2.1 Toegevoegde waarde niet--financiële vennootschappen (S.11)

Integrale versie 2. Methodologie: aangepaste raming van de toegevoegde waarde en de investeringen tegen lopende prijzen van de niet--financiële ondernemingen voor het laatste jaar 2.1 Toegevoegde waarde niet--financiële vennootschappen (S.11) 2.1.1 Methode klassiek constant staal S.11 (werkwijze gevolgd tot vorig jaar) De toegevoegde waarde tegen lopende prijzen van S.11 (voor de meeste bedrijfstakken 1 ) wordt, voor het laatste jaar, geraamd via een constant staal van jaarrekeningen. Dit is een populatie van vennootschappen waarvoor een jaarrekening beschikbaar is in twee opeenvolgende boekjaren (jaar t--2 en jaar t--1) die 12 maanden beslaan en afgesloten werden tussen september en maart 2. Dit staal wordt opgemaakt begin augustus van het jaar t. De raming via een constant staal is nodig omdat 1/3 van de ondernemingen hun jaarrekening niet neerleggen binnen de wettelijk voorziene termijn (7 maanden na afsluiting van het boekjaar). De toegevoegde waarde voor het jaar t--1 wordt bekomen door de (gekende) toegevoegde waarde voor het jaar t--2 te extrapoleren via groeipercentages die worden afgeleid uit het constant staal. Deze berekening gebeurt per bedrijfstak (ongeveer 120 SUT--takken). In een volledig schema wordt de toegevoegde waarde bepaald als: 70/74 -- 740 -- 6061 -- (640/8 -- 640) -- (8002 + 649 + 669) -- 695 70/74 -- 740: bedrijfsopbrengsten excl. bedrijfssubsidies; 60/61: verbruik van goederen en diensten; 640/8 -- 640: andere bedrijfskosten excl. belastingen en taksen op de bedrijfsuitoefening; 8002 + 649 + 669: geactiveerde oprichtingskosten excl. herstructureringskosten 3 ; 695: uit te keren winst aan bestuurders of zaakvoerders (tantièmes) 4. In een verkort schema wordt de toegevoegde waarde bepaald als: 70/74 -- 60/61 -- (640/8 -- 640) -- 695 70/74 -- 60/61 is de brutomarge en is een verplichte vermelding in de verkorte schema s; 640 wordt geraamd via de verhouding 640/(640/8) uit de volledige schema s. De toegevoegde waarde van het jaar t--2 is gekend: B1g (t--2) Uit de aggregaten berekend per SUT--tak worden groeivoeten berekend: p = groeipercentage van de bedrijfsopbrengsten (70/74--740) in de volledige schema s; b = groeipercentage van de toegevoegde waarde in de volledige en verkorte schema s. 1. In bedrijfstakken waarin veel VZW s actief zijn worden andere ramingmethodes gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval voor NACE 85 (gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening), NACE 91 (diverse verenigingen), NACE 92 (recreatie, cultuur en sport) en NACE 93 (overige diensten). Ook de cijfers van de landbouw, bosbouw en visserij in de sector niet -financiële vennootschappen (S.11) steunen niet op jaarrekeningeninformatie. 2. Uiteraard sluiten de meeste ondernemingen af op 31 december doch dit is geen wettelijke verplichting. 3. De rubrieken 649 en 669 zijn negatief. 4. Vanuit de optiek nationale rekeningen leveren bestuurders en zaakvoerders dienstenprestaties aan de ondernemingen waarin ze een mandaat uitoefenen. De uitkeringen/betalingen die hiermee samenhangen dienen dus te worden verwerkt als intermediair verbruik. Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 1

De toegevoegde waarde van het jaar t--1 wordt geraamd via het constant staal: B.1g(t--1) = B.1g(t--2)*(1+b) De productie wordt geraamd via informatie uit de volledige schema s 1 : P.1(t-- 1) = P.1(t-- 2)*(1+p) Het intermediair verbruik wordt afgeleid per saldo: P.2(t--1) = P.1(t--1) -- B.1g(t--1) De berekening steunt op de hypothese dat de ESR 1995--aggregaten (P.1, P.2, B.1g) op dezelfde manier evolueren als de bedrijfsopbrengsten, het verbruik van goederen en diensten en de toegevoegde waarde zoals deze kunnen worden afgeleid uit de jaarrekeningen. Omdat de gewichten van de SUT--takken in de totale populatie niet noodzakelijk gelijk zijn aan deze in het constant staal voor het jaar t--2, kan de groei van de toegevoegde waarde in S.11 afwijken van de groei van de toegevoegde waarde in het constant staal. 2.1.2 Problemen klassiek constant staal Het probleem met de methode van het constant staal is dat er enkel informatie wordt gebruikt van ondernemingen die in twee opeenvolgende jaren actief zijn. Een groep ondernemingen die nog actief waren in t--2 hebben evenwel hun activiteit gestopt in t--1 en een groep ondernemingen begint zijn activiteit voor de eerste keer in t--1. Per definitie zitten deze ondernemingen niet in het constant staal. Door de informatie van ondernemingen die buiten het constant staal vallen niet te verwerken kan een loutere raming via het constant staal vertekende resultaten opleveren. We illustreren dit aan de hand van een voorbeeld. De toegevoegde waarde in t--2 (1.048) wordt gerealiseerd door 3 groepen van ondernemingen: G1: ondernemingen opgericht in de loop van t--2 en ondernemingen die hun activiteit in de loop van t--2 of t--1 hebben stopgezet; G2: ondernemingen die al minstens twee jaar bestaan en waarvan de jaarrekeningen zijn opgenomen in het constant staal; G3: ondernemingen die al minstens twee jaar bestaan en waarvan de jaarrekeningen niet zijn opgenomen in het constant staal (niet of laattijdig neergelegd). Wanneer de raming over t--1 wordt gemaakt (in het derde kwartaal van het jaar t) is de toegevoegde waarde van elk van deze groepen voor het jaar t--2 gekend. Stel dat de groei van de toegevoegde waarde in het constant staal -- dat 2/3 van de totale toegevoegde waarde in t--2 vertegenwoordigt (G2) -- 5 pct. bedraagt. De geschatte waarde van de toegevoegde waarde in t--1 bedraagt dan 1.100 (1.048*1,05). 1. De omzet is een facultatieve vermelding in de verkorte schema s; slechts 25 pct. van de ondernemingen vermeldt deze. De verkorte schema s vertegenwoordigen slechts 23 pct. van de totale toegevoegde waarde in de sector niet -financiële vennootschappen (S.11). Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 2

TOEGEVOEGDE WAARDE (KLASSIEK CONSTANT STAAL) t-2 t-1 G1 73 76 G2 700 735 G3 275 289 G4 (nieuwe ondernemingen) - 0 Totaal 1.048 1.100 Deze benadering is problematisch omdat: aan de ondernemingen met een a--typisch demografisch profiel (opgerichte en stopgezette ondernemingen) (G1) een groei wordt toegekend die representatief is voor ondernemingen met een normaal demografisch profiel (ondernemingen die al gedurende een langere tijd actief zijn); de activiteit van nieuw opgerichte ondernemingen (G4) niet expliciet in rekening wordt gebracht. De hypothese waarbij de activiteit van de ondernemingen die niet in het constant staal zijn opgenomen (G3) dezelfde groei kennen als deze uit het constant staal (G2) kan niet worden hard gemaakt doch is evenmin onwaarschijnlijk. 2.1.3 Principe verbeterd constant staal In het derde kwartaal van het jaar t, beschikken we over informatie m.b.t. de activiteit van ondernemingen die in de loop van t--1 en t--2 hun activiteiten hebben stopgezet of werden opgericht. Deze bedragen worden als dusdanig gebruikt (G1 en G4). Per saldo resulteert dit in een hoger cijfer voor 2006 (+19). Deze raming is beter omdat ze de toegevoegde waarde van nieuw opgerichte en stopgezette ondernemingen expliciet raamt en de extrapolatie via het constant staal beperkt tot de groep van ondernemingen die minstens al twee jaar actief zijn (en niet tijdig een jaarrekening hebben neergelegd). TOEGEVOEGDE WAARDE (VERBETERD CONSTANT STAAL) t-2 t-1 G1 73 55 G1a 33 45 G1b 10 0 G1c 30 10 G2 700 735 G3 275 289 G4 0 40 Totaal 1.048 1.119 Opmerking: G1a: ondernemingen opgericht in de loop van t -2 G1b: ondernemingen stopgezet in de loop van t -2 G1c: ondernemingen stopgezet in de loop van t -1 Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 3

2.1.4 Resultaten 2005/2006 Bijna 12 pct. van de toegevoegde waarde in de sector niet--financiële vennootschappen (S.11) wordt niet geraamd via jaarrekeningeninformatie maar steunt op andere bronnen (exogeen gedeelte). De groei in deze takken wordt geraamd op 5,2 pct. in 2006. De bedrijfstakken die via het constant staal worden geraamd kennen een groei van de toegevoegde waarde van 5,6 pct. 1 De extrapolatie van ondernemingen behorende tot G1 zou, volgens de oude methode, aanleiding hebben gegeven tot een groei van 6,1 pct. wat ongeveer even veel is als de groei van het constant staal 2. In totaal zouden we via de oude methode dus een groei van 5,6 pct. hebben geraamd. TOEGEVOEGDE WAARDE GERAAMD VIA «GEWOON CONSTANT STAAL» (miljoenen euro s) 2005 2006 06/05 Exogeen 19.487 20.505 1,052 Lopend 144.776 152.946 1,056 Opgericht/stopgezet 1.194 1.266 1,061 Totaal 165.457 174.718 1,056 Bron: INR Een expliciete raming van de toegevoegde waarde 2006 van recent opgerichte en stopgezette vennootschappen resulteert in een cijfer dat bijna 800 miljoen euro hoger ligt in vergelijking met het cijfer geraamd volgens de oude werkwijze. Hierdoor komt de totale groei 0,5 procentpunt hoger uit dan volgens de methode «gewoon constant staal». TOEGEVOEGDE WAARDE GERAAMD VIA «VERBETERD CONSTANT STAAL» (miljoenen euro s) 2005 2006 06/05 Exogeen 19.487 20.505 1,052 Lopend 144.776 152.946 1,056 Opgericht/stopgezet 1.194 2.062 1,727 Totaal 165.457 175.514 1,061 V erschil 796 Bron: INR 1. Hierbij werden de evoluties uit het constant staal gecorrigeerd voor opslorpingen en splitsingen en werden de onwaarschijnlijk hoge overige bedrijfsopbrengsten (rubriek 74) in de jaarrekening 2006 van een grote onderneming naar beneden aangepast. Deze correcties leiden ertoe dat de groei van de toegevoegde waarde daalt van 6,8 pct. in het oorspronkelijk constant staal naar 5,6 pct. in het gecorrigeerde constant staal. 2. Omdat de verdeling van de toegevoegde waarde over bedrijfstakken van opgerichte en stopgezette ondernemingen niet dezelfde is als van de lopende ondernemingen is er een verschil tussen de groei van de toegevoegde waarde in het constant staal (5,6 pct.) en de geëxtrapoleerde groei van de toegevoegde waarde van de opgerichte en stopgezette ondernemingen (6,1 pct.). Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 4

In volgende tabel worden de detailcijfers voor nieuw opgerichte en stopgezette ondernemingen weergegeven. Indien jaarrekeningen beschikbaar zijn steunt de berekening op deze bron (kolom JR). Bij afwezigheid van jaarrekeningen gebeurt de berekening via de BTW. De toegevoegde waarde van in de loop van 2005 opgerichte vennootschappen wordt geschat op 463 miljoen euro voor dat jaar. In 2006 stijgt dit bedrag tot 1.378 miljoen euro. De toegevoegde waarde voortgebracht door in de loop van 2006 opgerichte ondernemingen bedraagt 506 miljoen euro. Ondernemingen die in de loop van 2005 of 2006 werden stopgezet, realiseerden 781 miljoen euro toegevoegde waarde in 2005 en 219 miljoen euro in 2006. De netto--impact van deze door demografische ontwikkelingen gestuurde evoluties is dus sterk positief: de toegevoegde waarde van deze populatie ondernemingen stijgt met 69 pct. 1 In totaal ligt de toegevoegde waarde van de niet-- financiële vennootschappen geraamd volgens de nieuwe methode 796 miljoen euro hoger (= 2.062 -- 1.266) dan volgens de oude methode. TOEGEVOEGDE WAARDE VAN S.11 -ONDERNEMINGEN MET A -TYPISCHE DEMOGRAFISCHE KARAKTERISTIEKEN (excl. exogeen geraamde bedrijfstakken, miljoenen euro s) 2005 2006 verschil JR BTW totaal JR BTW totaal miljoenen euro's pct. Ondernemingen opgericht in 2005 362 100 463 891 487 1.378 915 Ondernemingen opgericht in 2006 0 0 0 296 210 506 506 Ondernemingen stopgezet in 2005 68 195 263 0 0 0-263 Ondernemingen stopgezet in 2006 241 277 517 25 194 219-298 Totaal oprichtingen 362 100 463 1.187 696 1.884 1.421 307 pct. Totaal stopzettingen 308 472 781 25 194 219-562 -72 pct. Toegevoegde waarde in administratieve aggregaten 671 573 1.243 1.213 890 2.103 859 69 pct. Toegevoegde waarde volgens ESR 1995 1.194 2.062 73 pct. Bron: INR 2.2 Toegevoegde waarde zelfstandigen (S.14) De raming van de toegevoegde waarde voor het laatste jaar gerealiseerd door zelfstandigen steunt op de BTW (voor BTW--plichtigen) en op diverse andere indicatoren voor de niet--btw--plichtige zelfstandigen (medische beroepen, juridische beroepen, zaakvoerders,...), de landbouwers, de financiële hulpbedrijven en het huispersoneel. De raming van de huren is eveneens gebaseerd op specifieke informatie. De raming van de BTW--plichtige ondernemingen werd aangepast en houdt voortaan ook rekening met de activiteit van nieuw opgerichte ondernemingen 2. Deze realiseerden 166 miljoen euro toegevoegde waarde in 2006. Ten gevolge van aangepaste berekeningsmethodes ligt de voor 2006 geraamde toegevoegde waarde bij de niet--financiële ondernemingen (vennootschappen en zelfstandigen) dus 962 miljoen euro (= 796 + 166) hoger dan vroeger. 1. Of 73 pct. na transformatie van de administratieve aggregaten in ESR95 -aggregaten. Dit cijfer ligt veel hoger dan de groei van 6 pct. volgens de methode van het niet -verbeterde constant staal. 2. Tot vorig jaar was dit niet het geval omdat de berekening steunde op evoluties geraamd uit de BTW aangiften van 2005 en 2006 doch beperkt tot de ondernemingen opgenomen in het repertorium van 2005. Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 5

2.3 Investeringen niet--financiële vennootschappen (S.11) en zelfstandigen (S.14) 2.3.1 Werkwijze gevolgd tot vorig jaar De investeringen in materiële vaste activa voor het laatste jaar worden bekomen door de bedragen t--2 te laten evolueren met de groei van de investeringen volgens de BTW. Deze raming gebeurt per bedrijfstak doch enkel voor de ondernemingen opgenomen in het repertorium t--2. Hierdoor worden de investeringen van nieuw opgerichte ondernemingen niet in rekening gebracht. 2.3.2 Aangepaste werkwijze Voor vennootschappen die al een jaarrekening hebben neergelegd over 2005 en 2006 1 wordt de jaarrekening (rubriek 8169) gebruikt i.p.v. de BTW (rubriek 83) bij de berekening van de evolutiecoëfficiënten. Hierbij wordt al geanticipeerd op de werkwijze in een definitief jaar (t--2). De investeringen gerealiseerd door in de loop van 2006 nieuw opgerichte ondernemingen worden hieraan toegevoegd. Op deze manier steunt de raming van de investeringen voor het laatste jaar al gedeeltelijk op jaarrekeningeninformatie (waarvan de kwaliteit beter is dan de BTW) en worden de investeringen van nieuw opgerichte ondernemingen expliciet in rekening gebracht. 2.3.3 Resultaten 2005/2006 AANGEPASTE WERKWIJZE INVESTERINGEN IN MATERIËLE VASTE ACTIVA (P.511) (S.11 en S.14 excl. woongebouwen, miljoenen euro s) Ondernemingen opgenomen in repertorium 2005 2005 2006 06/05 Evoluties uit BTW 83_BTW S.11 27.413 28.429 1,037 S.14 1.885 1.877 0,996 Totaal 29.298 30.306 1,034 1 Gecombineerd BTW/JR S.11 8169_JR 26.927 27.622 1,026 S.14 83_BTW 1.885 1.877 0,996 Totaal 28.812 29.499 1,024 Raming investeringen 2006 P.511_2005 groeivoet P.511_2006 In repertorium 2005 S.11 32.520 1,026 33.359 S.14 2.103 0,996 2.094 Totaal 34.623 1,024 35.453 Nieuw opgerichte ondernemingen S.11 916 S.14 139 Totaal 1.055 Bestaande en nieuwe S.11 34.275 1,054 S.14 2.233 1,062 Totaal 36.508 1,054 Bron: INR 1 Houdt ook rekening met een specifieke correctie voor aangekochte schepen. Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 6

Het gecombineerde gebruik van jaarrekeningen en BTW, na correctie van de cijfers voor de aankoop van schepen, levert een groei van de investeringen op van 2,4 pct. wat lager is dan de evolutie uit de BTW (3,4 pct.). Dit percentage wordt toegepast op het bedrag van de investeringen van 2005 uit de nationale boekhouding (P.511). In totaal hebben nieuw opgerichte ondernemingen voor 1.055 miljoen euro geïnvesteerd in 2006. In totaal levert dit een groei op van 5,4 pct. waarvan meer dan de helft op rekening komt van nieuw opgerichte ondernemingen. 2.4 Algemene test op de plausibiliteit van de investeringscijfers De cijfers m.b.t. de investeringen werden vanaf 2004 fors herzien. Een deel van deze herziening heeft te maken met aangepaste cijfers voor de woongebouwen -- update van de prijs-- en hoeveelheidsinformatie vanaf 2004 -- een ander deel hangt samen met de introductie van definitieve investeringscijfers van de ondernemingen voor het jaar 2005 en aangepaste cijfers voor het laatste jaar (cf. supra). In onderstaande tabel wordt nagegaan of de (gereviseerde) cijfers langs de kant van het gebruik coherent zijn met deze langs de aanbodzijde (productie en invoer). De vergelijking wordt gemaakt voor de investeringen excl. software en registratierechten 1. Investeringsgoederen worden aangeboden door Belgische (productie) en buitenlandse ondernemingen (invoer). Een deel van de nationale productie komt niet op de Belgische markt terecht doch wordt uitgevoerd. Indien (ingevoerde of nationaal geproduceerde) investeringsgoederen worden aangekocht via de groothandel is de handelsmarge die de groothandelaar realiseert ook vervat in de aankoopprijs van het investeringsgoed. Een klein deel van de door de groothandel aangekochte investeringsgoederen komt in zijn voorraden terecht 2.We veronderstellen dat 100 pct. van de output van de vermelde bedrijfstakken op investeringsgoederen slaat (met uitzondering van de bouw: 60 pct.). Er wordt eveneens verondersteld dat er geen investeringsgoederen worden geproduceerd in andere bedrijfstakken. Uiteraard stemt dit niet overeen met de werkelijkheid; dit is echter een benaderende hypothese. Alhoewel er in de praktijk nogal wat ruis op de aanbodcijfers zit, blijkt toch dat aanbod en gebruik in absolute bedragen dicht bij elkaar liggen (resp. 60,1 en 58,9 miljard euro in 2006). Ook de jaar--op--jaar evolutie van aanbod en gebruik sluit vrij goed op elkaar aan. Dit lijkt er toch op te wijzen dat het beschikbare statistische materiaal inzake aanbod en gebruik van investeringsgoederen -- dat op een onafhankelijke manier door verschillende instanties is gecompileerd -- onderling coherent is en vrij gemakkelijk kan ingepast worden in het raamwerk van de nationale rekeningen. 1. Een groot deel van de investeringen in software slaat op zelf geproduceerde software (wat neerkomt op een imputatie langs de kant van de productie en de bestedingen voor dezelfde bedragen) en de registratierechten worden niet in rekening gebracht omdat hier geen productie of invoer tegenover staat. 2. Vermits nog niet alle jaarrekeningen over boekjaar 2006 zijn neergelegd kunnen de handelsmarges en de voorraadwijzigingen in NACE 518 nog niet worden geraamd. Voor de oefening gaan we uit van identieke cijfers voor 2005 en 2006. Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 7

AANBOD EN GEBRUIK VAN INVESTERINGSGOEDEREN (miljoenen euro s) 2003 2004 2005 2006 Totaal Investeringen (P.51) 51.657 56.767 61.347 65.685 waarvan software 3.049 3.402 3.496 3.785 waarvan registratierechten 2.219 2.410 2.882 3.141 Investeringen excl. software en registratierechten 46.389 50.955 54.969 58.760 Aanbod-en gebruik van investeringsgoederen (excl. software) bron Productie in bedrijfstakken die investeringsgoederen produceren 1 NR 42.556 45.986 48.543 53.367 Handelsmarges geproduceerd door NACE 518 (+) (volledige schema's) BA 5.828 5.516 5.930 5.930 Invoer diensten bouw (+) BB 871 906 698 717 Uitvoer diensten bouw (-) BB 1.731 1.520 1.532 1.706 Netto-uitvoer diensten bouw BB 860 614 834 989 Invoer uitrustingsgoederen (+) EX 18.609 21.162 23.277 22.652 Uitvoer uitrustingsgoederen (-) EX 18.966 19.760 20.888 20.818 Netto-uitvoer uitrustingsgoederen EX 357-1.402-2.389-1.834 Aanbod investeringsgoederen NR/BB/EX 47.167 52.290 56.028 60.142 Evolutie ( pct.) 10,9 pct. 7,1 pct. 7,3 pct. P51 excl. registratierechten en software NR 46.389 50.955 54.969 58.760 2 P52 investeringsgoederen BA 51 104 131 131 Totaal gebruik 46.440 51.059 55.100 58.890 Evolutie ( pct.) 9,9 pct. 7,9 pct. 6,9 pct. Evolutie aanbod min gebruik 0,9 pct. -0,8 pct. 0,5 pct. Bronnen: NR nationale rekeningen, BA balanscentrale, BB betalingsbalans, EX buitenlandse handel. 1 28A1, 29B1, 29C1, 30A1, 33A1, 34B1, 35A1, 45A1_E1 In de takken van de bouw wordt slechts 60 pct. van de productie meegerekend (m.u.v. 45C1: 100 pct.); de rest gaat naar P.2 (intermediair verbruik) of naar P.3 (consumptieve bestedingen). 2 We veronderstellen dat alle voorraadwijzigingen van aangekochte goederen in NACE 518 op investeringsgoederen slaan. Opmerking: SUT -tak NACE 28A1 281_284 29B1 292 29C1 293_296 30A1 30 33A1 33 34B1 342_343 35A1 351_353 45C1 4523_4525 2.5 Conclusie De raming van de eerste voorlopige jaarcijfers -- die verschillen van de kwartaalrekeningen -- in de productieoptiek (toegevoegde waarde) en de bestedingsoptiek (investeringen) werd aanzienlijk verbeterd. De aangepaste methode houdt expliciet rekening met evoluties die worden geïnduceerd door oprichtingen en stopzettingen van ondernemingen. Hierdoor worden systematische vertekeningen bij de raming van de cijfers voor het laatste jaar opgevangen. Per saldo levert de aangepaste werkwijze significant hogere cijfers op in de twee invalshoeken. De prijs-- en hoeveelheidsinformatie die bij de raming van de investeringen in woongebouwen wordt gebruikt, werd eveneens geüpdatet vanaf 2004 met een belangrijk opwaarts effect op het bedrag van deze bestedingen. De nieuwe investeringscijfers zijn coherent met de overige macro--economische statistieken: uit een rudimentaire aanbod-- en gebruikbenadering blijkt dat zowel het niveau als de evolutie van het aanbod en het gebruik van investeringsgoederen goed bij elkaar aansluiten. Nationale Bank van België - Gedetailleerde rekeningen (2006) - pagina's 15 tot 22 8