Inhoudsopgaven. Woord van de Voorzitter 2 Dagexcursie IHC. 4 Van den Pol: Een Project uitgelicht. 6 Het presenteren van een sponsorplan bij B. 8 Algemene Impressie: Excursieweek Duitsland. 10 Netwerkdag 12 Glasvezeltechniek 15 Imtech: Vervanging besturing vreesmachine. 20 Afstuderen. 22 ICT: De wereld van de industriële automatisering. 24 De beleving en het gevoel van de VIA. 26 Voor wie is de VIA? 27 Mededelingen. 28 1
Woord van de Voorzitter Beste VIA leden, De VIAVIA is weer in jullie bezit, helaas alweer de laatste van dit studiejaar. De vakantie is in zicht en hopelijk gaat iedereen met een gerust hart de zomervakantie in. Met de VIA zijn we van 20 tot en met 24 april 2009 op studiereis geweest naar Duitsland. Dit was tevens weer een zeer interessante, maar ook reuze gezellige week. In deze excursieweek zijn we bij verschillende studiegerelateerde bedrijven geweest, die ons een kijkje in de keuken hebben gegeven. Zo hebben we een bezoek gebracht aan Cito Benelux, Mitsubishi Electric, BMA, Volkswagen, Grolsch en natuurlijk niet te vergeten de grootste automatiseringsbeurs Hannover Messe. Een volgend belangrijk agendapunt was de Netwerkdag. Deze heeft plaatsgevonden op 14 mei 2009. Deze Netwerkdag was wederom weer een groot succes, met vele interessante bedrijven die de studenten allemaal goed te woord hebben gestaan. Deze Netwerkdag is niet alleen georganiseerd door de VIA, maar tevens door de studieverenigingen: Srot, Sign en de Micros. Tot slot willen we alle afstudeerders veel succes wensen met het afstuderen. En voor degenen die hun Bachelor al behaald hebben, van harte gefeliciteerd. Gelukkig zijn er niet alleen studenten die de HU verlaten, maar er komen ook weer nieuwe bij. Bij deze wil ik de nieuwe IA ers van harte welkom heten en samen met de VIA een mooie studie tegemoet gaan. Wij als VIA-bestuur wensen u veel leesplezier! Voorzitter, Maarten Kok 2
VIAVIA 3
Dagexcursie IHC. Op vrijdag 27 mei stond er eens een keer heel wat anders op het programma dan de gebruikelijke excursies. We gingen namelijk op bezoek bij IHC Merwede (vestiging Kinderdijk). Om deze dag nog meer een scheepvaart tintje te geven werd de pont naar Kinderdijk genomen. Na wat opgelopen lakschade (de auto van de VIA voorzitter was namelijk te erg verlaagd om fatsoenlijk de pont op te komen) kwamen we om 10 uur aan bij IHC. Hier werden wij ontvangen door onze gastheer van de dag: Jorrit van Dijk. Na een lekkere bak koffie of thee kregen we eerst een presentatie over het bedrijf IHC. De wortels van het huidige bedrijf dateren al uit 1943. IHC is een bedrijf wat zich richt op van alles wat met scheepvaart te maken heeft. Dus het bouwen, maar ook technische service verlenen en nieuwe producten ontwikkelen op het gebied van de scheepvaart. In Kinderdijk richt men zich onder andere op het bouwen van baggerschepen, ook bevind zich hier de afdeling parts & services, de divisie waar Jorrit werkt. Na de inleiding over het bedrijf IHC kregen we meer uitleg over de verschillende soorten baggertechnieken. De mogelijkheden hiervoor zijn namelijk baggerschepen en cutters. Over dit soort schepen kregen we meer uitgelegd. Zo werd ons verteld dat we een baggerschip eigenlijk het beste konden vergelijken met een grote stofzuiger. Zand of slib wordt ergens opgezogen en kan dan worden gedumpt door grote bodemdeuren te openen of door het op te spuiten. Voor het zuigen komt de nodige techniek kijken. Zo was er vroeger op de brug van het schip nog een man of vier nodig om zand of slib te zuigen. Maar tegenwoordig is het door automatisering al mogelijk dat dit hele proces door één iemand wordt gedaan. Na deze presentatie kregen we in twee verschillende groepen een rondleiding over de werf. De eerste groep ging kijken in de scheepshal. Dit is de hal waar de schepen gebouwd worden. Op het moment dat wij er waren, was men druk bezig met het bouwen van de kiel van een nieuw schip. De andere groep ging kijken in de hal waar onder andere de eindcontrole van verschillende producten plaatsvind. Ook worden in deze hal verschillende producten gedraaid en gefreesd. Dit zijn echter niet de draai- en freesbank die wij kennen. Op de draaibank werd namelijk een pomphuis met een doorsnede van vijf meter bewerkt. Na de lunch gingen we eerst kijken bij de baggersimulator. Op deze door IHC zelf ontwikkelde baggersimulator is het mogelijk om het baggerproces van een cutter te simuleren. Normaal gesproken worden mensen die de bagger in gaan hiermee opgeleid. Na een kleine uitleg mocht iemand zelf proberen om wat zand op te zuigen. Na de baggersimulator werden de groepen van de ochtend gewisseld om de andere rondleiding te doen. Aan het einde van dag werd er nog een biertje of een colaatje gedronken om terug te kijken op een geslaagde dag. Bart de Graaf 4
5
Van den Pol: Een Project uitgelicht. Veel kennis van zaken, een talenknobbel, geduld en jarenlange ervaring. Van den Pol draait haar hand niet om voor het installeren van een friteslijn in Polen. Meer dan standaard installatiewerk Het plaatsen van een geheel nieuwe friteslijn is meer dan normaal installatiewerk. Voor Van den Pol Industriële Automatisering is het weliswaar een veel gedane klus, het blijft altijd een interessante onderneming om een grote klus in het buitenland goed voor elkaar te krijgen. In januari is een monteur van Van den Pol, voor een eerste inventarisatie naar Polen gegaan. Het normale monteurswerk zit er in Polen niet in. De monteur is bij een dergelijke klus vooral supervisor: het aansturen van de Poolse monteurs en het in de gaten houden of de friteslijn op de juiste wijze wordt geïnstalleerd. Het werken met Polen was een uitdaging, vooral in verband met de taal. Met handen en voeten, Duits, Engels en een talenknobbel voor Pools is het onze monteur gelukt om in slechts vijf weken de gehele installatie gereed te hebben. In bedrijf stellen en trainen Na het installeren en gereed maken van de productielijn, is het zaak om de gehele lijn zo te programmeren dat de lijn zonder onderbrekingen kan draaien. Naast het programmeren van de lijn komt er nog een andere taak bij kijken: het trainen van de huidige werknemers van Fritar. Het is de bedoeling dat de werknemers in de fabriek zelf aan de slag kunnen met de lijn. Onze mensen trainen ze, leggen alles geduldig uit en blijven uiteraard betrokken bij het project zodat problemen snel gedetecteerd en opgelost kunnen worden. Nu de aardappelen nog De lijn is volledig geïnstalleerd, bekabeld, geprogrammeerd en klaar voor gebruik. Er kunnen tien ton aardappelen per uur door de lijn worden verwerkt, en dat resulteert in ongeveer 3.000 grote zakken frites per uur. Het zal overigens nog even duren voordat deze grote hoeveelheden geproduceerd kunnen worden. De aardappelen zijn namelijk op. 6
7
Het presenteren van een sponsorplan bij B. Woensdag 27 mei 2009. Vlak voor excursieweek Duitsland kwamen wij met B. in contact. Wegens volle planning belde een bedrijf onverwachts af. Wij waren genoodzaakt om op korte termijn op zoek te gaan naar een alternatief. Omdat B. een mooie vestiging in Hannover heeft, grepen wij de telefoon. Op deze termijn was het niet mogelijk iets te regelen, maar wij waren meer dan welkom op het Technologie event van B. Na het raadplegen van het internet kwamen wij te weten wat dit inhield. Workshops, rondleidingen etc. Een uitgekeken kans om B. te leren kennen. Op deze dag was het ook mogelijk een sponsorplan te presenteren en zo een aanzienlijk bedrag van enkele duizenden euro s binnen te slepen. Zo n kans laat je niet aan je voorbijgaan. Na uren ploeteren en zweten mocht het eindresultaat er zijn. Zonder echt een idee te hebben waar B. naar op zoek was, hadden we een gelikt sponsorplan. Na uitvoerig beraad en oefenen van de presentatie dachten wij goed voorbereid te zijn. De dag brak aan waarbij het voltallige bestuur strak in het pak naar B. afdaalden. Het begon uitstekend met een inventieve workshop Safety & Security Technology. Zoals altijd doen de gadgets het goed: ik kan tegenwoordig overal waar een aansluiting in de muur zit internetten dankzij mijn oprolbare ethernetkabel. Vervolgens betraden wij met klamme handen het uur van de waarheid. Vier man sterk op verschillende aspecten lettend wat betreft het sponsorplan. Strak aan ons verhaal houden en hopen op het beste. Na een goeie ervaring rijker stapten wij 20 minuten later uit de presentatieruimte. Het ging op zich redelijk, maar we hadden niet de indruk de commissie overtuigd te hebben. Dit kon de pret niet drukken. Een rondleiding door de vestiging stond ook op het programma. Hier stuitten wij op een vluchtsimulator. Deze vernuftige installatie berust op het driepuntscilinder-principe. De cockpit bewoog vloeiend door de ruimte, een fabriekshal met verhoogd dak. Daarnaast hebben we de productie van industriële cilinders bekeken. Later in de middag was de borrel met de uitreiking van de sponsorcontracten. Ondertussen waren wij, dankzij slimme netwerkactiviteiten, aan de weet gekomen dat er maar 6 deelnemende groepen aanwezig waren, waarvan er een nooit is komen opdagen. Het was een gezellige aangelegenheid waarbij duidelijk werd dat B. met de sponsoring op zoek was naar publiciteit en inspraak in besteding/opleiding. Helaas voor ons hadden wij ons op andere zaken gericht. De eerste plaats ging naar het solarteam van Universiteit Twente. Een aparte vermelding is meer dan terecht voor studievereniging Het Koppel. Deze jongens hebben welverdiend de derde plaats bemachtigd. Dankzij dit sponsorcontract is het voor hun mogelijk een buitenlandse excursie te regelen. Hartelijk gefeliciteerd. Na een aantal frisse biertjes stapten wij op. Een goede ervaring rijker en deels teleurgesteld gingen wij op huis aan. Tom Schaap 8
9
Algemene Impressie: Excursieweek Duitsland. Hieronder is een impressie te lezen van de excursieweek Duitsland, die van maandag 20 t/m vrijdag 24 april op het programma stond. Ondanks de kredietcrisis wisten de heren van de VIA het toch voor elkaar te krijgen. Na veel, heel veel promotie waren er genoeg aanmeldingen om de excursieweek Duitsland 2009 door te laten gaan. Maandagochtend in de ochtendglorie verzamelen op school. Na een lekkere kop koffie vetrokken we richting Cito Benelux in Zevenaar. Dit jaar niet in een overbemeten touringcar maar in 3 personenauto s. Na lekker gespeeld te hebben met de vele functies die het elektrisch te openen panoramadak had, kwam ik tot de ontdekking dat we al bijna bij Cito Benelux waren gearriveerd. Bij Cito hebben we genoten van de altijd gemotiveerde gastheer Jaap Dijsselhof. Hij had een aantal zeer interessante onderwerpen op het programma staan. Zo hebben wij in de ochtend een Seminar gehad over: Ethernet netwerken, IT technologie en Glasvezeltechniek (kabels, converters, metingen en connectoren). Na een heerlijke lunch gingen we in de middag met het wat grotere werk aan de gang, namelijk stroomverdeling. Hier werd ondermeer behandeld waarop je moet letten als je een stroomvoorziening in een kast gaat maken. Na deze zeer leerzame dag zetten we koers richting Duisburg waar onze eerste overnachting zou zijn. En hoe kan het ook anders, een jeugdherberg. Een van origine Duits concept dat bedoelt is om rondtrekkende jongeren een goedkope slaapplaats te bieden. Op dinsdagochtend vertrokken we redelijk op tijd richting Mitsubishi Electric in Ratingen. Na een vriendelijk ontvangst konden we hier verschillende presentaties volgen over: Introductie Mitsubishi Electric in Europa; Factory Automation productoverzicht (HMI, PLC, Robots en motion Controls); Technische marketing in Factory Automation; Het werken als een industrieel automatiseerder op het gebied van robot engineering; Uitleg over een servo /motion applicatie; Demonstratie van een inverter test rig. Na deze presentatie hadden de meeste mensen een hele andere kijk gekregen op Mitsubishi. Wat ons voornamelijk opviel, was dat de producten van Mitsubishi in een breed scala toepasbaar zijn en dat Mitsubishi Electric zich zeker kan meten met andere grote PLCfabrikanten. Ook maakte Mitsubishi tevens indruk door de verzorging van de inwendige mens. Veder was de Japanse cultuur al ver doorgedrongen in deze Duitse vestiging. Kwaliteit en respect staan hier hoog in het vaandel. Na deze excursie stond ons een lange reis te wachten naar Schöningen. De overige bedrijven en de Hannover Messe lagen veel verder weg. Vandaar ook de tweede jeugdherberg waar we de rest van de week verbleven. Gelukkig was er nog een lekker zonnetje, waar we tijdens de rit met het geopende panoramadak heerlijk van hebben genoten. 10
Woensdagochtend begon met een bezoek aan BMA. Dit bedrijf is (de Duitse vestiging) gespecialiseerd in het ontwikkelen en bouwen van machines voor de suikerindustrie. Het productportfolio bestaat uit machines die zowel biet- als rietsuiker kunnen verwerken. Tijdens de presentatie werden verschillende technische details verteld over de machines. Ook werd verteld hoe de organisatie is opgebouwd, en dat er ook een afdeling van het bedrijf in Nederland zit. Deze vestiging richt zich echter voornamelijk op de aardappelindustrie. Na de presentatie kregen we een rondleiding door de productiehallen. Hier waren verschillende machines te zien waarvan we op school een miniatuur hebben staan. Het deed me erg goed, dat bedrijven die van lekker lomp slijpen en lassen houden, ook mooie dingen kunnen maken! s Middags stond de Volkswagenfabriek in Wolfsburg op het programma. Vorig jaar was ik van mening dat de gastheer een geweldige baan had. Wat is er nou mooier, dan met een opgevoerde VW golf door zo n imponerende fabriek te rijden en gasten hier van alles over te vertellen. Mijn mening sloeg compleet om, toen ik doorkreeg dat hij exact hetzelfde verhaal vertelde als vorig jaar. Wat een medelijden heb ik met deze beste man, aangezien wij waarschijnlijk niet de enige bezoekers zijn van deze fabriek. Voor de donderdag stond ons een drukke dag op de Hannover Messe te wachten. Uit ervaring van vorige jaren was bekend dat deze beurs te groot is om alles in één dag te zien. Daarom hadden we een selectie gemaakt van de hallen die interessant waren voor ons vakgebied. Op de beurs hebben we veel interessante nieuwe dingen gezien, zoals industrieel ethernet en wederom glasvezel-technieken. Een aantal keer werd ons verteld dat Profibus tot het verleden behoord, en ethernet tot de toekomst. Na veel Duits en Engels gesproken te hebben kan ik toch wel zeggen dat we een geslaagde dag gehad hebben. Als laatste excursie stond Grolsch in Enschede op de planning voor de vrijdagmiddag. Na een lange reis en een tussenstop, kwamen we aan bij de brouwerij. Dat we ook hier een standaard rondleiding kregen, werd snel duidelijk toen we de Twentse studente die ons rondleidde, vroegen wat voor scada software werd gebruikt. Ze keek ons aan met een blik van waar heb je het over. Verder was het wel mooi om een bijna volautomatisch bierbrouwproces te zien. Als afsluiting van deze excursie, maar ook van de gehele week was er de mogelijkheid om een kwaliteitscontrole uit te voeren op de diverse Grolsch bieren in één van de cafés in de fabriek. Hier werd overigens unaniem mee ingestemd. Op deze wijze kwam de excursieweek aan zijn eind. Ik kan terugkijken op een leerzame, maar ook erg leuke week! Robin van der Veeken 11
Netwerkdag. In het kader van stage- en afstudeerprojecten, organiseerden Sign, SROT, Micros en natuurlijk de VIA afgelopen 14 mei weer de halfjaarlijkse netwerkdag. Net als andere jaren was hier weer de mogelijkheid voor bedrijven om zich te presenteren. Het belangrijkste was natuurlijk het netwerken met de studenten. Op deze dag mochten wij met vreugde 19 bedrijven welkom heten. Dit was helaas wel minder dan voorgaande jaren. Maar wij waren samen met de andere studieverenigingen zeer content met dit aantal. De economische crisis maakte het namelijk niet bepaald makkelijk om bedrijven te werven. Tijdens de netwerkdag was er naast de mogelijkheid kennis te maken met vele bedrijven, ook nog de mogelijkheid om een sollicitatieworkshop te volgen. Hier werden door middel van opdrachten de belangrijkste punten van het schrijven van een sollicitatiebrief aan het licht gebracht. Al met al een zeer leerzame cursus. Na al het netwerken was er natuurlijk de afsluitende borrel. Hier was de mogelijkheid om nogmaals, maar nu onder het genot van een drankje, verder te praten met de bedrijven of je bevindingen over de bedrijven te bespreken met andere studenten. Terugkijkend op deze mooie dag mogen wij zeggen dat, ondanks het aantal bedrijven en het een beetje tegenvallende aantal studenten, het weer een succes was. Wij zien daarom al weer uit naar de volgende netwerkdag aankomende november. Bij deze wil de VIA alle bedrijven die afgelopen netwerkdag aanwezig zijn geweest, hartelijk bedanken voor hun aanwezigheid. Rick Flierman. 12
13
14
Glasvezeltechniek. Inleiding In dit verslag is de presentatie die de studenten Industriële Automatisering kregen bij Cito Benelux, in de excursieweek Duitsland, samengevat. Dit verslag zal voornamelijk gaan over het deel glasvezeltechniek. Deze techniek is tegenwoordig vrij populair bij de consument ( te denken aan internetaansluitingen en hoge bandbreedtes) en natuurlijk de industrie. In de industrie wordt het vooral toegepast om grote afstanden te overbruggen. Kabels De kabels hebben altijd een zender en een ontvanger. Dit noem je een duplex verbinding. Dit is nodig omdat je een lichtsignaal niet aan twee kanten door dezelfde kabel kan sturen, omdat het anders simpelweg botst. Figuur 1: de kabel Een glasvezel kabel ziet er als figuur 1 uit. Hierin is te zien dat de uiteindelijke vezel zeer dun is vergeleken met de totale diameter van de kabel (ligt aan het vezeltype). Buiten de vezel ligt een kunststof laagje waarop het licht wordt gereflecteerd: de mantel. Daarna is er gebruikgemaakt van een trekontlasting: aramidevezel, en als afsluiting en isolatie een mantel. HIER gebleven Multimodus stepindex Bij deze vezeltechniek wordt er gebruik gemaakt van een relatief dikke kern. De lichtbundel wordt bij deze kabel willekeurig door de kabel getransporteerd en breekt terug in de vezelkern tegen de mantel. Als we dan gaan kijken naar de brekingswetten, moet de inkomende bundel een bepaalde hoek hebben ten opzichte van de kern. Dit wordt de acceptatiehoek genoemd. Omdat deze kabels een dikke kern hebben, is de aansluitmethode redelijk simpel en makkelijk uit te voeren. In de industrie wordt deze vezeltechniek veel toegepast. 15
Figuur 2: multimodus stepindexvezel Multimodus gradiëntindex Deze vezeltechniek is gebaseerd op de stepindex techniek, alleen heeft de mantel een variërende brekingsindex. Hierdoor ontstaan meer sinusvormige signalen. Deze signalen hebben een betere looptijd dan de stepindex vezel, waarbij de tijd van verschillende signalen nog wel eens kan variëren. Door deze kleinere looptijdverschillende kunnen hogere bandbreedtes worden bereikt en ook grotere afstanden. Figuur 3: multimodus gradiëntindexvezel Monomodus stepindexvezel Deze laatste variant van de glasvezelkabel berust op het meest eenvoudige principe. De lichtstaal zal recht door de kern gaan. Dit is mogelijk door een zeer dunne kern te gebruiken. Doordat de golflengte gelijk staat aan de diameter van de kern, kan je voorstellen dat deze kern zeer dun moet zijn, namelijk 0,6 en 1,6µm (!). Men is er nog niet in geslaagd om kabels te produceren met deze diameter, maar komen aardig in de buurt. Tegenwoordig wordt een dikte van 3 μm gehaald. Met deze kabel heb je dus zeer grote bandbreedtes. Figuur 4: monomodus stepindexvezel Dispertie Bij de verschillende kabelvarianten heb je, zoals je gelezen hebt, verschillende stijlen van hoe het licht door de kabel gaat. Bij deze verschillende varianten krijg je ook andere uitgangsignalen. Dit komt doordat het ene lichtsignaal sneller bij de uitgang is dan de ander. In het onderstaande plaatje zie je de verschillende kabelvarianten met hun uitgangssignaal. Figuur 5: De verschillende vezeltypen met hun uitgangssignaal 16
Bij de multimode-stepindex-kabel zie je dat het uitgangssignaal zeer vervormd. Dit komt doordat het lichtsignaal heel veel verschillende brekingshoeken heeft. Zo legt het ene lichtsignaal een langere weg af dan de ander en krijg je een vervormt uitgangssignaal. Bij de multimode-gradiëntindex is dit al een stuk minder. Het signaal is hier nog steeds wel een beetje vervormd, maar lang niet zo erg. Je ziet ook dat de lichtstralen sterk op elkaar lijken. De monomode-stepindex heeft het beste uitgangssignaal. Dit komt doordat het lichtsignaal er in één streep door de kabel gaat. Dit verschijnsel noemen we dispertie: de puls komt er anders uit dan het inputsignaal. Dit geld dus niet voor de monomode-stepindex. Brekings-/reflectiewet Bij de glasvezeltechniek kunnen we dus te maken krijgen met dispertie. Dit komt door de brekings-/reflectiewet. Figuur 6: Basisbegrippen lichttechniek In figuur 6 zie je de basisbegrippen voor de breking en reflectie van het licht. Normaal reflecteert het licht maar wordt er ook wat doorgelaten. Dit doorlaten van licht wordt ook wel de brekingswet genoemd en het reflecteren van het licht wordt de reflectiewet genoemd. Bij de glasvezelkabels is een speciale mantel om de glasvezel gemaakt, zodat er geen lichtsignaal door wordt gelaten. Hiermee bereiken we totale reflectie. Dit zorgt ervoor dat er geen data verloren gaat. Figuur 7: Reflectie bij de glasvezelkabel 17
Connectoren Voor de glasvezelkabels zijn verschillende connectoren. Hieronder zijn ze afgebeeld. Figuur 8: Connectoren De F-SMA-connector is geschikt voor een kunststofvezel, en maakt gebruikt van een schroefaansluiting. De B-FOC (ST)-connector is geschikt voor de HSC vezel en heeft een bajonetaansluiting. Als laatste hebben we nog de SC-connector. Deze connector is bedoeld voor de echte glasvezel. Conclusie De glasvezeltechniek maakt gebruik van drie verschillende stepindexen, waarbij we verschillende uitgangssignalen hebben. Dit kwam door de brekings-/reflectiewetten, deze wetten zijn de basisbegrippen van het licht waarbij de brekingswet werd opgeheven door de speciale mantel om de vezel. Tot slot nog even de voordelen van de glasvezeltechniek: Het is storingsongevoelig Galvanische scheiding Geen afscherming Hoge overdrachtssnelheid. Figuur 9: Voordelen glasvezel Harrie Bruinenberg en Bart van Dam. 18
19
Imtech: Vervanging besturing vreesmachine. Vianen Kozijntechniek te Montfoort is een fabrikant van hoogwaardige houten kozijnen en gevelelementen voor bouwbedrijven in heel Nederland. Vianen kozijntechniek heeft Imtech Automation Solutions geselecteerd om de complexe besturing van de freesmachine te vervangen. Dit was noodzakelijk omdat de besturing sterk verouderd was, waardoor de continuïteit van de productie niet meer gegarandeerd was. Vianen Kozijntechniek heeft voor Imtech Automation Solutions gekozen op basis van haar veelzijdige ervaring in onder meer de machinebouw. Het te automatiseren proces Het totale proces bestaat uit 2 machinestraten; de DZG en FM. De houten balken worden als eerste door de DZG-sectie geleid. Hier worden de uiteinden van de balk op lengte gezaagd en voorzien van groeven. In het FM-gedeelte worden hoeken van de balk afgerond. Rol van Imtech Automation Solutions Naast het vervangen van de besturing en SCADA is de besturing ook door Imtech geoptimaliseerd (finetuning). Daarnaast zijn alle encoders voor positiebepaling van de diverse assen vervangen. Ook de koppeling met de werkvoorbereiding en orderafhandeling is door Imtech gerealiseerd. Automatiseringsoplossing De HMI is gerealiseerd met het SCADA-pakket Citect. Het oude besturingssysteem QNX is vervangen door Windows XP. De hard- en software van de DZG/FM-machine van MAG naar Siemens Step 7. Het uitwisselen van productiedata met behulp van floppy s is vervangen door een netwerkkoppeling zodat ASCII-bestanden direct geplaatst kunnen worden om ingelezen te worden. De orderafhandeling is gerealiseerd met MySQL en Java. Communicatie tussen de verschillende systemen vindt plaats op basis van TCP/IP, en RS232 voor de koppeling met de bestaande machines. De bediening is opgedeeld in 2 schermdelen. De bovenste zijde toont de HMI-interface. Deze toont de status van motoren, cilinders, fotocellen, etc. Het onderste gedeelte toont de data, zoals orders, parameters etc. Dit laatste wordt de DataGUI genoemd. 20
21
Afstuderen. Yokogawa Europe heeft ons de opdracht gegeven om een trainingssysteem voor engineers te ontwikkelen, het Engineering Learning Project (ELP). Het doel van het ELP is niet om de bestaande standaard trainingen te vervangen, maar dat engineers de engineering-flow van begin tot eind uitvoeren, gebruik makend van de kennis die zij hebben opgedaan tijdens de standaard trainingen. Om het project uit te voeren moeten de engineers werken volgens de Global Engineering Standaard van Yokogawa. Om dit te bereiken hebben wij een kleine opstelling ontworpen en gemaakt waarin een realistisch proces gesimuleerd wordt. Dit proces bestaat uit twee niveauregelingen en een drukregeling. Dit wordt bestuurd door het DCS systeem van Yokogawa CENTUM VP. Daarnaast staat separaat van dit systeem een SIL 3 safety systeem wat de veiligheid van de opstelling moet waarborgen. In de opstelling is gebruik gemaakt van verschillende meetprincipes. Zo zijn er MID, Vortex en Coriolis Flowmetingen, Ultrasoon Levelmetingen en drukverschilmetingen toegepast. Ook zijn er een aantal regelkleppen en frequentiegeregelde pompen aanwezig. Na 5 maanden met deze opdracht bezig te zijn geweest, zijn we inmiddels zover dat de opstelling werkt. De eindpresentatie en verdedinging zijn gehouden. Dit hebben we afgerond met het fantastische cijfer 9!! Deze opdracht hebben wij samen voltooid. Het in tweetal afstuderen willen wij ook zeer aanraden voor de toekomstige afstudeerders. Groeten, Robbert Janzen & Evert Jan Bouwheer. 22
23
ICT: De wereld van de industriële automatisering. Studie en praktijk. Ik kan me nog goed herinneren waar ik me in de beginperiode van mijn eerste baan bij een kleine system integrator ontzettend over heb verwonderd. Na 6 jaar (kon toen nog) integraalberekeningen, Laplace transformaties en Z-domeinen dacht ik aardig te kunnen inschatten hoe en wat er in een fabriek allemaal geregeld en bestuurd werd. Dat bleek toch niet helemaal (of beter gezegd, helemaal niet) overeen te komen met mijn verwachting. Bij de eerste projecten liep ik tegen begrippen en standaarden aan waar ik nog nooit van gehoord had. Op het moment dat ik ergens een stoer cascade regelkringetje dacht te gaan inregelen, was het commentaar van de operators vaak dat het er eigenlijk niet toe deed, omdat de regelaar toch bijna altijd op hand moest worden gezet door de complexe procesvoering. En via mathematische modellen dan? Ze worden gebruikt in de maak industrie. Toch zijn er voor de echte regeltechneuten maar een paar echte krenten in de grote hoeveelheid pap. Er zijn echter genoeg andere uitdagingen waar ik mijn technisch ei in kwijt kan. Want data analyse (ongeacht welke data) blijkt wel ontzettend waardevol in deze industrie. Het is alleen niet altijd in de gewenste hoeveelheden beschikbaar of met elkaar te correleren. En dat beschikbaar maken door de verschillende automatiseringslagen en afdelingen binnen een bedrijf, dat is de kluif waar je je aardig in kunt vastbijten. Hierbij is het onontbeerlijk dat je kennis hebt van de kenmerken in de verschillende automatiseringslagen in een productieomgeving als bijvoorbeeld een chemische fabriek of een voedingsmiddelen bedrijf. Wat zijn nu automatiseringslagen, wie bepaalt ze en waar komen ze vandaan? In de literatuur wordt de industriële automatisering vaak getekend in de vorm van een driehoek, al dan niet ingevuld met een groot aantal afkortingen. Een voorbeeld staat hiernaast gegeven. Bovenaan het ERP-systeem (Enterprise Resource Planning) waarmee de financien en logistiek van een bedrijf worden geregeld. Hier vindt de orderverwerking, inkoop, verkoop etcetera plaats. Kortom, het hart van de financiële registratie binnen een bedrijf. Onderaan de driehoek vind je de besturing van de machines, pompen, kleppen en motoren. Vaak aangestuurd via een PLC (Programmable Logic Controller) in combinatie met een SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition) systeem, of een geheel geïntegreerd DCS (Distributed Control System). Dit zijn als het ware de handen en voeten van een fabriek. Als het hier hapert, hapert het productieproces. Daartussen is heel veel mogelijk. Soms hele uitgebreide systemen, soms niet meer dan een velletje papier waar voor de operator de instellingen op staan. Vaak worden dit soort applicaties onder de noemer MES (Manufacturing Execution Systems) geplaatst. Niet altijd terecht, maar dat is niet in een paar regels uit te leggen. De volgende keren wil ik graag de verschillende automatiseringslagen wat meer toelichten. Hierbij denk ik aan functionaliteit, maar ook standaarden of ontwikkelingen die op dit gebied spelen. En net als de pizzabakker wil ik hierbij met di bodem beginnen: de PLC, SCADA en DCS-systemen en de koppelingen met het veld. Robert Hogendoorn Business Consultant Manufacturing ICT Solutions BV 24
25
De beleving en het gevoel van de VIA. Vanaf de eerste dag van mijn studie IA op de Hogeschool Oudenoord 700 was ik al gefascineerd door de VIA. Het duurde ook niet lang tot ik mijn entree gemaakt had in het VIA bestuur. Twee jaar ben ik met passie bezig geweest met de bestuursfunctie. Het bestuur van de VIA heeft mij gevraagd een stukje te schrijven over de beleving en ervaring met de VIA. Geen enkele andere studievereniging op Oudenoor 700 is zo met haar studie bezig als de VIA. Zij biedt de studie IA alle mogelijkheden om het beroepenveld te verkennen. Er wordt gezegd dat de VIA kleur en smaak biedt. Kleur en smaak hebben te maken met een bepaald gevoel. De Donkeys omschrijven dit gevoel als het gevoel van een verfrissend biertje op een ware zomerdag. Eenieder begrijpt wat hiermee bedoeld wordt en heeft hier een beleving en gevoel bij. Zo zit het ook met onze VIA De VIA is succesvol en een statement op Oudenoord 700. Het is een gevoel dat we allemaal delen en wat onze gezamenlijke interesse wekt. Een gevoel wat ons doet samenkomen. Zoiets is moeilijk te omschrijven, laat staan om dit op papier te zetten. Al achttien jaar bestaat de VIA. Ik heb niet alle jaren meegemaakt, maar ik heb uit de boeken begrepen dat zij zich altijd met liefde ontfermd heeft over haar leden, over mij en over jou. En dat is nu wat mij een goed gevoel geeft. Jean-Marie Bonnier Voorzitter 2008/2009 26
Voor wie is de VIA? De VIA is er voor alle studenten van de Opleiding IA. Als je op deze opleiding zit ben je automatisch lid van de VIA, en mag je deelnemen aan de activiteiten die worden georganiseerd door de VIA. Wat is de VIA? Deze studievereniging hoort bij de opleiding Industriële Automatisering, en wordt bestuurd door studenten van deze richting. Op dit moment bestaat het bestuur uit 5 leden, elk met hun eigen taak. Heb je wat te melden of een vraag aan de VIA, dan kun je altijd een mail sturen naar via@hu.nl. Wat doet de VIA voor de studenten? De VIA is een studievereniging, maar er is ook tijd voor gezelligheid natuurlijk. Daardoor zijn de activiteiten sterk uiteenlopend. Hieronder zie je een opsomming van al onze activiteiten. Excursie(weken): Twee maal per jaar gaan we er als vereniging een week tussenuit om opleidingsgerelateerde bedrijven te bezoeken en natuurlijk voor de gezelligheid. Een van deze weken is in Duitsland, en we zullen dan o.a. naar de Hannover Messe gaan. In februari hebben we ook een binnenlandse excursieweek. Netwerkdag: Tweemaal per jaar wordt de netwerkdag georganiseerd. Op deze dag kun je je alvast oriënteren op wat je leuk lijkt als functie na deze opleiding of als (afstudeer)stage. Misschien staat het op dit moment nog ver van je vandaan, maar je kunt niet vroeg genoeg beginnen met netwerken. 27
Mededelingen. Agenda: Augustus Lancering nieuwe website Excursies & workshops Weet jij een interessant bedrijf voor een excursie of wil jij meer weten van een bepaald onderwerp of technologie, mail dan de VIA op via@hu.nl. Colofon: Redactie: Tekstbijdrage: Opdrachtgever: Niels Schaap VIA bestuur & VIA leden Vereniging Industriële Automatisering Oudenoord 700 3513 EX Utrecht via@hu.nl 28