Verkiezingen bij jou op school: De toekomst is aan ons! 1
Inhoudsopgave 1. Inleiding Waarom verkiezingen organiseren op school? a. Ook als jij je niet bezighoudt met de politiek, zal de politiek zich met jou bezighouden b. Verkiezingen in België: een moment van democratie en debat c. De wereld is in crisis, België ook: wat nu? d. Een initiatief van Comac, voor alle jongeren 2. Het stappenplan a. Praat met de mensen die je kent, ga op zoek naar bondgenoten b. Maak een dossier voor leerkrachten en directie c. Organiseer activiteiten die te maken hebben met de verkiezingen d. De verkiezingen zelf e. Voorbeeld van een planning 3. Nuttige documenten a. Enkele argumenten om je school te overtuigen b. Brief aan de directie c. Voorbeeld van een petitie 2
1. Inleiding Waarom verkiezingen organiseren op school? a. Ook als jij je niet bezighoudt met de politiek, zal de politiek zich met jou bezighouden Jongeren en politiek: dat gaat op het eerste gezicht niet altijd zo goed samen. Volgens de trendbarometer 2013 van Trendhuis, gebaseerd op een enquête bij 500 jongeren in België, heeft ongeveer 70 % van de jongeren geen vertrouwen in de politici. Maar ook: er zijn evenveel jongeren die de wereld zouden willen veranderen. Politiek is voor iedereen belangrijk! Als er beslist wordt om te besparen op het budget voor onderwijs, dan is dat een politieke beslissing. Als de wet op GAS-boetes wordt goedgekeurd, dan is dat een politieke beslissing. De keuze tussen investeren in goedkoper openbaar vervoer of in een oorlog in Afghanistan, dat is een politieke beslissing. Uit dat alles kunnen we verschillende dingen afleiden. Onder andere dat jongeren in het algemeen veel te weinig over politiek leren, zeker op school. Wanneer jongeren 18 zijn en afstuderen, dan weten ze dikwijls niet eens welke politieke partijen er zijn en hoe de politiek werkt, maar ze zijn wel verplicht om te stemmen als bewuste en betrokken burgers. Door verkiezingen te organiseren op school, kun je meer te weten komen, discussiëren en je eigen ideeën vormen over politiek. Door een belangrijke politieke stap in praktijk te brengen (verkiezingen), bereiden we ons er als jongeren op voor om politiek bewuste burgers te worden. Trouwens, zelfs als je nog niet kunt stemmen, wil dat daarom niet zeggen dat je niets te zeggen hebt. Door op school verkiezingen te organiseren, kun je laten zien dat jongeren interesse kunnen hebben in politiek, en dat jongeren ook een mening hebben. 3
b. Verkiezingen in België: een moment van democratie en debat België werkt met een zogenaamde representatieve democratie. Dat betekent dat we elke vier jaar politici verkiezen die ons dan moeten vertegenwoordigen in de parlementen en de regeringen. Maar tussen de verkiezingen door wordt de mensen zelden of nooit gevraagd naar hun mening over politieke kwesties. Verkiezingen organiseren op school op het moment dat er ook echte verkiezingen zijn, is gebruik maken van een speciaal moment waarop er veel aandacht is voor het politieke debat. In de media, in gesprekken in de familie, op straat de kiescampagne is overal. En dat is ook voor jongeren belangrijk. Door verkiezingen te organiseren op school, kunnen wij ook deel uitmaken van dit speciale moment. Ons democratische systeem is trouwens een sociale verworvenheid, dat systeem heeft niet altijd bestaan. Het is belangrijk om ervoor te blijven strijden om de democratie te behouden en te verbeteren. c. De wereld is in crisis, België ook: wat nu? Sinds 2008 zit de wereld officieel in een economische crisis. Ook al liggen de wortels van de crisis eigenlijk veel verder terug, de gevolgen van de crisis laten zich sindsdien hard voelen. Met de economische crisis dreigen mensen hun job te verliezen, wordt er bespaard op overheidsbudgetten, sociale verworvenheden zoals werkloosheidsuitkeringen of de sociale zekerheid worden in vraag gesteld Nochtans is dat geen onvermijdelijk natuurfenomeen. Dat zijn politieke keuzes. Keuzes met belangrijke gevolgen. 4
De regering Di Rupo heeft sinds 2011 onder andere deze maatregelen genomen: De pensioenleeftijd werd verhoogd: senioren moeten nu langer werken, waardoor er minder jobs beschikbaar zijn voor jongeren. De wachttijd van 9 maanden werd verlengd tot 12 maanden (de wachttijd is de periode waarin een jongere die afgestudeerd is en geen werk kan vinden, nog geen recht heeft op een uitkering). De loonstop. De uitbreiding van de wet op Gemeentelijke Administratieve Sancties (dat zijn de GAS-boetes). Vanaf 14 jaar kun je nu een boete krijgen tot 150, bijvoorbeeld als je op de rugleuning van een bank gaat zitten Daarentegen zijn er geen investeringen voorzien in onderwijs of sportinfrastructuur en cultuur voor jongeren. En dat is toch ook belangrijk, zeker voor ons! Politieke beslissingen zijn dus heel belangrijk. En dat nog des te meer voor jongeren, omdat die politieke beslissingen bepalen hoe de wereld eruit zal zien waarin wij zullen moeten leven. Daarom is het belangrijk dat er echt over politiek gedebatteerd wordt, dat we de politiek leren te begrijpen om zo toch op zijn minst te weten hoe ons leven er uit zal zien. Door verkiezingen te organiseren op school, krijgen jongeren de kans om hierover na te denken en te discussiëren, om de programma s van de politieke partijen te leren kennen en om te weten te komen wat hun plannen voor onze toekomst zijn. d. Een initiatief van Comac, voor alle jongeren Deze handleiding is een initiatief van Comac, de jongerenbeweging van de PVDA, en de PVDA is een politieke partij. Er zijn leden en verantwoordelijken van Comac die op de lijsten van de PVDA zullen staan. We zullen ook meewerken met de kiescampagne van de PVDA enzovoorts. Comac verzameld ongeveer 700 jongeren van 14 à 30 jaar oud van Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Met Comac willen wij dat jongeren meer betrokken worden bij de politieke beslissingen. We willen dat er meer rekening gehouden wordt met de mening van jongeren. Daarom hebben wij beslist om deze handeleiding te maken en verspreiden zodat ieder jongere - lid van Comac of niet - het kan gebruiken. Wat is Comac? De 10 actiepunten van Comac: 1. voor gratis, democratisch en kwaliteitsvol onderwijs 2. voor gelijke politieke en sociale rechten voor iedereen tegen racisme en extreemrechtse partijen 3. voor vrede en verzet tegen oorlog 5
4. voor een gezond en kwaliteitsvol leefmilieu 5. voor goede communicatiemiddelen en goed en gratis openbaar vervoer 6. voor gezondheidszorg en rechtsbijstand toegankelijk voor allen 7. voor vast en menselijk werk 8. voor de verdediging van de democratische rechten 9. voor toegankelijke, progressieve en internationalistische cultuur 10. voor het socialisme Facebook : www.facebook.com/comac.chengetheworld Website : www.chengetheworld.be Twitter : @Comac_Belgium 2. Het stappenplan a. Praat met de mensen die je kent, ga op zoek naar bondgenoten In je eentje een project voorstellen is niet simpel. Er zijn zeker nog wel mensen in je omgeving die spontaan geïnteresseerd zullen zijn om verkiezingen te organiseren op je school. Bijvoorbeeld vrienden die in politiek geïnteresseerd zijn, of die in de leerlingenraad 6
zitten en waarvan je toch kunt verwachten dat ze burgerzin en democratie belangrijk vinden, of ook je leerkrachten. Veel leerkrachten vinden burgerschapsprojecten belangrijk en zien er het nut van in om zoiets te organiseren, maak daar dus gebruik van! Wat betreft je medeleerlingen: je kunt gerust een flyer maken en uitdelen om uit te leggen wat de bedoeling is van je project en om hen enthousiast te maken. Een ander idee is om met een petitie (zie het voorbeeld uit dit dossier) rond te gaan bij de andere leerlingen en die je dan kunt voorleggen aan de leerkrachten en de directie om aan te tonen dat je project ook door andere leerlingen gesteund wordt. En het is meteen ook een gelegenheid om met je medeleerlingen te discussiëren over dit project, maar ook over politiek in het algemeen. b. Maak een dossier voor leerkrachten en directie Het is belangrijk om de directie te overtuigen dat je project een belangrijk en serieus project is. Dat zal onmisbaar zijn als je verkiezingen wil organiseren en dat zal zeker ook deuren openen om andere activiteiten te organiseren die te maken hebben met de verkiezingen. Hieronder vind je een aantal dingen die je in dit dossier zou kunnen opnemen: Een brief aan de directe met uitleg over en argumenten voor het project (zie de voorbeeldbrief achteraan in dit dossier) Eventueel een petitie ondertekend door zoveel mogelijk leerlingen Een planningsvoorstel Voorstellen voor activiteiten die te maken hebben met dit project c. Organiseer activiteiten die te maken hebben met de verkiezingen De verkiezingen op zich zijn niet alles. Om te weten voor wie je wil te stemmen, moet je weten waar de verschillende partijen voor staan en begrijpen wat dat dan wil zeggen. Daarom is het belangrijk om niet alleen maar een stemming te houden, maar ook verschillende activiteiten die te maken hebben met de verkiezingen op touw te zetten. Met toestemming van de leerkrachten kan dit tijdens de lessen, maar ook de middagpauze is een optie, zie hieronder (bijvoorbeeld als we het hebben over een tentoonstelling). 7
Dit zijn al wat ideeën voor mogelijke activiteiten: Een debat met vertegenwoordigers van de politieke partijen of hun jongerenbewegingen Een citatenspel: uit de partijprogramma s citaten sprokkelen en dan laten raden wat bij welke partij hoort, zo leer je de verschillende partijstandpunten spelenderwijs kennen Een tentoonstelling over het voorbije politieke jaar Een tentoonstelling met de verschillende verkiezingsaffiches Een activiteit waarbij de affiches en flyers van verschillende partijen geanalyseerd worden: uitzoeken welke ideeën verdedigd worden en hoe ze die aan de man brengen Met je klas of een groep geïnteresseerden een thema uitkiezen dat jullie belangrijk vinden en dan gaan kijken wat de verschillende partijen daarover te zeggen hebben (bijvoorbeeld: ecologie, oorlog, racisme ) Je kunt er gerust een project van maken dat verschillende terreinen beslaat. Zo kunnen dingen die op het eerste gezicht misschien niet zo tof lijken, toch interessant worden. Dat is pedagogisch verrijkend en het kan ervoor zorgen dat zowel de leerkrachten als de leerlingen je project belangrijker zullen vinden. Voorbeelden: In de wiskundeles statistiek toepassen op de verkiezingsresultaten In de computer- of tekenles drukwerk ontwerpen (pamfletten, stembrieven ) Bij houtbewerking stemurnes maken 8
In de lessen Nederlands essays over politieke onderwerpen schrijven In geschiedenis de evolutie van de Belgische partijen bestuderen d. De verkiezingen zelf Op de dag van de verkiezingen moet je een bepaalde gang van zaken respecteren. Er moet een verkiezingsreglement zijn, dat kan op de Belgische wetgeving gebaseerd zijn of door de leerlingen opgesteld worden. Wat je zeker nodig hebt: Stembrieven (en schrijfgerei!) Stemurnes (bijvoorbeeld een kartonnen doos met een gleuf) Stembureaus als je de verkiezingen s middags of tijdens de pauzes wil organiseren, anders kan je gewoon van klas naar klas gaan met een stemurne Een lijst van alle stemgerechtigde leerlingen, en ook een lijst van de bijzitters (mensen die de stembureaus beheren en die er met identiteitscontrole voor zorgen iedereen maar één keer stemt) Voorzie ook tijd om naderhand de stemmen te tellen. Dat kun je best met meerdere personen doen, en het moet goed georganiseerd worden. e. Voorbeeld van een planning Dit is natuurlijk maar een voorbeeld. Je kunt meer activiteiten doen of minder, en meer tijd voorzien voor dit of dat, of net minder... 9
De officiële verkiezingen van 2014 vinden plaats op 25 mei. Eind januari-begin februari: Erover beginnen praten en bondgenoten zoeken Een dossier voor de directie opstellen (Eventueel: starten met een petitie) Midden februari: Het dossier aan de directie overhandigen Februari: Plannen en voorbereiden van activiteiten rond de verkiezingen (tijdens en/of buiten de lessen) Probeer voor de krokusvakantie (eerste week van maart) klaar te zijn met de planning en de voorbereidingen Maart: De activiteiten zelf Na de Paasvakantie kan je nog een activiteit organiseren. Zo kun je het animo rond de verkiezingen op school opnieuw aanwakkeren. De verkiezingen laat je dan plaatsvinden eind april of begin mei. Als de resultaten op tijd bekend zijn, kan je er vóór de echte verkiezingen misschien nog een persbericht over maken. Dat kan meteen ook een interessant element toevoegen aan het publieke debat: zelfs al stemmen jullie niet voor echt, de partijen en de andere kiezers kunnen toch rekening houden met onze mening en ons stemgedrag. En zo kan je ook wat publiciteit verlenen aan het verkiezingsproject en het burgerzin-onderwijs op je school. 10
3. Nuttige documenten a. Enkele argumenten om je school, je leerkrachten enz. te overtuigen Het project moedigt jongeren aan om verantwoordelijke burgers worden Er kunnen verschillende activiteiten mee uitgewerkt worden rond een gemeenschappelijk project (projectonderwijs) De school kan er positief mee in de pers komen Het erbindt de school met de maatschappij b. Brief aan de directie (zie volgende pagina) c. Voorbeeld van een petitie (zie de pagina na de voorbeeldbrief) 11
Geachte mevrouw, Geachte heer, Als leerlingen zijn wij van mening dat de kloof tussen jongeren en politiek te diep is geworden. De verkiezingen zijn belangrijk, ook voor ons, maar wij kunnen maar zelden onze mening kwijt. Bovendien leren jongeren op school vaak maar weinig over politiek. Welke politieke partijen bestaan er zoal? En waar staan die partijen voor? Verkiezingen, hoe werkt dat? Wat zijn de belangrijkste thema s in deze kiesstrijd? Enzovoorts. Zo veel vragen waar we dikwijls pas voor het eerst mee te maken krijgen als we 18 zijn en we een belangrijke keuze moeten maken. In tijden van economische crisis, zoals nu, zijn politieke keuzes nog des te belangrijker. De jongerenwerkloosheid, de problemen in het onderwijs, het racisme enzovoorts, zijn problemen waar we ook zelf vaak mee te maken krijgen. We vinden het belangrijk om daar een mening over te hebben, en over zulke dingen na te denken. Daarom zouden we graag willen dat onze school fictieve verkiezingen organiseert. Het project kan ondersteund worden door leerlingen en personeelsleden samen, en kan uit verschillende stappen bestaan, parallel met de echte verkiezingen. We stellen voor dat die verkiezingen op school zelf dan begin mei georganiseerd worden, zodat er daarna nog genoeg tijd over is om de examens voor te bereiden. In de maanden die daaraan voorafgaan, kunnen we dan in samenwerking met gemotiveerde leerkrachten andere activiteiten organiseren, bijvoorbeeld een leerlingendebat, een gesprek met verschillende politici We willen graag eens met u afspreken om hierover te praten, en we hopen dat u positief zult reageren op ons initiatief. 12
Petitie voor verkiezingen op onze school Als leerlingen vinden wij dat de kloof tussen jongeren en politiek te diep is geworden. De verkiezingen zijn belangrijk, ook voor ons, maar wij kunnen onze mening niet dikwijls kwijt. Jongeren leren op school trouwens dikwijls maar weinig over politiek. Welke politieke partijen bestaan er zoal? En waar staan die partijen voor? Verkiezingen, hoe werkt dat? Wat zijn de belangrijkste thema s in deze kiesstrijd? Enzovoorts. Zo veel vragen waar we dikwijls pas voor het eerst mee te maken krijgen als we 18 zijn en we een belangrijke keuze moeten maken. Daarom zouden we graag willen dat onze school nepverkiezingen organiseert. Het project kan ondersteund worden door leerlingen en personeelsleden samen, en kan uit verschillende stappen bestaan, parallel met de echte verkiezingen. We hopen dat jullie ons initiatief steunen! Familienaam en voornaam Klas Handtekening 13