Reformatie Begin 16e eeuw Barok Algemene informatie en belangrijke figuren voor de reformatie Maarten Luther is de gene die de reformatie is begonnen. Hij vond dat de kerk, wat er in Rome gebeurde, niet wat het geloof inhield. Alle pracht en praal die ze hadden daar ging aan de boodschap van God voorbij. - Liet de Bijbel vertalen in zodat meer mensen het zelf konden lezen en begrijpen. - Hij vind dat je je op het woord moet richten en niet op het beeld (zorgt voor de Beeldenstorm) - Ook vindt hij dat je je moet richten op God en niet tot God via een heilige. - Schrijft het boek De Slafelijke wil Waarin hij verteld dat hij nooit beschikking zal hebben over een vrijwe wil, de rede: 'Dan was ik namelijk gedwongen me voortdurend in te spannen voor iets onzekers. Ook al leefde en werkte ik voor eeuwig, dan nog zou ik in mijn geweten nooit vast en zeker weten hoeveel een mens moet doen om God tevreden te stellen. Maar nu God mijn heil aan mijn wil heeft onttrokken en van Zijn wil afhankelijk heeft gemaakt, leef ik in volmaakte zekerheid.' - Hij gaat er dus vanuit dat God alles voor hem heeft vastgelegd, als een soort lot. Je had geen keuze. - Zijn beeld van de mensheid was inktzwart - Celibaat Thomas More - Schreef het boek Utopia, een Utopia is een maatschappij die op een andere manier is ingericht dan wat het echt is. - Is ook een van de starters van de Reformatie Desiderius Erasmus van Rotterdam - Wil de wereld ook vervormen, maar niet afstand doen van Rome - Schrijft de Lof der Zotheid waar hij de menselijke dwaasheden aan de kaart brengt, de draak steekt met de heersende maatschappelijke toestanden en bekritiseerd de kerk en vorsten. - Erasmus kon Luthers verlangen naar rotsvaste zekerheid wel begrijpen, maar hij kon niet geloven dat God alles voor de mensheid regelde, want waarom zou hij de mensen hun zondes laten begaan als hij alles regelde. Hans Holbein the Younger - Hans Holbein is een duitse schilder die in dienst was van Hendrik de achste. - Hendrik had 7 vrouwen en wou er nog wel een, Hans kreeg de opdracht om zijn toekomstige bruid te schilderen. - Hans Holbein schilderde dus Erasmus, Thomas more en nog vele andere, hij kende deze mensen dus ook. - Portrait of Sir Thomas More 1527 - Desiderius Erasmus 1523 - The Ambassadors 1533
De Sacramenten van Luther: Sola fide (Alleen door geloof) Rechtvaardiging (zondeloos worden voor God) komt alleen door het geloof. Dit valt vooral de verkoop van aflaten van de katholieke kerk aan. Dit wordt gezien als een van de belangrijkste oorzaken voor de reformatie. Sola gratia (Alleen door genade) Genade is een gave die God ons rechtstreeks bereikt en geen bemiddeling behoeft van de clerus noch van sacramenten. Dit viel vooral de biecht aan die de kerk had ingesteld. Sola scriptura (Alleen door de Schrift) Alleen de Bijbel is het woord van God en moet toegankelijk zijn voor iedereen. Dit was dus voornamelijk mogelijk door de uitvinding van de boekdrukkunst. Het feit dat Katholieken Paus en Bisschoppen achter hielden en predikten zonder dat mensen het zelf konden inzien werd wel gezien als de oorzaak van de reformatie. Solus Christus (Alleen Christus; soms Solo Christo, Alleen door Christus) Alleen Christus mag gezien worden als tussen persoon, de rest, Maria, hieligen, priesters, dienen niet als tussenpersoon. Soli Deo gloria (Alle eer komt alleen God toe) Hij redt de mens door de kruisiging van Christus en doordat God het geloof aan de mens geeft. Reformatoren geloven dat de mensen en hun instellingen de eer die zij kregen niet waard waren. Heilige verering van Maria wordt dus afgewezen. - In deze tijd ontstaat er dus een Geloofsoorlog, een breuk in de Katholieke kerk. - Dit kan je goed zien in Duitsland, waar het op dat moment een grote lappendeken van koninkrijkjes is. - Luther was actief in Wurttemberg. Reformatie in Duitsland Keurvorst Johan Friedrich - verdedigde Luther - Had een schilder in dienst Lucas Cranach Lucas Cranach de Oude (1472-1553) - Keurvorst Johan Friedrich I (Houtsnede) - Dubbelportret van Maarten Luther en Katharina von Bora (1529) - Keurvorst Johan Friedrich I. von Sachsen met de Reformatoren Dit is een schilderij waarin Johan Friedrich staat met vele mensen die een rol spelen in de reformatie, waaronder Luther. - Hoofdaltaar, drieluik (1555) Drieluik bij het hoofdaltaar van de Petrus en Pauluskerk in Weimar. - De wet en het Evangelie (1529) Lucas Cranach had een heel groot atelier, dus hij maakte heel veel, maar waarschijnlijk is e rook veel voor hem gemaakt.
Albrecht Dürer Zelfportret (1503) De manier waarop hij zich afbeeld doet denken aan een jezus figuur. Vier Apostelen (1526) Heeft het werk gemaakt voor de keurvorst Maximiliaan. Heeft het niet voor de kerk gemaakt, maar voor het raadhuis van Neurenberg. De Inscirpties op de panelen zijn een soort waarschuwing voor de Raad van Neurenberg om niet af te wijken van Luthers onderwijzingen. - Albrecht is naar Italie geweest en daarna naar Nederland gekomen. - Heeft een geheel geillustreerde Bijbel uitgegeven. Je hebt aan de ene kant de reformatie en aan de andere kant heb je urbanisatie. Vrouwen beginnen steeds meer hun zegje te doen. Hierdoor komen er ineens veel verhalen over vrouwen die mannen onder de duim willen houden. Baldung Grien, Hans (1484-1545) - Aristoteles en Phyllis (1513) Prent gebaseerd op de groeiende verhalen over vrouwen. Phyllis rijdt op Aristoteles als een paard. Georg Pencz Vergilius in de mand opgehesen en bspot door mensen (1541-1542) nog een spot prent die gebaseerd is op vrouwen die de macht grijpen. Lucas Cranach de Jonge (1515-1586) De verjongingsbron (1546) De jonge of de Oude, niet zeker Gebaseerd op het jong willen zijn, oudere mensen komen van links en worden jong in de bron en gaan er rechts weer uit. Matthias Grunewald (1480-1528) Isenheimer Altaar gesloten (1510-1515) - Een luik met meerdere lagen. - Is gemaakt voor een klooster, de antonieten. - De Heilige Antonius - Opgesteld in een ziekenboeg, waar veel mensen kwam met het Sint Vitus vuur.
Nederland en de reformatie In de 16e eeuw is de ECONOMIE van groot belang. In Nederland ontstaat er een goude eeuw in deze tijd, wanneer de haven in Antwerpen wordt gesloten en iedereen uitwijkt naar Amsterdam. Quinten Matsijs The moneylender and his Wife 1514 - Het afbeelden van het bijbelse tafereel wordt in de loop van de 16e eeuw een soort bijzaak. - Vaak zijn er verwijzingen naar bijbelse verhalen te zien in het schilderij. Pieter Bruegel De misantroop 1568 - Hij beeld precise af wat er in het dagelijkse leven in de 16e eeuw gebeurde.(het jongetje steelt geld van de man) Pieter Breugel de Oude 1520-1566 De prediking van St.-Jan 1566 - Haagse preken - buiten de arm van de wet, omdat dit schilderij was wat niet volgens de katholieke kerk mocht De kruisdraging 1564 - Sommigen denken dat Bruegel een parallel trekt tussen het door de Romeinen bezette Palestina en het land van Bruegel dat door Spanje werd geregeerd. Beide streefden naar vrijheid
Jheronimus Bosch De marskramer 1493 - teken van de verloren zoon, omgekeerde wereld word weergegeven: Zoals het NIET hoort. De heilige Jehronimus wordt in deze tijd steeds vaker afgebeeld. Hij was kerkvraader en wordt vaak afgebeeld al seen grote geleerde. Contemplatie= Beschouwende manier van afbeelden. Jacob Cornelisz van Oostsanen Jezus die zijn wond laat zien 1510 - Andachtsbild, waarop je als toeschouwer al je emotie in kwijt kan. Je kan namelijk met Jezus samen rouwen. Kenmerken: Groepspotretten ontstaan in deze tijd steeds meer. Hogerplaatsten van horizon is ook een kenmerk, zo konden ze veel mensen op een portret plaatsen. Jan van Scorel Portretten van twaalf leden van de Utrechtse Jeruzalembroederschap 1525 - Voorbeeld van een dergelijke groepsportret. Thijs Thomasz - Nog een voorbeeld van een groepsportret. Cornelis Anthonisz Braspenningmaaltijd 1533 - Maaltijd van zeventien schutters van de Voetboog- (St.Joris) doelen te Amsterdam - Een hoog geplaatste horizon.