Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Muus Visser en de tanker Ondina In de Tweede Wereldoorlog was Muus Visser matroos en kanonnier op verschillende Nederlandse vrachtschepen. Dit jaar, op 11 november 2017, is het precies 75 jaar geleden dat hij met het kanon van de tanker Ondina een Japans oorlogsschip tot zinken bracht. Dit was de enige Nederlandse overwinning van een koopvaardijschip op Japan in de Indische Oceaan. 1
Brief van Koningin Wilhelmina aan de moeder van Muus Visser Muus, geboren op de Kerkbuurt nummer 16 op 19 juni 1914, was de zoon van Hein Visser en Marie de Jong. Zijn vader Hein voer ook op zee in de oorlog. Hein Visser is in 1943 omgekomen op het vrachtschip de Merope. De broers van Muus waren ook zeeman tijdens de oorlog. Zijn broer Cornelis, vierde stuurman, is in 1943 vermoord door de Japanners nadat zij het vrachtschip de Tjisalak hadden getorpedeerd. 2
Muus Visser werd in 1941 opgeleid tot kanonnier in Liverpool in Engeland. Na verschillende keren schipbreukeling geweest te zijn, werd hij als 1 e kanonnier op de tanker Ondina geplaatst. Op 4 november 1941 vertrok de lege tanker uit de haven van Freemantle in Australië begeleid door het marineschip de mijnenveger Bengal. Ze moesten naar de Perzische Golf om olie te halen. 3
Op 11 november zag Muus Visser s ochtends om 10 voor 12 dat de mijnenveger plotseling scherp naar stuurboord afdraaide. Met volle vaart stoomde hij naar de horizon. Hij pakte zijn verrekijker en tuurde in de verte. Daar zag hij een groot schip met twee schoorstenen over de horizon opdoemen. Het was blijkbaar een vijandelijk schip want ze werden gelijk beschoten. Onmiddellijk werd alles gevechtsklaar gemaakt. Maar er was wel een probleem. De Ondina had maar 40 granaten aan boord. Al schietende kwam het Japanse schip snel dichterbij. De kapitein van de Ondina zigzagde om zo min mogelijk geraakt te worden. Waterzuilen stegen op naast het schip, maar de Ondina werd alleen licht beschadigd. De mijnenveger Bengal werd wel getroffen, maar verzette zich dapper. 4
Muus Visser geholpen door zijn vijf maten ging terugschieten. De richting was goed. Vier granaten van de Ondina sloegen of voor of achter de Japanner in zee. Het 5 e schot was een voltreffer. En wat voor een voltreffer! Een dertig meter hoge blauwe steekvlam steeg op achter de tweede schoorsteen van de Japanner. Met een onvoorstelbaar geluk had men zijn torpedo s geraakt. Een enorme rookzuil steeg op, zijn achterschip brak af en al gauw zag men zijn voorschip loodrecht uit de golven opsteken. 5
Een ogenblik was het onwezenlijk stil op de Ondina. Onze mannen konden hun ogen nauwelijks geloven. En Muus Visser schreeuwde: Nou is-tie voor mekaar. We hebben de oorlog gewonnen! Maar zij hadden te vroeg gejuicht. Ze waren nog niet bekomen van hun verbazing of ze zagen een tweede Japans oorlogsschip verschijnen. En dat schip was slimmer dan zijn voorganger. Hij bleef buiten het bereik van het kanon van de Ondina en begon het schip en de Bengal hevig te beschieten. De zwaar beschadigde mijnenveger moest het opgeven en voer weg van het strijdtoneel. De Ondina was nu alleen met zijn veel sterkere vijand. De kapitein draaide met volle kracht vele keren over stuurboord en bakboord en het lukte hem om 20 minuten lang de kanonschoten te ontwijken. Hij commandeerde Muus Visser s kanon te zwijgen en alleen te schieten als er een goede kans was. Twintig granaten werden in de goede richting verschoten, maar de Japanner was te ver. De Ondina werd geraakt in de boeg waar graan en verf lag opgeslagen. Dat raakte in brand. De pompkamer werd geraakt, de achtermast knapte af en een van de reddingboten werd versplinterd. Toch bleef de kapitein vol goede moed. Hij riep: Wacht even, bewaar die laatste 15 granaten! Hij wilde de Japanner binnen schootsbereik zien te krijgen. De Japanner, die dacht, dat de Ondina al zijn munitie verschoten had, naderde nu snel. Onder de daverende ontploffingen wachtte de kapitein onverstoord. En toen commandeerde hij: Schieten, jongens! De vijand werd geraakt, maar helaas niet voldoende. Alsof de duvel hem op de hielen zat, stoomde hij met volle kracht weg. 6
Buiten bereik van het kanon van de Ondina beschoot hij toen de tanker zonder ophouden. Ook vuurde hij torpedo s af op de Ondina. Twee torpedo s raakten, de derde miste. De tanker begon zware slagzij naar stuurboord te maken. Kapitein Horsman zag dat verdere strijd zinloos was en riep Schip verlaten. Dat gebeurde. De kapitein gooide de scheepspapieren en geheime codes overboord. Toen hij terugliep naar het stuurhuis, raakte een voltreffer juist daar en hij sneuvelde. Het was kwart voor een s middags. Muus Visser vertelde na de oorlog aan een journalist van een Australische krant: De eerste stuurman nam toen het commando over. We klommen allemaal in de reddingboten. De Japanner kwam dichterbij en begon ons te beschieten met machinegeweren. De eerste stuurman riep: Duiken! Ik sprong overboord. Gelukkig ging de Japanner daarna eerst de bemanning van het andere Japanse schip redden. Toen hij weg was, zijn we weer aan boord geklommen van de Ondina, want die dreef nog steeds. Hij lag wel erg scheef en er was ook nog steeds brand aan boord, maar de motor deed het nog. Toen zijn we heel langzaam teruggevaren naar Australië. Na een week kwamen we weer aan in Freemantle. Ze wilden het daar eerst niet geloven dat we een Japanse kruiser in de grond hadden geboord, maar het was wel waar. De ploeg van de Ondina met Muus Visser (achterste rij, 2 e van rechts) 7
Admiraal Helfrich van de Koninklijke Marine en een aantal bemanningsleden van de Ondina op 15 juli 1943 in Perth, Australië 8
Speciale postzegel uitgebracht ter herinnering aan de Dutch Tanker Ondina & HMIS Bengal attacked by Japanese surface raiders 11.11. 1942. Na de oorlog bleef Muus Visser in Australië wonen en trouwde daar. In 1951 kreeg hij de Australische nationaliteit. Hij overleed in Australië. Na de crematie is zijn as uitgestrooid op de begraafplaats op Marken. 9