Team rond de Jeugdige BUREAU JEUGDZORG LIMBURG JAARBERICHT 2009

Team rond de Jeugdige BUREAU JEUGDZORG LIMBURG JAARBERICHT 2009

Inhoudsopgave Team rondom de Jeugdige 4 Het jaar 2009 voor Bureau Jeugdzorg Limburg 5 colofon TOEGANG (Jeugdhulpverlening) 6 Jeugdbescherming 8 Eindredactie Communicatie en PR - Bureau Jeugdzorg Limburg Oplage 3.000 Jeugdreclassering 10 AMK Advies-en Meldpunt Kindermishandeling 12 Vormgeving en concept fraipont.nl Fotografie Peter Kessels fotografie Wijzigingen en zet fouten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd of gedupliceerd tenzij met de toestemming van de redactie en de bronvermelding. Afdeling PGB 14 Kinder- en Jongerenrechtswinkel 16 Personeel & Organisatie 18 2 3

Het jaar 2009 voor Team rondom de Jeugdige Bureau Jeugdzorg Limburg Met de meesten jeugdigen in Limburg gaat het goed, zij kunnen zich in een veilige omgeving ontplooien. Maar er is een klein deel van de jeugdigen die (ernstig) in hun ontwikkeling bedreigd worden. Voor deze groep organiseert Bureau Jeugdzorg Limburg snel de noodzakelijke zorg en bescherming en treedt daarbij op als belangenbehartiger van het kind. Jeugdigen in Begeleiding 01-01-2009 6609 01-01-2010 6229 Verschil -380 Wat is en doet Bureau Jeugdzorg Limburg? Bureau Jeugdzorg Limburg is de toegang tot de geïndiceerde jeugdzorg in Limburg. Wij verzorgen als onafhankelijke instelling de indicatie voor alle vormen van jeugdzorg. Jeugdigen van 0 tot 18 jaar en hun ouders/opvoeders kunnen bij ons terecht met (ernstige) problemen bij opvoeden en opgroeien. Ook derden kunnen hun zorgen over jeugdigen melden bij Bureau Jeugdzorg. Daarnaast vervullen wij de taken Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. Ook het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en de Kinder- en Jongerenrechtswinkel (KJRW) maken deel uit van Bureau Jeugdzorg. Bovenstaand overzicht geeft aan hoeveel jeugdigen in begeleiding waren op peildatum 1 januari 2009 en hoeveel jeugdigen in begeleiding zijn op peildatum 1 januari 2010. Het gaat hier om cijfers van de Jeugdhulpverlening, Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. De gegevens van het AMK en de afdeling PGB zijn hier niet in meegenomen. Onze taken zijn vastgelegd in de Wet op de Jeugdzorg. Wij werken samen met jeugdzorginstellingen, Centra voor Jeugd en Gezin, scholen, de jeugdgezondheidszorg, kinderen jeugdpsychiatrie, daghulpinstellingen en vele andere organisaties. Bureau Jeugdzorg Limburg voelt zich verantwoordelijk voor alle jeugdigen. Wij willen de jeugdigen bereiken die onze hulp nodig hebben, omdat het om zwaardere problematiek gaat. Maar we willen ook voorkomen dat jongeren bij Bureau Jeugdzorg terecht komen als dat niet nodig is. We zijn daarom actief betrokken bij het ondersteunen van lokale instellingen, professionals en vrijwilligers. Wij willen door deze werkwijze zorgen dat jeugdigen eerder de juiste hulp krijgen, waardoor zwaardere interventies (zoals uithuisplaatsingen) wellicht worden voorkomen of verkort. Daarnaast kan het lokale veld ook veel betekenen voor onze cliënten. Het opvoeden van ernstig bedreigde kinderen kunnen ouders niet in hun eentje. Voor u ligt het jaarbericht 2009 van Bureau Jeugdzorg Limburg. Een jaar waarin veel gebeurd is. Het voert te ver om op deze plek alles op te noemen. Daarom beperken we ons tot onderstaande thema s. Het jaar 2009 stond in het teken van het doorontwikkelen van onze organisatie tot een eigentijdse, voor belanghebbenden, integraal aan te spreken organisatie. Ons uiteindelijke doel blijft daarbij het (verder) verbeteren van de kansen van kinderen en jeugdigen in Limburg die (ernstig) in hun ontwikkeling worden bedreigd. Uiteraard - waar mogelijk - in goede samenwerking met hun ouders of andere opvoeders. Concreet is in 2009 het volgende veranderd: In de vernieuwde organisatie staat de belangenbehartiging van de jeugdige daadwerkelijk centraal en kiezen we voor het formeren van een multidisciplinair team rond iedere jeugdige cliënt. Het team rond de jeugdige (TRJ) bestaat uit een uitvoerend hulpverlener, teamleider en gedragswetenschapper. Daarnaast bundelen we de expertise van de verschillende werksoorten in lokale teams onder leiding van de teamleider en de gedragswetenschapper. Dit zijn teams die een bepaald postcodegebied integraal bedienen en bestaan uit jeugdhulpverleners, jeugdbeschermers en jeugdreclasseerders. Op regionaal niveau zijn deze lokale teams geclusterd tot een resultaatverantwoordelijke eenheid (RVE) onder leiding van een regiomanager. Er is gekozen voor een vijftal regio s: Parkstad Limburg, Maastricht-Heuvelland, Westelijke Mijnstreek, Midden-Limburg en Noord-Limburg. Deze nieuwe werkwijze heeft in 2009 tot grote investeringen op het gebied van telefonie en datacommunicatie geleid. Het nieuwe werken van onze professionals is namelijk gefaciliteerd met mobiele telefoons en notebooks. Bureau Jeugdzorg Limburg wil op deze wijze een organisatie zijn die concrete resultaten boekt en daartoe voortdurend samenwerkt en professionaliseert. De vorming van vakgroepen voorziet daarbij in de noodzakelijke borging en verdere ontwikkeling van specialistische deskundigheid van de verschillende werksoorten. Aan de hand van een aantal concrete onderwerpen willen we graag de in gang gezette ontwikkeling illustreren. In 2009 werkten we concreet samen met partners in Zorgadviesteams op scholen, Veiligheidshuizen en Centra voor Jeugd en Gezin. In het kader van de Week van de Jeugdzorg werden in november 2009 in Zuid-Limburg samen met zorgaanbieder Xonar schoolbezoeken georganiseerd om jeugdigen te informeren over de mogelijkheden van de jeugdzorginstellingen. Deze schoolbezoeken waren in de ogen van zowel de leerlingen, leraren als hulpverleners een groot succes. De inzet op verdere professionalisering van onze medewerkers en onze werkprocessen blijkt uit het feit dat Ordina onze indicatiestelling in de jeugdhulpverlening - na een landelijke audit (externe toetsing) - als een van de eersten het predikaat VIB proof toekende. Voorbeelden van onze resultaatgerichtheid zijn het wegwerken van de immense wachtlijst bij de PGB afdeling en het zeer snel en wachtlijstvrij werken van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Zeer belangrijk vinden we ook de betrokkenheid van cliënten. Het is dan ook verheugend dat Bureau Jeugdzorg Limburg vanaf 2009 weer beschikt over een volledige cliëntenraad. Deze raad bestaat nu uit zeven enthousiaste leden (jeugdigen en ouders) die meedenken en meepraten over de inhoud en kwaliteit van onze dienstverlening. Omdat wij het kind beschouwen als onze morele opdrachtgever zijn we blij met het rapportcijfer dat de jeugdigen ons in het cliënttevredenheidsonderzoek geven: een 8- in de vrijwillige hulpverlening en een 7,5 in zowel de jeugdreclassering als jeugdbescherming. Bij ouders wisselt het oordeel sterker met de grondslag van onze bemoeienis. In de vrijwillige hulpverlening geven de ouders ons een mooie 7,4. Als de samenwerking niet op vrijwillige basis geschiedt, geven ze ons een lager rapportcijfer: een 7- in de jeugdreclassering en een 6 in de jeugdbescherming. Er is veel bereikt, maar het werk is nooit af! Raad van Bestuur drs. Nico Plitscher (voorzitter) dr. Joke van Harten Oudijk (lid) 4 5

TOEGANG (Jeugdhulpverlening) In de Jeugdhulpverlening, ook wel de Toegang van Bureau Jeugdzorg Limburg genoemd, gaan onze jeugdhulpverleners samen met de cliënt na wat de problemen zijn en hoe hij of zij het beste geholpen kan worden. Sinds de zomer van 2008 werkt Bureau Jeugdzorg in heel Nederland met dezelfde methode: Verbeterde Indicatiestelling Bureau Jeugdzorg. Deze methode zorgt ervoor dat de jeugdhulpverleners binnen een korte tijd zo goed mogelijk de hulpvraag, maar ook de aangemelde problemen kunnen onderzoeken om te zorgen dat de cliënt de juiste hulp krijgt. Voor Bureau Jeugdzorg is het belangrijk om goed te kunnen samenwerken met het voorliggende veld. Met huisartsen, scholen en ook de Centra voor Jeugd en Gezin bijvoorbeeld. Onze medewerkers in het Centrum voor Jeugd en Gezin. Jeugdhulpverlener Patricia Adam van Bureau Jeugdzorg Westelijke Mijnstreek is nu twee jaar actief in het CJG van Geleen. Wij zijn een vraagbaak voor de medewerkers van het CJG. Wij worden geconsulteerd door onder meer de pedagogisch medewerkers, de medewerker van Partners in Welzijn, de procesmanager, schoolarts en de medewerker van MEE. Onze rol is duidelijk omschreven; wij adviseren, consulteren en coachen. De meeste vragen krijgen we van de pedagogisch medewerker. De vragen die meestal gesteld worden: Hoe kunnen we gezinnen toeleiden naar de juiste zorginstelling en is dit gezin op de juiste plek binnen het CJG of moet er geïndiceerde zorg komen? Jeugdhulpverlening 2008 2009 Verschil % Aanmeldingen 3377 2613-769 -22,8% Zorgmeldingen 800 1165 +365 +45,6% Bureau Jeugdzorg en haar rol in het Centrum voor Jeugd en Gezin Voorkomen indien mogelijk en snel ingrijpen indien noodzakelijk. Dat zijn de belangrijkste drijfveren voor Bureau Jeugdzorg Limburg om een actieve rol te spelen in het lokale veld en deel te nemen in de Centra voor Jeugd en Gezin. De Centra voor Jeugd en Gezin zijn plekken waar aanstaande ouders, ouders met kinderen en ook jeugdigen zelf terechtkunnen met vragen en problemen op het gebied van gezondheid, opgroeien en opvoeden. De doelgroep is jeugdigen van min negen maanden tot 23 jaar en hun ouders. In 2007 is in Limburg een start gemaakt met de vorming van de Centra voor Jeugd en Gezin. Hoewel de ontwikkeling hiervan primair bij de gemeenten en de jeugdgezondheidszorg ligt, wil en kan Bureau Jeugdzorg hier een belangrijke rol in spelen. De medewerkers van Bureau Jeugdzorg Limburg zitten niet aan de voordeur, maar direct daarachter. Zij geven raad en advies aan de partners in het CJG. Onze medewerkers maken een inschatting van de ernst van de problemen bij opvoeden en opgroeien en geven vervolgens advies over de benodigde hulpverlening in een gezin, waarbij zoveel mogelijk wordt gekeken naar de eigen mogelijkheden van het gezin en haar directe omgeving. Patricia Adam is nu zo n twee jaar actief in het CJG Westelijke Mijnstreek, locatie Geleen. Samen met haar collega-jeugdhulpverlener Yvonne Dekker zijn beiden afwisselend aanwezig in het CJG Geleen. Yvonne is op dinsdag 3 uur aanwezig en Patricia op donderdag 3 uur. (Vanaf maart 2010 is dat voor ieder nog 2 uur in de week) Daarnaast vindt er een keer in de twee weken een casusoverleg plaats. Daaraan nemen alle partijen in het CJG deel. In het casusoverleg worden gezinnen besproken die (mogelijk) hulp nodig hebben. Patricia: Wij moeten goed en snel een inschatting kunnen maken van een situatie. Dat is heel belangrijk. Dat is onze taak. Wij maken samen een inschatting van welke hulp nodig is, wat er al aan hulp (geboden) is. De lijnen tussen de hulpverlenende partijen zijn kort, en dat is heel prettig en ook goed. De nadruk ligt in ieder geval op preventie en proberen om in geval van een hulpvraag deze hulp zoveel mogelijk in het voorliggend veld te regelen. Dus voorkomen indien mogelijk dat de problematiek zich zo ontwikkeld in een ernstige situatie dat de hulp van Bureau Jeugdzorg nodig is. De hulpverleners van Bureau Jeugdzorg Limburg zien een grote meerwaarde in hun rol in het CJG. Patricia: Zeker als het gaat om zogenaamde multiproblemgezinnen. Gezinnen waar veel meer aan de hand is. Denk bijvoorbeeld aan een gezin dat in scheiding ligt, waar de financiële problemen groot zijn en het kind er veel last van ondervindt en daardoor in de problemen komt. In dat soort zaken is het belangrijk dat wij de juiste hulp kunnen bewerkstelligen. Deze zaken zijn voor het CJG te zwaar. Ook ziet Patricia een ander belangrijk voordeel van de samenwerking in het CJG: Ik ben bijvoorbeeld al een paar keer met een pedagogisch medewerker op huisbezoek geweest. Het is helaas zo dat soms de gezinnen niet zitten te wachten op bemoeienis van Bureau Jeugdzorg. Het helpt dan als je bijvoorbeeld door een pedagogisch medewerker wordt meegenomen naar een gezin. Deze heeft een band met het gezin en kan, indien dit nodig is, vooraf al goed uitleggen waarom onze hulp zo belangrijk is, dat werkt drempelverlagend. 6 7

Jeugdbescherming Bureau Jeugdzorg heeft de taak om de rechten en de ontwikkeling van de jeugdige (0 tot 18 jaar) te beschermen en ervoor te zorgen dat de opvoedingssituatie beter wordt. Als dit niet lukt met vrijwillige hulpverlening, dan hebben wij de mogelijkheid om de Raad voor de Kinderbescherming in te schakelen. Na een onderzoek door deze instantie, kan de kinderrechter bepalen dat de jeugdige door een medewerker van Bureau Jeugdzorg moet worden begeleid. De kinderrechter zal dan een gezinsvoogd aanwijzen die het gezin tijdelijk gaat ondersteunen om de opvoedingssituatie te verbeteren. Het gaat hier om de jeugdbeschermingsmaatregel (voorlopige) ondertoezichtstelling. Daarnaast kan de kinderrechter een voogdijmaatregel opleggen. Dit komt zelden voor. Een (voorlopige) voogdijmaatregel wordt opgelegd als uit onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming blijkt dat de ouders de verantwoordelijkheid voor de opvoeding en ontwikkeling niet meer zelf kunnen dragen. Bureau Jeugdzorg krijgt dan van de kinderrechter opdracht om het gezag van de ouders over te nemen. Tabel jeugdbescherming 2008 2009 Verschil OTS 776 732-44 - 5,7% Voogdij 90 67-23 - 25,6% Jeugdbescherming en de gesloten jeugdzorg Een gesloten plaatsing aanvragen voor een jonge is een zware maatregel. De maatregel is specifiek bedoeld voor jongeren die door ernstige opgroei- of opvoedingsproblemen belemmerd worden in hun ontwikkeling naar volwassenheid. Deze problemen maken een opname en verblijf in een gesloten setting noodzakelijk, omdat hierdoor voorkomen kan worden dat de jongere, of anderen, hem of haar deze hulp en zorg weigert. Voor een gezinsvoogd is het moeilijk om deze stap te zetten. Gezinsvoogd Ricky van Ek: Dit is iets waar we absoluut niet naar streven. We vragen pas een plaatsing in een gesloten setting aan als onder alle andere omstandigheden de veiligheid van de jeugdige niet meer gegarandeerd kan worden. Als er geen veilige alternatieven meer zijn. Het is absoluut een laatste hulpmiddel, zegt Ricky van Ek. Eerst is er de ambulante hulpverlening. Helpt dat niet, dan wordt er vaak een gedeeltelijke plaatsing aangevraagd. Dat wil zeggen, een soort naschoolse opvang regelen, maar wel eentje waarbij er hulpverlening plaatsvindt. Biedt ook dit geen soelaas, dan wordt gekeken naar een uithuisplaatsing, naar bijvoorbeeld een pleeggezin of plaatsing bij open groepen zoals de jeugdzorgaanbieders Xonar, Rubicon en Mutsaersstichting aanbieden. Als ook dit niet helpt, dan komt de optie gesloten plaatsing in beeld. Voor ouders is dit wel het ultieme gevoel van falen, zegt Ricky, en ze snapt waarom ouders zo denken. Vaak is het zo dat ouders bij ons aankloppen in het kader van vrijwillige hulpverlening. En dan blijkt een tijd later dat er in het kader van hulpverlening nog maar 1 optie is om te proberen het kind te helpen: gesloten plaatsen. Als gezinsvoogd weet je dat je werkelijk alles geprobeerd hebt om het kind te helpen, maar dat niets lijkt te helpen, al het andere heeft gefaald. Het kan gaan om jongeren die het zichzelf en hun directe omgeving zo moeilijk maken dat er geen andere opties is of het kan gaan om jongeren die in een dermate kwetsbare positie zitten dat het voor hen niet veilig is. Een goed voorbeeld van dit laatste is een jongere die geplaatst kan worden omdat deze te maken heeft met loverboy problematiek. Door bijvoorbeeld de jongere thuis te begeleiden of in een open groep neem je het gevaar niet weg van de loverboy. De jongere die hiermee te maken heeft is daar zo gevoelig voor, dat het absoluut een gevaar voor deze jongere oplevert. Jeugdigen met een civiel rechtelijke machtiging gesloten jeugdzorg vallen onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Jeugd en Gezin. Bij Bureau Jeugdzorg zijn het de jeugdbeschermers die te maken hebben met jongeren in gesloten jeugdzorginstellingen. In het kader van een (v)ots of voogdijmaatregel kan bij de kinderrechter om een gesloten plaatsing worden gevraagd. Het mag duidelijk zijn dat een gesloten plaatsing tijdelijk is. Gemiddeld voor de duur van zes maanden, afhankelijk van de situatie en andere factoren die van belang zijn. Ricky van Ek: In een gesloten setting krijgt de jongere ook hulpverlening. Met als doel om een gedragsverandering te bewerkstelligen. Dit gebeurt in verschillende fases. Een gesloten plaatsing is GEEN eindstation. Het is echt een tussenfase. Na een gesloten plaatsing wordt gekeken of de jongere kan doorstromen naar een open plek voor verdere hulpverlening. Dat is belangrijk. Een jongere moet de kans krijgen weer normaal in te stromen in de maatschappij. En dat kan ook. Ricky van Ek: Voor een gezinsvoogd is het mooiste resultaat dat je op een gegeven moment de deur achter je dicht kunt trekken omdat het gezin het goed doet! Gelukkig kan dat heel vaak ook! 8 9

Jeugdreclassering De medewerkers van de Jeugdreclassering helpen en begeleiden jongeren van 12 tot en met 18 jaar die een delict gepleegd hebben. Samen met de jongere bekijkt de jeugdreclasseerder hoe voorkomen kan worden dat de jongere recidiveert en welke veranderingen daarvoor nodig zijn. Bijzondere begeleidingsvarianten De jeugdreclassering van Bureau Jeugdzorg Limburg kent naast de reguliere begeleiding ook enkele bijzondere begeleidingsvarianten. In dit jaarbericht aandacht voor twee van deze maatregelen: ITB Harde Kern Jongeren en ITB Criem. ITB Harde Kern Jongeren ITB Harde Kern Jongeren (voor jongeren tot 24 jaar) is de strengste jeugdreclasseringmaatregel. Deze maatregel wordt alleen opgelegd als de jongere bijvoorbeeld meerdere ernstige vergrijpen heeft gepleegd of al eerder met de politie in aanraking is geweest. In plaats van een vrijheidsstraf krijgt de jongere begeleiding van de jeugdreclassering. Het is een intensief traject van zes maanden. Gedurende die tijd moet de jeugdige zich aan alle regels houden en heeft hij/zij wekelijks contact met de begeleider (jeugdreclasseerder). Worden de regels overtreden, dan wordt de voorwaardelijke straf alsnog omgezet in een onvoorwaardelijke straf. Dat betekent dat de jongere alsnog zijn of haar straf moet uitzitten. De maatregel kan na afloop nog een keer met maximaal zes maanden verlengd worden. ITB Criem Ook ITB Criem (voor jongeren tot en met 18 jaar) is een vorm van individuele trajectbegeleiding. Deze is vooral bedoeld voor jongeren met een allochtone achtergrond die zich met lichtere vormen van criminaliteit bezighouden. De maatregel wordt alleen opgelegd als de situatie van de jongere op meerdere gebieden zorgelijk is. De nadruk ligt op integratie en omgang met andere mensen in de omgeving van de jongere. Zo wordt de familie nadrukkelijk betrokken bij de begeleiding. Het is een intensief begeleidingstraject van drie maanden. Dit houdt in dat de jongere wekelijks persoonlijk contact heeft met zijn of haar trajectbegeleider. Het doel van deze begeleiding is jongeren een kans te geven om afstand te nemen van het plegen van strafbare feiten. Deze maatregel kan maximaal met drie maanden verlengd worden. Wie legt maatregelen op? Voor beide maatregelen geldt dat de kinderrechter of de officier van Justitie deze maatregelen kunnen opleggen. Overeenkomsten Je moet doen wat je zegt dat je doet. En het is van groot belang dat je een ingang vindt bij de jongere en zijn familie, want anders is hulp zinloos, vertellen Robert en Ton. Ton Meijer: Ik heb enkele keren per week contact met de jongere. Daarnaast onderhoud ik veel contacten met alle betrokkenen rondom de jongere. Niet alleen familie, vrienden, school, maar ook met de politie en de rechtbank bijvoorbeeld. Hij vervolgt: We zijn 24/7 bereikbaar. Je moet je afspraken nakomen en soms moet je hard zijn. Robert Janssen voegt toe: Je mag ook wel een stukje van jezelf laten zien, je normen en waarden, soms is dat nodig. Maar uiteraard wel binnen je professionele kaders. Verschillen Voor Harde Kern geldt dat de jongere een recidivist moet zijn of een heel zwaar delict gepleegd moet hebben. Voor Criem ligt dit wat anders. Je kunt ook al een Criem maatregel opgelegd krijgen als de jongere een relatief licht vergrijp gepleegd heeft. Het kan gaan van een diefstal tot een straatroof. Robert Janssen: Daarnaast heb je bij Criem uiteraard te maken met een andere culturele achtergrond. Dat vergt veel inlevingsvermogen en inzicht in andere culturen. Soms halen we jongeren letterlijk thuis op om ze naar school of werk te brengen. Vaak is het namelijk zo dat het de jongere ontbreekt aan een zinvolle daginvulling. Belangrijk onderdeel van onze hulpverlening is dan ook om de jongere te helpen om weer zin in het leven te vinden. Ton Meijers: Een straf is prima, maar hulpverlening is beter. Anders leren ze niets en dat is veel erger. Je merkt ook dat bij de rechtbank de meerwaarde van onze maatregelen ingezien wordt. Ook de jongere beseft heel goed dat dit een laatste redmiddel is en dat hij/zij zelf volledig verantwoordelijk is. Werkt hij of zij niet mee, of gaat het weer fout, dan volgt onherroepelijk celstraf. Robert Janssen: Na de duur van de maatregel is het maar zelden zo dat wij onze handen er compleet van af trekken. Dat kan ook bijna niet na zo n intensief traject. We dragen de zaken altijd goed over en blijven doorgaans aan de zijlijn beetje betrokken. We hebben namelijk een goed inzicht in jongere en gezin en dat is prettig voor de verdere hulpverlening door anderen. Hoofddoelen maatregelen Aan de ene kant recidive verminderen en/of voorkomen en aan de andere kant de bedreigde participatie/ontwikkeling te verbeteren. Jeugdreclassering 2008 506 Aan het woord nu de jeugdreclasseerders Ton Meijers (ITB Harde Kern) 2009 477 en Robert Janssen (ITB Criem) van het team JR van de locatie Parkstad Limburg. Verschil -30 10 11

AMK Advies-en Meldpunt Kindermishandeling Het Advies-en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) is onderdeel van Bureau Jeugdzorg Limburg. Iedereen die kindermishandeling vermoedt kan voor ondersteuning contact opnemen met het AMK Zuid-Limburg of het AMK Noord-en Midden Limburg. Als iemand belt met het AMK kan dat leiden tot een advies, consult of een melding. AMK 2008 2009 Verschil Je kunt veel bereiken als je in een vroeg stadium kunt insteken. Er is nog ruimte om met de ouders hun mogelijkheden te bezien en om te onderzoeken welke hulpvorm ondersteunend kan zijn om hun ouderschap adequaat vorm te kunnen geven. Mocht deze ruimte bij ouders ontoereikend zijn dan bestaat de mogelijkheid ouders voor te gaan bereiden op het feit dat ze weliswaar een kind gaan krijgen maar er zelf geen zorg voor kunnen dragen. Dit voorkomt ingrijpen vanuit een crisissituatie bij de geboorte van een baby of tijdens het kraambed, wat een zeer emotionele periode is. Adviezen 525 593 + 68 + 13% Consulten 1046 1056 +10 + 1% Onderzoeken 471 496 +25 + 5,3% Als een kind 3 of 4 jaar is en dan komt pas een melding binnen dan is er vaak al schade berokkend aan het kind. Dan is het moeilijker om de hulpverlening aan ouders en kind een goede kans te geven en om ontwikkelingskansen voor het kind te bevorderen. Totaal 2042 2145 +103 + 5% Wanneer is er sprake van een risicovolle situatie? Dan gaat het bijvoorbeeld om zwangere minderjarigen die niet thuis terecht kunnen, of om aanstaande ouders die middelen gebruiken als Hulp voor ongeboren kinderen in risico situaties Het aantal meldingen over zorgen over ongeboren kinderen maakt bijna een kwart uit van het totaal aantal onderzoeksmeldingen bij het AMK Limburg in 2009. Hoe dat kan? Een goede verklaring is te vinden in het drugs, alcohol en medicijnen, ouders met psychiatrische problematiek, ouders met een verstandelijke beperking of om ouders die dak- of thuisloos zijn. Niet elke zwangerschap is risicovol. Het gaat vaak juist om een combinatie van bovengenoemde risico s. feit dat bijvoorbeeld de jeugdgezondheidszorg en verloskundigen meer alert zijn op zorgelijke signalen. Vroegtijdige inzet betekent dat erger vaak voorkomen kan worden. Ook is het zo dat in Nederland dergelijke signalen alleen bij het AMK gemeld worden. Van deze ouders is het bekend dat goede en slechte perioden elkaar regelmatig en soms zeer snel kunnen afwisselen. Deze ouders hebben vaak slechts een klein netwerk waarop ze kunnen terugvallen, ze leven geïsoleerd van de omgeving en hebben de neiging om hulpverlening Voornamelijk ketenpartners melden zorgelijke signalen bij het AMK. buiten de deur te houden. Denk dan aan verloskundigen, een (zieken)huisarts, kraamzorg, het consultatiebureau, de GGZ, verslavingszorg, het Algemeen Maatschappelijk Werk en MEE. Maar ook een gezinsvoogd van Bureau Jeugdzorg overlegt zijn zorgen over een gezin waar hij of zij al actief in is vanwege een ander kind. Ook niet-professionals kunnen hun zorgen melden met betrekking tot zwangerschappen bij het AMK. In samenspraak met de melder overlegt het AMK hoe verder te gaan handelen en wanneer het AMK de verantwoordelijkheid hierin overneemt. Welke hulp is beschikbaar? De wijze van hulpverlenen is heel breed. Soms is het voldoende om het consultatiebureau wat vaker bij het gezin langs te laten gaan. Maar het kan ook zo zijn dat er veel zwaardere hulpverlening ingezet moet worden. Dat is uiteraard afhankelijk van de situatie. Dit kan inzet van gespecialiseerde thuiszorg zijn maar ook een verwijzing van ouders naar psychologische of psychiatrische hulpverlening, screening van de kinderen door Jeugdhulpverlening teneinde een indicatie voor jeugdzorg te Enkele jaren geleden is daarvoor door het AMK en enkele ketenpartners het protocol Risico-ouders van ongeboren en pasgeboren kinderen verkrijgen, maatschappelijk ondersteuning door maatschappelijk werk, enzovoort. opgesteld. Dit vereist een goede samenwerking tussen diverse instanties en in de praktijk blijkt dit ook goed te werken. Het AMK is betrokken in de eerste periode na de geboorte. Zijn er dan nog zorgen of is er hulp nodig, dan dragen wij het over aan de Jeugdhulpverlening Hoewel het raar klinkt om je zorgen over een ongeboren kind te melden is het juist in het belang van het kind dit toch te doen. Met name jonge of wordt de Raad voor de Kinderbescherming ingeschakeld om een onderzoek te doen. zuigelingen zijn zeer kwetsbaar. Fysieke mishandeling of een relatief korte periode van verwaarlozing kan al snel fatale gevolgen hebben. Zo vroegtijdig mogelijk reageren en zo nodig ingrijpen geeft zowel kinderen als ouders kansen. Voor ouders die een zwangerschap doormaken is het vaak moeilijk te accepteren dat er zo vroegtijdig al bemoeienis kan Een ding is duidelijk. Het is een goede ontwikkeling dat er steeds meer aandacht komt voor de zorg voor ongeboren kinderen in het kader van preventie van kindermishandeling. Het geeft kinderen een kans op een onbezorgd en veilig leven. zijn. Toch wordt het uiteindelijk wel als helpend ervaren. 12 13

Afdeling PGB Mocht het nu zo zijn dat er bij jeugdigen sprake is van psychiatrische problematiek dan kan hiervoor door de medewerkers van Bureau Jeugdzorg Limburg een indicatie (=recht op zorg) worden afgegeven. Dit wordt gedaan door de medewerkers van de afdeling PGB. En dit gebeurt indien er om een AWBZ indicatie verzocht wordt. De medewerkers onderzoeken, bepalen en motiveren of, en als dat zo is, welke indicatie er van toepassing is en de duur daarvan. Een AWBZ indicatie kan worden afgegeven in de vorm van een PGB of Zorg in Natura. Het budget wordt niet door Bureau Jeugdzorg betaald, maar het geld is afkomstig van een het zorgkantoor. Deze instantie controleert en betaalt. Een grootse uitdaging Indicaties aangevraagd 2008 2009 Verschil Nieuw 1167 945-222 -19% Heraanvraag 2067 2061-6 -0,3% Totaal 3234 3006-228 -7% Indicaties afgegeven 2008 2009 Verschil Nieuw 922 987 + 65 +7,05% Herindicaties 1750 2069 +319 +18,23% Totaal afgegeven 2672 3056 +384 +14,4% Afgewezen 74 285 +211 + 285,14% Ingetrokken 23 37 + 14 +60,87% De grootste uitdaging in 2009 was wel het wegwerken van wachtlijsten bij de afdeling PGB. Teamleider Piet Mestrom en zijn team stonden dan ook voor een grootse uitdaging. Mestrom illustreert het aan de hand van een voorbeeld: Mag ik even voorstellen Jopie, een jongen van 10 jaar met een psychiatrisch probleem; een jongen die voortdurend boos is. Hij kan zijn gevoel niet kwijt aan de mensen om hem heen en al helemaal niet aan de volwassenen. Jopie heeft wel gemerkt dat de andere kinderen op school met elkaar afspreken, maar dat hij niet tot een afspraakje kan komen. Als hij of zijn moeder belt dan hebben de kinderen altijd wat anders te doen. Het zal wel te maken hebben toen hij bang werd op de gymclub en hij niet kon wegrennen. Jopie weet dat hij niet zo hard tegen de deur had moeten schoppen. Hij vindt dat de andere kinderen niet zo moeten lachen als hij met zijn hoofd schudt, want dat is moeilijk te stoppen. Jopie is al bij de dokter van het Riagg geweest en heeft opdracht gekregen om elke week thuis, met hulp, oefenen wat hij in de therapie geleerd heeft. Ook heeft hij pillen gekregen. Maar het is onvoldoende en nu is hij uitbehandeld. Daarom heeft zijn moeder bij een instelling gevraagd of hij een grote vriend krijgt die hem helpt minder bang te zijn en dat hij op een clubje kan. Als dat goed gaat mag hij ook soms bij andere kinderen daar slapen. Maar Jopie wacht al vanaf dat hij 9 jaar was, en dat was al lang voor de grote vakantie. Eigenlijk gelooft hij mama niet als het daarover gaat. Het voorbeeld dat hierboven beschreven staat was dus kenmerkend voor de lange wachtlijsten die er in 2009 helaas waren. Soms moesten ouders wel tot 14 maanden wachten op een (her)indicatiebesluit. Het was dan ook het streven van de afdeling PGB om die wachtlijsten helemaal weg te werken. Teamleider Piet Mestrom van de PGB: We hebben een ambitieuze aanpak geformuleerd voor 2009. Een van de belangrijkste speerpunten was dan ook het wegwerken van de wachtlijst. En dat is ons eind 2009 gelukt! Een puike prestatie van mijn team. De wachtlijst van 14 maanden is eind 2009 in zijn geheel teruggebracht tot binnen de wettelijke termijn van 8 weken. Piet Mestrom: Voor 2010 willen we voor alle Jopie s bereiken dat het heel gewoon is dat er naar hun geluisterd wordt door verstandige mensen. Soms worden hun ouders erg moe, verdrietig en boos. De wet geeft aan dat er eerst gekeken worden of de kinderen thuis zich ook veilig kunnen voelen. Vervolgens welke jeugdzorghulp hiervoor nodig is en daarna wordt er bezien wat er wenselijk, nodig en mogelijk is vanuit hun beschreven psychiatrisch probleem. Het team wil ook sneller een kwalitatieve goede AWBZ-indicatie geven, en wel drie weken, nadat het dossier compleet is. 14 15

Kinder- en Jongerenrechtswinkel De Kinder-en Jongerenrechtswinkel (KJRW) in Maastricht maakt deel uit van Bureau Jeugdzorg Limburg. De KJRW, voor het merendeel gerund door vrijwilligers, vraagt aandacht voor de rechtspositie van minderjarigen. Tevens verleent dit onderdeel juridische hulp aan kinderen en jongeren van 0 tot en met 18 jaar. De KJRW is bereikbaar via een eigen telefoonnummer en de locatie van Bureau Jeugdzorg Maastricht. Beantwoorden vragen 2008 259 Reguliere spreekuren De KJRW heeft net als andere jaren ook in 2009 reguliere spreekuren gehouden. Tijdens deze spreekuren komen vragen binnen van zowel minderjarigen als volwassenen. Festivals In 2009 waren er ook weer diverse festivals en activiteiten in Limburg waar de vrijwilligers van de KJRW met hun speciale bus hun opwachting hebben gemaakt. Zo waren ze te vinden op het Bevrijdingsfestival en op de Dag van de Rechten van de Jeugd. 2009 226 Verschil -33 KJRW: bijzondere spreekuren Het jaar 2009 heeft bij de Kinder-en Jongerenrechtswinkel in het teken gestaan van investeren in contacten en spreekuren. En dan met name bij de gesloten jeugdinstelling het Keerpunt en bij de instelling voor bijzondere jeugdzorg Icarus. Niet alleen vindt er nu regelmatig overleg plaats tussen de KJRW en de medewerkers van het Keerpunt, maar vanaf 2009 vindt er ook elke maand een spreekuur binnen de gesloten setting van Icarus plaats. Erg bijzonder, vertelt Esther Pessers, coördinator van de KJRW. Sinds september hebben we dus een maandelijks spreekuur bij Icarus. We bezoeken de jongeren binnen Icarus iedere derde donderdag van de maand. We merken dat er enthousiast gereageerd wordt op ons bezoek. Sinds september hebben we dan ook al 36 vragen beantwoord. Vrijwilligers KJRW De KJRW is de samenwerking aangegaan met de juridische opleiding van de Hogeschool Zuyd. Studenten van deze opleiding kunnen in het kader van hun studie bij de KJRW aan de slag als vrijwilliger. Er zijn inmiddels 18 vrijwilligers in dienst van de Kinder-en Jongerenrechtswinkel. Het komende jaar In het jaar 2010 zal de KJRW meer gaan inzetten op naamsbekendheid omdat het aantal zaken toch is teruggelopen. De spreekuren bij het JJI het Keerpunt vinden al veel langer plaats en ook dat werkt erg goed. Vrijwilligers van de KJRW zijn er iedere dinsdag van de maand. Ze hebben dan onbeperkt toegang tot de jongeren die hun jeugddetentie uitzitten. Deze jongeren kunnen dan juridische vragen stellen aan een onafhankelijk persoon. Het gaat vaak over vragen die te maken hebben met huisregels, overplaatsingen en klachten. Sinds 2007 hebben we hier dan ook 67 vragen beantwoord, vertelt Esther Pessers. 16 17

Personeel & Organisatie De organisatieverandering Voor Bureau Jeugdzorg Limburg heeft 2009 in het teken gestaan van een organisatieverandering. De afdeling P&O heeft daarin een hele belangrijke rol gespeeld om alles in goede banen te leiden. In 2008 is het besluit genomen om een organisatieverandering in te zetten. Een verandering die enerzijds noodzakelijk is om een organisatie te bouwen die de maatschappelijke opdrachten, die we nu en in de toekomst krijgen, zo goed mogelijk kan uitvoeren. Maar ook om de zo sterk gegroeide organisatie goed bestuurbaar te houden, want onze organisatie bestaat uit ruim 640 medewerkers. Voor de medewerkers is vanaf het moment van de aankondiging van de organisatieverandering een tijd aangebroken van verwachting en onzekerheid. Vanaf het begin heeft de Raad van Bestuur duidelijk aangegeven: we doen het met de mensen die we hebben, wat zoveel betekent dat voor iedereen een arbeidsplek gegarandeerd is gebleven. Er zijn wel functies verdwenen, maar daar zijn ook nieuwe functies voor in de plaats gekomen. Voor de afdeling P&O is het een tijd geweest van begeleiden, meedenken over en het opstellen van een zo goed en efficiënt mogelijk proces om de juiste persoon op de juiste plek te krijgen. Daarbij is telkens uitgegaan van twee uitgangspunten; wat heeft de organisatie nodig en hoe kunnen we zoveel mogelijk aan de wensen van iedere betrokkene voldoen. De rol van de afdeling P&O is groot geweest. Van het maken van nieuwe functiebeschrijvingen tot het opstellen van vele nieuwe contracten en het mede opzetten van een leergang voor het nieuwe middenkader (teamleiders en gedragswetenschappers). Van de 9 bureaus Jeugdzorg in Limburg is teruggegaan naar vijf regio s. Dat betekent voor negen medewerkers een andere functie. De oude negen bureaumanagers zijn begin 2009 aan hun nieuwe functie begonnen. Uiteraard pas na uitgebreide belangstellingsgesprekken en het afnemen van ontwikkel-assessments. Vijf van hen zijn nu regiomanager. Een van hen is hoofd P&O, een ander is programmamanager geworden en twee zijn portefeuillehouders geworden met ieder specifieke taken en projecten. wordt geconstateerd dat iedereen vol overgave aan zijn of haar nieuwe taak begonnen is. Een mooi resultaat. Ondanks het gegeven dat één iemand niet meer in functie is. Maar daarmee is het proces nog lang niet afgerond. De regiomanagers en hun nieuwe teamleiders en gedragswetenschappers beginnen aan de laatste stap. Het vormen van 21 lokale integrale teams. Iedere medewerker kan zijn/haar voorkeur aangeven. Hoewel niet altijd de eerste voorkeur gehonoreerd kan worden, gaan alle medewerkers, een enkele keer wat mopperend, akkoord. Uiteraard is het niet leuk en soms zelfs heel moeilijk om afscheid te nemen van je collega s waar je al lang en intensief mee samenwerkt, maar op 1 september 2009 worden de nieuwe teams officieel gevormd. En dan wordt al snel gesproken over mijn team van Helden-Beesel tot Maastricht-Oost. Dit hele proces is uitgevoerd zoals gepland en ook nog eens binnen de geplande tijd. Een compliment voor de organisatie, voor ons allen! Maar hiermee zijn we er nog niet. Inhoudelijk zal nog veel moeten gebeuren en er zal vorm moeten worden gegeven aan datgene waar deze organisatieverandering voor bedoeld is. Een regio die als resultaatverantwoordelijke eenheid functioneert en waar lokale teams gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor alle kinderen in hun lokale gebied. Dan zijn er de komende jaren nog de verwachte nieuwe ontwikkelingen die van invloed zijn op het aantal arbeidsplaatsen en de functies binnen onze instelling. Dat zal de komende jaren op ons af komen, maar het proces dat we het afgelopen jaar met n allen hebben doorgemaakt geeft ons het volste vertrouwen dat we met zoveel competente, loyale en betrokken medewerkers de toekomst aankunnen. Namens de afdeling Personeel & Organisatie, Finy Ritzen Aantal medewerkers 01-01-2009 604 Daarnaast is begin 2009 is het proces gestart om zo n 30 medewerkers van de oude staf te herplaatsen. Het uitgangspunt is altijd geweest: een benoeming als teamleider of als gedragswetenschapper, als duo en in principe werkzaam in de eigen regio. De inmiddels benoemde gedragswetenschappers volgen ook nog eens een zware masteropleiding aan de VU in Amsterdam. Voor één teamleider heeft de organisatieontwikkeling tot gevolg dat hij overgeplaatst werd naar een andere regio. Van de overige medewerkers zijn alle wensen ingewilligd kunnen worden. Maar niet alle functies zijn vervuld, helaas. Er zijn nog een aantal vacatures (zelfs nog in 2010) die ingevuld moeten worden voor met name de functie gedragswetenschapper. Dienstverband Verzuimpercentage 01-01-2010 619 Parttime 62% Fulltime 38% 2008 5,58% Het middenkader is op 1 mei 2009 als de voorgestelde duo s aan de 2009 6,90% nieuwe opdracht begonnen. Soms nog wat onwennig, maar al gauw 18 19

Waar kunt u ons vinden Centraal Bureau Slachthuisstraat 33 6041 CB Roermond T 088 0073000 E stichting@bjzlimburg.nl www.bjzlimburg.nl Bureau Jeugdzorg regio Maastricht-Heuvelland Locatie Maastricht Locatie Heuvelland De Bosquetplein 1 Adelbert van Scharnlaan 170 6211 KJ Maastricht 6224 JX Maastricht T 088 0072920 T 088 0072920 E maastricht@bjzlimburg.nl E heuvelland@bjzlimburg.nl Kinder-en Jongerenrechtswinkel (KJRW) De Bosquetplein 1 6211 KJ Maastricht T 043 3259757 Bureau Jeugdzorg regio Parkstad Limburg Locatie Heerlen Locatie Kerkrade Kloosterweg 26 Kosterbeemden 45 6412 CN Heerlen 6461 EA Kerkrade T 088 0072900 T 088 0072900 E heerlen@bjzlimburg.nl E kerkrade@bjzlimburg.nl Bureau Jeugdzorg regio Westelijke Mijnstreek Locatie Sittard Bergerweg 100 6135 KD Sittard T 088 0072940 E sittard@bjzlimburg.nl Bureau Jeugdzorg Midden-Limburg Locatie Roermond Locatie Weert Mariagardestraat 64 Roermondseweg 10-12 6041 HM Roermond 6004 AS Weert T 088 0072950 T 088 0072950 E roermond@bjzlimburg.nl E weert@bjzlimburg.nl Bureau Jeugdzorg Noord-Limburg Locatie Venlo Locatie Venray Prinsenstraat 4 Noorderhof 14 5913 ST Venlo 5804 BV Venray T 088 0072970 T 088 0072970 E venlo@bjzlimburg.nl E venray@bjzlimburg.nl Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Regio Zuid- Limburg Regio Noord-en Midden Limburg T 088 0072925 T 088 0072975 E amkzuid@bjzlimburg.nl E amknoord@bjzlimburg.nl