Aanbiedingsformulier Hoofdkantoor Ledenparlement Bezoekadres Naritaweg 10 1043 BX Amsterdam Volgnummer 2013-04 Datum behandeling 30 augustus 2013 Postadres Postbus 8456 1005 AL Amsterdam T 0900 330 0300 F 020 68 44 541 Titel / Onderwerp Regie WW Korte samenvatting notitie In deze notitie geeft het DB aan wat de FNV wil realiseren met het SER-advies Rol sociale partners bij toekomstige arbeidsmarkinfrastructuur. In de notitie wordt achtereenvolgens aandacht besteed aan Regie WW en de rol van de vakbeweging. Wat willen we wél en ook wat willen we niet? Doel is om weer in de loopbaan van werkenden te komen en hen bij te kunnen staan in geval van werkloosheid. Betrokkenheid bij de uitvoering van de sociale zekerheid is immers een belangrijke factor voor een hogere organisatiegraad. Ook is er in deze notitie aandacht voor de financiering van de WW vanuit gezamenlijke premiebetaling, waarbij uiteindelijk 50% voor rekening komt voor werkgevers en 50% voor werknemers. Hierbij is nog te bepalen hoe de precieze verdeling uitvalt over de eerste periode (6 maanden sectorfonds) en het Awf. Uitgangspunt is een lasten dekkende WW-premie. Belangrijk uitgangspunt is dat bij het overnemen van verantwoordelijkheid voor de regie en financiering WW de FNV uitgaat van een schone lei. Door de overheid veroorzaakte tekorten in het Awf-fonds zijn voor rekening van de overheid. Beslispunten Gevraagd Mandaat voor het realiseren van SER-advies met: - rol vakbeweging regie WW en aanwezigheid op Werkpleinen en anderszins bij uitvoering; - kostendekkende WW-premie en 50% - 50% premieverdeling, te verdelen over sectorfonds, Awf en aanvullende cao-afspraken. Bij lange notities bevat de notitie zelf ook een samenvatting
Ingangsnotitie SER WW Inleiding De WW is de verzekering van werknemers tegen het risico van werkloosheid. Als een werknemer werkloos wordt heeft hij/zij recht op een inkomen gerelateerde uitkering. Van de werknemer wordt verwacht dat hij/zij alles doet om weer aan werk te komen. De uitvoeringsorganisatie ondersteunt de werkzoekende daarbij. Op deze wijze geeft de samenleving vorm aan de solidariteit tussen werkenden en werklozen. De WW functioneert als een stabiliserende factor bij economische crises. Sinds 2001 is de uitvoering van de WW genationaliseerd en bij het ZBO UWV ondergebracht. De re-integratie is in belangrijke mate uitbesteed via marktwerking aan private partijen. In het Sociaal Akkoord Perspectief voor een sociaal én ondernemend land: uit de crisis, met goed werk, op weg naar 2020 van 11 april 2013 hebben we met werkgevers afspraken gemaakt over de regie WW (bijlage 1). Onderdeel van die afspraken is dat de Sociaal Economische Raad om advies wordt gevraagd over de financiering en uitvoering van de WW. Deze adviesaanvraag staat in bijlage 2. In deze notitie geeft het DB aan wat wij willen realiseren met het SER-advies. Doel De arbeidsmarktpositie van werknemers en hun organisaties is gebaseerd op werkgelegenheid. Als het arbeidsaanbod schaars is hebben de werknemer en werkzoekende een sterke onderhandelingspositie, als hij ruim is een zwakke. Werkloosheid betekent een lager of geen inkomen voor betrokkenen en leidt tot verzwakking van de positie van zowel werkenden, werkzoekenden als de vakbeweging. Werkloosheid zorgt er ook voor dat mensen in een sociaal isolement komen. Een goede WW is daarom essentieel voor de vakbeweging. De vakbeweging heeft daarom altijd gestreden voor een werkloosheidsverzekering. Die is er gekomen. Eerst in eigen beheer, later ondersteund door Rijk en gemeenten, en weer later neergelegd in wettelijke regelingen (WW, WWV, WWB). Hoogte, duur en toegankelijkheid zijn aan grote veranderingen onderhevig geweest. De eerste WW-duur bedroeg in 1952 21 weken. Nadien is deze geleidelijk verlengd tot 5 jaar, afhankelijk gemaakt van arbeidsverleden, in 2006 weer verkort tot maximaal 38 maanden en van nieuwe referte-eisen voorzien. Het Kabinet heeft besloten dat de wettelijke WW teruggebracht wordt tot maximaal 2 jaar en heeft de opbouw van het recht op WW ingeperkt. In het Sociaal Akkoord is afgesproken dat werkgevers en werknemers de WW-periode na 24 maanden en de opbouw overnemen via de CAO. De Stichting van de Arbeid bereidt concept-cao-afspraken voor. Dit wordt afgestemd met sectoren. Dit ter realisatie van de afspraken. Uitgangspunt hierbij is dat bestaande bovenwettelijke afspraken en rechten inzake de WW ongewijzigd blijven. Daarnaast heeft het Kabinet in 2009 de werknemerspremie afgeschaft. De FNV is hier altijd tegenstander van geweest omdat hiermee de solidariteit tussen werknemers wordt weggehaald. Tevens wordt de financiële basis uitgehold en afhankelijk van werkgevers gemaakt. Het risico van verkorting van de WW lag daarmee op de loer, en is realiteit geworden, maar via het Sociaal Akkoord wordt een deel van de wettelijke regeling door bovenwettelijke afspraken vervangen. Regie WW en rol vakbeweging In het Sociaal Akkoord is afgesproken dat de regie van de WW bij sociale partners komt. 'Sociale partners worden per 1 januari 2020 verantwoordelijk voor het beleid ten aanzien van preventie, ondersteuning, bemiddeling en re-integratie ('Regie WW'). In de tussenjaren kan worden geëxperimenteerd met deze verantwoordelijkheidsverdeling in enkele pilot-sectoren waar dit als eerste vorm krijgt.' Wat betekent regie van de WW voor de FNV? We willen bijdragen aan een snelle baanwisseling voor werkzoekenden. Hen daarbij goede ondersteuning geven. Bevorderen van Werk naar Werk. Langdurige werkloosheid zoveel mogelijk voorkomen. En gedurende de periode van werkloosheid de positie van de werkzoekende versterken om ook langs die weg de duur van de werkloosheid te verkorten. De FNV wil weer betrokkenheid bij zowel het beleid als de uitvoering van de WW. Onder regie over beleid verstaan we de zeggenschap over de regels die gericht zijn op het realiseren van de doelen van de WW (inkomensbescherming, re-integratie). Bij regie over de uitvoering denken we in het bijzonder aan het ondersteunen van leden en ongeorganiseerde
werknemers bij het verkrijgen van de juiste uitkering, als bij hun loopbaan en verkrijgen van werk. De belangenbehartiging van de FNV houdt niet op bij het voorkomen van ontslag of het afsluiten van een sociaal plan. Deze moet ook bestaan uit ondersteuning van leden in een situatie zonder baan. Hierbij is ook van belang wat we niet willen. De FNV wil dat de overheid verantwoordelijk blijft voor een onafhankelijk toezicht op de uitvoering van de WW en een onafhankelijke beoordeling van de toegang tot de WW (claimbeoordeling) De handhaving dient eveneens onafhankelijk belegd te blijven. De mate van betrokkenheid bij uitkeringsverstrekking en re-integratie staat open voor bespreking. Doel is om weer in de loopbaan van werkenden te komen en hen bij te kunnen staan in geval van werkloosheid. Dat maakt mogelijk een grote groep werknemers tegen te komen en te kunnen organiseren. Betrokkenheid bij de uitvoering van de sociale zekerheid wordt beschouwd als een belangrijke factor voor hogere organisatiegraad. De betrokkenheid van de vakbeweging bij de ondersteuning van werklozen, werkzoekenden zal onderdeel van de WW moeten worden. De financiering van die ondersteuning wordt opgebracht uit de WW-premies. Het uitkleden van de publieke uitvoeringsorganisatie en arbeidsvoorziening is sowieso aan zijn grenzen gekomen. Wat de FNV in ieder geval wil is: aanwezigheid op de werkpleinen, ondersteunen van werkzoekenden bij hun loopbaan, inzet van Competentietestcentra door vakbondsmensen, kunnen inschrijven van werkzoekenden als vakbondslid. Dat zijn ook elementen die onderdeel kunnen zijn van de Cao-afspraken waarmee de WWperiode na 24 maanden en de extra opbouw worden geregeld. Dit is onderdeel van de nieuwe infrastructuur van de arbeidsmarkt, waar intersectorale mobiliteit, van werk naar werk en aansluiting van sectoren op de regio moet leiden tot betere afstemming van vraag en aanbod en minder beroep op de WW. Hiermee brengt de FNV haar kennis en ervaring in ten behoeve van landelijk en sectorale arbeidsmarkt en tussen de sectoren. Over Van Werk naar Werk, duurzame arbeidsparticipatie, verbetering van de arbeidsmarktpositie van ouderen, inzet van scholingsarrangementen, loopbaanbegeleiding et cetera hebben werkgevers en werknemersorganisaties in de Stichting van de Arbeid een aantal afspraken gemaakt die nog steeds actueel zijn en gebruikt kunnen worden in dit SERadvies. (Publicaties o.a.: StvdA Leren loont, Aan het werk en Van-werk-naar-werk: nu en in de toekomst (2008), Beleidsagenda 2020: investeren in participatie en inzetbaarheid (2011)) Premiebetaling Hierbij zal er sprake zijn van gezamenlijke premiebetaling, waarbij uiteindelijk 50% voor rekening van werkgevers komt en 50% voor werknemers. Hierbij is afgesproken dat deze overgang lastenneutraal zal worden gefinancierd. Dat betekent dat dit via een geleidelijke verhoging van de WW-premie zal plaatsvinden. Een lasten dekkende premie zou in de huidige situatie naar schatting 4.4% Awf-premie bedragen, uitgaande van een tekort van 4.1 miljard in het Awf fonds. Bij een 50-50% verdeling, betekent dat deze Awf-premie gelijkelijk tussen werkgevers en werknemers zal worden verdeeld zodat de premie voor zowel werkgevers als werknemers 2.2% zal worden. In de periode 2016-2020 geldt dit voor zowel de wettelijke premie als voor de aanvullende premie in de CAO. De precieze verdeling tussen werkgevers en werknemers in de eerste periode (6 maanden sectorfonds) en daarna (nu Awf) en de premie voor de reparatie van de duur en opbouw van de WW in de CAO is nog te bepalen. Uitgangspunten zijn: - premie wordt lastendekkend vastgesteld; - na 2020 50% - 50% premieverdeling tussen werkgevers en werknemers; - premiedifferentiatie voor werkgevers is mogelijk. - geen premiedifferentiatie voor werknemers; - het verhalen van de WGA-premie wordt herzien tot bruto premiebetaling of wordt afgeschaft. Voor premieverdeling werkgevers en werknemers in het verleden: zie bijlage 4. De WW- uitgaven en premies zijn sinds het Stabiliteitspact van de jaren '90 onderdeel van de berekening van het financieringstekort en Staatsschuld. Dat is de oorzaak dat de WW-premie niet afgestemd is op de uitgaven aan WW, maar speelbal zijn geworden van het begrotingsbeleid, in het bijzonder het Ministerie van Financiën.
De FNV wil dat er een lastendekkende WW-premie is. Dat houdt in, een premie die voldoende is om de lopende en verwachte WW-uitkeringen te voldoen, als mede de uitvoering, re-integratie en preventie in brede zin. Tevens dient er een buffer te zijn voor conjuncturele neergang. Een verhoudingsgewijs hogere premie als de economie goed draait, en een verhoudingsgewijs lagere premie als de werkloosheid hoog is. Dat werkt stabiliserend op de effectieve vraag. Bij het overnemen van de verantwoordelijkheid voor de regie en financiering WW gaat de FNV uit van een schone lei. Door de overheid veroorzaakte tekorten in het Algemeen werkloosheidsfonds (Awf) zijn voor rekening van de overheid. Concrete vragen De adviesaanvraag van het kabinet aan de SER bevat twee onderdelen: de financiering van de WW en de vormgeving van de toekomstige arbeidsmarktinfrastructuur. Ten aanzien van beide onderwerpen is het gewenst dat diverse onderdelen nader worden uitgewerkt. Onze vragen aan de SER zijn: Financiering WW Hoe kan de 50-50 premieverdeling ingevoerd worden, met in achtneming van het principe de vervuiler betaalt (premiedifferentiatie)? Hoe de verdeling over sectorfonds, Awf en bovenwettelijk te regelen? Uitwerking van het begrip lastendekkende WW-premie: welke kosten vallen daar onder, inschatting hoogte ervan (uitkeringen, uitvoeringskosten, re-integratie) en de gevolgen voor de premiestelling? De saldi van de sociale verzekeringsfondsen tellen mee bij de vaststelling van het EMU-saldo; wat zijn de consequenties hiervan? Wat is wenselijk? Verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid en werkgevers en werknemers: wat kan wel overgeheveld worden, wat is bij de overheid in betere handen? NB. De uitwerking van de vormgeving van de bovenwettelijke WW (reparatie van duur en opbouw van de WW in de cao) wordt niet bij het SER-secretariaat neergelegd, maar bij Stichting van de Arbeid. Toekomstige arbeidsmarktinfrastructuur Beschrijving van de rollen, taken en verantwoordelijkheden van sociale partners, werkgevers en werknemers, UWV en gemeenten en de afstemming tussen de verschillende partijen; De vormgeving van de regionale arbeidsmarktinfrastructuur in 35 regio s; De aansluiting tussen de regionale en sectorale arbeidsmarktinfrastructuur; De vormgeving van de transitievergoeding: individueel of collectief? De vormgeving van een boven-sectoraal transitiefonds voor arbeidsmarktactiviteiten die niet door de sectoren opgevangen kunnen worden. Krachtenveld Werkgeversorganisaties hebben zich via het Sociaal Akkoord gesteld achter gezamenlijke verantwoordelijkheid voor (regie) en financiering van de WW. Tevens is afgesproken dat de WW na 24 maanden en de extra opbouw van WW via de CAO geregeld zal worden. Dit is werk voor de komende Cao-besprekingen. Tevens staan werkgeversorganisaties achter de verdergaande overheveling van verantwoordelijkheid na 2020. De precieze vormgeving moeten we in het SER-advies invullen. Het Kabinet Rutte/Asscher heeft zich achter de afspraken van een bovenwettelijke WW in het derde werkloosheidsjaar gesteld. Zij heeft aangegeven relevante Cao-afspraken algemeen verbindend te verklaren. Wat de opstelling van de Eerste Kamer ter zake zal zijn staat niet vast. Hetzelfde geldt voor de agenda na 2020. Het Kabinet Rutte/Asscher heeft zich gesteld achter het Sociaal Akkoord, maar de periode na 2020 staat niet vermeld in de Kabinetsbrief. Wel heeft Minister Asscher zich publiekelijk uitgelaten over de rol van sociale partners en de WW na 2020. De meningsvorming binnen politieke partijen over de regie WW is in beweging. De geest van Buurmeijer waart helaas nog rond. Naast het SER-advies heeft de FNV hier werk te verrichten.
Ook moet in het bijzonder rekening gehouden worden met het Eigen Risicodragerschap, waarbij in voorkomende sectoren veel aanvullende bovenwettelijke afspraken zijn gemaakt bij CAO. Hiervoor is al gemeld dat deze bestaande bovenwettelijke afspraken en rechten ongewijzigd blijven. Hieraan wordt toegevoegd dat de ervaringen van deze eigen risicodragers betrokken zullen worden bij het advies. Te denken valt aan de ervaringen met het Participatiefonds Achterban Dagelijks Bestuur, 12 augustus en 26 augustus 2013 BAR Inkomen, 28 augustus 2013 Algemeen Bestuur, 19 augustus 2013 Transitieraad, 12 augustus 2013. Overleg met bestuurders uit sectoren. Liefst voor 26 augustus, maar waarschijnlijk begin september Ledenparlement, 16 september 2013 Bij het vormgeven van het advies worden kaderleden en bestuurders nadrukkelijk betrokken. Tijdens het tot stand komen tussenrapportage aan DB, AB, Ledenparlement Transitieraad, sectorenoverleg of BAR Inkomen en. Ook wordt er een projectgroep, inclusief klankbordgroep, in het leven geroepen bestaande uit leden en bestuurders uit sectoren met ook de mogelijkheid van deelname van een aantal leden uit het Leden Parlement alsmede deelname door beleidsmedewerkers. Beoordelen SER-advies door DB, AB, Transitieraad, sectorenoverleg of BAR Inkomen en Ledenparlement. Vervolg op het advies Na het uitbrengen van het advies staan de volgende zaken te doen: - vertalen van advies door Kabinet - vertalen van advies in Stichtingsaanbeveling inzake premieverdeling - beïnvloeden politieke partijen, in het bijzonder richting opstellen verkiezingsprogramma's 2016 (?) en nota's over sociale zekerheid De regie-ww zal vooreerst worden vormgegeven in een aantal pilotsectoren. Gevraagd mandaat Realiseren van SER-advies om afspraken uit het Sociaal Akkoord verder invulling te geven en te effectueren waarbij belangrijke elementen zijn:.- rol vakbeweging regie WW en aanwezigheid op Werkpleinen en anderszins bij uitvoering; - kostendekkende WW-premie en 50% - 50% premieverdeling, te verdelen over sectorfonds, Awf en aanvullende cao-afspraken. Met vriendelijke groet, Leo Hartveld