Een verwijzing naar de polikliniek Kinderen Jeugdpsychiatrie Algemene informatie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Doelgroep 1 Aanmelding 2 Intake 2 Uitslag/advies 3 Aanvullend onderzoek 3 Behandeling 3 Juridische aspecten 4 Kosten 5 Tot slot 5 Bijlage 5 Belangrijke telefoonnummers 6 De polikliniek Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP) is onderdeel van de zorgeenheid Psychiatrie. Naar de polikliniek KJP kunnen kinderen en jongeren verwezen worden met psychische problemen en/of gedragsproblemen. Vaak is de vraag: Wat is er met het kind aan de hand en hoe kan hij/zij daar het beste mee omgaan?. Maar daarnaast is er meestal ook een tweede vraag: Hoe kun je als ouders het beste met je kind omgaan en wat betekent dat voor het gezin? Vaak spelen deze vragen ook voor de omgeving. Met onderzoek op de polikliniek KPJ hopen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op deze vragen en bekijken of er behandeling nodig is en waar deze dan het best uitgevoerd kan worden. In deze brochure staat algemene informatie over de polikliniek KJP en de gang van zaken tijdens onderzoek en behandeling. Doelgroep Je kunt op de polikliniek KPJ terecht als er psychische en/of gedragsproblemen bestaan en je jonger bent dan 18 jaar. Afhankelijk van het soort probleem hebben we een uitloop naar 23 jaar. Ouders/verzorgers (in het vervolg: ouders) en soms ook andere gezinsleden worden intensief bij het traject betrokken. Vanwege onze plek in een algemeen ziekenhuis is onze doelgroep net iets anders dan van de meeste GGZ-instellingen. Wij zijn vooral gespecialiseerd in patiënten die naast psychische en/of gedragsproblemen ook lichamelijke problemen hebben. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan mensen met eetproblemen of onverklaarde lichamelijke klachten. Maar ook aan mensen met een chronische lichamelijke ziekte (bijvoorbeeld astma of suikerziekte) die daardoor of daarnaast psychische problemen krijgen (bijvoorbeeld angst of depressie). Ook zijn er patiënten die al lang bekend zijn met een 1
psychiatrisch probleem (zoals autisme) die daarnaast een lichamelijke ziekte krijgen en door hun psychiatrische probleem niet goed weten hoe ze daar mee om moeten gaan. Naast deze speciale patiëntengroepen doen we natuurlijk ook onderzoek bij de `gewone psychiatrische problemen (autisme, ADHD, gedragsstoornissen, hechtingsproblemen, angst, depressie etc). Voor deze patiënten is ons behandelaanbod echter minder groot. Meestal zullen we dan doorverwijzen naar een andere instelling. Het KJP-team Het KJP-team bestaat uit de volgende disciplines: kinder- en Jeugdpsychiater; psycholoog/psychotherapeut; Pedagoog; maatschappelijk werker; psychomotorisch therapeut; creatief therapeut; (sociaal) psychiatrisch verpleegkundige; psychologisch/pedagogisch assistent. Ieder heeft zijn eigen specialisaties, die zo efficiënt mogelijk ingezet worden. Aanmelding Kinderen of hun ouders kunnen zich niet zelf aanmelden bij de polikliniek KJP. Er is een verwijzing nodig van de huisarts, kinderarts, revalidatie-arts of andere medisch specialist, schoolarts, Bureau Jeugdzorg of een andere instelling/kliniek. De aanmelding wordt gescreend door één van de KJP-medewerkers. Als de problematiek past op de polikliniek wordt het kind met zijn/haar ouders uitgenodigd voor een intake. Als er nog vragen zijn over de problemen wordt eerst overlegd met de verwijzer. De verwijzer kan ook eerst zelf overleggen als hij/zij twijfelt over de mogelijkheden. Voorafgaand aan het eerste gesprek Met de uitnodiging worden ook een aantal formulieren meegestuurd. Dit betreft toestemmingsformulieren en een aantal vragenlijsten (voor ouders, de leerkracht en vanaf 11 jaar ook voor het kind zelf). Het is belangrijk dat deze formulieren en vragenlijsten ingevuld worden meegebracht naar het eerste gesprek. Ook wordt gevraagd om informatie en verslagen van eerdere of andere hulpverlenende instanties, (psychologische) onderzoeken en andere informatie die relevant kan zijn, mee te brengen naar het eerste gesprek. Bovendien moet u een ponsplaatje laten maken bij de afdeling Patiëntenregistratie voor alle personen die mee (gaan) komen naar de gesprekken. Intake Na de aanmelding volgt de intake. Dit is een serie afspraken waarin zowel met het kind als met de ouders gesprekken gevoerd worden. Meestal wordt ook met school overlegd. Op deze manier wordt vanuit zoveel mogelijk visies en situaties informatie over het functioneren van het kind verzameld. Het doel van de intake is een diagnose te stellen en een advies voor behandeling te geven. Het is niet altijd mogelijk om na de intake een definitieve diagnose vast te stellen. Dan wordt gewerkt met een voorlopige diagnose oftewel werkhypothese. Op basis daarvan wordt bepaald of er eerst nog aanvullend 2
onderzoek nodig is, of dat er toch al met behandeling begonnen wordt en de diagnose lopende het traject aangescherpt wordt. Afhankelijk van de problematiek en de agendaplanning kan de intake plaatsvinden met alleen de kinderpsychiater of zijn er eerst gesprekken met één van de andere medewerkers. Het kind wordt in alle gevallen door een kinderpsychiater onderzocht. Voor de inhoud van de verschillende gesprekken in de intakefase; zie bijlage. Uitslag/advies De afronding van de intake bestaat uit een uitslag/adviesgesprek. Daarin worden onze conclusie en het advies besproken. Afhankelijk van de leeftijd, interesse en functioneren van het kind, is dit gesprek met ouders alleen, met ouders en kind samen, of met het kind alleen. Hierna wordt een samenvattende brief geschreven. Deze brief wordt verstuurd aan de verwijzer, de huisarts (ook als hij niet de verwijzer is) en aan patiënt/ouders. Als er nog andere specialisten of instanties betrokken zijn, zal met patiënt/ouders overlegd worden of zij ook een kopie van de intakebrief moeten ontvangen. Wij sturen nooit rechtstreeks informatie naar school. Aanvullend onderzoek Soms is de intake niet genoeg om een antwoord te geven op de vragen, zoals die bij de verwijzing geformuleerd werden. Dan kan er nog aanvullend onderzoek verricht worden. De informatie uit de intake is bekend bij de onderzoeker en wordt meegewogen tijdens het onderzoek. Ook het aanvullende onderzoek wordt weer afgesloten met een verslag en een uitslag/adviesgesprek. Meestal wordt dit uitslaggesprek gevoerd door de onderzoeker, soms door de kinderpsychiater, soms door hen samen. Mogelijk aanvullend onderzoek: psychologisch onderzoek; Schoolobservatie; Gezinsonderzoek; aanvullende intake voor specifieke behandeling. Behandeling Na de intake wordt in het team bekeken of het nodig en/of mogelijk is om op de polikliniek behandeld te worden. Dit hangt af van de ernst en de soort van problemen. Als gedacht wordt dat de behandeling beter elders kan gebeuren, wordt dit tijdens het adviesgesprek besproken. Zo nodig wordt doorverwezen naar een andere instelling (bijvoorbeeld jeugdzorg, GGZ, of vrijgevestigd psycholoog). Als de behandeling wel op de polikliniek kan plaatsvinden, zal dit gebeuren door één van de medewerkers. In het teamoverleg wordt besproken welke hulpverlener het beste bij de problematiek past. Deze zal dan zo snel mogelijk vervolgafspraken maken met patiënt/ouders. Een behandeling kan individueel gebeuren, of in groepsverband. Hoe de behandelvorm ook is, ouders zullen altijd intensief bij de behandeling betrokken worden. 3
Juridische aspecten Toestemming voor onderzoek en behandeling Voordat begonnen mag worden met onderzoek en behandeling is hiervoor toestemming nodig. Bij kinderen tot 16 jaar is toestemming nodig van allen die het gezag uitoefenen (meestal beide ouders (ook na echtscheiding), soms een gezagsdragend voogd). Het verzoek om toestemming wordt opgestuurd naar het woonadres van het kind. Deze ouder is er zelf verantwoordelijk voor om ook de toestemming van de andere ouder te regelen. Bij kinderen tussen 12 en 16 jaar is behalve de toestemming van de gezagsdragers ook de toestemming van het kind zelf nodig. Bij kinderen van 16 jaar en ouder is geen toestemming nodig van de ouders. Toch wordt daar wel altijd om gevraagd, omdat het belangrijk is ouders zoveel mogelijk te betrekken, maar het kind mag beslissen zelf te komen. Informatieverstrekking aan derden Behalve toestemming voor onderzoek en behandeling vragen wij u ook specifiek toestemming te verlenen de verwijzer en de huisarts op de hoogte te houden van het traject. Wij zullen hen na de intake een uitslagbrief sturen. Ook sturen we aan het eind van de behandeling een afsluitende brief. Als er gedurende de behandeling belangrijke veranderingen zijn, worden zij daar ook van op de hoogte gesteld. U krijgt van deze brieven zelf ook een kopie. Voor andere informatieverstrekking wordt altijd apart toestemming gevraagd. Voor informatieverstrekking gelden dezelfde leeftijdsregels als hierboven. Privacy Alle medewerkers van de polikliniek hebben een beroepsgeheim. Dit betekent dat de behandelaren de informatie die ze van u krijgen niet voor andere doeleinden dan het onderzoek en de behandeling zullen gebruiken zonder daarvoor toestemming te vragen. Op de polikliniek KJP wordt in teamverband gewerkt. Wekelijks is er een patiëntenbespreking, waarbij alle teamleden aanwezig zijn. Door te kiezen voor onderzoek/behandeling, gaat u ermee akkoord dat uw informatie binnen het team gedeeld wordt. Daarnaast wordt er van alle gesprekken verslag gedaan in het elektronisch medisch dossier, waarin ook alle brieven en alle andere belangrijke informatie wordt opgeslagen. Alle hulpverleners in het St. Elisabeth Ziekenhuis hebben de mogelijkheid tot inzage in dit dossier, maar hebben hiervoor alleen toestemming als ze bij uw behandeling betrokken zijn, of in nood- of spoedeisende situaties. Bovendien: Om de kwaliteit van de zorg te waarborgen, kunnen de Inspectie van de Gezondheidszorg, kwaliteitsmedewerkers van de beroepsvereniging of van het ziekenhuis en de accountant beperkte inzage verlangen. Dit gebeurt dan met de grootste zorgvuldigheid, op zeer beperkte schaal en meestal willekeurig. Als u dit niet wenst, moet u dat tijdens het eerste onderzoeksgesprek nadrukkelijk aangeven. Inzage U hebt recht om uw dossier in te zien. Hiervoor overlegt u met uw behandelaar. Het heeft de voorkeur om het dossier samen in te zien, zodat er ook de mogelijkheid is om de vragen over wat u leest te beantwoorden. Eventueel kunnen voor dit gesprek kosten in rekening gebracht worden. Ook hebt u recht op een kopie van uw dossier. Dit verzoek kunt u indienen middels een formulier, behorende bij de brochure Het aanvragen van inzage in een patiëntendossier. Voor kopieën worden kosten in rekening gebracht. 4
Klachten Als u ontevreden bent of een klacht hebt over uw behandeling of behandelaar horen we dat graag. Als uitgangspunt geldt dat een klacht het best besproken en opgelost kan worden met de persoon of op de afdeling waarop de klacht betrekking heeft. Meestal kan op die manier een misverstand of gevoelens van onvrede worden weggenomen. Als het u niet lukt om de klacht rechtstreeks met uw behandelaar te bespreken, kunt u terecht bij de kinderpsychiater, die het medisch hoofd is van de afdeling KJP of bij het afdelingshoofd van de zorgeenheid psychiatrie. Als u ook bij deze personen niet terecht kunt of het gesprek niet naar tevredenheid verloopt, kunt u contact opnemen met de klachtenfunctionaris van het ziekenhuis. Deze bekijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om iets aan uw probleem of klacht te doen. Kosten De geestelijke gezondheidszorg wordt onder meer betaald via de Zorgverzekeringswet. Wij declareren de kosten van uw behandeling bij uw zorgverzekeraar. Afhankelijk van uw zorgverzekeraar en het pakket waarvoor u verzekerd bent, hebt u een eigen risico. Wilt u weten welk eigen risico u moet betalen, neem dan contact op met uw eigen zorgverzekeraar. Tot slot Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen dan kunt u deze stellen aan de polikliniek Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Bijlage Informatie over de verschillende gesprekken in de intakefase In de uitnodiging voor de intake staan verschillende afspraken gepland. Hieronder vindt u eerst een korte beschrijving over de inhoud van deze gesprekken en daarna een beschrijving van het proces (hoe lang duurt het, wie moet er bij zijn, etc.) Intake Verzameling van algemene gegevens: wat zijn de problemen die de aanleiding vormen tot de verwijzing naar onze polikliniek. Hoe is het algemeen functioneren van het kind (thuis, school, vrije tijd) en zijn er eventuele bijzonderheden in het gezin. Duurt ongeveer 1-1½ uur. Het kind en (liefst) beide ouders worden verwacht. Bijzonderheden: Als u alleen afspraken hebt met de psychiater: het intakegesprek wordt gezamenlijk gestart (ouders en kind). Na ongeveer een ½ uur onderzoekt de psychiater het kind. De ouders kunnen dan wachten in de wachtkamer. De vervolggesprekken zijn met de ouders. Als u eerst afspraken hebt met de intaker en pas later met de psychiater: het intakegesprek wordt gezamenlijk gestart (ouders en kind). Na ongeveer ½-¾ uur praat de intaker verder met de ouders (¾-1 uur). Het kind moet dan wachten in de wachtkamer. U moet ervoor zorgen dat er iemand is die op dat moment bij uw kind kan blijven (als dat voor uw kind nodig is). 5
Hetero-anamnese Dit is een vervolg op het intake-gesprek om de 1 e afspraak niet al te lang te laten duren. In dit tweede gesprek zullen bijzonderheden uit het 1 e gesprek nog verder uitgediept worden, of komen zaken aan de orde waar de 1 e keer geen tijd meer voor was. Duurt 1-1½ uur. Beide ouders worden verwacht. Ontwikkelingsanamnese Deze afspraak is bedoeld om wat dieper op de algemene ontwikkeling van het kind in te kunnen gaan. Dit is naar aanleiding van de vragenlijst over de ontwikkeling die u hebt ingevuld. Duurt 1-1½ uur. Beide ouders worden verwacht. Psychiatrisch onderzoek Dit is het onderzoek van het kind. Afhankelijk van de leeftijd van het kind en de vraagstelling voor het onderzoek, bestaat dit uit een gesprek met het kind, soms aangevuld met spel of wat taakjes. Als u alleen afspraken hebt met de psychiater vindt dit direct de eerste keer plaats; duurt ongeveer ¾-1 uur. Als u eerst afspraken hebt gehad met de intaker duurt deze afspraak 1-1½ uur. De psychiater gebruikt een deel van de tijd voor gesprek met de ouders (ter aanvulling op wat er bij de intake al besproken is). Het andere deel van de tijd is bedoeld voor het psychiatrisch onderzoek met het kind. Uitslaggesprek In dit gesprek worden onze conclusies en het advies met u besproken. Duurt ½-1 uur Bij kinderen onder de 12 jaar is dit gesprek vaak te ingewikkeld voor het kind. Dan is het gesprek alleen met ouders en vertellen zij de uitslag later op hun eigen manier tegen het kind. Kinderen boven de 12 jaar willen vaak ook zelf horen wat er over hen gezegd wordt. Ouders kunnen dan (samen met het kind) de afweging maken of het kind er wel of niet bij is. Als de jongere nog weer wat ouder wordt (bv 16+), wil hij/zij het juist vaak eerst zelf horen en zelf kunnen beslissen wat wel of niet met ouders wordt besproken. De leeftijd is de eerste leidraad die gebruikt kan worden bij de beslissing wie er wel of niet bij dit gesprek aanwezig is. Vanzelfsprekend zegt leeftijd niet alles. Meestal kunt u als ouders het beste deze inschatting maken. Als u daar over twijfelt, kunnen daar tijdens de eerdere gesprekken nadere afspraken over worden gemaakt. Belangrijke telefoonnummers St. Elisabeth Ziekenhuis (algemeen): (013) 539 13 13 Secretariaat Polikliniek Kinder- en Jeugdpsychiatrie: (013) 539 27 40 Kinder en Jeugdpsychiatrie, 1.908 03-13 Copyright St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. 6