricht om deze voorgenomen lastenverzwaring ongedaan te maken De detailhandel als eindgebruiker ondervindt veel nadeel van een verhoging omdat de prijzen hierdoor zullen stijgen. De RND blijft zich inzetten om de btw-verhoging definitief niet door te laten gaan. Door de economische situatie is de verhoging voorlopig op de lange baan geschoven maar helemaal van tafel is het voorstel nog niet. FISCALE ZAKEN 13
Wet Walvis In 2008 werd duidelijk dat de zogenaamde eerste-dag-melding werd afgeschaft. De wet schreef voor dat werknemers uiterlijk de dag waarop zij aan het werk gingen moesten worden gemeld bij de belastingdienst. Omdat in retail medewerkers soms snel worden aangenomen en zelfs in het weekend met de werkzaamheden starten, bleek deze maatregel in de praktijk op problemen te stuiten. De RND blijft voorstander van verdergaande harmonisatie van het loonbegrip. Na invoering van Walvis bleek dat veel pensioenfondsen nog andere loongrondslagen hanteren en er nog steeds extra conversies gemaakt moeten worden om de cijfers aan te leveren bij de pensioenfondsen. De RND zet zich binnen de verschillende pensioenfondsen actief in om deze vereenvoudiging voor elkaar te krijgen. Dit is een complex proces, omdat vaak door de vereenvoudiging ook de premiedruk verandert. Handhavingsconvenanten en tax control frameworks Andere onderwerpen die in 2008 aandacht kregen waren handhavingsconvenanten en tax control frameworks. Hiermee wordt bedoeld dat grote ondernemingen met de belastingdienst afspraken maken over de manier waarop zij gegevens aanleveren en controles door de belastingdienst worden uitgevoerd. Een convenant zorgt voor minder administratieve druk en levert ondernemingen een voorkeursbehandeling op bij vragen aan de belastingdienst. Voor ondernemingen zijn er wel voorwaarden verbonden aan het afsluiten van een convenant. 14 RND JAARVERSLAG 2008
Steeds meer gemeenten besluiten reclamebelasting in te voeren om een lokaal ondernemersfonds te subsidiëren. De RND heeft hiertegen principiële bezwaren. Niet alleen omdat een lastenverzwaring in dit slechte economische klimaat onwenselijk is, maar ook vanwege de ondeugdelijke uitgangspunten. Jacques van Ofwegen, fiscaal adviseur Reclamebelasting is in feite een verplicht lidmaatschap van een schaakclub voor mensen die liever dammen Het is een gemeente toegestaan om op grond van artikel 227 van de Gemeentewet een reclamebelasting te heffen ter verkrijging van algemene middelen. Dan is sprake van een lokale belasting die geldt voor iedereen die een openbare aankondiging doet. Gemeenten als Amsterdam, Rotterdam en Delft heffen om deze redenen al jaren een reclamebelasting. In 2008 constateerde de RND dat gemeenten de reclamebelasting gebruiken om met de opbrengsten een lokaal ondernemersfonds te financieren. De belasting wordt alleen in een beperkt gebied geheven, meestal het centrumgebied. De RND vindt dat gemeenten hiermee oneerlijke concurrentie bevorderen tussen ondernemers in de binnenstad en ondernemers daarbuiten. Dit is in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Bij de vaststelling van de tarieven blijken gemeenten geen enkele aandacht te hebben voor het voordeel dat ondernemers hebben bij de reclame. Omdat een vooraf vastgestelde opbrengst wordt nagestreefd gaan gemeenten volledig voorbij aan de profijtgedachte die als rechtsgrond geldt bij reclamebelasting. Het is dus niet echt een reclamebelasting. Het is een verplicht lidmaatschap van een plaatselijke ondernemersvereniging. (Om het wat anders te zeggen, je kunt een kat wel Bello noemen, maar ze wordt daardoor geen hond.) Onder het mom van centrummanagement worden private activiteiten zoals promotie, koopstroomonderzoeken en kosten voor sfeerverlichting gefinancierd. Meestal wordt een reclamebelasting op verzoek van een lokale ondernemersvereniging in het leven geroepen. Zij zien in de reclamebelasting een nieuwe, structurele bron van inkomsten als blijkt dat de eigen inkomstenbron, het lidmaatschapsgeld van aangesloten winkeliers, om wat voor reden dan ook niet meer toereikend is. De RND vindt het een kwalijke zaak dat gesuggereerd wordt dat ondernemers, omdat ze niet lid zijn van een lokale ondernemersvereniging, gratis meeprofiteren van lokale activiteiten. Er wordt voorbij gegaan aan het feit dat de meeste van deze ondernemers er voor kiezen op een andere wijze bij te dragen aan een goed ondernemersklimaat. Zij doen dit door landelijke promotie, door middel van mediareclame en folders. Daarmee wordt ook ten faveure van lokale middenstanders extra publiek getrokken. Als de lokale overheid promotionele acties van lokale ondernemers subsidieert via een reclamebelasting, dan dient die overheid ook mee te betalen aan de promotionele activiteiten van landelijk opererende winkelbedrijven. Zo niet, dan is die lokale overheid marktverstorend bezig. Door ondernemers te dwingen tot bepaalde kosten, niet zijnde overheidsuitgaven, bemoeit de gemeente zich met het ondernemersbeleid en met het ondernemersinkomen. Dat is geen taak van een gemeente. Door dit toch te doen, overschrijdt de gemeente haar heffingsbevoegdheid die in de Gemeentewet is vastgelegd. De RND maakte in 2008 collectief bezwaar tegen de heffingsaanslagen. Bij een paar gemeenten heeft dat inmiddels geresulteerd in beroep bij de rechtbank. Gestreefd wordt naar een principiële uitspraak hierover van de Hoge Raad. FISCALE ZAKEN 15
3 ALGEMEEN Marktbeperking sprinklerinstallaties Als gevolg van de lobby van de RND is in 2008 gewerkt aan een aanpassing van de landelijke sprinklerregeling. De RND heeft in 2007 al bij de staatssecretaris van Economische Zaken aan de bel getrokken over marktafscherming door Nederlandse sprinklerinstallateurs. Het Nederlandse sprinklercertificaat belemmert het vrije verkeer van diensten en goederen binnen de EU. Gebleken is dat de prijzen van sprinklerinstallaties in Nederland fors hoger zijn dan in omliggende landen. Het is voor buitenlandse installateurs onmogelijk om in Nederland te werken, omdat de gestelde regels slechts haalbaar zijn voor een kleine groep Nederlandse installateurs. De RND is betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw certificaat voor sprinklerinstallaties. 16 JAARVERSLAG 2008
Cramer voor Europese vuurwerkregels De RND pleitte voor een ontmoedigingsbeleid voor illegaal vuurwerk door strengere grenscontroles en verruiming van de verkoopregels. De huidige verkoopregels zijn dusdanig beperkend, dat consumenten kiezen om illegaal vuurwerk te kopen in de buurlanden. Eind 2006 is een goede stap gezet door het toestaan van het zwaardere 500-grams vuurwerk. Het gevolg hiervan is dat er meer legaal siervuurwerk werd gekocht ten koste van het illegale vuurwerk. De RND gaf opnieuw aandacht aan een veiligheidscampagne. Minister Cramer (VROM) heeft besloten geen vuurwerkverbod in te voeren, maar de minister wil het aantal vuurwerkkoopdagen niet aanpassen. Wel is Cramer het eens met de oproep van de RND om de illegale vuurwerkhandel harder aan te pakken. Het ministerie van VROM pleit voor een Europese aanpak waarbij vooral met België afspraken gemaakt moeten worden om de verkoop van illegaal- en/of evenementenvuurwerk aan particulieren te verbieden. Model voor servicekosten De klachten van de RND aan het adres van vastgoedeigenaren over de servicekosten zijn aangekomen. De RND en Vereniging van Institutionele Vastgoed Beleggers, Nederland (IVBN) hebben besloten om een gezamenlijke leidraad op te stellen. Hierin wordt afgesproken wanneer winkeliers inzicht krijgen in begrotingen en afrekeningen. Ook wordt beschreven welke kosten onder servicekosten vallen. Omzetgerelateerde huur De RND wil dat de overheid en vastgoedeigenaren het ondernemen in achterstandsbuurten stimuleren. Zo moeten winkels worden vrijgesteld van belastingen (OZB), zodat zij vervolgens kunnen investeren in de winkel of het winkelgebied. Daarnaast moeten verhuurders van winkelpanden gaan werken met variabele huurprijzen: omzetgerelateerde huur. In slechte tijden blijft de huur beperkt en eigenaren worden hierdoor gestimuleerd om extra te investeren in winkelgebieden. Omzethuur wordt in Nederland nog niet gebruikt, terwijl dit in Engeland al tijden succesvol wordt toegepast. Modelhuurcontract nadelig voor winkeliers In 2008 presenteerde de Raad voor Onroerende Zaken (ROZ) het nieuwe model-huurcontract ROZ 2008. Het ALGEMEEN 17
modelhuurcontract wordt door veel verhuurders van winkelpanden gebruikt. Veel van de bepalingen zijn echter slechts in het voordeel van de verhuurder. De RND adviseerde winkeliers om kritisch naar het contract te kijken. Het ROZ modelcontract biedt onvoldoende zekerheden bij schade of bij gebreken aan het winkelpand. De RND vindt dat de verhuurder altijd verantwoordelijk is voor de gevolgschade van een gebrek aan een winkelpand. Veel verhuurders willen hier echter niet aan en proberen dit uit te sluiten met de bepalingen in het modelcontract. Ook bij renovatie doen verhuurders weinig moeite om te zorgen dat de winkel open kan blijven. Winkeliers hebben dan geen recht op schadevergoeding of een tegemoetkoming, bijvoorbeeld voor een noodwinkel. Koopzondagen Onder aanvoering van minister van Economische Zaken Van der Hoeven wil het kabinet de Winkeltijdenwet aanpassen. Hiervoor is een wetsvoorstel aangeboden aan de Tweede Kamer. Het voorstel houdt in dat het moeilijker wordt om een gebied toeristisch te verklaren, waardoor het aantal koopzondagen moet worden verminderd. De RND vindt dat gemeenten het beste kunnen bepalen of er op lokaal niveau behoefte is aan koopzondagen. Het is niet van deze tijd om de nationale overheid hier een te grote regierol naar zich toe te laten trekken. Sjoerd Veenstra, adjunct-directeur RND, Herman van der Geest namens Platform Detailhandel Nederland, Annemarie Jorritsma, voorzitter VNG en Mark Rutte, fractievoorzitter VVD in boekhandel Paagman te Den Haag op zondag. 18 RND JAARVERSLAG 2008
Jan-Willem Weissink, voorzitter deskundigenoverleg Vestigingsvraagstukken Servicekosten transparant In veel winkelcentra ontstaan regelmatig discussies tussen huurders, verhuurders en beheerders over de servicekosten. De problematiek met servicekosten is niet gering. De servicekosten zijn de afgelopen jaren fors gestegen en maken een groot deel uit van de huisvestingslasten voor winkeliers. Jaarlijks wordt circa E 120 miljoen aan servicekosten betaald. Niet alleen worden afrekeningen te laat ontvangen, er is ook veel onduidelijkheid over welke kosten nu voor rekening van de huurder zijn en welke voor de verhuurder. De RND vindt dat de winkeliers onvoldoende invloed hebben op de servicekosten in een winkelcentrum. De winkeliers zijn tenslotte degenen die opdraaien voor de kosten. Dit is voor de RND aanleiding geweest om samen met de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland (IVBN) op basis van een aantal uitgangspunten een leidraad op te stellen. Een belangrijk onderdeel van deze leidraad is de totstandkoming van servicekostencommissies in winkelcentra. Hierdoor moeten huurders beter zicht krijgen op de wijze waarop de service in winkelcentra is geregeld. Wij verwachten dat de leidraad servicekosten winkelcentra een belangrijke rol gaat spelen in de wijze waarop in winkelcentra met servicekosten wordt omgegaan. Niet alleen moeten winkeliers meer worden betrokken bij de bepaling van het serviceniveau en de daarbij behorende kosten, ook moeten verhuurders inzicht geven in de wijze waarop de kosten worden verdeeld. Zo mag een eigenaar niet besluiten een roltrap, ondanks de overschreden levensduur, te houden met hoge onderhoudskosten voor de huurder tot gevolg. Een nieuwe roltrap wordt immers betaald door de verhuurder. Velen hebben de servicekosten als een vanzelfsprekende post beschouwd. Wie echter verder kijkt ziet vaak dat er veel te besparen valt. De RND volgt de komende jaren de ontwikkelingen in een aantal winkelcentra nauwlettend. De RND heeft in december bij het rondetafelgesprek over de Winkeltijdenwet in de Tweede Kamer geschat dat het beperken van de koopzondag 15.000 tot 20.000 medewerkers hun baan kost. Zeker in een moeilijkere economische tijd is dit niet aan de burgers en medewerkers uit te leggen. Eind 2008 werd de weerstand tegen inperking van de koopzondagen steeds groter. De RND heeft samen met de Nationale Winkelraad, de Consumentenbond en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten het wetsvoorstel hoog op de politieke agenda gezet. Namens de gehele detailhandel is gepleit voor een diepgaand onderzoek naar de effecten van een wijziging van de Winkeltijdenwet voor de omzet en werkgelegenheid. Subsidies aan maatschappelijke organisaties De RND zet grote vraagtekens bij de subsidieverstrekking aan diverse organisaties. Zo heeft de RND vragen gesteld aan minister Koenders over de subsidieverlening aan de Schone Kleren Kampagne. Deze organisatie steunt voor het grootste deel op allerlei subsidies, waaronder een forse subsidie uit het Medefinancieringstelsel. De RND is van mening dat dergelijke organisaties over voldoende eigen middelen moeten beschikken en niet volledig op subsidie moeten steunen. Alleen dan heeft een organisatie bestaansrecht. Daarnaast is het van belang dat een organisatie van toegevoegde waarde is voor de samenleving. De RND stelt dat er striktere voorwaarden moeten komen voor het verkrijgen van subsidie en dat er een hoge mate van transparantie moet zijn, zowel bij overheid als verstrekker, als bij de organisatie als verkrijger. Transparantie die dit jaar van de overheid noch van de Schone Kleren Kampagne is verkregen. De minister heeft slechts aangegeven dat de naleving van de gestelde voorwaarden wordt nagekeken. De RND blijft de ontwikkelingen kritisch volgen. ALGEMEEN 19
RND kritisch over optreden VWA De VWA is belast met de handhaving van wet- en regelgeving op het gebied van onder meer productveiligheid. Naar aanleiding van klachten die de RND van zijn leden heeft ontvangen, heeft de RND met de VWA gesproken over het belang van goede communicatie, eenduidige normen en consistente handhaving. Met de VWA zijn hierover vervolgens afspraken gemaakt. De RND zal onder meer betrokken worden in het voortraject van regelgeving en normering, voor de ondernemingen zal een accountmanager beschikbaar komen die als aanspreekpunt fungeert en er zal meer aandacht komen voor de communicatie tussen VWA en ondernemingen. Daarnaast zal een periodiek overleg tussen VWA en RND plaatsvinden om de ontwikkelingen te bespreken. 20 RND JAARVERSLAG 2008
ALGEMEEN 21
4 BELASTING & HEFFINGEN Reclamebelasting betalen voor sinterklaas De RND heeft de aanval geopend op de reclamebelasting. In verschillende gemeenten is deze belasting geïntroduceerd om middelen op te halen voor het lokale ondernemersfonds. De RND voorzag dat steeds meer Nederlandse gemeenten reclamebelasting invoeren om de lokale ondernemersvereniging en of centrummanagement te financieren. Dit vond de RND een onrechtmatig doel. In een aantal gemeenten heeft de RND daarom collectief bezwaar gemaakt tegen de heffing reclamebelasting. 22 JAARVERSLAG 2008
Business Improvement? Staatssecretaris van Economische Zaken, Frank Heemskerk, presenteerde onlangs de nieuwe ondernemersbelasting BGV, inmiddels omgedoopt tot Business Improvement Zone (BIZ). De RND verwacht dat de belasting vooral gebruikt wordt om ondernemers te laten (mee)betalen aan taken die voorheen door de gemeente werden betaald, zoals centrummanagement, toezicht en afvalinzameling. Dit blijkt uit de voorbeelden van Doetinchem en Leiden, waar circa 40% van een verplichte heffing voor ondernemers wordt gebruikt om de kosten van de centrummanager te betalen. Daarnaast vond de RND het ongepast om in economisch onzekere tijden dergelijke nieuwe belastingen in te voeren. RND tegen importheffing op kaarsen In 2008 pleitten de Europese kaarsenfabrikanten voor een importheffing op kaarsen. Als gevolg hiervan worden kaarsen uit China fors duurder gemaakt en wordt de concurrentie beperkt. De RND heeft zich samen met Europese zusterorganisaties verzet tegen de anti-dumpingheffing op kaarsen en heeft de staatssecretaris van Economische Zaken verzocht zich in te spannen om de heffing tegen te houden. De RND vindt de heffing dubieus, mede omdat sommige fabrikanten een hogere heffing betalen dan anderen. Het lijkt er daarom op dat de Europese Commissie er vooral op uit is om de Europese schatkist aan te vullen. RND wil af van Videma-heffing De RND wil dat Videma stopt met het heffen bij winkels. Televisiebeelden in winkels zijn bedoeld om te demonstreren dat een apparaat goed werkt of voor het creëren van sfeer. Daarnaast ontvangen televisiemakers al een vergoeding van de overheid. De RND wil dat te dure auteursrechtenbureaus aan banden worden gelegd. Bij deze organisaties blijft veel geld aan de strijkstok hangen. Bij Videma is dit zelfs 20% van de inkomsten uit de heffingen. SENA Het afgelopen jaar heeft de RND kritisch gereageerd op de auteursrechtenorganisatie SENA, die eenzijdig de tarieven met meer dan 33% wilde verhogen. Auteursrechtenorganisaties in Nederland hebben een monopoliepositie, waardoor ondernemingen zich hebben te voegen naar hun grillen. Briefwisselingen en media-aandacht hebben er uiteindelijk toe geleid dat alle kortingen voor de bestaande brancheovereenkomsten werden gehandhaafd. BELASTING & HEFFINGEN 23
RND wil profijtbeginsel bij Kamer van Koophandel In 2008 is de nieuwe wet op de Kamers van Koophandel (KvK) door de Tweede Kamer goedgekeurd. Als gevolg van de intensieve lobby door de RND dienen de KvK het aantal regio s terug te brengen en de kosten voor ondernemers te beperken. Daarnaast betalen ondernemingen die slechts een gedeelte van het jaar staan ingeschreven naar rato. De RND heeft in de gesprekken met de landelijk directie van de KvK aangegeven dat er voor grootwinkelbedrijven efficiënter met de heffingen moet worden omgegaan. Zo dient een winkelbedrijf met meerdere vestigingen slechts één factuur te ontvangen. De RND heeft tevens gepleit voor het invoeren van het profijtbeginsel op een aantal activiteiten van de KvK, zoals voorlichting en regiostimulering. Baatbelasting Gouda Het college van B&W in Gouda heeft besloten niet in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak van de rechter over de baatbelasting. De rechter oordeelde dat de baatbelasting van 1,3 miljoen onterecht is en dient te worden terugbetaald aan de ondernemers. Hiermee komt een lange juridische procedure ten einde. De RND heeft de afgelopen jaren in veel gemeenten de baatbelasting met succes aangevochten, naast Gouda ook in Terneuzen en Breda. Steeds meer baatbelastingzaken worden ongegrond verklaard en zelden besluit een gemeente nog om een nieuwe baatbelasting in te stellen. 24 RND JAARVERSLAG 2008
Sjaak Hendriks, Milieu en Kwaliteit HEMA Administratieve lasten Topprioriteit van het kabinet is momenteel het land te behoeden voor de gevolgen van de kredietcrisis: het overeind houden van de financiële instellingen, proberen de consumentenbestedingen enigszins op peil te houden en op wat langere termijn de financiële huishouding weer op orde te krijgen. Daarmee wordt één van de oorspronkelijke prioriteiten van het kabinet - het terugdringen van de administratieve lasten voor bedrijven en burgers met 25% - naar de achtergrond verschoven. Als we even kijken naar 2008 dan zie ik, in ieder geval voor mijn vakgebied, alleen maar een tegenovergestelde beweging: de introductie van verpakkingenbelasting en REACH. Deze beide wettelijke verplichtingen gaan gepaard met enorme administratieve inspanningen. En wat te denken van wetgeving op het gebied van productveiligheid? In directe zin heeft deze wetgeving niet geleid tot toename van de administratieve lasten, in indirecte zin echter wel degelijk. De betreffende wetgeving leunt voor een groot deel op de ontwikkeling van onderliggende (inter)nationale normen. Er verschijnen met regelmaat nieuwe normen en oude normen worden herzien, waarbij herzien garant staat voor een toename van de complexiteit en een toename van administratieve lasten. Voor de komende jaren staan onder andere op het programma: het verder uitrollen van REACH, GHS, een herziening van de speelgoedrichtlijn en verdere aanscherping van de eisen voor de veiligheid van kinderkleding. O ja en dan heeft er ook nog iemand bedacht dat er producentenverantwoordelijkheid voor textiel zou moeten komen. Ik hoop dat er snel licht gloort aan het eind van de tunnel van de kredietcrisis, want op het terrein van verlichting van administratieve lasten valt er nog veel werk te verzetten. BELASTING & HEFFINGEN 25
5 MILIEU Inzameling spaarlampen Het bestuur van de Stichting Spaarlicht heeft in 2008 een akkoord bereikt met de Stichting Lightrec over de samenwerking bij de inzameling van gasontladingslampen. De Stichting Spaarlicht was een initiatief van de RND om te voorkomen dat de inzamelplicht voor spaarlampen resulteerde in een forse verwijderingsbijdrage op de energiezuinige spaarlamp. Dit betekent dat er één inzamelingssysteem komt voor de inzameling en verwerking van spaarlampen. Als gevolg van de overeenkomst tussen beide stichtingen heeft de RND een zetel in het bestuur van Lightrec gekregen en blijft de verwijderingsbijdrage op hetzelfde lage niveau. 26 JAARVERSLAG 2008
Fors meer spaarlampen verkocht in 2008 Consumenten stappen massaal over van gloeilamp op spaarlamp. Dit blijkt uit cijfers van de RND. In 2008 hebben de Nederlandse winkeliers circa 15 procent meer huismerkspaarlampen verkocht dan in 2007. Uiteindelijk werden in 2008 meer dan 11,5 miljoen huismerkspaarlampen verkocht. Dit is circa 60 procent van het totaal aantal verkochte spaarlampen. Afschaffing anti-dumpingheffing door lobby RND Mede als gevolg van de lobby van de RND is anti-dumpingheffing op spaarlampen eind 2008 opgeheven. De anti-dumpingheffing had tot gevolg dat de concurrentie beperkt bleef en de prijs onnodig hoog werd gehouden. De RND wil dat consumenten worden gestimuleerd energiezuinige spaarlampen aan te schaffen. Een lagere prijs speelt hierbij een belangrijke rol. De RND vond het afschaffen van de heffing een positief signaal naar de consument en verwacht dat de verkoop van spaarlampen verder toeneemt. Minister Cramer en RND slaan handen ineen voor energiezuinige verlichting Op 26 mei 2008 presenteerde de Taskforce Verlichting haar rapport aan VROMminister Cramer. De RND speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van het rapport en de voorstellen voor huishoudelijke verlichting. Namens de RND was de heer E.J. Schipper betrokken als voorzitter van de RND Milieucommissie. In het rapport wordt onder andere gesproken over het uitfaseren van gloeilampen en het stimuleren van het gebruik van spaarlampen. Hetty Hafkamp van de Taskforce Verlichting overhandigt aan Minister Cramer het rapport van Taskforce Verlichting. MILIEU 27
Pleidooi voor btw-verlaging op energiezuinige producten In een brief aan de Europese Commissie pleitte de RND samen met de Britse en Belgische collega s voor het verlagen van het hoge btw-tarief op energiezuinige producten. De RND constateerde dat de hoge prijs een drempel is voor consumenten om energiezuinige producten te kopen. Door het verlagen van het hoge btw-tarief en het afschaffen van de EU-importheffing en verwijderingsbijdrage, wordt de consument gestimuleerd om energiezuinige producten te kopen. RND wil onderzoek naar subsidie Milieudefensie De RND uitte kritiek op de werkwijze van Milieudefensie in de onderzoeken naar illegaal gekapt hout. Regelmatig worden winkelbedrijven geconfronteerd met amateuristische onderzoeken en ten onrechte in een kwaad daglicht gezet. Dit gebeurde in 2008 bij het onderzoek naar houten tuinmeubelen. Milieudefensie ontvangt jaarlijks circa 3 miljoen aan overheidssubsidies. De RND vroeg in een brief aan minister Cramer opheldering over de subsidie voor het onderzoek naar illegaal gekapt hout. De RND pleitte ervoor dat de overheid organisaties, zoals Milieudefensie, kritisch onderzoekt alvorens subsidie te verstrekken. De kritiek van de RND leidde tot een maatschappelijk debat over de subsidiering van milieuorganisaties. Minister Cramer te gast bij bestuur RND Op 11 september 2008 waren VROM-minister Cramer en secretaris-generaal Van der Vlist te gast bij de bestuursvergadering van de RND. In het overleg met de minister is uitgebreid stilgestaan bij de subsidiering van milieuorganisaties. De minister gaf aan dat ook het ministerie van VROM kritisch kijkt naar de subsidies en dat er een gedragscode voor milieuorganisaties wordt ontwikkeld. Daarnaast is gesproken over het stimuleren van energiezuinige verlichting en het beperken van de reserves van productstichtingen. Paul Nijhof (Wehkamp) en Jan Kat (Detailresult Groep) verwelkomen minister Cramer bij de bestuursvergadering van de RND. Magneetspeelgoed De Europese Commissie (EC) wilde dat de Nederlandse overheid specifieke verplichtingen zou stellen aan de etikettering van magneetspeelgoed. Aanleiding is een aantal ongelukken met magneetspeelgoed bij kinderen. De RND is voor het aanpassen van de etikettering, als dit de veiligheid daadwerkelijk ten goede komt. In het voorstel van de EC was de wetgeving echter al twee maanden na het besluit van toepassing. In een brief aan de minister van VWS wees de RND op de lage omloopsnelheid van speelgoedartikelen zoals magneetspeelgoed. De overheid benadrukte dat samen met de overheid naar een praktische invulling en een redelijke 28 RND JAARVERSLAG 2008
Eric-Jan Schipper, voorzitter RND Milieucommissie 2008 het jaar van de spaarlamp De spaarlamp heeft in 2008 nogal in de belangstelling gestaan. Het is een symbool geworden van milieubewustzijn. En terecht, want de spaarlamp dringt het energieverbruik sterk terug. De detailhandel speelt een belangrijke rol bij het stimuleren van energiezuinige producten en het beïnvloeden van de keuze van consumenten. De prijs van het product is hierbij cruciaal. Daarom heeft de RND veel aandacht besteed aan de verwijderingsbijdrage en de anti-dumpingheffing op spaarlampen. Deze heffing maakt spaarlampen immers onnodig duur. Ondanks het feit dat de hogere aanschafprijs door de consument wordt terugverdiend, merken we dat klanten soms opzien tegen het aanschafbedrag. Met het afschaffen van de anti-dumpingheffing verwachten wij dat nog meer klanten zullen kiezen voor de spaarlamp boven de gloeilamp. Een nog grotere stap kan worden gemaakt door het verlagen van het BTW-tarief op energiezuinige producten. Zo laat ook de overheid zien dat ze energiebesparing wil stimuleren. Wij kijken terug op een jaar waarin goed is samengewerkt met zowel het ministerie van VROM als de lichtfabrikanten. De RND heeft het voortouw genomen om afspraken te maken over het stimuleren van energiezuinige verlichting. De komende jaren neemt het aanbod aan energiezuinige lampen toe, terwijl de klassieke gloeilamp steeds meer uit het schap verdwijnt. Op deze wijze draagt de detailhandel bij aan het terugdringen van het energieverbruik. uitverkooptermijn moet worden gekeken om de economische schade te beperken. Het ministerie van VWS heeft in een brief aangegeven dat de VWA niet direct zal controleren, maar hiermee vanaf 1 januari 2009 te starten. Tot die tijd worden de alternatieve maatregelen, zoals voorgesteld door de RND, geaccepteerd. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Afgelopen jaar heeft staatssecretaris Heemskerk zijn visie over maatschappelijk verantwoord ondernemen Inspireren, innoveren en integreren gepresenteerd. Ondernemingen werden opgeroepen hun verantwoordelijkheid te nemen. De RND heeft bij de ministeries en Kamerleden aangegeven dat de aangesloten ondernemingen voorstander zijn van een actief beleid, zelfs zodanig dat maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) een onderdeel van de kernprocessen van winkelbedrijven wordt. Een Europese en sectorbrede aanpak, waarmee de gehele detailhandel de komende jaren kan werken is hierbij een voorwaarde. Een groot aantal ondernemingen is aangesloten bij BSCI (Business Social Compliance Initiative). Deze organisatie, die bedrijven in de risicolanden audit, volgt en traint, heeft inmiddels meer dan 250 Europese leden. De RND stelt dat, wanneer ondernemingen zich inzetten voor MVO, er geen aanvullende wetgeving moet komen op het gebied van ketenverantwoordelijkheid. MILIEU 29