BEGELEIDINGSAANBOD SECUNDAIR ONDERWIJS Regio WEST-VLAANDEREN

BEGELEIDINGSAANBOD 2016-2017 SECUNDAIR ONDERWIJS Regio WEST-VLAANDEREN

Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 1

INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 2 MISSIE en VISIE... 4 1 MEDEWERKERS KATHOLIEK ONDERWIJS VLAANDEREN REGIO WEST-VLAANDEREN... 6 2 KALENDER S.O. 2016-2017... 19 3 INFORMATIE EN COMMUNICATIE... 22 3.1 Website: http://www.kobrugge.be/...22 3.2 Publicaties en mededelingen vanuit Katholiek Onderwijs West-Vlaanderen...22 3.2.1 Didactische en Pedagogische Berichten...22 3.2.2 Tweewekelijkse mededelingen...22 3.2.3 Andere publicaties (terug te vinden op de website)...22 4 ORGANISEREN EN/OF ONDERSTEUNEN VAN NETWERK EN OP SCHOOLNIVEAU... 23 4.1 Schoolbezoek...23 4.1.1 Vak- en domeinbegeleiding...23 4.1.2 Schoolbegeleiding...24 4.2 Werking vakgroepen en studierichtingen...25 4.3 Pedagogische studiedag...25 5 ORGANISEREN EN /OF ONDERSTEUNEN VAN NETWERKEN... 26 5.1 Codi - aldi voorzitters scholengemeenschappen...26 5.1.1 Regionaal overleg codi - voorzitters...26 5.1.2 Nieuwjaarsreceptie...26 5.2 Netwerken van directies...26 5.2.1 Regionaal overleg cvo-directies...26 5.2.2 Regionaal overleg clw-coördinatoren...27 5.2.3 Regionaal overleg directies nijverheid...27 5.2.4 Regionaal overleg directies handel...27 5.2.5 Regionaal overleg directies personenzorg...28 5.2.6 ServiKO op donderdag...28 5.2.7 Regionaal overleg directies sportscholen...28 5.3 Regionale directievergaderingen - Raad van directeurs...28 5.4 Regionale samenkomsten voor bepaalde vakgebieden interne begeleiders...29 Data en overzicht van ontmoetingen muzisch-creatief : LO, MO EN PO....29 5.5 Tweedaags Congres van het Middenkader ONDERWIJS in de 21 ste eeuw (22 23 november 2016)...29 5.6 NETWERK ZORGBREED EN KANSENRIJK ONDERWIJS...30 5.7 GOK-VERDIEPINGS-, CONSULTATIE- EN REFLECTIEDAGEN...30 5.8 Tweedaagse directies...31 5.9 Regionaal overleg identiteit...32 5.10 Regionaal overleg Pastoraal op school...33 5.11 Overleg met GLO (geïntegreerde lerarenopleidingen)en SLO (specifieke lerarenopleidingen)...34 5.12 Stuur- en werkgroepen van vakbegeleiders...34 5.13 Regionale werkgroep ondersteunend personeel...34 5.14 Studiedagen i.s.m. het Eekhoutcentrum...35 6 VORMINGSSESSIE VOOR LEDEN VAN SCHOOLBESTUREN EN LEIDINGGEVENDEN 2016-2017... 36 6.1 Masterclass...36 6.2 BOS...36 6.3 Vormingssessie voor voorzitters, coördinerende en algemene directeurs...36 6.4 Voorjaarsseminarie...36 6.5 Regionale jaarvergadering...36 6.6 Andere vormingen...36 7 AANVANGSBEGELEIDING... 37 Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 2

7.1 Nieuwe directies...37 7.2 Nieuwe leraren...37 7.2.1 Samenkomsten beginnende leraren met de vakbegeleiding...37 7.2.2 Identiteitsdagen aanvangsbegeleiding opvoedingsproject beginnende leraren...38 7.3 Ondersteunend personeel...39 7.3.1 Vormingsprogramma...39 7.3.2 Identiteitsdagen aanvangsbegeleiding opvoedingsproject ondersteunend personeel...39 7.4 Stagiairs lerarenopleidingen...40 Introductiedagen voor stagiairs lerarenopleidingen in de scholen...40 8 OPVOLGING SCHOOLDOORLICHTING... 41 9 PROJECT COMPETENTIEBEGELEIDING... 42 9.1 Algemene visie en doelstellingen...42 9.2 Programma - inhouden...43 9.3 Omschrijving methodieken...45 10 PROJECT TAAL... 50 11 PEDAGOGISCH-DIDACTISCH AANBOD... 52 11.1 Omgaan met verschillen in de klas...52 11.2 Kwaliteitsontwikkeling...53 11.3 Digitale didactiek: Naar een efficiënte integratie van ICT in het onderwijsleerproces...54 11.4 Evalueren van leerlingen/ van leren...54 11.5 Van nascholingsbeleid naar nascholingsplan...55 11.6 PDO (Pedagogisch Didactische Ondersteuning)...55 11.6.1 PDO Professionalisering van vakgroepwerking...55 11.6.2 PDO leercompetenties in mijn school, een inhoudelijke en strategische aanpak...56 11.7 Reflectiegroep ondersteunend personeel...56 11.8 Nascholingstrajecten Katholieke Dialoogschool ondersteuning op de werkvloer...57 12 BEGELEIDINGSPRIORITEITEN BUITENGEWOON ONDERWIJS... 58 12.1 Aandacht voor :...58 12.2 Extra aandacht voor :...58 12.3 Specifieke accenten...59 12.3.1 Verdiepend en professionaliserend werken...59 12.3.2 Handelingsplan als kwaliteitsmotor...59 12.3.3 Binnenklasdifferentiatie als antwoord op het leren omgaan met diversiteit en heterogeniteit in de klasgroepen....60 12.3.4 Co-teaching...60 12.3.5 Hospiteren....60 12.3.6 Effectieve didactische strategieën....60 12.3.7 Omgaan met gedragsproblemen.(ook voor gewoon basisonderwijs)...60 12.3.8 Curricula en opleidingen in BuSO verder ontwikkelen en afstemmen op regulier onderwijs...60 12.3.9 Ontwikkelen en implementatie van nieuwe leerplankader....61 12.3.10 Multidisciplinair werken vanuit meervoudige partijdigheid....61 13 NASCHOLINGEN - DAGEN VAN... 62 14 LEERPLANNEN... 63 15 WE WERKEN SAMEN MET... 64 16 D ABDIJ - BRUGGE: SITUERING... 64 17 UNIVERSITEIT EN HOGESCHOLEN BISDOM BRUGGE... 65 18 SEMINARIE IN HET BISDOM BRUGGE... 65 19 CENTRA VOOR VOLWASSENENONDERWIJS... 66 20 VRIJE CENTRA VOOR LEERLINGENBEGELEIDING... 67 21 DIOCESAAN CENTRUM GROENHOVE... 69 Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 3

MISSIE en VISIE Beste directeur Beste collega's De begeleidingsdienst werkt vraaggestuurd, maar probeert ook telkenmale met een zinvol aanbod te komen. Wij bieden in deze brochure een overzicht van onze initiatieven, en dit in specifieke formats voor respectievelijk het basis-, het buitengewoon en het secundair onderwijs. Dat onze activiteiten aanknopen bij onze decretale opdrachten is evident, maar we maken van de gelegenheid gebruik om ze hier nog even op te lijsten. Het art. 15 van het decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs, d.d. 8 mei 2009, formuleert de decretale opdrachten van de pedagogische begeleidingsdiensten. Art. 15. 1. De pedagogische begeleidingsdiensten hebben de volgende opdrachten: 1. de onderwijsinstellingen in kwestie ondersteunen bij de realisatie van hun eigen pedagogisch of agogisch project en de CLB's in kwestie ondersteunen bij de realisatie van hun eigen missie en hun eigen begeleidingsproject; 2. de onderwijsinstellingen en de CLB's in kwestie ondersteunen bij het bevorderen van hun onderwijskwaliteit, respectievelijk de kwaliteit van hun leerlingenbegeleiding en bij hun ontwikkeling tot professionele lerende organisatie door: a. netwerkvorming te bevorderen en netwerken te ondersteunen; b. leidinggevenden te ondersteunen of te vormen; c. [de beroepsbekwaamheid van de personeelsleden te ondersteunen binnen een school of centrum en instellingsoverstijgend met bijzondere aandacht voor beginnende personeelsleden, personeelsleden met specifieke opdrachten. Daarnaast dient prioritair aandacht besteed te worden aan de competenties in het kader van het onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften; d. het beleidsvoerend vermogen van instellingen te versterken; e. de kwaliteitszorg van instellingen te ondersteunen; 3. op verzoek van het bestuur de school ondersteunen en begeleiden bij de uitwerking van de aangegeven actiepunten na een doorlichting; 4. onderwijsinnovaties aanreiken, stimuleren en ondersteunen; 5. aanbodgerichte nascholingsactiviteiten aanreiken en aansturen met inbegrip van de nascholing van directies; 6. met verscheidene onderwijsactoren op verschillende niveaus overleggen over onderwijskwaliteit en de kwaliteit van de leerlingenbegeleiding; Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 4

7. participeren aan de aansturing of opvolging van ondersteuningsinitiatieven georganiseerd of gesubsidieerd door de Vlaamse Regering die als doelstelling het ondersteunen van instellingen, leerkrachten of begeleiders hebben. 2. Iedere pedagogische begeleidingsdienst stelt driejaarlijks een begeleidingsplan op voor de volgende drie schooljaren. De pedagogische begeleidingsdienst deelt dat begeleidingsplan mee aan de instellingen en aan de Vlaamse Regering. Jaarlijks rapporteren de pedagogische begeleidingsdiensten aan de Vlaamse Regering over de activiteiten van het vorige schooljaar, met inbegrip van een financiële verantwoording over de ontvangen werkingsmiddelen. We waken erover dat onze begeleiders zich aan dit takenpakket houden. Voor andere vragen verwijzen we naar onze koepelorganisatie en/of de vzw Serviko. Wij vermelden voor dit jaar als graag twee nieuwigheden in ons aanbod: naar aanleiding van de doorlichting van de begeleidingsdienst hebben we een evaluatierapport met aanbevelingen ontvangen. Op basis hiervan is het nieuwe begeleidingsplan 2015 2018 opgesteld dat ook op onze website te raadplegen is. In onze werking en ons aanbod houden we hiermee rekening; in het kader van VSKO 2.0 waarvan u de krijtlijnen op de website van onze koepel terugvindt, streven ook wij naar een meer geïntegreerde werking. Dat betekent concreet dat wij o.m. het aanbod van de twee specifieke projecten competentieontwikkeling en taal mee hierin opnemen. Dit houdt ook in dat bepaalde inhouden vanuit ons buitengewoon onderwijs een plaats krijgen in de brochures van het basis- en het secundair onderwijs. Voorafgaand aan het eigenlijke aanbod stellen we ook graag onze begeleidingsploeg voor. Tot slot vermelden we dat we proberen een optimale samenwerking te realiseren met de nascholing. We verwijzen in dit verband ook naar de programmatie van het de Eekhout Academy. We wensen elk van jullie een fijn schooljaar toe. Stefaan Misschaert Geert Buffel Alain Seynhaeve Rik Logghe Guido Decombel, project competentieontwikkeling Frederik Vanackere, project taal Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 5

1 MEDEWERKERS KATHOLIEK ONDERWIJS VLAANDEREN REGIO WEST-VLAANDEREN 1.1 BELEID katholiek onderwijs regio West-Vlaanderen VICARIS ONDERWIJS BISDOM BRUGGE Pierre BREYNE Prinses Paolalaan 7 8310 Brugge-Assebroek 0495 53 71 83 pierre.breyne@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.2 BELEID pedagogische begeleiding regio West-Vlaanderen REGIODIRECTEUR PEDAGOGISCHE BEGELEIDING WEST-VLAANDEREN Stefaan MISSCHAERT 056 22 78 86 Blekersstraat 24 0486 23 01 59 8500 Kortrijk NIVEAUCOÖRDINATOR SECUNDAIR ONDERWIJS Rik LOGGHE Walraetstraat 25 8310 Assebroek stefaan.misschaert@katholiekonderwijs.vlaanderen 050 37 00 01 0475 60 12 27 rik.logghe@katholiekonderwijs.vlaanderen NIVEAUCOÖRDINATOR BUITENGEWOON ONDERWIJS Geert BUFFEL d Abdij: 050 37 26 75 Jagersstraat 7 0494 92 35 95 8200 Sint-Michiels geert.buffel@katholiekonderwijs.vlaanderen NIVEAUCOÖRDINATOR BASISONDERWIJS Alain SEYNHAEVE 0474 43 88 32 Izegemsestraat 117 8501 Heule alain.seynhaeve@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.3 Directeur d Abdij regionaal ankerfiguur besturen en planificatie Ward GOUDENHOOFT Baron Ruzettelaan 435 8310 Assebroek 050 37 26 75 0495 99 70 26 ward.goudenhooft@kobrugge.be Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 6

1.4 Coördinatie inspecteurs-adviseurs r.-k. godsdienst E.H. Jos DE MUYNCK 050 34 57 82 Oliebaan 7 0478 30 23 58 8000 Brugge josdemuynck@skynet.be 1.5 Directeur ServiKO Marc Dejonckere Lakenstraat 20 8800 Roeselare 0497 44 40 81 marc.dejonckere@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.6 Secretariaat katholiek onderwijs regio West-Vlaanderen SECRETARIAAT PEDAGOGISCHE BEGELEIDING WEST-VLAANDEREN Baron Ruzettelaan 435 8310 Assebroek Openingsuren: elke werkdag van 08.00 u. tot 12.00 u. en van 13.00 u. tot 17.00 u. Christina BALCAEN d Abdij: 050 37 26 75 Ingrid Jost d Abdij: 050 37 26 75 basis@kobrugge.be (BaO) dpb@kobrugge.be (algemeen) SECRETARIAAT VICARIAAT regio WEST-VLAANDEREN Lieve Benoit d Abdij: 050 37 26 75 lieveke.benoit@katholiekonderwijs.vlaanderen (vicariaat) Website http://www.kobrugge.be/ 1.7 Schoolbegeleiders secundair onderwijs Luc Beelprez Bissegemsestraat 184 8501 Bissegem 056 35 90 61 0473 32 57 24 luc.beelprez@katholiekonderwijs.vlaanderen Beleidsondersteuning S.O. Schoolbegeleider SG Sint-Michiel, SG Sint-Maartensscholen Ieper Hilde Bouckaert Kardinaal Cardijnlaan 15 8540 Deerlijk 056 57 06 16 0498 03 56 16 hilde.bouckaert@katholiekonderwijs.vlaanderen Schoolbegeleider SG Scholen aan de Leie, SG Prizma, SG Sint-Paulus Ankerfiguur loopbaanbegeleiding Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 7

Annemie Laethem Menenstraat 199 8980 Geluveld 0475 53 84 56 annemie.laethem@katholiekonderwijs.vlaanderen Schoolbegeleider SG Ichthus, SG Bertinus Collectief, SG Groeninge Begeleider STEM Luk Van Canneyt Sluisvlietlaan 17 8450 Bredene 059 32 35 58 0492 73 26 75 luk.vancanneyt@katholiekonderwijs.vlaanderen Schoolbegeleider SG Houtland, SG Molenland, SG Oostkust, SG Veurne- Westkust, scholen van Diksmuide Ankerfiguur ondersteunend personeel Wim Simoens Morinenlaan 10 8450 Bredene 0486 62 87 48 wim.simoens@katholiekonderwijs.vlaanderen Schoolbegeleider SG Sint-Donaas, SG Sint-Maarten PASTORAAL OP SCHOOL EN IDENTITEIT E.H. Rik Depré Zuidstraat 27 8800 Roeselare Leen Dillen Runenstraat 30 8800 Roeselare 0490 11 36 13 rik.depre@katholiekonderwijs.vlaanderen 051 20 42 70 0497 38 41 69 leen.dillen@katholiekonderwijs.vlaanderen GOK (GELIJKE ONDERWIJSKANSEN) Jan Bonne Oude Gentweg 81 A 8820 Torhout 050 21 69 19 0492 73 26 63 jan.bonne@katholiekonderwijs.vlaanderen BUSO (BUITENGEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS) Geert Buffel 0494 92 35 95 Jagersstraat 7 8200 Sint-Michiels geert.buffel@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.dpbbrugge.be/buo Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 8

CLW (CENTRA LEREN EN WERKEN) Jan Bonne Oude Gentweg 81 A 8820 Torhout 050 21 69 19 0492 73 26 63 jan.bonne@katholiekonderwijs.vlaanderen ONDERSTEUNEND PERSONEEL Luk Van Canneyt Sluisvlietlaan 17 8450 Bredene 059 32 35 58 0492 73 26 75 luk.vancanneyt@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.8 Vakbegeleiders (Voltijds secundair onderwijs en parallelle vakken in BuSo, CLW en CVO) AARDRIJKSKUNDE / MAVO Luc Zwartjes 0474 60 85 44 Sint-Blasiusstraat 3 8020 Oostkamp luc.zwartjes@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding aardrijkskunde / MAVO Web: http://www.dpbbrugge.be/aardrijkskunde http://www.dpbbrugge.be/mavo BIOLOGIE Dominique Hoorelbeke Rapenbrugstraat Noord 31 9990 Maldegem 0496 24 73 28 dominique.hoorelbeke@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding biologie, natu.wetenschappen 1 ste, 2 de en 3 de graad Web: http://www.dpbbrugge.be/biologie http://www.dpbbrugge.be/natu.wetenschappen CHEMIE Web: DUITS Web: Peter Willems Deken Darraslaan 57 8700 Tielt 051 40 85 72 0499 37 90 87 peter.willems@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding chemie, natu.wetenschappen 2 de en 3 de graad http://www.dpbbrugge.be/chemie http://www.dpbbrugge.be/natu.wetenschappen Wim Pectoor Krombekestraat 69 8970 Poperinge http://www.dpbbrugge.be/duits 057 33 24 22 0471 57 66 27 wim.pectoor@katholiekonderwijs.vlaanderen Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 9

ECONOMIE / HANDEL Katrien Pil 0497 04 70 44 Sint-Bertinusstraat 142 8970 Poperinge katrien.pil@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.dpbbrugge.be/economie http://www.businesseducation.be ELEKTRICITEIT ELEKTRONICA IW DOMEIN STEM Jo Desutter 0487 47 57 20 Nachtegaalstraat 31 8020 Oostkamp jo.desutter@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding elektriciteit /elektronica / mechanica / industriële wetenschappen Ankerfiguur STEM Web: http://www.dpbbrugge.be/elektriciteit Web STEM: https://dpbbrugge-public.sharepoint.com/groepen/stem ENGELS - CLIL Mario Lecluyze Karnemelkstraat 14 8800 Roeselare Web: http://www.dpbbrugge.be/engels 051 22 90 51 0486 05 97 65 mario.lecluyze@katholiekonderwijs.vlaanderen ESTHETICA (FILM EN PLASTISCHE KUNSTEN) Johan Vankeersbilck 051 40 26 89 Hollandlaan 21 8700 Tielt johan.vankeersbilck@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.dpbbrugge.be/esthetica ESTHETICA (MUZIEK) Ann Casier Korenbloemlaan 3 8400 Oostende Web: http://www.dpbbrugge.be/esthetica 059 50 90 61 0486 14 70 83 ann.casier@katholiekonderwijs.vlaanderen FRANS Jan De Waele Lindendreef 8 8630 Veurne 0497 04 70 06 058 28 86 40 Web: jan.dewaele@katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/frans Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 10

FYSICA / WETENSCHAPPELIJK WERK / NATU.WETENSCHAPPEN 2E 3E GR. Dirk Vansteenkiste 050 67 72 63 Westkapelse steenweg 159A 8380 Dudzele dirk.vansteenkiste@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding fysica, natu.wetenschappen 2 de en 3 de graad Web: http://www.dpbbrugge.be/fysica http://www.dpbbrugge.be/natu.wetenschappen GESCHIEDENIS ESTHETICA (FILM EN PLASTISCHE KUNSTEN) Johan Vankeersbilck 051 40 26 89 Hollandlaan 21 8700 Tielt johan.vankeersbilck@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding geschiedenis / esthetica (film en plastische kunsten) Web: http://www.dpbbrugge.be/geschiedenis http://www.dpbbrugge.be/esthetica HOUT EN BOUW EN SCHILDERWERKEN DUAAL LEREN Stef Grimonprez 059 27 63 83 Oostendsebaan 130 8470 Gistel stef.grimonprez@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.dpbbrugge.be/hout&bouw HUMANE WETENSCHAPPEN Cultuurwetenschappen Johan Vankeersbilck 051 40 26 89 Hollandlaan 21 8700 Tielt johan.vankeersbilck@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: Gedragswetenschappen Astrid Meganck 0474 61 68 10 Oude Gentweg 31 9880 Aalter astrid.meganck@katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/humanewetenschappen INFORMATICA Web: @katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/informatica Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 11

KLASSIEKE TALEN Mieke Lietaert Gymnasiastraat 7 8510 Marke Web: 056 20 69 08 0479 23 64 60 mieke.lietaert@katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/klassieketalen LAND- EN TUINBOUW Web: http://www.dpbbrugge.be/land&tuinbouw BSO HAARZORG - BSO BIO-ESTHETIEK - TSO LICHAAMSVERZORGING @katholiekonderwijs.vlaanderen LICHAMELIJKE OPVOEDING EN SPORT Pascale MUYLAERT 0497 84 92 72 Kruisbergstraat 55 8755 Kruiskerke pascale.muylaert@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.sip.be/loportaal MECHANICA/ ELEKTRICITEIT-ELEKTRONICA IW - STEM Jo Desutter 0487 47 57 20 Nachtegaalstraat 31 8020 Oostkamp jo.desutter@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.dpbbrugge.be/elektriciteit Web STEM: https://dpbbrugge-public.sharepoint.com/groepen/stem MODE/ TECHNOLOGISCHE OPVOEDING EN ACTIVITEITEN: KLEDING Isabelle Tack 0472 85 45 18 Staalputstraat 25 9880 Aalter isabelle.tack@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://mode.vvkso.be Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 12

MUZIKALE OPVOEDING Ann Casier Korenbloemlaan 3 8400 Oostende Web: http://www.dpbbrugge.be/mo 059 50 90 61 0486 14 70 83 ann.casier@katholiekonderwijs.vlaanderen NEDERLANDS Barbara Axters Timmermansstraat 22 8000 Brugge 050 34 31 96 0486 32 33 68 SG: Sint-Maarten, Sint-Donaas, Oostkust, Ichthus, Veurne-Westkust, Molenland, Houtland, scholen Diksmuide Kaat De Strooper Muizelstraat 136 8531 Hulste barbara.axters@katholiekonderwijs.vlaanderen 056 66 48 21 0496 69 68 30 Web: SG: Bertinus Collectief, Sint-Maartensscholen, Scholen aan de Leie, Groeninge, Sint- Paulus, Sint-Michiel, Prizma kaat.destrooper@katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/nederlands PERSONENZORG Karine Willocx Wallemeers 5 8800 Roeselare 051 22 63 68 0476 35 23 93 karine.willocx@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding zorgkunde, verpleegkunde, stages + aanverwante vakken Cathérine Vandommele Tuinwijkstraat 8 8660 Adinkerke-De Panne 0496 12 00 91 0492 73 26 76 catherine.vandommele@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding huishoudkunde en aanverwante Astrid Meganck 0474 61 68 10 Oude Gentweg 31 9880 Aalter Web: astrid.meganck@katholiekonderwijs.vlaanderen Vakbegeleiding pedagogische, psychologische en aanverwante vakken http://www.dpbbrugge.be/personenzorg Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 13

PLASTISCHE OPVOEDING/ BEELDENDE VORMING/ STEM Els Bilcke 056 32 02 77 Overleiestraat 110 0496 76 84 45 8530 Harelbeke els.bilcke@katholiekonderwijs.vlaanderen Web: http://www.dpbbrugge.be/po http://www.pinterest.com/elsbilcke/ PROJECT ALGEMENE VAKKEN (PAV) Jan Bonne Oude Gentweg 81 A 8820 Torhout 050 21 69 19 0492 73 26 63 jan.bonne@katholiekonderwijs.vlaanderen R.K. GODSDIENST E.H. Francis Jacobs 0478 44 14 71 Prins Alexanderstraat 51 8310 Assebroek francisjacobs@skynet.be Web: TECHNIEK SG Sint-Maarten, Oostkust, Bertinus Collectief, Sint-Maartensscholen, Sint Paulus, Sint-Michiel, Prizma en scholen Diksmuide Marijke Vanhoutte Rode Beukendreef 10 8210 Zedelgem 050 82 62 21 0497 67 14 96 vanhoutte.marijke@telenet.be SG Sint-Donaas, SG Ichthus, SG Veurne-Westkust, SG Scholen aan de Leie, SG Groeninge, SG Molenland, SG Houtland http://www.rkgodsdienst-brugge.be/so/index.htm http://www.facebook.com/goalinfo2 TECHNIEK A-STROOM TECHNIEK B-STROOM VERKENNINGSGEBIED KUNSTSTOFFEN, HOUT, BOUW, SCHILDER en GRAFISCHE TECHNIEKEN + SUPERVISIE Web: Stef Grimonprez Oostendsebaan 130 8470 Gistel http://www.dpbbrugge.be/techniek 059 27 63 83 stephan.grimonprez@katholiekonderwijs.vlaanderen TECHNISCHE ACTIVITEITEN (TA) MECHANICA - ELEKTRICITEIT TECHNIEK B-STROOM VERKENNINGSGEBIED ELEKTRICITEIT en METAAL Jo Desutter Nachtegaalstraat 31 8020 Oostkamp 0487 47 57 20 jo.desutter@katholiekonderwijs.vlaanderen Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 14

TECHNIEK B-STROOM VERKENNINGSGEBIED MODE Isabelle Tack 0472 85 45 18 Staalputstraat 25 9880 Aalter isabelle.tack@katholiekonderwijs.vlaanderen TECHNIEK B-STROOM VERKENNINGSGEBIEDEN VOEDING en VERZORGING Cathérine Vandommele Tuinwijkstraat 8 8660 Adinkerke-De Panne 0496 12 00 91 0492 73 26 76 catherine.vandommele@katholiekonderwijs.vlaanderen TECHNIEK B-STROOM VERKENNINGSGEBIED ICT @katholiekonderwijs.vlaanderen TOERISME 0474 60 85 44 Web: @katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/toerisme VOEDING Patrick Ameye Visspaanstraat 83 8000 Brugge 050 34 99 58 0495 27 41 36 patrick.ameye@katholiekonderwijs.vlaanderen Studiegebied Voeding TSO BSO BUSO - CLW CVO (hotel restaurant en keuken brood- en banketbakkerij slagerij en vleeswaren grootkeuken voedingstechnieken) WISKUNDE/ WETENSCHAPPELIJK TEKENEN Lies Van de Wege Deken De Bostraat 90 8791 Beveren-Leie Web: 0473 53 44 67 SG Sint-Donaas, Sint-Maarten, Oostkust, Sint-Paulus, Groeninge, Molenland Geert Delaleeuw Ter Linden 29 8900 Ieper lies.vandewege@katholiekonderwijs.vlaanderen 057 20 95 03 0492 73 26 68 SG Ichthus, Scholen aan de Leie, Sint-Maartensscholen, Bertinus Collectief, Sint-Michiel, Houtland, Veurne-Westkust, Prizma, scholen Diksmuide geert.delaleeuw@katholiekonderwijs.vlaanderen http://www.dpbbrugge.be/wiskunde Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 15

1.9 Inspecteur-adviseur r.-k. godsdienst SO Web: E.H. Francis Jacobs 0478 44 14 71 Prins Alexanderstraat 51 8310 Assebroek francisjacobs@skynet.be SG Sint-Maarten, Oostkust, Bertinus Collectief, Sint-Maartensscholen, Sint Paulus, Sint-Michiel, Prizma en scholen Diksmuide Marijke Vanhoutte Rode Beukendreef 10 8210 Zedelgem 050 82 62 21 0497 67 14 96 vanhoutte.marijke@telenet.be SG Sint-Donaas, SG Ichthus, SG Veurne-Westkust, SG Scholen aan de Leie, SG Groeninge, SG Molenland, SG Houtland http://www.rkgodsdienst-brugge.be/so/index.htm http://www.facebook.com/goalinfo2 1.10 Pedagogische begeleiding Competentie Ontwikkeling Guido Decombel (Projectcoördinator) Meidoornlaan 1 8450 Bredene 059 32 53 66 0478 97 06 56 guido.decombel@katholiekonderwijs.vlaanderen Joost Hillewaere Golflaan 17A 8670 Oostduinkerke 0494 62 39 32 joost.hillewaere@katholiekonderwijs.vlaanderen Bart Hamelton Zijdeling 10 8450 Bredene 059 33 08 74 0486 48 65 61 Ria Depoorter Veurnestraat 118 8970 Poperinge bart.hamelton@katholiekonderwijs.vlaanderen 0495 40 70 45 ria.depoorter@katholiekonderwijs.vlaanderen Filip Dehaene Diksmuidse Heerweg 259 8200 Brugge 050 31 81 43 0474 33 41 46 filip.dehaene@katholiekonderwijs.vlaanderen Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 16

Floor Tempelaere Roerdompstraat 7 8600 Diksmuide 0485 50 27 72 floor.tempelaere@katholiekonderwijs.vlaanderen Ludo Boey Zuidakker 24a 8310 Assebroek 0492 73 26 62 ludo.boey@katholiekonderwijs.vlaanderen Jan Bonne Oude Gentweg 81 A 8820 Torhout 050 21 69 19 0492 73 26 63 jan.bonne@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.11 Pedagogische begeleiding Project Taal Frederik VANACKERE (Regionaal coördinator) Esdoornstraat 10 8870 Izegem Barbara AXTERS (Taalbegeleider SO) Timmermansstraat 22 8000 Brugge Kaat DE STROOPER (Taalbegeleider SO) Muizelstraat 136 8531 Hulste Peter Van Dycke Vuurkruisenlaan 3 8310 Brugge 051 32 14 60 0478 52 85 12 frederik.vanackere@katholiekonderwijs.vlaanderen 050 34 31 96 0486 32 33 68 barbara.axters@katholiekonderwijs.vlaanderen 056 66 48 21 0496 69 68 30 kaat.destrooper@katholiekonderwijs.vlaanderen 0479 279 116 peter.vandycke@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.12 Pedagogische Begeleiding buitengewoon onderwijs Niveaucoördinator Buitengewoon onderwijs Geert BUFFEL Jagersstraat 7 8200 Sint-Michiels d Abdij: 050 37 26 75 0494 92 35 95 geert.buffel@katholiekonderwijs.vlaanderen Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 17

Schoolbegeleider Buitengewoon onderwijs Hans BUYLE 0499 72 63 13 Beukenweg 6 8210 Loppem hans.buyle@katholiekonderwijs.vlaanderen Begeleider BuSO OV3 BGV vakken Noël DEVRIENDT Vijvermolenstraat 10 8600 Leke Diksmuide 051 58 09 41 0477 52 57 27 noel.devriendt@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.13 Bestuurlijke Optimalisatie en Schaalvergroting (BOS) Filip Defauw Kasteelgeleed 9 8000 Brugge 050 31 03 10 0477 31 03 10 filip.defauw@katholiekonderwijs.vlaanderen 1.14 Medewerkers Eekhout Academy Peter Van de Moortel Directeur Eekhout Academy: 056 24 61 82 0477 48 88 52 peter.vandemoortel@kuleuven.be Wim Simoens Internationalisering Eekhout Academy: 056 24 61 82 0486 62 87 48 wim.simoens@kuleuven.be Peter Van Dycke Stafmedewerker S.O. Eekhout Academy: 056 24 61 82 0479 279 116 peter.vandycke@kuleuven.be Laurence Vermeersch Administratief aanspreekpunt voor SO Eekhout Academy: 056 24 61 82 laurence.vermeersch@kuleuven.be Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 18

2 KALENDER S.O. 2016-2017 DIRECTIES Codi s do 20/10/2016 do 02/02/2017 do 27/04/2017 Codi s + voorzitters nieuwjaarsreceptie Aanvangsbegeleiding nieuwe directies 14.00-17.00 u. d Abdij wo 25/01/2017 18.00-20.00 u. Receptie om 20.00 u. d Abdij wo 24/08/2016 ma 05/12/2016 DIVO-congres vr 16/12/2016 Hele dag ServiKO op donderdag do 06/10/2016 do 01/12/2016 do 09/02/2017 do 27/04/2017 do 08/06/2017 Directies S We Te di 04/10/2016 di 24/01/2017 di 25/04/2017 Onthaal nieuwe directies 09.00 u. in d Abdij Aanvangsbegeleiding 14.00 17.00 u. in d Abdij 09.00 11.30 u. Regenboogstadium Zuiderlaan 14 Waregem Onthaal vanaf 09.30 u. VTI Zwevegem VTI Izegem VTI Torhout Directies handel codi S We Te do 13/10/2016 di 28/03/2017 di 23/05/2017 vr 21/10/2016 vr 20/01/2017 di 16/05/2017 Volle dag Brussel KathOndVl 14.00 16.00 u. OLV Hemelvaart Waregem Petrus en Paulus centrum Oostende Prizma Inst. J. de Pélichy Izegem codi Handel di 20/09/2016 di 31/01/2017 do 18/05/2017 Directies Personenzorg vr 18/11/2016 vr 28/04/2017 Directies sportscholen Directies CVO Coördinatoren Centra voor Leren en Werken (CLW) codi PZ di 22/09/2016 (vm) do 09/03/2017 (nm) vr 09/12/2016 vr 09/06/2017 do 27/10/2016 do 12/01/2017 do 11/05/2017 do 20/10/2016 do 16/02/2017 di 30/05/2017 Tweedaagse directies do 09/02/2017 vr 10/02/2017 namiddag Brussel KathOndVl Telkens van 09.00 tot 12.00 u. d Abdij Brussel KathOndVl Telkens van 14.00 tot 16.00 u. Sint-Vincentius Torhout Sint-Andreas Oostende Voormiddag d Abdij Spermalie Brugge (met middenkader) d Abdij 09.00-12.00 u. CLW Roeselare 09.00-12.00 u. CLW Poperinge 09.00-12.00 u. CLW Kortrijk Tweedaags seminarie Duinse Polders Blankenberge Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 19

Introductiedagen voor stagiair(e)s lerarenopleidingen op de stageschool di 11/10/2016 di 13/12/2016 ma 13/03/2017 NM en vooravond (16.30 u. 19.00 u.) NM en vooravond NM en vooravond BuSO ma 24/10/2016 ma 13/03/2017 Voormiddag Voormiddag en vooravond Nieuwjaarsreceptie wo 25/01/2017 20.00 u. d Abdij Congres voor het middenkader Aanvangsbegeleiding beginnende leraren Ontmoetingen met de vakbegeleiders in d Abdij IDENTITEITSDAGEN Aanvangsbegeleiding opvoedingsproject beginnende leraren in d Abdij MIDDENKADER di 22/11/2016 wo 23/11/2016 Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Groenhove Torhout BEGINNENDE LERAREN en MENTOREN wo 05/10/2016 - geschiedenis - klassieke talen - land- en tuinbouw - mode - Nederlands - nijverheid (elektriciteit/elektronica/mechanica - mechanica/hout/bouw/schilderdecoratie) - techniek - wiskunde - Frans wo 12/10/2016 - esthetica - informatica en ICT - lichamelijke opvoeding - muzikale opvoeding - plastische opvoeding - PV/TV haarzorg/schoonheidsverzorging en bio-esthetiek - voeding (hotel-, bakkerij-, slagerij-, grootkeukenscholen en voedingstechnieken) wo 19/10/2016 - aardrijkskunde en mavo - biologie - chemie - fysica - Engels - godsdienst - toerisme - PAV - personenzorg - humane wetenschappen - economie wo 08/02/2017 NOORD (Brugge-Oostende-Gistel-Oostkust) 14.00 17.00 u. wo 15/02/2017 14.00 17.00 u. wo 22/02/2017 14.00 17.00 u. CENTRAAL (Torhout-Kortemark-Westkust- Roeselare-Tielt-Izegem) ZUID (Kortrijk Waregem- Menen-Ieper- Poperinge) Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 20

RO OP Aanvangsbegeleiding nieuwe opvoeders ONDERSTEUNEND PERSONEEL vr 23/09/2016 vr 18/11/2016 vr 20/01/2017 vr 10/03/2017 vr 19/05/2017 vr 21/10/2016 vr 27/01/2017 Telkens van 14.00 u. tot 16.30 u. Tielt centrale dienst RHIZO Kortrijk CLW Oostende Middenschool Izegem d Abdij 14.00-16.00 u. sessie 1 14.00-16.00 u. sessie 2 in d Abdij Studienamiddag voor alle Opvoeders di 15/11/2016 14.00 17.00 u. in d Abdij Studienamiddag voor administratief personeel di 14/03/2017 14.00 17.00 u. in d Abdij Dag van de opvoeder di 07/02/2017 Volledige dag in Kulak GOK&ZORG (coördinatoren, middenkader, schoolbeleid) GOK-verdiepingsdagen in d Abdij GOK en ZORG di 27/09/2016 di 21/02/2017 di 16/05/2017 di 18/10/2016 09.00-11.45 u. 09.00-11.45 u. 09.00-11.45 u. d Abdij voormiddag: SG Sint-Maarten, Ichthus, SintMaartensscholen, Groeninge, Houtland GOK-consultatiedagen: in d Abdij wo 19/10/2016 di 07/03/2017 namiddag: SG Sint-Donaas, Veurne-Westkust, Sint-Paulus, Molenland + scholen Diksmuide voormiddag: SG Oostkust, Bertinus Collectief, Scholen a/d Leie, Sint-Michiel, Prizma voormiddag: SG Sint-Donaas, Veurne-Westkust, Sint-Paulus, Molenland + scholen Diksmuide namiddag: SG Oostkust, Bertinus Collectief, Scholen a/d Leie, Sint-Michiel, Prizma GOK-reflectiedag in d Abdij voormiddag: SG Sint-Maarten, Ichthus, Sintwo 08/03/2017 Maartensscholen, Groeninge, Houtland di 06/06/2017 Voormiddag: SG Sint-Maarten, Sint-Donaas, Oostkust, Ichthus, Veurne-Westkust, Bertinus Collectief, Sint-Maartensscholen + scholen Diksmuide namiddag: SG Scholen a/d Leie, Groeninge, Sint-Paulus, Molenland, Houtland, Sint-Michiel, Prizma Inspiratiedag voor pastoraal op school SCHOOLPASTORAAL vr 25/11/2016 Volledige dag in d Abdij EEKHOUT ACADEMY AV Eekhout Academy wo 09/11/2016 18.00-20.00 u. KH Vives campus Kortrijk Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 21

3 INFORMATIE EN COMMUNICATIE 3.1 Website: http://www.kobrugge.be/ Op de website van de Pedagogische begeleiding West-Vlaanderen vind je volgende informatie: - de tweewekelijkse mededelingen naar scholen; - de digitale sollicitantendatabank; - alle activiteiten van de begeleiding met vermelding van locaties, data, enz.; - agenda secundair onderwijs Pedagogische begeleiding West-Vlaanderen; - inschrijvingen voor bepaalde begeleidingsactiviteiten; - wegwijzers en adressen voor het vlot contacteren van het secretariaat en de begeleiders van de Pedagogische Begeleiding West-Vlaanderen; - alle coördinaten van de onderwijsinstanties van het Katholiek Onderwijs in West-Vlaanderen. 3.2 Publicaties en mededelingen vanuit Katholiek Onderwijs West- Vlaanderen 3.2.1 Didactische en Pedagogische Berichten De berichten verschijnen eenmaal per jaar bij de start van een nieuw schooljaar. De begeleiding geeft een stand van zaken van elk vak of studiegebied. Daarbij zetten de verschillende onderwijsgeledingen de veranderingen en de vernieuwingen in de kijker. De berichten staan integraal op de website secundair onderwijs (www.kobrugge.be) en zijn te raadplegen en te downloaden (per artikel of als geheel). Daarnaast wordt ook een afgedrukte versie bezorgd aan elke school. 3.2.2 Tweewekelijkse mededelingen Dit zijn geselecteerde en gegroepeerde mededelingen vanuit de Pedagogische Begeleiding en vacaturemeldingen vanuit onze scholen en partners. Op die manier wordt vermeden dat scholen om de haverklap en door om het even wie overspoeld worden met alle soorten berichten en mededelingen. Tweewekelijks worden de school en de individueel ingeschrevenen erop geattendeerd dat er nieuwe mededelingen zijn. Vanaf dit jaar zijn de mededelingen niveauoverstijgend, zodat iedereen de kans heeft de totaliteit van het aanbod op te volgen. Iedereen kan zich gratis abonneren op de diocesane mededelingen. Dit kan via: http://www.dpbbrugge.be/secundair/mededelingen_inschrijven.aspx 3.2.3 Andere publicaties (terug te vinden op de website) - Nieuwsbrief ondersteunend personeel: Peper en zout - Nieuwsbrief aanvangsbegeleiding: Mentoortje - Nieuwsbrieven/websites vakbegeleiding - Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 22

4 ORGANISEREN EN/OF ONDERSTEUNEN VAN NETWERK EN OP SCHOOLNIVEAU 4.1 Schoolbezoek Het schoolbezoek kadert in de visie van de Pedagogische begeleiding West-Vlaanderen waarbij we ervan uitgaan dat eenmalige interventies op klasniveau te weinig mogelijkheden tot ondersteuning van leraren bieden. Willen we meestappen in een bepaald traject, dan voldoet die ene momentopname in een klas niet meer. Van leraren wordt meer en meer verwacht dat ze binnen een vakwerkgroep teamspelers worden. Daarom verschuift het zwaartepunt van de verantwoordelijkheid voor het professioneel groeien van de individuele leraar naar de vakwerkgroep. Begeleiders willen hun interventies dan ook kaderen binnen een schoolbezoek waarvoor ze een halve dag, een volledige dag of meerdere dagen uittrekken. Ze maken tijd vrij voor een gesprek met de directie, de TA(C) er, de vakwerkgroep of vakcoördinator, met alle leraren die het wensen, met coaches of mentoren voor beginnende leraren Vakbegeleiders werken bij een klassenbezoek in de meeste gevallen met een reflectieverslag, gemaakt door de leraar na de lesbespreking. De begeleide (= de leraar) blijft eigenaar van zijn/haar reflectieverslag. Met de leraar wordt daarom op voorhand afgesproken hoe er over de verslaggeving gecommuniceerd wordt met derden, bijvoorbeeld directie of mentoren. De pedagogisch begeleider is vanuit zijn werkingscode wel verplicht om ernstige inbreuken altijd te melden aan de directie. Elk schoolbezoek wordt vooraf aangekondigd in afspraak met de directie. We gaan ervan uit dat de directie de betrokken leraar/leraren daarvan op de hoogte brengt. 4.1.1 Vak- en domeinbegeleiding Vak- en domeinbegeleiders komen naar de school, op vraag of op eigen initiatief. Zij begeleiden scholen en leraren vanuit de specifieke invalshoek van hun domein of vak. Zij voeren individuele gesprekken met leraren, wonen lessen bij en hebben daarover een nagesprek met de betrokken leraar, wonen een vakvergadering bij Heel wat interventies zijn mogelijk en die worden altijd vooraf aangekondigd bij en besproken met de schooldirectie. Leraren kunnen voor ondersteuning uiteraard ook altijd op eigen initiatief contact opnemen met hun vakbegeleider(s). Hoofdzakelijk komt hun taak hierop neer: - ondersteuning van leraren om hun functioneren te optimaliseren d.m.v. permanente zelfreflectie op hun handelen in de klas; - klassenbezoek met aandacht voor: - implementatie van vernieuwingen, - horizontale en/of verticale samenhang i.v.m. leerplannen, - pedagogisch-didactische aanpak, - effecten van of behoeften aan nascholing; - bijeenbrengen van groepen leraren om ze te laten leren van en met elkaar; - verwijzen naar interessant materiaal of helpen bij de ontwikkeling ervan; - informatie verstrekken over vernieuwingen en/of doorspelen van goede praktijkvoorbeelden; - aanreiken van kwaliteitsvolle vak- of domeingebonden nascholingen via de stuurgroepen van het Eekhoutcentrum. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 23

4.1.2 Schoolbegeleiding Het werken aan kwaliteitsontwikkeling binnen een school heeft altijd het onderwijs en het opvoedend klimaat in de klas als eerste doel. Tegelijk moet de school zo georganiseerd zijn dat zij dit mogelijk maakt. In die zin werken de vakbegeleiders ook schoolgericht en overstijgt hun werking de individuele leraar. Decretale opdrachten van de schoolbegeleiding 1. De onderwijsinstellingen ondersteunen bij de realisatie van hun eigen pedagogisch of agogisch project en de CLB s in kwestie ondersteunen bij de realisatie van hun eigen missie en hun eigen begeleidingsproject. 2. De onderwijsinstellingen en de CLB s in kwestie ondersteunen bij het bevorderen van hun onderwijskwaliteit, respectievelijk de kwaliteit van hun leerlingenbegeleiding en bij hun ontwikkeling tot professionele lerende organisatie door: - netwerkvorming te bevorderen en netwerken te ondersteunen; - leidinggevenden te ondersteunen of te vormen; - de beroepsbekwaamheid van de personeelsleden te ondersteunen binnen een instel ling en instellingsoverstijgend met bijzondere aandacht voor beginnende personeelsleden en personeelsleden met specifieke opdrachten; - het beleidsvoerend vermogen van instellingen te versterken; - de kwaliteitszorg van instellingen te ondersteunen. 3. Op verzoek van het bestuur van de instelling de instelling ondersteunen en begeleiden bij de uitwerking van de aangegeven actiepunten na een doorlichting. 4. Onderwijsinnovaties aanreiken, stimuleren en ondersteunen. 5. Aanbodgerichte nascholingsactiviteiten aanreiken en aansturen met inbegrip van de nascholing van directies. 6. Met verscheidene onderwijsactoren op verschillende niveaus overleggen over onderwijskwaliteit en de kwaliteit van de leerlingenbegeleiding. 7. Participeren aan de aansturing of opvolging van ondersteuningsinitiatieven georganiseerd of gesubsidieerd door de Vlaamse Regering die als doelstelling het ondersteunen van instellingen, leerkrachten of begeleiders hebben. Hoofdzakelijk komt hun taak hierop neer - De SB is vertrouwenspersoon en aanspreekpunt voor de school en de scholengemeenschap (vraagen aanbodgestuurd). - De SB gaat zelf in op vragen, doet waar nodig en gewenst een beroep op een collega of zoekt een andere gepaste ondersteuning. Hij/zij kan ook betrokken worden bij vakoverschrijdende activiteiten en ondersteuning van de schoolorganisatie. - Klankbord zijn voor de directeur/het directieteam als eerste interne begeleider. - Betrokkenheid van alle participanten helpen bevorderen. - De school ondersteunen bij het uitwerken van een systeem van interne kwaliteitszorg. - Kwalitatieve opvolging van schooldoorlichtingen. - Coachen van veranderingsprocessen. - Mee nadenken over de spiritualiteit, de visie van waaruit de school haar onderwijs verstrekt en aan opvoeding wordt gedaan. - Ondersteuning bij ontwikkelen van zorgbeleid, ICT-beleid. - Stimuleren en ondersteunen van onderwijsinnovaties. - Scholen en scholengemeenschappen ondersteunen in het verhogen van de onderwijskwaliteit en de daarbij horende kwaliteitszorg. We werken vanuit de pijlers van BVV. - Verdere ontwikkeling en ondersteuning van professionele netwerken. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 24

4.2 Werking vakgroepen en studierichtingen De individuele school blijft een belangrijk werkterrein voor de begeleiding. Belangrijkste doelgroepen van de begeleidingsdienst zijn vak- en domeingroepen. Leraren leren vooral met en van elkaar. Het begeleiden en coachen van leraren op de werkvloer is een essentieel gegeven van begeleiden. Uit onderzoek is dat ook het meest efficiënt gebleken. Vernieuwing op klas- en/of schoolniveau kan enkel maar slagen in vormen van samenwerking. Vak- of domeingroepen bieden dan ook de meeste waarborg om onderwijs optimaal te laten verlopen. De begeleidingsdienst wil dit proces van samenwerking mee helpen ondersteunen en richting geven. Je kan steeds een beroep doen op de vakbegeleiders bij het werken met de leerplannen. 4.3 Pedagogische studiedag Als begeleidingsdienst willen wij de directies mee ondersteunen bij de uitwerking van een pedagogische studiedag. Het doel is niet dat de vak- en/of schoolbegeleiders zelf de organisatie van het geheel overnemen. Samen met de directie kan evenwel gezocht worden naar een procesmatige begeleiding bij de voorbereiding en de uitwerking. Er kunnen contacten gelegd worden met externe instanties (bv. het Eekhoutcentrum) die op de dag zelf mee vorming helpen geven. De Pedagogische Begeleiding wil mee zoeken naar de verdere implementatie en opvolging van het behandelde thema. AANVRAAGPROCEDURE: Een Pedagogische studiedag moet tijdig aangevraagd worden bij jouw schoolbegeleider: ten laatste eind maart voor een PSD het schooljaar erop, bijvoorbeeld eind maart 2017 voor een PSD in 2017-2018. Er is voldoende tijd nodig om intern en extern af te stemmen en om voor te bereiden. Vakbegeleiders ondersteunen daarbij de vakgroep in een vooraf afgesproken traject. Voor inleidende referaten verwijzen wij naar het Eekhoutcentrum. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 25

5 ORGANISEREN EN /OF ONDERSTEUNEN VAN NETWERKEN 5.1 Codi - aldi voorzitters scholengemeenschappen Doelgroep Inhoud Coördinerend directeurs - Algemeen directeurs Voorzitters van de scholengemeenschappen We brengen de codi s, aldi s en voorzitters een aantal keren per jaar in d Abdij samen met als doel ervaringen, materialen met elkaar uit te wisselen en te delen. Tijdens die momenten wordt actuele onderwijsinformatie doorgegeven, toegelicht en besproken. Daarnaast komt het onderwijsbeleid en het beleid van de begeleidingsdienst aan bod. 5.1.1 Regionaal overleg codi - voorzitters Doelgroep Inhoud Plaats - datum Contact Coördinerend directeurs - Voorzitters van de scholengemeenschappen Op de agenda staan altijd onderwijsactualiteit, werking van de scholengemeenschappen en werking van de Pedagogische begeleiding West-Vlaanderen. Codi s (Coördinerend directeurs) do 20/10/2016 14.00-17.00 u. In d Abdij do 02/02/2017 do 27/04/2017 14.00-17.00 u. 14.00-17.00 u. Codi s + voorzitters wo 25/01/2017 18.00-20.00 u. In d Abdij Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. 5.1.2 Nieuwjaarsreceptie wo 25/01/2016 om 20.00 u. - d Abdij Brugge 5.2 Netwerken van directies 5.2.1 Regionaal overleg cvo-directies Doelgroep Inhoud Directies van de vrije centra voor volwassenenonderwijs. Overleg. Plaats - datum do 27/10/2016 09.15 12.00 u. d Abdij Brugge do 12 /01/2017 09.15 12.00 u. Spermalie (met middenkader) do 11/05/2017 09.15 12.00 u. d Abdij Brugge Contact Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 26

5.2.2 Regionaal overleg clw-coördinatoren Doelgroep Inhoud coördinatoren van de Centra Leren en Werken Overleg Plaats - datum do 20/10/2016 09.00-12.00 u. CLW Roeselare do 16/02/2017 09.00-12.00 u. CLW Poperinge do 30/05/2017 09.00-12.00 u. CLW Kortrijk Contact Jan Bonne 5.2.3 Regionaal overleg directies nijverheid Doelgroep Inhoud Codi S We Te Overleg Plaats - datum do 13/10/2016 10.00-16.00 u. Guimardstraat Brussel do 28/03/2017 10.00-16.00 u. Guimardstraat Brussel do 23/05/2017 10.00-16.00 u. Guimardstraat Brussel Doelgroep Inhoud Directeurs van de nijverheidsscholen Overleg Plaats - datum do 04/10/2016 09.30-12.00 u. VTI Zwevegem do 24/01/2017 09.30-12.00 u. VTI Izegem do 25/04/2017 09.30-12.00 u. VTI Torhout Contact Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. 5.2.4 Regionaal overleg directies handel Doelgroep Inhoud Codi Handel Katholiek Onderwijs Vlaanderen Overleg Plaats - datum di 20/09/2016 10.00-13.00 u. Guimardstraat Brussel di 31/01/2017 10.00-13.00 u. Guimardstraat Brussel di 18/05/2017 10.00-13.00 u. Guimardstraat Brussel Doelgroep Inhoud Directeurs van de handelsscholen Overleg Plaats - datum vr 21/10/2016 12.30 16.30 u. OLV Hemelvaart Waregem vr 20/01/2017 14.00 16.00 u. Petrus en Paulus centrum Oostende di 16/05/2017 14.00 16.00 u. Prizma Inst. J. de Pélichy Izegem Contact Lieven Delvoye, directeur OLVI Poperinge Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 27

5.2.5 Regionaal overleg directies personenzorg Doelgroep Inhoud Codi Personenzorg Katholiek Onderwijs Vlaanderen Overleg Plaats - datum 22 september 2016 10.00-13.00 u. Guimardstraat Brussel 9 maart 2017 14.00-17.00 u. Guimardstraat Brussel Doelgroep Inhoud Directies Personenzorg Overleg Plaats - datum vr 18/11/2016 09.00 12.00 u. d Abdij Brugge vr 28/04/2017 09.00 12.00 u. d Abdij Brugge Contact Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. Karine Willocx, Astrid Meganck en Cathérine Vandommele, vakbegeleiders personenzorg 5.2.6 ServiKO op donderdag Doelgroep Inhoud Onder andere aankoopverantwoordelijken en anderen op uitnodiging Overleg Plaats - datum do 06/10/2016 09.00 11.30 u. Regenboogstadion, do 01/12/2016 09.00 11.30 u. Zuiderlaan 14, Waregem do 09/02/2017 09.00 11.30 u. do 27/04/2017 09.00 11.30 u. do 08/06/2017 09.00 11.30 u. Contact "ServiKO" 5.2.7 Regionaal overleg directies sportscholen Doelgroep Inhoud Directies sportscholen Overleg Plaats - datum vr 09/12/2016 14.00 16.00 u. Sint-Vincentius Torhout vr 09/06/2017 14.00 16.00 u. Sint-Andreas Oostende Contact Pascale Muylaert, vakbegeleider LO 5.3 Regionale directievergaderingen - Raad van directeurs Op het niveau van de scholengemeenschap komen directies op geregelde tijdstippen samen voor overleg. De schoolbegeleider kan daarbij aanwezig zijn ter ondersteuning. De inbreng kan bestaan uit het meedenken of het inhoudelijk voorbereiden en inleiden van een onderwerp. Afspraken worden gemaakt met de schoolbegeleider van de scholengemeenschap. In het kader van continuïteit in de begeleiding is het zeker een meerwaarde als de schoolbegeleider op dit overleg aanwezig kan zijn. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 28

5.4 Regionale samenkomsten voor bepaalde vakgebieden interne begeleiders Op initiatief van de vakbegeleiding en in overleg met de coördinerend directeur en de directeurs van de onderliggende scholen kunnen leraren of mensen die eenzelfde functie uitoefenen, samengebracht worden. Het doel is netwerken mee te helpen ondersteunen. Naast de pedagogische ondersteuning worden ook mensen samengebracht die eenzelfde functie of taak hebben (ICT-coördinatoren, leraren van vakgebieden van lage frequentie ). Ook hier kan de medewerking van de begeleidingsdienst worden gevraagd. Data en overzicht van ontmoetingen muzisch-creatief : LO, MO EN PO. Met de vakvergaderingen per scholengemeenschap willen we bepaalde punten op elkaar afstemmen en ervaringen uitwisselen. Het is niet goed om geisoleerd te werken want reflectie op je werk is niet evident. De vakvergaderingen per scholengemeenschap krijgen een vervolg. De scholen die dit jaar aan bod komen, ontvangen een inschrijvingsformulier bij het begin van het schooljaar. Daarin staat de gastschool, agenda en verdere concrete gegevens vermeld. De vakvergaderingen lopen telkens van 17.00 u. tot 19.00 u.. Collega s die tot 17.00 u. les hebben, vragen best aan de directie of het mogelijk is om voor deze gelegenheid de les wat vroeger te beeindigen. Op hetzelfde ogenblik vinden de vakvergaderingen plastische opvoeding, muzikale opvoeding en lichamelijke opvoeding plaats. Om deze vergaderingen zo goed mogelijk voor te bereiden, is het belangrijk dat er vooraf ingeschreven wordt. De scholen ontvangen een inschrijvingsformulier bij het begin van het schooljaar. 5.5 Tweedaags Congres van het Middenkader ONDERWIJS in de 21 ste eeuw (22 23 november 2016) Doelgroep Inhoud Alle leden die binnen de school tot het middenkader behoren De Pedagogische Begeleiding regio West-Vlaanderen en Eekhout Academy organiseren in 2016-2017 opnieuw het tweedaags congres van het middenkader. Middenkadermensen en leden van het beleidsteam zijn vaak onmisbare schakels in onze scholen: zij zorgen ervoor dat de school gesmeerd draait. Dikwijls helpen ze visie en beleid ontwikkelen, soms hebben ze tegelijkertijd enkele uitvoerende opdrachten. Ze zitten niet altijd in een comfortabele positie want ze zitten meestal tussen hamer en aambeeld. Het tweedaags congres voor het middenkader en beleidsteam wil kwaliteitsvolle professionaliseringkansen aanreiken en een platform bieden om appreciatie en waardering voor hun werk te tonen. Tegelijkertijd kan het congres ook een ideale kans zijn voor netwerking die achteraf nog sporen nalaat. LINK: Eekhout Academy tweedaagse middenkaders Plaats - datum 22 23 november 2015 Tweedaagse Groenhove Torhout Contact Luc Beelprez Wim Simoens Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 29

5.6 NETWERK ZORGBREED EN KANSENRIJK ONDERWIJS Doelgroep Inhoud (coördinerend-, adjunct-) directeur, GOK-coördinator, zorgcoördinator, BSOcoördinator, CLB-medewerker niveau school, scholengroep, scholengemeenschap In deze werkbespreking op basis van uitwisseling van ervaring en kennis, met een informatief- en vormingsgedeelte, behandelen we knelpunten en problemen in ons werk omtrent het uitbouwen van zorgbreed en kansenrijk onderwijs voor alle jongeren in onze school, scholengroep, scholengemeenschap. In deze uitwisseling van verschillende werk- en zienswijzen, methodieken proberen we onze eigen deskundigheid daaromtrent te bevorderen. We besteden aandacht aan een brede definiëring van zorg, aan een goed uitgebouwde en geïntegreerde zorgvisie en -werking, aan de rol daarin van de schoolleiding, middenkader en van alle leden van het team. Vanuit verschillende perspectieven kijken we naar leerlingen die vanuit hun socio-economische situatie en culturele achtergrond dreigen uit te vallen en naar leerlingen die vanuit persoonsgebonden kenmerken specifieke onderwijsaanpassingen nodig hebben. Er zijn heel veel raakpunten tussen een weldoordacht GOK- en zorgbeleid en van daaruit vertrekken we om efficiënt met werktijd en energie om te gaan. Via de Mededelingen nodigen we uit en brengen u op de hoogte van de agendapunten. Plaats - datum di 27/09/2016 di 21/02/2017 di 16/05/2017 09.00-11.45 u. 09.00-11.45 u. 09.00-11.45 u. in d Abdij 5.7 GOK-VERDIEPINGS-, CONSULTATIE- EN REFLECTIEDAGEN De bijeenkomsten van de GOK-coördinatoren vinden samen met de IPB-BSO-coördinatoren plaats. Heel vaak combineren zij hun opdracht met die van GOK-coördinator. We behandelen in de intervisiemomenten dikwijls dezelfde problematiek, zorgen, kansen en mogelijkheden van leerlingen met leer- en ontwikkelingsstoornissen, studie- en gedragsprobleem, socio-emotionele problemen. Vandaar dat we de netwerking daaromtrent ook samen aankondigen. Het onderwerp van de werkbespreking wordt via de uitnodiging in de Mededelingen van de Pedagogische Begeleiding West-Vlaanderen bekend gemaakt Doelgroep Inhoud (coördinerend, adjunct-) directeur, GOK-coördinator, leden van het GOKteam, BSO-coördinator niveau school, scholengroep, scholengemeenschap We besteden aandacht aan de decretale verplichting van het derde jaar van de GOK-cyclus, nl. de GOK-controle. De inspectie gaat na of de school een voldoende kwaliteitsvolle en volledige beginsituatieanalyse uitvoerde. Ze kijkt ook of de keuze van de gelijke kanseninstrumenten en de doelstellingen voldoende verantwoord zijn in functie van de beginsituatieanalyse. Daarnaast gaat ze na of de gelijke kanseninstrumenten werden uitgebouwd en of de doelstellingen effectief bereikt werden. Tenslotte kijkt ze of de zelfevaluatie kwaliteitsvol werd uitgevoerd. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 30

Het behoort tot de taak van de pedagogische begeleiding Gelijke Onderwijskansen om de expertise die in de scholen aanwezig is, in het Katholiek Onderwijs Vlaanderen, maar ook in expertise- en nascholingscentra samen te brengen en uit te wisselen. Zoals u dat van ons gewend bent, organiseren we GOK-netwerken omtrent de decretale verplichtingen van het GOK-beleid. We voorzien regionale samenkomsten waarvoor u op tijd en stond via de Mededelingen wordt uitgenodigd. Ook dit jaar worden de scholen weer uitgenodigd om de actuele stand van zaken in hun GOK-beleid te komen af toetsen. Op eenvoudige vraag komen wij ook graag bij u op school langs om het het proces dat u met het GOK-team doormaakt te bespreken, kritisch te bevragen, te waarderen met eventueel voorstellen tot optimaliseren. Plaats - datum GOK-verdiepingsdagen in d Abdij GOK-consultatiedagen: in d Abdij di 18/10/2016 wo 19/10/2016 di 07/03/2017 voormiddag: SG Sint-Maarten, Ichthus, Sint-Maartensscholen, Groeninge, Houtland namiddag: SG Sint-Donaas, Veurne-Westkust, Sint-Paulus, Molenland + scholen Diksmuide voormiddag: SG Oostkust, Bertinus Collectief, Scholen a/d Leie, Sint-Michiel, Prizma voormiddag: SG Sint-Donaas, Veurne-Westkust, Sint-Paulus, Molenland + scholen Diksmuide namiddag: SG Oostkust, Bertinus Collectief, Scholen a/d Leie, Sint-Michiel, Prizma GOK-reflectiedag in d Abdij voormiddag: SG Sint-Maarten, Ichthus, Sintwo 08/03/2017 Maartensscholen, Groeninge, Houtland di 06/06/2017 Voormiddag: SG Sint-Maarten, Sint-Donaas, Oostkust, Ichthus, Veurne-Westkust, Bertinus Collectief, Sint-Maartensscholen + scholen Diksmuide namiddag: SG Scholen a/d Leie, Groeninge, Sint-Paulus, Molenland, Houtland, Sint-Michiel, Prizma Contact Jan Bonne 5.8 Tweedaagse directies Doelgroep Directies van scholen gewoon en buitengewoon secundair onderwijs Coördinatoren CDO s (centra deeltijds onderwijs) Directies CVO s (centra volwassenenonderwijs) Algemene directeurs en opleidingsdirecteurs KH VIVES Pedagogisch begeleiders secundair onderwijs Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 31

Inhoud Directies vrije CLB s De tweedaagse vormingsdagen in de Duinse Polders Blankenberge zijn een niet te missen ontmoetingsforum voor alle directies. De stuurgroep tweedaagse (14 directies uit de 14 scholengemeenschappen, 1 directeur namens BuSO en 1 directeur namens de CVO s) plant en programmeert. Een degelijk, formeel programma zorgt voor de nodige input. Daarnaast wordt ruimschoots de mogelijkheid geboden tot informele contacten met collega s. Donderdag 09 februari 2017 (Voorlopig programma) 08.30 u. Onthaal 09.30 u. Gebed en inleiding 10.30 u. Prof. Kris Van den Branden Onderwijs voor de 21 ste eeuw, zijn we nog mee? 12.00 u. Aperitief + middagmaal 14.00 u. (keuzeprogramma) Ria Depoortere en Floor Tempelaere Kris De Ruysscher Dirk De Boe 15.30 u. Koffie 16.00 u. Wandeling naar de kerk 16.30 u. Eucharistieviering in de Sint-Antoniuskerk 18.15 u. Huldiging afscheidnemende directies in de congreszaal 19.30 u. Aperitief en aansluitend feestmaal Vrijdag 19 februari 2016 (Voorlopig programma) 08.45 u. Bezinning 09.00 u. Prof. Johan Declerck: Diversiteit en radicalisering 10.45 u. Eric Halsberghe: Onderwijsinnovatie 12.00 u. Middagmaal 13.30 u. Tom Vanacker: Scholen slim organiseren 15.00 u. Slotwoord door vicaris voor onderwijs Co-teaching: hospiteren, co-teaching, delend leren Dit wordt aanvullend geïllustreerd met praktijkervaringen in de middenschool in Torhout en in de 3 de graad in het college van Veurne. Toelichting over het nieuw leerplan in het BaO. Dit leerplan komt in voege op 1-9-2017 Werken aan een innovatiecultuur in je school Data - plaats Contact do 09/02/2017 en vr 10/02/2017 in Duinse Polders Blankenberge Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. 5.9 Regionaal overleg identiteit Leden Doelgroep De regiodirecteur, de niveaucoördinatoren van het basis-, secundair en buitengewoon onderwijs, een of meerdere begeleiders van elk onderwijsniveau, de begeleiders pastoraal op school en identiteit, de coördinator van de inspecteuradviseurs godsdienst, de nascholer voor identiteit van Katholiek Onderwijs Vlaanderen Alle scholen van het katholiek onderwijs Vlaanderen regio West-Vlaanderen Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 32

Doelstellingen In een context van toenemend pluralisme wil de katholieke school zich laten inspireren en bevragen door haar eigen bronnen: de persoon en de boodschap van Jezus Christus en de rijkdom van de christelijke traditie. We willen het dagelijkse schoolleven in dialoog brengen met de bronnen van ons opvoedingsproject en met de steeds wijzigende maatschappelijke uitdagingen. Het gaat om een proces dat nooit af is. Een herhaaldelijk overleg, een diepgaande reflectie, een eventuele hertaling met betrekking tot het opvoedingsproject zijn van groot belang omdat het om het fundament van de schoolwerking gaat. Dit dient te gebeuren zowel op het niveau van de leerkrachten en de directie maar ook op het niveau van het schoolbestuur. We willen scholen hierbij begeleiden Aanbod 1. De begeleiders pastoraal en identiteit van de pedagogische begeleiding regio West-Vlaanderen begeleiden scholen en scholengemeenschappen, al dan niet in samenwerking met de schoolbegeleider, in het stapsgewijs inwijden, integreren en implementeren van het identiteitsconcept de katholieke dialoogschool Contact 2. Dit schooljaar lopen diverse nascholingen ter zake vanuit Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Meer info via http://www.nascholing.be (kies: Secundair onderwijs; Christelijke inspiratie katholieke dialoogschool) Rik Depré en Leen Dillen, begeleiders pastoraal op school en identiteit 5.10 Regionaal overleg Pastoraal op school Leden Doelgroep Doelstellingen Aanbod De niveaucoördinator van het secundair onderwijs, de begeleiders pastoraal op school en identiteit, een inspecteur-adviseur godsdienst, meerdere pastoraal verantwoordelijken uit de scholen directie, pastoraal verantwoordelijken, leraren en leden van het ondersteunend personeel Uitgangspunt: Een aantal vaststellingen vanuit de scholen... Sommige pastorale werkgroepen in een school/scholengemeenschap werken hoofdzakelijk tal van concrete acties uit. Her en der is een werkgroep een louter liturgische werkgroep. Af en toe stelt een werkgroep zich de vraag: waarom doen wij dit of dat? En als wij iets organiseren wat is onze uiteindelijke doelstelling? Of anders gezegd: wat willen wij met pastoraal bij onze leerlingen of collega s bereiken? Zijn we goed bezig of moeten we bijsturen? Een moment van zelfreflectie kan hierbij verhelderend zijn. Het kan een denkproces in beweging brengen. Het kan leiden tot een visie op Hoe kunnen we tijdens een schooljaar leerlingen én leerkrachten tot verdieping en engagement brengen?. De regionale pedagogische begeleiders pastoraal zijn bereid om op vraag van pastorale werkgroepen/schoolteams aan de hand van een kijkwijzer deze zelfreflectie te ondersteunen of het denkproces te begeleiden. Wij komen graag naar jullie luisteren en samen met jullie op zoek gaan hoe we pastoraal binnen het identiteitsverhaal van de katholieke dialoogschool een eigen stem kunnen geven. Contact Rik Depré en Leen Dillen, begeleiders pastoraal op school en identiteit Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 33

5.11 Overleg met GLO (geïntegreerde lerarenopleidingen)en SLO (specifieke lerarenopleidingen) Doel Georganiseerd overleg tussen vertegenwoordigers van het studiegebied onderwijs van de geïntegreerde lerarenopleiding (KHS Vives campussen Brugge, Kortrijk, Tielt en Torhout), vertegenwoordigers van de specifieke lerarenopleidingen (CVO VTI Brugge en CVO VIVO Kortrijk) en het dagelijks bestuur en ankerfiguren van de Pedagogische Begeleiding regio West-Vlaanderen. In onderling overleg wordt gezocht naar afstemming tussen de opleiding en de begeleiding, tussen opleiding van aspirant-leraren en de ontwikkelingen in het werkveld. Aangehaalde thematieken zijn o.a. organisatie en begeleiding van de stages in de scholen, evaluatie van stagiairs, aanvangsbegeleiding van nieuwe leraren, het opzetten van pilots i.v.m. samen opleiden, de Katholieke Dialoogschool Overlegmoment Af te spreken met de verschillende participanten Contact Stefaan Misschaert, regiodirecteur PB West-Vlaanderen Hilde Bouckaert, ankerfiguur loopbaanbegeleiding PB 5.12 Stuur- en werkgroepen van vakbegeleiders Doel Vakbegeleiders of schoolbegeleiders zijn ook soms actief in externe stu.- en werkgroepen. Zo zijn er contacten met de lerarenopleiding, het RTC (regionaal technologisch centrum),... Die bestaan o.a. uit: leergesprek tussen studenten van de lerarenopleidingen en de begeleider rond de nieuwe leerplannen; inschakeling van de begeleiding bij de eindbeoordeling van de scripties van eindejaarsstudenten van de lerarenopleidingen; meedenken over maatschappelijke problemen en de implicaties voor het onderwijs in de diocesane commissie voor pastoraal. Een concreet resultaat is de denknota in verband met omgaan met diversiteit ; in het RTC maken vakbegeleiders nijverheid en voeding deel uit van de RTC-werkgroepen (zie www.rtcwestvlaanderen.be ). Plaats - datum vr 23/09/2016 vr 18/11/2016 vr 20/01/2017 vr 10/03/2017 vr 19/05/2017 14.00-16.30 u. 14.00-16.30 u. 14.00-16.30 u. 14.00-16.30 u. 14.00-16.30 u. Tielt centrale dienst RHIZO Kortrijk CLW Oostende Middenschool Izegem d Abdij Assebroek 5.13 Regionale werkgroep ondersteunend personeel Doelgroep Ondersteunend personeel scholen en scholengemeenschappen Inhoud Deze werkgroep met een vertegenwoordiger per scholengemeenschap stu.t de vorming voor het ondersteunend personeel aan en ondersteunt en begeleidt de grote en belangrijke groep van ondersteunend personeel in de scholen. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 34

Plaats - datum vr 23/09/2016 14.00-16.30 u. Tielt centrale dienst vr 18/11/2016 14.00-16.30 u. RHIZO Kortrijk vr 20/01/2017 14.00-16.30 u. CLW Oostende vr 10/03/2017 14.00-16.30 u. Middenschool Izegem vr 19/05/2017 14.00-16.30 u. d Abdij Assebroek Contact Luk Van Canneyt 5.14 Studiedagen i.s.m. het Eekhoutcentrum Studiedag Co-teaching di 25/10/2016 Volledige dag d Abdij Brugge Studienamiddag voor alle opvoeders di 15/11/2016 Namiddag d Abdij Brugge Tweedaagse voor di 22/11/2016 Tweedaagse Groenhove Torhout middenkader en beleidsteam wo 23/11/2016 Dag van de pastoraal op school: vr 25/11/2016 Volledige dag d Abdij Brugge eigentijds tegendraads Dag van de opvoeder do 07/02/2017 Volledige dag Kulak Kortrijk Dag van zorg en welzijn wo 08/03/2017 Volledige dag VIVES Campus Torhout Studienamiddag voor administratief di 14/03/2017 Namiddag d Abdij Brugge personeel Dag van de mentor wo 29/03/2017 Namiddag d Abdij Brugge Inspiratiedag M (editie 2) wo 26/04/2017 Volledige dag Nog te bepalen Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 35

6 VORMINGSSESSIE VOOR LEDEN VAN SCHOOLBE- STUREN EN LEIDINGGEVENDEN 2016-2017 6.1 Masterclass Datum Donderdag 20 oktober 2016, 16 u. Spreker Plaats Mgr. J. Bonny Guimardstraat 1 te Brussel 6.2 BOS Datum Maandag 28 november 2016 Dezelfde sessies worden tweemaal aangeboden: om 15 u. én om 19 u. Thema Plaats U kunt kiezen uit 2 onderwerpen (sessies): - Deugdelijk bestuur - Masterplan infrastructuur d Abdij, Baron Ruzettelaan 435, 8310 Assebroek 6.3 Vormingssessie voor voorzitters, coördinerende en algemene directeurs Datum Woensdag 25 januari 2017, 17.30 u. Plaats d Abdij, Baron Ruzettelaan 435, 8310 Assebroek. 6.4 Voorjaarsseminarie Datum Maandag 13 maart 2017, 19 u. Thema Plaats U kunt kiezen uit 4 onderwerpen (sessies): - Datagebruik - Katholieke dialoogschool - Werkgeverschap loopbaanpact - Leerplanconcept basisonderwijs d Abdij, Baron Ruzettelaan 435, 8310 Assebroek 6.5 Regionale jaarvergadering Datum Woensdag 21 juni 2017, 19 u. Plaats Diocesaan Centrum Groenhove, Bosdreef 5, Torhout 6.6 Andere vormingen - Vorming op maat voor uw schoolbestuur. - Er is een ruim aanbod voor leidinggevenden op nascholing.be. - Ronde van Vlaanderen voor directies en voorzitters. Vanaf volgend schooljaar worden er ad hoc vormingen ingericht, die zullen inspelen op de onderwijsactualiteit. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 36

7 AANVANGSBEGELEIDING 7.1 Nieuwe directies Doelgroep Programma Doel Nieuwe directeurs en adjunct-directeurs van scholen gewoon secundair onderwijs. Schoolleiders vormen die met meer inzicht in hun werk en in zichzelf competenties ontwikkelen om, in een steeds veranderende schoolcontext, leiding te kunnen geven en het beleidsvoerend vermogen van de school te kunnen vergroten. Inhoudelijk is er complementariteit met het vormingsaanbod van het Centrum voor Andragogiek UA en het modulair aanbod van het Eekhoutcentrum. Volgende themata komen aan bod: - Kath Ond Vla regio West-Vlaanderen: onze werking, - Inspectie rooms-katholieke godsdienst, - Onderwijsinspectie Vlaamse overheid en pedagogische begeleiding, - Het christelijk opvoedingsproject: schoolpastoraal en godsdienst, - Deliberatie einde schooljaar. Plaats - datum wo 24/08/2016 Onthaal van alle nieuwe directies door het regio West-Vlaanderen (vicaris, regiodirecteur, de niveaucoördinatoren BaO-BuO-SO, directeur diensten, coördinator inspectie r.k.-godsdienst, directeur d Abdij, schoolbegeleiders) ma 05/12/2016 opvoedingsproject, r.k.-godsdienst, pastoraal en identiteit Contact Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. Schoolbegeleiding S.O. 9.00-12.00 u.: maaltijd. d Abdij Brugge. 14.00-17.00 u. In d Abdij Brugge 7.2 Nieuwe leraren 7.2.1 Samenkomsten beginnende leraren met de vakbegeleiding Doelgroep Doel Plaats Beginnende leraren Contactmiddag met de vakbegeleider. Op woensdagnamiddagen in oktober zijn er ontmoetingen gepland met de vakbegeleider(s). Elke leraar krijgt de kans om zijn/haar begeleider(s) buiten de schoolcontext te ontmoeten. Er wordt informatie gegeven over documenten van de leraar (lesvoorbereiding, jaarplan, agenda), leerplannen, werking Pedagogische begeleiding West-Vlaanderen... Verder wordt stilgestaan bij de eerste ervaringen, vragen en mogelijke problemen op de werkvloer. d Abdij Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 37

GESCHIEDENIS KLASSIEKE STUDIEN LAND- en TUINBOUW MODE NEDERLANDS Woensdag 05 oktober 2016 STUDIEGEBIED elektriciteit - elektronica - mechanica - hout - bouw - schilderen-decoratie TECHNIEK WISKUNDE FRANS aso bso tso - kso Woensdag 12 oktober 2016 ESTHETICA (Beeldende kunsten en film) INFORMATICA - ICT LICHAMELIJKE OPVOEDING MUZIK. OPVOEDING - ESTHETICA (MUZ. GEDEELTE) PLASTISCHE OPVOEDING - BEELDENDE VORMING HAARZORG-BIO-ESTHETIEK-SCHOONHEIDSVERZORGING Studiegebied VOEDING - tso bso clw cvo - buso (bakkerij, grootkeuken, hotel, slagerij en voedings-technieken) Woensdag 19 oktober 2016 AARDRIJKSKUNDE - TOERISME EN OPR MAVO BIOLOGIE - CHEMIE - FYSICA - NATU.WETENSCHAPPEN WETENSCHAPPELIJK WERK ENGELS GODSDIENST PROJECT ALGEMENE VAKKEN PERSONENZORG (voltijds, deeltijds onderwijs, BuSO) omgangskunde, pedagogische en psychologische vakken en aanverwante vakken; verzorging en verpleegkundige vakken en aanverwante vakken; huishoudkunde en aanverwante vakken; stages in: STV STW, JGZ, LGW-IW, GWW, VeVoe, VZ, KZ TBZ, OH, OA HUMANE WETENSCHAPPEN ECONOMIE - HANDEL - KANTOOR en aanverwante vakken Johan Vankeersbilck Mieke Lietaert Sabine Bosteels Isabelle Tack Barbara Axters Kaat Destrooper Jo Desutter Stef Grimonprez Stef Grimonprez Geert Delaleeuw Lies Van de Wege Jan De Waele Johan Vankeersbilck Pascale Muylaert Ann Casier Els Bilcke Patrick Ameye Luc Zwartjes Dominique Hoorelbeke Dirk Vansteenkiste Peter Willems Mario Lecluyze Francis Jacobs Jan Bonne Astrid Meganck Cathérine Vandommele Karine Willocx Astrid Meganck Johan Vankeersbilck Katrien Pil 7.2.2 Identiteitsdagen aanvangsbegeleiding opvoedingsproject beginnende leraren Doelgroep Doel Alle beginnende leraren - medewerkers A.O.P. Alle nieuwe leraren worden uitgenodigd voor een vormingsmoment i.v.m. het christelijk opvoedingsproject. Elk nieuw personeelslid krijgt op dit moment een zending vanuit het beleid in het opnemen van een verantwoordelijkheid in het katholiek onderwijs. Datum wo 08/02/2017 wo 15/02/2017 groep 1 - NOORD Brugge Oostende Gistel - Oostkust groep 2 - CENTRAAL Torhout Kortemark Westkust Roeselare Tielt - Izegem Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 38

Wo 22/02/2017 Plaats d Abdij Brugge van 14.00-17.00 u. groep 3 - ZUID Kortrijk Waregem Ieper Menen - Poperinge Contact Rik Logghe, niveaucoördinator secundair onderwijs Hilde Bouckaert, ankerfiguur loopbaanbegeleiding PB 7.3 Ondersteunend personeel 7.3.1 Vormingsprogramma Doelgroep Doel Werkwijze Alle beginnende opvoeders bij het ondersteunend personeel Een ontmoetingsforum creëren voor mensen die als opvoeder bij het ondersteunend personeel werkzaam zijn. Samen met leden van de regionale werkgroep ondersteunend personeel antwoord geven op de eerste vragen en bekommernissen van startende opvoeders. Ideeën aanreiken om gezagsvol om te gaan met relatief grote groepen leerlingen in studiezaal, schoolrestaurant, speelplaats, uitstappen Er worden twee bijeenkomsten gepland, waarbij alle beginnende opvoeders aanwezig zijn. De organisatie is in handen van begeleider voor ondersteunend personeel en enkele leden van de diocesane werkgroep ondersteunend personeel. Plaats - datum Sessie 1: vr 21/10/2016 14.00-16.00 u. d Abdij Brugge Sessie 2: vr 27/01/2017 14.00-16.00 u. d Abdij Brugge Contact Luk Van Canneyt, begeleider ondersteunend personeel 7.3.2 Identiteitsdagen aanvangsbegeleiding opvoedingsproject ondersteunend personeel Doelgroep Doel Alle beginnende leraren - medewerkers A.O.P. Alle nieuwe leraren worden uitgenodigd voor een vormingsmoment i.v.m. het christelijk opvoedingsproject. Elk nieuw personeelslid krijgt op dit moment een zending vanuit het beleid in het opnemen van een verantwoordelijkheid in het katholiek onderwijs. Datum wo 08/02/2017 wo 15/02/2017 wo 22/02/2017 Plaats d Abdij Brugge van 14.00-17.00 u. groep 1 - NOORD Brugge Oostende Gistel - Oostkust groep 2 - CENTRAAL Torhout Kortemark Westkust Roeselare Tielt - Izegem groep 3 - ZUID Kortrijk Waregem Ieper Menen - Poperinge Contact Rik Logghe, niveaucoördinator secundair onderwijs Hilde Bouckaert, ankerfiguur loopbaanbegeleiding PB Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 39

7.4 Stagiairs lerarenopleidingen Introductiedagen voor stagiairs lerarenopleidingen in de scholen Doelgroep Inhoud Stagiairs lerarenopleidingen - directies - mentoren Contactmoment in het kader van planning en afspraken betreffende de stage Datum do 11/10/2016 Namiddag en vooravond (16.30 19.00 u.) di 13/12/2016 Namiddag en vooravond (16.30 19.00 u.) ma 13/03/2017 Namiddag en vooravond (16.30 19.00 u.) ma 24/10/2016 BuSO: 09.00 11.30 u. ma 13/03/2017 BuSO: voormiddag en vooravond (16.30 19.00 u.) Contact Rik Logghe, niveaucoördinator secundair onderwijs Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 40

8 OPVOLGING SCHOOLDOORLICHTING Doelgroep Doel Schoolbestuur, directeur, coördinatoren, leraren, schoolteam Een schooldoorlichting valt onder de bevoegdheid van de onderwijsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap. Dit gegeven is een belangrijke momentopname van het functioneren van de school. Het is daarom nodig dat de doorlichting in een passende en rustige sfeer kan verlopen. Voor en na de doorlichting wil de Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst klankbord zijn voor vragen die leven bij de directeur en/of het team. Het is trouwens zo dat ondersteuning van scholen bij doorlichting één van de decretale opdrachten van de pedagogische begeleiding is. 1. Na het gesprek met de gemeenschapsinspectie stu.t (papieren versie) of mailt (digitale versie) de directeur het definitieve doorlichtingsverslag door naar de niveaucoördinator S.O. en schoolbegeleider-ankerfiguur. 2. Nadien volgt op school een gesprek: - bij advies 1 (gunstig) en advies 2 (gunstig beperkt in de tijd): directie - schoolbegeleider; - bij advies 3 (ongunstig): directie (eventueel schoolbestuur) niveaucoördinator S.O. en schoolbegeleider. 3. Na dit overleg kan de begeleidingsdienst, op vraag van de school, ondersteuning bieden. Dat kan gebeuren met een inhoudelijke inbreng, door hulp en begeleiding te bieden bij het opmaken van stappenplannen en in de aanpak van actiepunten Bij advies 3 is de school verplicht om een verbeteringsplan op te stellen: http://www.ond.vlaanderen.be/inspectie/opdrachten/doorlichten/bijlagen/criteria_praktische_info_verbeteringsplan.pdf De school is ook verplicht om ondersteuning te zoeken en dit moet in het verbeteringsplan opgenomen worden. Voor pedagogische ondersteuning lijkt het ons logisch dat men een beroep doet op de expertise van de Pedagogische Begeleiding West-Vlaanderen. Contact 4. De directie kan, indien gewenst, de vakbegeleiders zelf contacteren voor de opvolging van vakgebonden werkpunten. Vakbegeleiders kunnen maar interveniëren met medeweten van én expliciete goedkeuring door de directeur. Rik Logghe, niveaucoördinator S.O. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 41

9 PROJECT COMPETENTIEBEGELEIDING 9.1 Algemene visie en doelstellingen Als pedagogisch begeleiders competentieontwikkeling willen we scholen ondersteunen bij het organiseren van een meer inclusief onderwijsaanbod. Dat houdt in: een inclusief beleid uittekenen, een inclusieve cultuur creëren en een inclusieve praktijk ontwikkelen. We zetten in op het verbreden en het verdiepen van competenties op organisatorisch, pedagogisch en didactisch vlak. In het bijzonder schenken we aandacht aan de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling én de ondersteuningsbehoeften van de leerkracht(en). De verbindende samenwerking met betrokken onderwijspartners en reguliere begeleiders is hierbij essentieel. Als leidraad kiezen we de kaders van het zorgcontinuüm en het handelingsgericht werken. We vestigen in de eerste plaats bijzondere aandacht op fase 0 en 1: krachtig en toegankelijk onderwijs voor een zo ruim mogelijke doelgroep door af te stemmen op de verschillen. Hierbij kunnen een aantal redelijke aanpassingen noodzakelijk zijn. Ook binnen fase 2 is het belangrijk te zoeken naar redelijke aanpassingen om verder te kunnen aansluiten bij het gemeenschappelijk curriculum. In deze fase is het CLB een heel belangrijke partner; er kan een handelingsgericht traject opgezet worden. Ook andere partners zoals bv. GON kunnen hier een heel efficiënte rol opnemen. Fase 3 geeft recht op een individueel aangepast curriculum. Ook hier wordt steeds nagedacht om de leerling zoveel mogelijk te laten participeren aan de onderwijsactiviteiten binnen de groep in het gewoon of buitengewoon onderwijs. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 42

9.2 Programma - inhouden Scholen kunnen voor deze inhouden een beroep doen op de begeleiders competentieontwikkeling om samen met de reguliere begeleiders een traject naar inclusiever onderwijs te lopen. De pure nascholing rond deze thema s zijn het domein van nascholingscentra. 9.2.1 Een inclusieve benadering van schoolontwikkeling DE KATHOLIEKE DIALOOGSCHOOL OKB HET PROFIEL VAN DE INCLUSIEVE LERAAR HET ZORGVADEMECUM Goed onderwijs is onderwijs dat rekening houdt met verschillende mogelijkheden en beperkingen van leerlingen. De kunst is krachtig en toegankelijk onderwijs bieden voor een zo ruim mogelijke doelgroep van leerlingen. Hoe kijken we naar diversiteit? Zien we de meerwaarde hiervan? Zijn we ons bewust van ons eigen mens- en maatschappijbeeld? Durven we hierover reflecteren? Hoe gaan we om met eventuele weerstanden? Om hierover een gedragen schoolvisie te ontwikkelen, vertrekken we vanuit een drietal inspiratiebronnen: - De Index voor Inclusie : Creëren van inclusieve CULTUUR, maken van inclusief BELEID, ontwikkelen van inclusieve PRAKTIJK (Booth & Ainscow, 2002; 2011) - Inclusief onderwijs in de praktijk (Mortier, De Schauwer, Van de Putte & Van Hove, 2010) - Samen wijs, herstelgericht werken op school (Ligand, 2011) 9.2.2 Een positief en veilig klasklimaat realiseren GROEPSVORMING PROACTIEVE CIRKELS HERSTELGERICHT WERKEN SOCIALE DISCIPLINEMATRIX De basis van een inclusieve klaspraktijk is een positief klasklimaat waardoor alle leerlingen zich goed voelen, erbij horen. Ook de leraar voelt zich goed in de klas en straalt dit uit. Er zijn positieve relaties tussen leerkrachten en leerlingen en positieve relaties tussen de leerlingen onderling. Er is plezier in de klas, emotionele verbondenheid, wederzijds vertrouwen. De leerkrachten staan model voor het betrekken van elke leerling met specifieke onderwijsbehoeften bij het groepsgebeuren. Ook als het moeilijk gaat, blijft iedereen sterk inzetten op een verbindende samenwerking. Inspiratiebronnen o.a.: - Alles over pesten (Jan Ruigrok, 2014) - Groepsplan Gedrag (in het VO) (Kees van Overveld, 2014) - Samen wijs, herstelgericht werken op school (Ligand, 2011) 9.2.3 Inschrijvingsbeleid DECREET INSCHRIJVINGSRECHT INSCHRIJVEN (ONDER ONTBINDENDE VOORWAARDEN) AFWEGINGSGESPREKKEN De inschrijving is, zeker met het M-decreet, veel meer dan een administratieve aangelegenheid. Het is een sleutelmoment voor een optimale start. Bij een inschrijving kan een sterk fundament voor een constructieve samenwerking met de school gelegd worden. Een goed intakegesprek en intakeformulier zijn van essentieel belang. We focussen niet enkel op het wettelijk kader, maar hebben vooral aandacht voor het handelingsgericht organiseren van een inschrijving. 9.2.4 De ouder en de leerling als ervaringsdeskundige ONDERWIJSPROFESSIONALS ERVARINGSDESKUNDIGEN VERBINDEND SAMENWERKEN Een harmonieus samenwerkingsverband tussen ouders en school berust op gezamenlijke en eigen verantwoordelijkheden. Ouders zijn de ervaringsdeskundigen op het gebied van wat werkt en niet werkt bij hun kind. Ook leerlingen kunnen vaak goed verwoorden wat voor hen ondersteunend is. Hoe kan het team de ervaringsdeskundigheid van de leerling en de ouders toevoegen aan de aanwezige professionele expertise in de school? Hoe motiveer je alle ouders en leerlingen om met de school samen te werken? Hoe betrek je hen bij het schoolbeleid? Hoe zet je een samenwerking op met respect voor ieders eigenheid? Een verbindende visie kan daarbij een goeie leidraad zijn. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 43

9.2.5 Overleg handelingsgericht organiseren en registreren HANDELINGSGERICHT WERKEN MDO/KLASSENRAAD - LEERLINGVOLGSYSTEEM Klassenraden, cel leerlingenbegeleiding, zorgoverleg en MDO s zijn belangrijke schoolinterne overleg-momenten. We leggen enerzijds de nadruk op de klas als groep en anderzijds op de individuele leerlingen. Een handelingsgerichte klasbespreking vertrekt vanuit een rijke beeldvorming, geeft kans tot uitwisseling van ervaringen, stelt duidelijke doelen en leidt tot goede afspraken voor de ondersteuning van de groep. Vanuit de klasbespreking worden leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften gedetecteerd. Voor deze leerlingen volgt een specifiek overleg dat leidt tot een plan van aanpak. Specifieke onderwijsbehoeften, begeleidings- of zorgplan en opvolging ervan met alle betrokken partners - wat werkt en wat niet - worden in een leerlingvolgsysteem doelgericht in kaart gebracht. Zo kan de leerlingenbegeleiding systematisch, cyclisch en transparant aangepakt worden en is een degelijke informatieoverdracht naar het CLB met een minimale planlast verzekerd. 9.2.6 Werkbaar omgaan met verschillen BINNENKLASDIFFERENTIATIE UNIVERSAL DESIGN FOR LEARNING CO-TEACHING COÖPERATIEVE WERKVORMEN Diversiteit is een realiteit. Leerkrachten staan dan ook voor de uitdaging om elke leerling maximale leer- en participatiekansen te bieden. De verschillen tussen leerlingen zorgen ervoor dat het gemeenschappelijk curriculum niet door iedereen op eenzelfde manier en op eenzelfde moment kan doorlopen worden. Differentiëren is dan nodig: we doen dit via een variatie in werkvormen, leerinhouden, ondersteunende middelen, tempo Door de UDL-principes en richtlijnen te hanteren bij de voorbereiding, de uitvoering én de evaluatie van een les(senreeks), slaag je er als leerkracht in om het leren krachtig én toegankelijk te maken. Bovendien kan je op die manier het aantal redelijke aanpassingen voor individuele leerlingen beperken. Een school kan er ook voor opteren de begeleiding van een klas in de handen van meerdere leerkrachten te leggen. Vanuit hun eigen expertise zijn ze samen verantwoordelijk voor een groep leerlingen. Co-teaching biedt wel extra-mogelijkheden om alternatieve, effectieve leerstrategieën zoals cooperatief leren en peer-tutoring in te zetten. 9.2.7 Gemeenschappelijk Curriculum (G.C.) - Redelijke Aanpassingen (R.A.) Een Individueel Aangepast Curriculum (I.A.C.) Elke leerkracht streeft ernaar om met zoveel mogelijk leerlingen het gemeenschappelijk curriculum te doorlopen. Daarvoor organiseren we ons onderwijs heel doelgericht, rekening houdend met de diversiteit in de klas. Via een krachtige en toegankelijke leeromgeving streven we naar maximale leer- en participatie-kansen voor alle leerlingen. Toch zal het in bepaalde situaties nodig zijn om voor individuele leerlingen redelijke aanpassingen te voorzien waaronder remediërende, compenserende en dispenserende maatregelen. De realisatie van haalbare en doelgerichte aanpassingen gebeurt in een proces van afstemming tussen alle betrokken partijen. Als echter het gemeenschappelijk curriculum onder druk komt, stemmen betrokkenen af met CLB. Bij consensus wordt overgegaan tot het uitschrijven van een verslag. Daarmee zetten we de bakens uit voor een individueel aangepast curriculum. Hoe kunnen we de verworven competenties van de leerling sterker maken? Hoe mikken we op zo hoog mogelijke doelen zodat de leerling maximale participatiekansen behoudt binnen het groepsgebeuren? 9.2.8 Basisaanbod binnen BuO Leerlingen voor wie maatregelen disproportioneel of onvoldoende zijn om het gemeenschappelijk curriculum te volgen in het gewoon onderwijs kunnen in het buitengewoon onderwijs type basisaanbod terechtkomen. Via handelingsplanning worden daar ontwikkelingsdoelen nagestreefd. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 44

Voor scholen BuO wordt het een heuse uitdaging om binnen het type basisaanbod met een zeer diverse doelgroep zo maximaal mogelijk te werken aan brede basisvorming. Volgende vragen dringen zich op: Hoe clusteren we onze leerlingen? Welke orthodidactische en -pedagogische principes passen we toe? Hoe werken we samen met betrokken partijen zoals CLB, Welzijn? Is, mits redelijke aanpassingen, een terugkeer naar het gewoon onderwijs mogelijk? Een nauwe samenwerking met het gewoon onderwijs biedt wederzijdse kansen. Een optimale afstemming leidt tot het sterker maken van scholen gewoon en buitengewoon onderwijs en tot het verkleinen van de kloof tussen beide. 9.2.9 Type 9 ASS Autisme heeft een invloed op de totale ontwikkeling van een persoon. Specifieke onderwijsbehoeften komen dan ook heel vaak voor. Voor sommige leerlingen kan hier het best aan voldaan worden binnen buitengewoon onderwijs type 9. Het brede spectrum van autisme vereist binnen dit type heel diverse aanpassingen. Sommige leerlingen kunnen functioneren binnen een groep. Anderen zullen een sterk individugerichte aanpak nodig hebben. Hoe we hieraan tegemoetkomen, hangt nauw samen met de organisatie van de school. Met het oog op de totale ontwikkeling van een leerling, besteedt men binnen het curriculum extra aandacht aan: communicatie, sociaal functioneren, werkhouding, leerstrategieën, weerbaarheid, zelfredzaamheid De accenten binnen het curriculum vormen dan ook een belangrijk aandachtspunt binnen dit type. 9.3 Omschrijving methodieken We willen ons richten op actuele thema s en de vele ondersteuningsvragen vanuit de scholen. Zowel de vraag- als de aanbodgestu.de werking is hierop afgestemd. We streven naar een procesmatige begeleiding en dit in nauwe samenwerking met de reguliere pedagogische begeleiders (school-, vak- en domeinbegeleiders). Omdat we het belangrijk vinden dat onderwijs gezien wordt als een aaneenschakeling van ontwikkelingsprocessen, werken de begeleiders competentieontwikkeling niveauoverstijgend. 9.3.1 Vraaggestuurd Scholen en netwerken kunnen met hun concrete vragen die aansluiten bij de voorgestelde inhouden rechtstreeks bij ons terecht. Deze vragen kunnen zich situeren op het niveau van de leerling, de klas en de leerkracht, de school en de scholengemeenschap. We bieden onder meer ondersteuning bij het zoeken naar redelijke aanpassingen bij een concrete leerling, opzetten van een krachtige leeromgeving in de klas, teamgerichte professionalisering, beleidsondersteuning op weg naar inclusiever onderwijs Een vraaggestuurde, procesmatige ondersteuning start steeds vanuit een goede afstemming tussen alle betrokken partijen. We proberen een duidelijk zicht te krijgen op de gewenste ondersteuning. Een intakegesprek is aangewezen. Er worden dan concrete afspraken gemaakt over het traject. Een aantal aandachtspunten hierbij zijn: - Sluit de vraag aan bij de kerndoelen van het project competentieontwikkeling? - Met welke partners kan er bij de realisatie samengewerkt worden? - Is het format in overeenstemming met de inhoud van de begeleiding? - Waar situeert de begeleidingsopdracht zich in het proces dat de school wil lopen? Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 45

9.3.2 Aanbodgestuurd Om tegemoet te komen aan de noden om delend te leren over de scholen heen, organiseren we zelf ook een aanbod. Tegelijk willen we ook bestaande netwerken ondersteunen en inspireren. 9.3.3 Leergroepen In de leergroepen brengen we mensen samen rond een vooraf bepaald thema. Via reflectie over de eigen werking definiëren we gemeenschappelijke leervragen. Vanuit een beperkte theoretische insteek, ondersteunende kaders en praktijkvoorbeelden zoeken we samen hoe we onze eigen praktijk kunnen versterken. Elk leergroepmoment vormt een inspirerende aanzet om inzichten en vaardigheden in je eigen praktijk te implementeren. Jouw ervaringen en reflecties vormen de basis voor verdere verdieping en uitwisseling binnen de leergroep. Voor de leergroepen opteren voor een aanwezigheid van minimaal 2 personen per school (leraar én lid van het middenkader of directie, leerlingbegeleider/zorgcoördinator of CLB-medewerker) Leergroepen kunnen op aanvraag ook lokaal georganiseerd worden voor één of meerdere scholen of scholengemeenschap. Leergroep Redelijke aanpassingen doelgroep Directie, middenkader, leerkrachten, CLB, GON-begeleiding (bij voorkeur 2/school) bij voorkeur niveaugebonden. inhoud In de schoolorganisatie en in het lesgeven aan leerlingen vertrekken we vanuit diversiteit. Via een krachtige en toegankelijke leeromgeving streven we naar maximale leer- en participatiekansen voor alle leerlingen. Toch zal het in bepaalde situaties nodig blijven dat er voor individuele leerlingen aanpassingen voorzien worden. Deze kunnen heel divers zijn. De realisatie van haalbare en doelgerichte aanpassingen gebeurt in een proces van afstemming tussen alle betrokken partijen. Plaats en D Abdij datum Maandag 17 oktober 09.00-11.45 u.; Maandag 14 november 13.30-16.00 u. Vrijdag 9 december 09.00-11.45u. Leergroep Lastig gedrag: beter voorkomen dan genezen doelgroep Directie, middenkader, leerkrachten, opvoedend personeel bij voorkeur niveaugebonden. inhoud Wellicht herken je volgende praktijksituaties: - Op een dag ontvangt de directeur een telefoontje van een verontruste moeder. Haar dochter wil niet meer naar school. Ze is het pesten beu. - Een leraar krijgt een duw van een leerling! De klassenraad wil de leerling verwijderd zien. - Aangesproken telaatkomers blijven hardnekkig volhouden. De leraar voelt zich machteloos. Acties bij deze en talloze andere voorbeelden van moeilijk gedrag zijn in onze snel evoluerende maatschappij niet zo vanzelfsprekend. Methodes die het vroeger goed deden, lijken nu elk effect te missen. De vraag dringt zich dus op: hoe kunnen we in onze multi-problemwereld daadkrachtig en tegelijkertijd gedragen optreden? Het antwoord hierop is: SAMEN! We vertrekken vanuit een kader dat we vertalen naar de praktijk. Woorden omzetten in daden is nergens zo belangrijk als in dit verhaal rond GEDRAG. We luisteren vooral naar wat voor jou lastig blijft, of wat net wél werkt. Dit met elkaar Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 46

Plaats en datum delen leidt tot nieuwe inzichten en expertise waarmee we in de klas of het team aan de slag kunnen. D Abdij Brugge Dinsdag 18 oktober 09.00-11.45u. Donderdag 24 november 09.00-11.45u. Dinsdag 7 februari 09.00-11.45u. (+ eventueel een terugkommoment) Leergroep Omgaan met de diversiteit in de klas doelgroep Middenkader, leraren en opvoeders, CLB bij voorkeur niveaugebonden inhoud Diversiteit is een realiteit. Leerlingen zijn heel verschillend. Daarom moet ons onderwijs maximale leer- en participatiekansen voor alle leerlingen creëren. Hoe organiseren we onze school, onze klas als een krachtige en toegankelijke leer- en leefomgeving? Hoe beperken we het aantal redelijke aanpassingen voor individuele leerlingen? Plaats en D Abdij datum Vrijdag 14 oktober 09.00-11.45u. Dinsdag 22 november 09.00-11.45u. Dinsdag 17 januari 09.00-11.45u. Leergroep Leerlingen met ASS in het gewoon onderwijs doelgroep Directie, middenkader, leraren, CLB bij voorkeur niveaugebonden inhoud Autisme beïnvloedt de totale ontwikkeling van een persoon. Specifieke onderwijsbehoeften komen dan ook heel vaak voor. Het brede spectrum van autisme vereist heel diverse aanpassingen: sommige leerlingen functioneren binnen een groep, anderen vragen een sterk individugerichte aanpak. Hoe we hieraan tegemoetkomen, hangt nauw samen met de organisatie van de school. In deze leergroep besteden we aandacht aan: communicatie, sociaal functioneren, werkhouding, leerstrategieën, weerbaarheid, zelfredzaamheid Plaats en D Abdij datum Maandag 17 oktober 13.30-16.00 u. Donderdag 24 november 13.30-16.00 u. Dinsdag 17 januari 09.00-11.45 u. Leergroep Co-teaching doelgroep Middenkader en leraren bij voorkeur niveaugebonden inhoud Meerdere professionals werken als co-teachers gedurende een langere periode op gestructureerde wijze samen in een groep en zijn daarbij in gelijke mate verantwoordelijk voor het onderwijs aan alle leerlingen. Een klassenmanagement om onderwijs inclusiever te organiseren! Hoe pak je dit aan met elk zijn eigen leerkrachtstijl? Welke vormen van co-teaching kunnen we toepassen? Welke randvoorwaarden zijn er? Samen-onderwijzen: een gedeelde verantwoordelijkheid om een krachtige leeromgeving te creëren afgestemd op de diversiteit. Samen de les of activiteit plannen, uitvoeren, evalueren en bijsturen! Plaats en D Abdij datum Maandag 16 januari 13.30 16.00 u. Dinsdag 21 februari 09.00-11.45u. Vrijdag 24 maart 09.00-11.45u. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 47

Leergroep Basisaanbod in BuO doelgroep Directie, ortho s, leraren bij voorkeur niveaugebonden inhoud Scholen kiezen de leervraag waarrond ze willen werken. Daarna wordt (al dan niet in samenwerking met andere scholen die eenzelfde leervraag formuleerden) een antwoord gezocht volgens de methodiek van het praktijkgericht onderzoek. De nadruk ligt op de actieve betrokkenheid van school(kern-beleids)teams. Tegelijk krijgen de deelnemers zicht op de recente evoluties en de verdere implementatie van het Basisaanbod in het BuO. Plaats en D Abdij datum Vrijdag 21 oktober 09.00-11.45u. Leergroep Type 9 ASS doelgroep Directie, ortho s, leraren bij voorkeur niveaugebonden inhoud Scholen kiezen de leervraag waarrond ze willen werken. Daarna wordt (al dan niet in samenwerking met andere scholen die eenzelfde leervraag formuleerden) een antwoord gezocht volgens de methodiek van het praktijkgericht onderzoek. De nadruk ligt op de actieve betrokkenheid van school(kern-beleids)teams. Tegelijk krijgen de deelnemers zicht op de recente evoluties en de verdere implementatie van de Type 9-werking Plaats en D Abdij datum Donderdag 20 oktober 09.00-11.45u. Leergroep Met specifieke onderwijsbehoeften op stage doelgroep Directie, stagecoördinatoren, stagebegeleiders, CLB-medewerkers inhoud Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften verlaten op stage vaak voor het eerst hun veilige plaats waar ze met redelijke aanpassingen toch de leerplandoelen kunnen halen. Hoe kies je een stageplaats voor die leerlingen? Hoe bereidt je de stagegever en de stagementoren daarop? Welke redelijke aanpassingen zijn mogelijk op stage? Hoe evalueer je deze stages? Deze leergroep wordt georganiseerd per studiegebied. I.s.m. De vakbegeleiders Personenzorg, Nijverheid en Techniek, Handel Plaats en 3 voormiddagen datum data en plaats worden meegedeeld via de mailing van de vakbegeleiders. Informatiesessie inschrijvingsbeleid doelgroep Directie, middenkader, personeel verantwoordelijk voor inschrijvingen inhoud We herhalen kort de belangrijkste aandachtspunten voor een correct inschrijvingsbeleid zoals het Decreet Inschrijvingsrecht en het M-decreet het voorschrijven. Aan de hand van concrete vragen die zich bij de inschrijvingen dit schooljaar stelden en met concrete casussen bekijken we hoe een inschrijving hét sleutelmoment kan zijn voor een optimale start, een handelingsgerichte kennismaking van de school, de ouders en de leerling met mekaar. Plaats en D Abdij datum Donderdag 9 maart 13.30 16.00 u. Informatiesessie Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften op weg naar de arbeidsmarkt doelgroep Stagebegeleiders, trajectbegeleiders CLW, TA s, leerkrachten 3 de graad inhoud Het M-decreet stimuleert inclusiever onderwijs. Leerkrachten willen hun leerlingen degelijk voorbereiden op de stap naar de arbeidsmarkt en stellen zich dan Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 48

I.s.m. Plaats en datum ook vaak de vraag hoe inclusief die arbeidsmarkt al is? Wat zijn de gevolgen van de verschillende studiebekrachtigingen voor de stap naar de arbeidsmarkt? Welke redelijke aanpassingen doen werkgevers voor hun werknemers met beperkingen? Hoe ondersteunen VDAB en GTB-jongeren met arbeidsbeperkingen? VDAB en GTB D Abdij Donderdag 2 februari 09.00-11.45 u. M-inspiratiedag: met hoofd, hart en handen aan de slag. doelgroep Directie, middenkader, leerkrachten en opvoeders, CLB doelstelling en schoolpraktijk. Vanuit getuigenissen en praktijkvoorbeelden inspiratie opdoen voor de eigen klasinhoud In opvolging van de geslaagde M-inspiratiedag van 2015-2016 bieden we opnieuw een gemeenschappelijke keynote aan gevolgd door een gevarieerde mix van werkwinkels. Detailinformatie en inschrijvingsmodaliteiten kan je vanaf november vinden op https://www.eekhoutacademy.be/nascholingen I.s.m. Eekhout Academy en lerarenopleiding VIVES Plaats en Groenhove Torhout datum woensdag 26 april 2016 van 9-15u. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 49

10 PROJECT TAAL Doelgroep Doel Scholen uit het gewoon secundair onderwijs met minstens 35% SES- of leerlingindicatorkenmerken. De scholen die voor deze extra taalondersteuning in aanmerking komen, werden door onze pedagogische begeleidingsdienst gecontacteerd. Het ontwikkelen en ondersteunen van expertise en competenties van scholen op het vlak van: 1. Nederlands als school- en instructietaal 2. onderwijs in een meertalige context 3. taalbeleid in de overgang basis-secundair onderwijs 4. taalbeleid in functie van een verhoogde taalvaardigheid van de leerlingen Programma In scholen is taaldiversiteit de realiteit. Dit brengt ondersteuningsnoden met zich mee voor het taalbeleid Nederlands. Vanuit onze pedagogische begeleidingsdienst bieden we op deze vragen een antwoord met het taalproject. Hiermee willen we maximale ontplooiingskansen voor de onderwijstaal Nederlands bieden aan taalbedreigde leerlingen. De doelgroepscholen kunnen een beroep doen op een taalbegeleider voor onderstaande 4 items. 1. We ontwikkelen en ondersteunen de expertise en competenties van scholen op het vlak van Nederlands als school- en instructietaal/taalgericht vakonderwijs (TVO). We maken schoolteams bewust van het belang van school- en instructietaal in alle activi teiten/vakken en van taalgericht vakonderwijs. Daartoe gaan we na hoe leraren nu al om gaan met mondelinge en schriftelijke instructies en school-, instructie- of vaktaal. We vormen schoolteams over school-, instructie- en vaktaal en taalgericht vakonderwijs (TVO) voor een taalgerichte basisdidactiek in alle activiteiten of vakken. Dat doen we door te inspireren met een visie, na te denken over een aanpak en te reflecteren op praktijkvoorbeelden over bv. woordenschatverwerving, taalaanbod We zoeken samen met teams naar de groei die leerlingen daarin doormaken. We ondersteunen leraren bij het omgaan met school- en instructietaal in alle activiteiten of vakken en bij het werken vanuit de principes van taalgericht vakonderwijs. We helpen leraren bij het voorbereiden, uitwerken, uitvoeren en reflecteren op activiteiten m.b.t. schooltaal en talige instructies. We ondersteunen ze bij de toepassing ervan. 2. We ontwikkelen en ondersteunen de expertise en competenties van scholen op het vlak van onderwijs in een meertalige context. We maken schoolteams bewust van het belang van de positieve aandacht voor en het gebruik van de meertaligheid in de klas en op school. Daartoe gaan we na hoe bewust schoolteams de thuistaal van leerlingen gebruiken op school en in de klas. We vormen schoolteams over het bewust inzetten en gebruiken van meertaligheid in de klas en op school. Dat doen we door te inspireren met een visie op meertaligheid, na te denken Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 50

over een sensibiliserende aanpak en te reflecteren op praktijkvoorbeelden over bv. bewust gebruik van meertaligheid in activiteiten. We ondersteunen leraren bij het omgaan met anderstaligheid en bevorderen de aandacht voor meertaligheid in hun contacten met leerlingen en ouders. We helpen leraren bij het voorbereiden, uitwerken, uitvoeren en reflecteren op activiteiten m.b.t. meertaligheid. We ondersteunen ze bij de toepassing ervan. 3. We ontwikkelen en ondersteunen de expertise en competenties van scholen op het vlak van taalbeleid in de overgang van basis-secundair onderwijs. We maken schoolteams bewust van het belang van de aansluiting tussen de onderwijsniveaus in overdracht van gegevens, aanpak i.v.m. aspecten van de taalontwikkeling zoals taalvaardigheid, school- en instructietaal en meertaligheid. Daartoe gaan we na hoe schoolteams de aanpak, de evaluatie en de gegevensdoorstroming afstemmen tussen de onderwijsniveaus. We vormen schoolteams om de overgang op het vlak van taalbeleid tussen de onderwijsniveaus te optimaliseren. Dat doen we door te inspireren met een visie op taalbeleid, na te denken over een aanpak om aansluiting tussen onderwijsniveaus te bevorderen en te reflecteren op praktijkvoorbeelden over bv. breed evalueren, taalscreening, ondersteunende maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften We ondersteunen leraren bij het verbeteren van de aansluiting tussen de onderwijsniveaus wat betreft visie en aanpak. We helpen leraren bij het voorbereiden, uitwerken, uitvoeren en reflecteren op activiteiten m.b.t. de aansluiting tussen de onderwijsniveaus. We ondersteunen ze bij de toepassing van activiteiten. 4. We ontwikkelen en ondersteunen de expertise en competenties van scholen op het vlak van taalbeleid om de taalvaardigheid van de leerlingen in functie van de 4 vorige doelen te verhogen. We maken schoolteams bewust van het belang van een (expliciet) taalbeleid i.f.v. aspecten van de taalontwikkeling uit de vorige drie doelen. Daartoe gaan we na hoe de school haar taalbeleid nu voert m.b.t. taalvaardigheid, school- en instructietaal, meertaligheid of de overgang tussen de onderwijsniveaus. We vormen schoolteams rond de aspecten van taalbeleid en de pijlers van beleidsvoerend vermogen (BVV) waarmee ze een efficiënt taalbeleid kunnen voeren. Dat doen we door te inspireren met een visie op taalbeleid, na te denken over een beleidsmatige aanpak van taalvaardigheid, school- en instructietaal, meertaligheid of de overgang tussen de onderwijsniveaus en te reflecteren op praktijkvoorbeelden. We ondersteunen schoolteams en leraren in de uitvoering van een coherent taalbeleid op basis van een beleidsplanningscyclus: beginsituatieanalyse doelen acties timing verantwoordelijkheid evaluatie. We helpen leraren bij het voorbereiden, uitwerken, uitvoeren en reflecteren op activiteiten m.b.t. de voornoemde pijlers binnen het taalbeleid. We ondersteunen ze bij de toepassing van activiteiten. Werkwijze Contact Vraaggestuurde ondersteuning tot op de klasvloer Volgens afspraak met de taalbegeleider Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 51

11 PEDAGOGISCH-DIDACTISCH AANBOD 11.1 Omgaan met verschillen in de klas Doelgroep Doelstellingen en decretale basis Aanbod Schoolbesturen, directeur, coördinatoren, leraren, schoolteam Scholen en leraren ondersteunen in - de uitstippeling van een beleid - de begeleiding bij de aanpak in de klas met als doel maximaal in te spelen op de verschillen bij leerlingen, zodat elke leerling erin slaagt zo optimaal mogelijk te leren. Voor het schooljaar 2016-2017 heeft de Pedagogische Begeleidingsdienst regio West-Vlaanderen er bewust voor gekozen volop in te zetten op het thema binnenklasdifferentiatie. In de vele contacten die wij hebben met leraren en met scholen komt steeds nadrukkelijker de vraag terug: hoe kunnen wij op een gepaste en adequate manier omgaan met de verschillen tussen onze leerlingen, zodat wij kunnen tegemoetkomen aan de noden en behoeften van élke leerling. Ons Vlaams onderwijs behoort tot de top in Europa wat betreft wiskunde en wetenschappen. En voor leesvaardigheid scoort Vlaanderen ook boven het gemiddelde (Kabinet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel, 2010). Maar ondanks deze goede resultaten kampen onze secundaire scholen met een aantal pijnpunten én uitdagingen: - er is sprake van een kloof tussen sterk en zwak presterende leerlingen op vlak van leesvaardigheid en wiskundige geletterdheid. - daarbovenop wordt de sociale ongelijkheid gereproduceerd in de klas. - de laatste maanden worden heel wat scholen geconfronteerd met instroom van anderstalige nieuwkomers - de invoering van het M-decreet zorgt voor een veranderde instroom en andere uitdagingen. - enz. Binnenklasdifferentiatie wordt dan ook als krachtig antwoord gezien om uitdagend onderwijs voor leerlingen te realiseren. Een hervorming dringt zich dan ook op. Niet alleen in de structuur en de organisatie van ons onderwijs, maar ook en misschien nog meer in de grondhouding van elke leerkracht in de klas, dit vanuit een duidelijke maatschappelijke verwachting én verantwoordelijkheid om goed onderwijs aan te bieden aan onze leerlingen. Hoe oneerlijk is het immers om iedereen gelijk te behandelen Hoofddoel van ons onderwijs is en blijft: zoveel mogelijk jongeren een zo hoog mogelijk niveau laten halen zodat elke jongere op zijn niveau wordt uitgedaagd. Maar wellicht ligt de grootste uitdaging bij de leerkracht die zijn deskundigheid inzet om in te spelen op de verschillen tussen leerlingen via uitdagende opdrachten en remediëring. Ook onze begeleidingsdienst wordt uitgedaagd en opgeroepen om op de meest adequate manieren scholen en leerkrachten te ondersteunen, met een maximaal Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 52

Contact effect tot op de klasvloer. Twaalf secundaire scholen hebben dit schooljaar ingetekend op een intens begeleidingstraject voor twee schooljaren, waarbij het samenspel school begeleidingsdienst zo nauw mogelijk zal verlopen. We willen dit dan ook zo praktijkgericht mogelijk gaan doen. Dit sluit uiteraard niet uit dat wij ook ten dienste staan van de andere scholen die (nog) niet hebben gekozen voor dit traject. De schoolbegeleider 11.2 Kwaliteitsontwikkeling Doelgroep Doelstellingen en decretale basis Schoolbestuur, directeur, coördinatoren, leraren, schoolteam De school kan haar werking (of delen ervan) aan een kwaliteitsonderzoek onderwerpen en hierbij beroep doen op ondersteuning vanuit onze pedagogische begeleidingsdienst. We komen het werk niet in uw plaats doen. We komen u ook niet vertellen wat u verkeerd zou doen en wat u zeker anders moet aanpakken. We ondersteunen wél het kwaliteitsdenken: Doen we de goede dingen? Doen we die ook goed? Hoe weten we dat en vinden anderen dit ook? De manier waarop dit proces verloopt, vertrekt vanuit de context van de school, is op maat van de vraag en wordt in samenspraak bepaald. Dit wil zeggen dat we geen gebruik maken van standaard-instrumenten of een standaard aanpak. Dit alles kadert binnen kwaliteitsontwikkeling waarbij een school volgens het kwaliteitsdecreet voldoende beleidsvoerend vermogen heeft en zodoende de eerste verantwoordelijke is voor het leveren van kwaliteitsvol onderwijs. Hiervoor moet een school zijn werking op systematische wijze bewaken, onderzoeken en bijstellen. In het kader van een nieuw Referentiekader Onderwijs Kwaliteit (ROK) zal de inspectie hierop de focus leggen vanaf september 2017. Aanbod In functie van waar de school (al) staat op het gebied van kwaliteitsontwikkeling kunnen via een intake verschillende trajecten besproken worden. Enerzijds kan een school zich in de beginfase beperken tot kleinschalige initiatieven waarbij ze op een planmatige manier één onderdeel van de schoolwerking aanpakken door te werken met de PDCA-cirkel, het formuleren van SMARTI-doelen en het opstellen van een actieplan. Anderzijds kan een school ervoor kiezen om de totale schoolwerking onder de loep te nemen via een zelfevaluatie-instrument met het oog op het bepalen van prioritaire verbeterpunten op korte en middellange termijn. Een school kan zich (verder) bekwamen in het gebruik van data gekoppeld aan een (onderzoeks)vraag. Het ophalen, lezen, analyseren en interpreteren van data om vandaaruit te communiceren en tot actie te komen wordt meer en meer een belangrijke methodiek binnen kwaliteitsontwikkeling. Om de kwaliteit van het leren te verhogen kan het zinvol zijn om na te denken over de organisatie. Scholen die dat wensen kunnen daartoe beroep doen op de begeleiding voor Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 53

een traject scholen slim organiseren. Ben je nog niet klaar om een volledig proces op te zetten, dan kan je schoolbegeleider op je pedagogische raad, voor het directieteam of op de raad van directeurs van de SG een algemene insteek i.v.m. kwaliteitsontwikkeling en zelfevaluatie te geven. Het kan je ideeën geven waarbij we ondersteuning op maat kunnen bieden. We zijn steeds bereid te komen luisteren naar de vragen die in dit verband leven. Dan zoeken we samen wat voor de school de beste oplossing is. Hiervoor contacteer je de schoolbegeleider. Contact De schoolbegeleider 11.3 Digitale didactiek: Naar een efficiënte integratie van ICT in het onderwijsleerproces Doelgroep Aanbod Contact Directies, ICT-coördinatoren, leraren, schoolteam Willen we komen tot een efficiënte integratie van ICT in het onderwijsleerproces dan moeten we aandacht hebben voor zowel het ICT-beleid als voor de concrete vertaling in de onderwijspraktijk. Wij bieden daarom een dubbel aanbod aan: a) Samen met directies en ICT-coördinatoren gaan we op zoek naar de schooleigen pijlers voor een kwaliteitsvol ICT-beleid. We vertrekken daarbij van het Vier-in-balans-model, opgebouwd uit de vier fundamentele bouwstenen: visie, deskundigheid, digitaal leermateriaal en infrastructuur, gecombineerd met een geïnspireerd leiderschap. We reiken daarbij ook een aantal zelfevaluatietools aan en focussen ook op de digitale basiscompetenties van het schoolteam. b) Samen met leraren en coördinatoren gaan we op zoek hoe ICT een meerwaarde kan bieden in het onderwijsleerproces. We vertrekken daarbij vanuit de school- en vakeigen visie op leren en de plaats daarin van ICT. We hebben oog voor leerlijnen en verkennen een aantal tools en programma s. Uitgangspunt van het aanbod is daarbij telkens onze visietekst op digitale didactiek. Lies Van de Wege De schoolbegeleider 11.4 Evalueren van leerlingen/ van leren Doelgroep Programma Contact Directeur, coördinatoren, leraren, schoolteam Zowel vanuit de schoolbegeleiding als vanuit de vakbegeleiding kan er ondersteuning geboden worden omtrent de evaluatie van leerlingen op school. Op het niveau van het beleid werkt de schoolbegeleider samen met het directieteam en/of een werkgroep met leerkrachten en medewerkers uit het middenkader een visie uit op evaluatie. Doorheen dit proces wordt er regelmatig feedback gevraagd aan de vakgroepen. Bij de beleidskeuzen kan de visietekst van de Pedagogische Begeleiding een inspiratiebron zijn. De vakbegeleider ondersteunt desgewenst de implementatie via contacten met de vakgroepen en de individuele leerkrachten. Hans Buyle De schoolbegeleider Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 54

11.5 Van nascholingsbeleid naar nascholingsplan Doelgroep Programma Doel Directieteam, nascholingscoördinator, middenkader en schoolteam Samen met een werkgroep van de school (of met de directie en de nascholingscoördinator), begeleiden we het opstellen van een nascholingsbeleid in functie van de noden en schoolcultuur. We werken daarbij samen met de stafmedewerker nascholingsbeleid van Eekhout Academy Vervolgens zetten we het nascholingsbeleid om in een nascholingsplan. Hierbij kijken we naar concrete stappen om de vakgroep te professionaliseren. Dit kan zowel via acties op het beleidsniveau, maar ook individueel of op vakgroepniveau. We koppelen zo de nascholingsnoden aan een krachtig en interessant nascholingsaanbod. Contact Om dit allemaal te bereiken, zijn er twee tot drie samenkomsten met de werkgroep en de schoolbegeleider nodig. Peter Van Dycke Eekhout Academy De schoolbegeleider 11.6 PDO (Pedagogisch Didactische Ondersteuning) 11.6.1 PDO Professionalisering van vakgroepwerking Doelgroep Doel Werkwijze - Directies, directieteams die het professionaliseren van vakgroepwerking willen kaderen binnen een bredere aanpak en die ook bereid zijn concrete stappen te zetten naar verdere ontwikkeling. - Vakcoördinatoren van vakgroepen die nu al samenwerken maar willen groeien van werkgroep naar leergroep. Een proces van professionaliseren van de vakgroepwerking opzetten zowel op het niveau van het beleid als op het niveau van de individuele vakgroep. We streven er naar om zo nauw mogelijk aan te sluiten bij de schoolcontext van de deelnemende scholen. Daarom organiseren we met elke deelnemende school een intakegesprek. In deze intake verkennen we de vraag van de school en verduidelijkt de pedagogisch begeleider wat er vanuit de begeleidingsdienst kan verwacht worden. Op basis van dit gesprek wordt een werkgroep samengesteld die bestaat uit een directielid en enkele vakcoördinatoren. Deze werkgroep zet in de loop van het schooljaar een proces op, in functie van de schoolcultuur, de graad van ontwikkeling, het tempo en de draagkracht. Hierbij worden concrete stappen gezet om de vakgroepwerking te professionaliseren, zowel via acties op beleidsniveau als via actie op individueel vakgroepniveau. Hieraan zijn tussentijdse opdrachten gekoppeld. Contact Er worden op school drie samenkomsten met de werkgroep en de pedagogisch begeleider voorzien. De schoolbegeleider Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 55

11.6.2 PDO leercompetenties in mijn school, een inhoudelijke en strategische aanpak Doelgroep Doel Werkwijze Contact Scholen die leren leren willen kaderen binnen een bredere aanpak en die ook bereid zijn concrete stappen te zetten naar verdere ontwikkeling. - Scholen ondersteunen in hun onderwijsinnovatie op het domein van leercompetentieontwikkeling, rekening houdend met de schoolcontext en de huidige stand van zaken. - Het theoretisch uitdiepen van deelthema s met betrekking tot leercompetenties. We streven ernaar om zo nauw mogelijk aan te sluiten bij de schoolcontext. Daarom organiseren we met elke deelnemende school een intakegesprek. In deze intake verkennen we de vraag van de school en verduidelijkt de pedagogisch begeleider wat er vanuit de begeleidingsdienst kan verwacht worden. Indien er meerdere scholen kiezen om aan eenzelfde deelcompetentie binnen leren leren te werken, dan bestaat de mogelijkheid dat we deze scholen ook samen zetten om te leren van en aan elkaar. De school stelt een werkgroep samen met een directielid, leraren, middenkaderlid Deze mix is van belang om een (denk)proces op gang te brengen. Een pedagogisch begeleider begeleidt het groepsproces én hij biedt ook een gerichte theoretische insteek aan die aansluit bij de doelen die de werkgroep zich stelt. Na de intake voorzien we twee sessies van een halve dag en een opvolgingsmoment. Bij iedere sessie is ruimte om samen na te denken over de implementatie binnen de eigen specifieke schoolcontext. Scholen die bij de implementatie vragen hebben, kunnen ook tussentijds een beroep doen op de betrokken begeleider voor ondersteuning. De schoolbegeleider 11.7 Reflectiegroep ondersteunend personeel Doelgroep Werkwijze Ondersteunend personeel Vorig schooljaar is er een reflectiegroep voor ondersteunend personeel opgestart met zes deelnemers. Indien voldoende interesse kan er dit schooljaar nog een tweede groep van start gaan met minimum 5 tot max 7 collega s. Deze reflectiegroepwerking is een vorm van begeleide intervisie. Je wordt, onder begeleiding, aangemoedigd om via vraagstelling en met behulp van je eigen probleemoplossend vermogen zicht te krijgen op functiegebonden vragen en knelpunten. Tijdens deze reflectiemomenten leer je: - je eigen professioneel handelen analyseren en verhelderen; - oplossingsalternatieven zien en keuzes maken; - zelfsturend werken; - onderling ervaringen uitwisselen en steun bevorderen; - luisteren naar, accepteren en invoelen van de ander; - de intervisiemethode kennen. We voorzien, indien voldoende interesse, 4 samenkomsten van een halve dag waarbij de data in onderling overleg met de deelnemers afgesproken worden. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 56

Contact Wie hiervoor geïnteresseerd is, maakt dit bekend via mail aan luk.vancanneyt@katholiekonderwijs.vlaanderen tegen ten laatste eind oktober van dit schooljaar. Je op deze manier aanmelden, houdt nog helemaal geen verplichting in. We nemen dan contact op voor verder afstemming en afspraken. Luk Van Canneyt, begeleider ondersteunend personeel 11.8 Nascholingstrajecten Katholieke Dialoogschool ondersteuning op de werkvloer Uitgangspunt Aanbod Contact Op het kruispunt van onderwijs, Kerk en samenleving verwelkomt de katholieke dialoogschool gastvrij iedereen, van welke levensbeschouwelijke of religieuze achtergrond ook. Zonder uitzondering nodigt ze leerlingen, ouders, personeelsleden en bestuurders uit aan haar onderwijsproject mee te werken. Vanuit haar christelijke inspiratie wil ze ieder hiertoe uitdagen, motiveren en kracht geven. (Visietekst Katholieke Dialoogschool) Vanuit Katholiek Onderwijs Vlaanderen wordt er Vlaanderenbreed ingezet op nascholingen om de visie en het achterliggend vormingsconcept van de katholieke dialoogschool tot in de concrete scholen te brengen. Als begeleiders pastoraal en identiteit begeleiden wij mee de nascholingstrajecten rond katholieke dialoogschool en kan je ook bij ons terecht met al je concrete vragen of bedenkingen hierover. Er zijn heel wat verschillende invalshoeken om te werken rond identiteit: een visietekst rond identiteit uitschrijven, het opvoedingsproject van de school in het licht houden van de identiteitsvisie, activiteiten voor de leerlingen bekijken vanuit de identiteitsbril, visualisering van de identiteit van de school, profilering naar buiten uit toe van de identiteit van de school, diversiteit en identiteit, de identiteit van de scholengemeenschap,... Rik Depré en Leen Dillen Website www.nascholing.be rubriek Katholieke Dialoogschool. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 57

12 BEGELEIDINGSPRIORITEITEN BUITENGEWOON ONDER- WIJS 12.1 Aandacht voor : - Wie zijn wij als school? (expertise, schoolvisie ) Met verder aandacht voor schoolzelfevaluatie binnen het referentiekader van beleidsvoerend vermogen en handelingsplanning De Quick scan kan als evaluatie-instrument worden gebruikt. We zorgen voor een rapport van deze evaluatie Binnen de bespreking ervan kunnen eventueel begeleidingstrajecten worden opgezet. Dit zijn de negen indicatoren: expliciete visie en doelgerichtheid; brede betrokkenheid; sterk leiderschap; vermogen om samen te werken; responsief vermogen; reflectie en zelfevaluatie; proces van vernieuwing; professionalisering en ondersteuning; verantwoordelijkheden afbakenen en beleid komen de vorming van leerlingen ten goede. - Lerende netwerken voor verscheidene doelgroepen. - Verschillende modellen van kwaliteitsontwikkeling. - Expliciet voor basisaanbod : organisatiemodellen binnen schoolontwikkeling. - In afstemming met Eekhoutcentrum, DNI, profs een aanbod formuleren van nascholing. - Handelingsplanning als kwaliteitsmotor. Aandacht voor het implementeren van handelingsgericht werken als kwaliteitsindicator bij het handelingsproces. (Onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en ouders, systematisch en transparant, doelgericht werken, wisselwerking, constructief samenwerken, positieve kenmerken en de leerkracht doet ertoe. 12.2 Extra aandacht voor : - De leerkracht doet ertoe. (HGsW) - Breed evalueren: naast summatieve en formatieve evaluaties ook scholen in contact brengen met andere vormen van evalueren (assessment); evalueren vanuit een competentgericht(talent) gerichte manier van kijken. - Praktijkgericht onderzoek als methodiek willen we blijven behouden. - We willen verder trajecten opzetten rond binnenklasdifferentiatie op school- en klasniveau. - We kiezen ook voor inhoudelijk en procesgerichte trajecten rond co-teaching, hospiteren. - Ook inhoudelijke en procesgerichte trajecten rond effectieve didactische strategieën. - Idem voor trajecten rond gedragsproblemen. - Nieuw in schooljaar 2016-2017: - opzetten en ondersteunen traject samenwerking gewoon - buitengewoon Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 58

- opstarten implementatie nieuwe leerplanconcept basisonderwijs binnen BuO (ZILL). - Afstemmingsbezoeken voor BuBaO/ BuSO zetten we verder met nieuwe kaders rond kwaliteitszorg en beleidsvoerend vermogen. - Multidisciplinair werken vanuit meervoudige partijdigheid. - Optimaliseren van de werking van alle disciplines binnen ons werkveld van het buitengewoon onderwijs: professionaliseren en samenwerken. 12.3 Specifieke accenten 12.3.1 Verdiepend en professionaliserend werken - Bestaande werkgroepen verder coachen als middel tot collegiale consultatie, doorgeven van externe informatie, het leren van elkaar, good practice vooral vanuit de methodiek van praktijkgericht onderzoek. - Nieuwe werkgroepen opstarten om vragen te ondersteunen. - Begeleiden van schoolteams bij het uitbouwen van visies, pedagogische projecten, interne vragen - Begeleiden van teams na een doorlichting. - Aanbrengen en begeleiden van innovaties. - Directies en andere leidinggevenden samenbrengen rond thema s (al of niet op aanvraag). - Aanbieden van gerichte vormingssessies voor directies, middenkader, leerkrachten, paramedici - Extra aandacht voor schoolzelfevaluatie met gebruik van het schoolzelfevaluatie-instrument, Quickscan, om te komen tot reflecties op schoolniveau. Dit kan eventueel in een ondersteunend traject. Dit kan ook uitgebreid worden met andere kwaliteitskaders (EFQM-modellen). We willen ons verder focussen om scholen te ondersteunen in diepere zelfevaluatie om te komen tot verdere kwaliteitsontwikkeling. - Lerende netwerken: we willen netwerken verder opzetten vanuit de methodiek praktijkgericht onderzoek met evenzeer samen met de groep komen tot afgesproken doelstellingen en traject om deze bijeenkomsten beter te kunnen evalueren (zie sjabloon model lerende netwerken) - Daarnaast zijn we nu al bezig om met scholen nieuwe organisatiemodellen te onderzoeken. We willen als PB meer kennis hebben om de scholen daarin te begeleiden. Het idee van participatief beleid en zelfsturende teams is een belangrijk uitgangspunt. 12.3.2 Handelingsplan als kwaliteitsmotor - Het proces van handelingsplan(ning) binnen schoolteams ondersteunen en verfijnen. De uitgangspunten van HGW blijven daarin de ondersteunende kaders. - Binnen het handelingsproces extra aandacht geven voor alle participanten zoals ouders, leerlingen, CLB - Binnen handelingsplanning aandacht voor het breed evalueren: naast formatieve en summatieve evaluatie vooral ook zoeken naar evalueren binnen de visie van assessment via aanbodgerichte trajecten. We willen zowel het inhoudelijke aanbod als de trajecten in samenspraak met de school begeleiden; uitgangspunt daarbij: waar willen de school werk van maken? - Het is het niet louter meten van leerresultaten maar kenmerkend is: Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 59

- leerlingen worden betrokken bij het ontwerp en uitvoering van de evaluatieprocedures; - niet alleen basiskennis maar toepassen van kennis, vaardigheden en competenties; - niet alleen het eind van de rit wordt getoetst maar ook tijdens het leerproces ( soorten feedback); - geeft ook aanwijzingen aan de leraar over zijn onderwijsgedrag met aanwijzingen voor aanpassingen of bijsturen; - toetsen in levensechte en authentieke situaties ( vb. casussen of problemen). 12.3.3 Binnenklasdifferentiatie als antwoord op het leren omgaan met diversiteit en heterogeniteit in de klasgroepen. Vanuit inhoudelijke insteken en modellen willen we scholen ondersteunen in het opzetten van trajecten rond binnenklasdifferentiatie; we doen dit op maat en op afspraak met de school (of eventueel scholen) (bronnen: Binnenklasdifferentiatie, leerkansen voor alle leerlingen, Acco, 2013 en Differentiëren is te leren, CPS, 2014, 12.3.4 Co-teaching Vanuit inhoudelijk aanbod van verschillende visies rond co-teaching ( Prisma co-teaching, Dian Fluit, acco 2014 e.a.) We ondersteunen ook het traject van de pré-waarborgregeling om co teaching op de werkvloer te introduceren. We zullen na het inhoudelijk aanbod scholen ondersteunen hoe ze kunnen omgaan met coteaching tot op de klasvloer. We stippelen met het team dit traject uit. 12.3.5 Hospiteren. Er kunnen modellen worden aangeboden om hospiteren te gebruiken als interne professionalisering. 12.3.6 Effectieve didactische strategieën. Onderzoeken van Marzano, John Hattie, David Mitchell gebruiken we om scholen te laten nadenken over effectieve didactische strategieën en hoe je die kan binnenbrengen in je klaspraktijk. Eerst via inhoudelijk aanbod willen we vooral eerst met de ortho s kijken hoe we dergelijke evidenced based materiaal kunnen implementeren tot op de klasvloer. 12.3.7 Omgaan met gedragsproblemen.(ook voor gewoon basisonderwijs) Vanuit het bronnenboek leerkracht-veerkracht (Acco) kunnen afgestemde trajecten worden opgezet om als school en als leerkracht om te gaan met gedragsproblemen. Ook hier zoeken we met het team wat ze willen aanpakken binnen de school. 12.3.8 Curricula en opleidingen in BuSO verder ontwikkelen en afstemmen op regulier onderwijs. We volgen ontwikkelingen van bestaande en nieuwe beroepsopleidingen en uitgeschreven curricula, leerplannen op de voet op. De reflectie en feedback op deze materie doen we samen met de beleidsmensen van de scholen. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 60

We brengen in beeld hoe curricula/opleidingen/richtingen van gewoon en buitengewoon secundair onderwijs op elkaar afgestemd zijn en nemen dit mee in besprekingen met scholen en onderwijsniveaus om mogelijke verder stappen te zetten. 12.3.9 Ontwikkelen en implementatie van nieuwe leerplankader. We volgen de ontwikkeling op van het nieuwe leerplankader voor het basisonderwijs en zullen mee helpen de implementatie van dit curriculum te realiseren. We starten met 3 pilootprojecten in het BuBaO ( De Berkjes Brugge, Bemok Kortrijk, De Schuit Blankenberge en via de Scholengemeenschap Het Noordveld Brugge) 12.3.10 Multidisciplinair werken vanuit meervoudige partijdigheid. - Vanuit de verschillende werkgroepen aandacht besteden aan deze visie en samen zoeken naar implementatiemogelijkheden. - Ondersteunen van scholen om hun organisatie in vraag te durven stellen vanuit de invalshoek van multidisciplinair handelen. - Samen zoeken naar concrete functie-invullingen van de verschillende disciplines. - We willen werken met ankerfiguren uit de scholen die de werkgroepen helpen voorbereiden. Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 61

13 NASCHOLINGEN - DAGEN VAN Dag van fysica Wo 12 oktober 2016 NM Campus Sint-Rembert Torhout Dag van klassieke talen Zat 15 oktober 2016 VD KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van geschiedenis (2+3) Di 18 oktober 2016 VD Studiedag Co-teaching Di 25 oktober 2016 VD d Abdij Brugge d Abdij Brugge Dag van handel en economie Wo 16 november 2016 NM KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van expressie Wo 16 november 2016 NM d Abdij Brugge Dag van wiskunde (2+3) Zat 19 november 2016 VM KU Leuven Kulak Kortrijk Tweedaagse voor middenkader en beleidsteam Inspiratiedag voor Pastoraal op School Di 22 en wo 23 november 2016 Vr 25 november 2016 VD VD Groenhove Torhout d Abdij Brugge Dag van wiskunde (1+2) Zat 26 november 2016 VM KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van informatica Wo 30 november 2016 NM d Abdij Brugge Dag van esthetica Di 13 december 2016 VD Concertgebouw Brugge Dag van plastische opvoeding Vr 16 of ma 19 december 2016 VD d Abdij Brugge Dag van zorgverbreding Wo 11 januari 2017 VD KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van lichamelijke opvoeding Di 24 januari 2017 VD VIVES Campus Torhout Dag van biologie en natu.wetenschappen Zat 28 januari 2017 VM Campus Sint-Rembert Torhout Dag van opvoeder Di 7 februari 2017 VD KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van Frans Do 9 februari 2017 VD KU Leuven Kulak Kortrijk (broodjes) Dag van Nederlands Wo 15 februari 2017 NM VIVES Campus Zuid Kortrijk Dag van geschiedenis (1+2) Di 21 februari 2017 VD d Abdij Brugge Dag van de godsdienstleerkracht Wo 22 februari 2017 VD Groenhove Torhout Dag van zorg en welzijn Wo 8 maart 2017 VD VIVES Campus Torhout Appy Day Wo 8 maart 2017 NM VBS Mozaïek Brugge Dag van mavo en pav Zat 11 maart 2017 VM KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van Engels en Duits Wo 15 maart 2017 NM KU Leuven Kulak Kortrijk Dag van chemie Zat 18 maart 2017 VM Locatie nog te bepalen Dag van de mentor Wo 29 maart 2017 VD d Abdij Brugge Inspiratiedag M (editie 2) Wo 26 april 2017 VD Locatie nog te bepalen Dag van de voeding Wo 26 april 2017 NM KH Vives Roeselare Dag van muzikale opvoeding Wo 3 mei 2017 VD Concertgebouw Brugge Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 62

14 LEERPLANNEN Alle leerplannen op de site van Katholiek Onderwijs Vlaanderen: LINK Naast het gegeven dat heel wat begeleiders deel uitmaken van leerplancommissies, zit een nog belangrijker taak in de ondersteuning van leraren en scholen. Begeleiders staan dan ook ter beschikking om betrokken leraren en scholen over nieuwe leerplannen of aanpassingen in bestaande leerplannen te informeren. Daarnaast kan ondersteuning geboden worden bij de implementatie van de vernieuwingen, zowel didactisch als inhoudelijk. Dit gebeurt bij voorkeur in gezamenlijke overlegmomenten (bv. tijdens vakvergaderingen). Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 63

15 WE WERKEN SAMEN MET Katholiek Onderwijs Vlaanderen Guimardstraat 1, 1040 Brussel Eekhout Academy Etienne Sabbelaan 53 / bus 7642 8500 Kortrijk 02 507 06 31 http://katholiekonderwijs.vlaanderen/ 056 24 61 82 eekhoutacademy@kuleuven.be 16 D ABDIJ - BRUGGE: SITUERING Baron Ruzettelaan 435 8000 Brugge Gps: N 51 10 55.3 - O 003 14 08.0 Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 64

17 UNIVERSITEIT EN HOGESCHOLEN BISDOM BRUGGE Katholieke Universiteit Leuven Kortrijk Etienne Sabbelaan 53, 8500 Kortrijk 056 24 61 11 056 24 69 99 Info@kuleuven-kortrijk.be http://www.kuleuven-kortrijk.be/ Katholieke Hogeschool VIVES - Associatie KU Leuven http://www.vives.be/ 18 SEMINARIE IN HET BISDOM BRUGGE Grootseminarie van Brugge Potterierei 72 8000 Brugge 050 33 03 62 050 33 05 21 grootseminarie.brugge@kerknet.be http://www.grootseminariebrugge.be/ Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 65

19 CENTRA VOOR VOLWASSENENONDERWIJS CVO Hitek Doorniksesteenweg 145, 8500 Kortrijk 056 26 41 48 056 26 41 73 directie@hitek.be www.hitek.be CVO Roeselare Arme-Klarenstraat 40, 8800 Roeselare 051 26 11 94 051 26 11 99 karel.moestermans@cvoroeselare.be www.cvoroeselare.be CVO Sint-Paulus Toekomststraat 75, 8790 Waregem 056 60 14 62 056 60 22 45 christophelombaert@sgsintpaulus.be www.cvowaregem.be CVO Sint-Godelieve Nieuwstraat 5, 8000 Brugge 050 44 02 44 050 44 02 45 antoon.ven@cvosg.be www.cvosg.be CVO Spermalie Brugge Snaggaardstraat 15, 8000 Brugge CVO Vivo Scheutistenlaan 12, 8500 Kortrijk 050 33 52 19 050 33 90 79 filiep.defraye@spermalie.be sonja.saelaert@spermalie.be www.spermalie.be 056 23 66 62 056 25 93 49 dimitri.hallaert@cvovivo.be ann.derycke@cvovivo.be www.cvovivo.be CVO VTI Brugge Boeveriestraat 73, 8000 Brugge 050 34 75 00 050 33 37 57 geert.degrande@vtibrugge.be www.vtibrugge.be CVO VSPW Kortrijk Sint-Amandsplein 15, 8500 Kortrijk 056 37 26 27 056 37 26 30 carmen.wullaert@vspwkortrijk.be www.vspw-vorming.be CVO Westhoek-Westkust Stationsstraat 25, 8900 Ieper 057 22 42 85 057 22 42 89 micheline.sandele@cvoww.be www.cvoww.be Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 66

20 VRIJE CENTRA VOOR LEERLINGENBEGELEIDING VCLB Brugge vestiging Sint Maartenbilk Sint-Maartensbilk 2 8000 Brugge VCLB Brugge vestiging Legeweg Legeweg 83 8200 Brugge VCLB Groeninge (Kortrijk) vestiging Kortrijk Kasteelstraat 27 8500 Kortrijk VCLB Groeninge (Kortrijk) vestiging Zwevegem Deerlijkstraat 133 8550 Zwevegem VCLB Ieper Bukkersstraat 38 8900 Ieper 050 44 02 20 brugge1@clbbrugge.be http://www.clbbrugge.be 050 44 02 20 brugge2@clbbrugge.be http://www.clbbrugge.be 056 24 97 00 info@vclbgroeninge.be http://www.vclbgroeninge.be/ 056 75 50 73 info@vclbgroeninge.be http://www.vclbgroeninge.be/ 057 21 60 48 info@clb-ieper.be http://www.vclb-west.be/site/ VCLB Izegem Meensestraat 171 8870 Izegem 051 30 13 61 info@vclbizegem.be http://www.vclbizegem.be/ VCLB Leieland (Menen) Oude Leielaan 83 8930 Menen 056 23 72 50 info@clbleieland.be http://www.clbleieland.be VCLB Oostende-Gistel vestiging 1 Oostende Frère-Orbanstraat 145 8400 Oostende VCLB Oostende-Gistel vestiging 2 Oostende Ieperstraat 27 8400 Oostende VCLB Oostkust (Blankenberge) Astridlaan 35 8370 Blankenberge 059 50 68 01 clboostende@clboostende.be http://www.clboostende.be 059 80 31 82 clboostende@clboostende.be http://www.clboostende.be 050 41 84 22 info@clboostkust.be http://www.clboostkust.be VCLB Poperinge Rekhof 22 8970 Poperinge 057 33 43 28 info@clb-poperinge.be http://www.vclb-west.be/site/clb.poperinge Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 67

VCLB Roeselare Kattenstraat 65 8800 Roeselare 051 25 98 50 info@clbroeselare.be http://www.clbroeselare.be VCLB Tielt Grote Hulststraat 55 8700 Tielt 051 42 66 42 info@clbtielt.be http://www.clbtielt.be/ VCLB Torhout Papebrugstraat 8 8820 Torhout 050 23 15 17 algemeen@clbtorhout.be http://www.clbtorhout.be/ VCLB Veurne-Diksmuide-Westkust vestiging Veurne Oude Beestenmarkt 6 8630 Veurne VCLB Veurne-Diksmuide-Westkust vestiging Diksmuide Kasteelstraat 31 8600 Diksmuide VCLB Weimeersen (Waregem) Zuiderlaan 42 8790 Waregem 058 31 16 14 veurne@vclb-veurne.be http://www.vclb-west.be/site/ 051 50 45 58 diksmuide@vclb-veurne.be http://www.vclb-west.be/site/ 056 60 23 93 info@vclbweimeersen.be http://www.vclbweimeersen.be/ Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 68

21 DIOCESAAN CENTRUM GROENHOVE DIOCESAAN CENTRUM GROENHOVE Bosdreef 5-8820 Torhout 050 74 56 00 groenhove@groenhove.net website: www.groenhove.net ARRANGEMENT: Info vergaderingen - tweedaagse -... Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 69

Baron Ruzettelaan 435 8310 Assebroek tel. (050) 37 26 75 fax: (050) 35 45 08 e-mail: dpb@dpbbrugge.be website: www.kobrugge.be Katholiek Onderwijs Ped. begeleiding West-Vlaanderen Secundair onderwijs - Begeleidingsbrochure 2016 2017 70