Partner voor Preventie

VCA 2017/06 1

Achtergrond 3

Situering: welzijnswet

Cijfers en feiten 5

Certificatie-instellingen (11) 6

VCA-,VCU-, VCO-certificaten 2015 CI VCA* VCA** VCA-P VCU VCO TOT AIB Vinçotte International 227 133 15 8 0 383 BCC 77 27 1 2 0 107 BCCA 7 15 1 0 0 23 BTV Audit 40 16 1 0 0 57 Bureau Veritas Certification Belgium 12 9 6 2 0 29 HaCeCo 32 11 1 0 0 44 KIWA 22 15 4 3 0 44 LRQA 7 10 1 0 0 18 PME Cert 25 4 1 0 0 30 Schutter Excellence 1 0 0 0 0 1 SGS 67 50 10 6 1 134 TOTAAL 2015: 870 517 290 41 21 1 870

Erkende examencentra B/VOL/VIL (16) 8

Diploma s - Evolutie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 B-VCA 22 540 24 337 30 781 29 056 29 903 33 370 36 782 35 261 32 881 34 406 33 113 35 851 VOL-VCA 4 784 5 564 6 366 6 653 7 598 7 685 7 865 9 150 8 917 8 702 9 227 10 667 VIL-VCU 230 268 293 523 396 358 358 378 297 264 320 362 TOT. 27 554 30 169 37 440 36 232 37 897 41 413 45 664 44 789 42 095 43 372 42 660 46 880 Totaal aantal geldige diploma s: 445.996 (laatste 10 jaar) 9

Verdeling B-VCA, VOL, VIL 23% B-VCA VOL-VCA VIL-VCU 1% Slaagpercentage B-VCA 75% VOL 91% VIL 94% 76% 10

Talen B-VCA Bulgaars Duits Engels Frans Hongaars Italiaans Litouws Nederlands Pools Portugees Roemeens Russisch Slowaaks Spaans Turks VOL-VCA Duits Engels Frans Nederlands 11

Verdeling talen 14% 32% 54% NL FR andere 3% 3% 2% 12% 7% 23% 4% 7% 3% 1% 7% 18% 11% DE EN TR PL PT HU BG RO ES IT SK LT RU 12

Erkende examencentra risicovolle taken (26) 13

Risicovolle Taken: uitgereikte diploma s RT met verplichte toetsing (petro)chemie RT zonder verplichte toetsing (petro)chemie 2011 2012 2013 2014 2015 12 488 12 072 10 631 10 503 11 375 4618 5389 3799 3960 4179 Totaal 17 106 17 461 14 430 14 463 15 554 14

VCA - VCU VCO - Veiligheids, gezondheids- en milieu Checklist Aannemers (VCA) - VGM Checklist Opdrachtgevers (VCO) - VGM Checklist Uitzendondernemingen (VCU) 16

Historiek Start 1990 - Botlek-Rotterdam, (petro-)chemische industrie - PVI-project: Werken met Derden - GSA-LSA Raad voor Accreditatie (RvA) 1994 Belcert (Belac) 2000 VCA versie 01 1994 VCA versie 02 1997 VCA versie 03 2000 VCA versie 04 2004 VCA versie 05 2008 VCA versie 5.1 2009 17

Historiek VCU versie 01 1998 VCU versie 02 1999 VCU versie 03 2002 VCU versie 04 2007 VCU versie 05 2011 VCO versie 01 2004 VCO versie 02 2007 Handleiding VCA versie 01 2004 Handleiding VCA versie 02 2009 19

Wat voorafging: VCA UPDATE-UPGRADE 20

Brainstormsessie - Juni 2015: brainstormsessie NL-BE over de toekomst van VCA - Hoger doel van het systeem is een goede interactie en samenwerking en het groeien in de relatie OG/ON op het vlak van VGM Met het VCA certificaat geef ik als bedrijf aan dat het verminderen van ongevallen/incidenten en het creëren van een veilige werkomgeving in samenwerking met de opdrachtgever en eventuele andere partijen/aannemers op de werkvloer een blijvend (beleving) werkpunt is. - Daarnaast is het belangrijk om te zoeken naar een hefboom of instrument om het engagement van opdrachtgevers naar het VCA-systeem te garanderen - Meer inzetten op het aanbieden van tools en hulpmiddelen om de groei en beleving bij aannemers te bevorderen 21

VCA-update - Juni 2015: brainstormsessie NL-BE over de toekomst van VCA - Beslissing om twee trajecten te ontwikkelen: een VCA-update en een VCA-upgrade - VCA-update o o o o o o Aanpassing/verbetering van de bestaande VCA-checklist Meer focus op veiligheid en op de werkplek/werven, communicatie/talen Positie van de zzp ers Goede basiselementen zoals opleidingen, keuringen, toolboxmeetings, LMRA etc. moeten behouden worden Elke vraag bekijken op pertinentie (toegevoegde waarde), worden juiste minimumeisen gehanteerd en is het auditeerbaar Voorkeur naar vragen die een impact hebben op systeemniveau (meerdere putten tegelijk vullen) eerder dan naar zeer specifieke eisen (één putje vullen) - VCA-Update o De essentie zoeken o De essentie passend formuleren o De essentie effectief auditeren - Timing: eind 2016 22

VCA-update - De update werd samen met de Nederlandse collega s verder uitgewerkt tot een nieuwe VCAchecklist - Enkele hoofdstukken werden bij elkaar gebracht waardoor de checklist nu korter en logischer opgebouwd is - Veiligheid wordt terug vooraan geplaatst - Meer aandacht voor het gedrag van de werknemers - Sommige vragen die in de huidige versie nog optioneel zijn, worden mustvragen 23

VCA-upgrade - Upgradeproces voor de langere termijn - Is ons huidige systeem gebaseerd op certificering en diplomering nog afdoend als antwoord op alle evoluties op het terrein - Upgrade gaat om een denkoefening die een nieuwe aanpak wil tot stand brengen die future proof is, waarin alle betrokken stakeholders zich kunnen en willen engageren en waarin alle elementen van het systeem in vraag gesteld kunnen worden 24

Structuur VCA 2017/6 Afkortingen definities begrippen Proceduregedeelte Checklist o 11 hoofdstukken o Mustvragen (*/**/petrochemie) o Aanvullende vragen ( ) Bijlagen 26

Structuur VCA 2017/6 Bijlagen - Bijlage A VCA eisen op de werkvloer met betrekking tot vraag 10.1 (onderaanneming) - Bijlage B Uitgangspunten in VCA verband met betrekking tot zelfstandigen zonder personeel (ingezet als onderaannemer in het kader van vraag 10.1) - Bijlage C Eisen met betrekking tot de certificatie instelling, coördinatoren en auditoren - Bijlage D Instructie minimaal aantal te besteden mandagen in het kader van VCA audits 27

(R)EVOLUTIE? 28

Verschillen procedure en bijlagen - Uitgangspunt update: NL en B weer samen één schema - Invoering ISO 17021-1: 2015 (Belgische procedure was hierop al gebaseerd) - Wet en regelgeving - Verwijzing naar de websites van B en NL voor de auditrapportage - Hoofdstuk 4.4: wijziging aantal mustvragen per certificatieniveau - Hoofdstuk 10: omschrijving gegevens op certificaten is geactualiseerd 29

Certificatienorm - Certificatienorm VCA*: Alle 23 VCA* mustvragen (was 25) - Certificatienorm VCA**: Alle 27 (23+4) VCA** mustvragen (was 33) Minimaal 4 van de 8 aanvullende vragen ( ) (was 6/14) Totaal 31 vragen (was 39) - Certificatienorm VCA petrochemie: Alle 33 (23+4+6) VCA petrochemie mustvragen (was 43) Minimaal 1 van de 2 aanvullende vragen ( ) (was 2/4) Totaal 34 vragen (was 45) 30

1 VGM-beleid & betrokkenheid directie 31

VCA 2017/6 Inhoud 32

HOOFDSTUK 2 - VGM-Risicobeheer 34

3 OPLEIDING INSTRUCTIE 36

HOOFDSTUK 4 - VGM-BEWUSTZIJN 38

HOOFDSTUK 5 VGM-PROJECT PLAN 40

HOOFDSTUK 6 NOODSITUATIES 42

HOOFDSTUK 7 VGM-INSPECTIES 44

8 BEDRIJFSGEZONDHEIDSZORG 46

9 ARBEIDSMIDDELEN - PBM 48

10 INKOOP DIENSTEN 50

11 INCIDENTEN/ONGEVALLEN 52

Verschillen bijlagen - Bijlagen A en D uit de versie 2008 worden geschrapt - Oude bijlage A is vervallen > eisen aan auditrapportage worden op de websites (NL en B) gepubliceerd. - Bijlage D is vervallen en kan opgenomen worden op de websites. - Bijlage A VCA eisen op de werkvloer met betrekking tot vraag 10.1 (onderaanneming) - Toegevoegd 4.2 VGM bewustzijn, niet verplicht voor VCA* - Verwijderd: 6 ( milieuzorg) van de oude bijlage. 54

Verschillen bijlagen - Bijlage B Uitgangspunten in VCA verband met betrekking tot zelfstandigen zonder personeel (ingezet als onderaannemer in het kader van vraag 10.1) - Toegevoegd eisen voor België - De voorwaarden voor inschakeling van de zzp-er zijn geactualiseerd - Bijlage C Eisen met betrekking tot de certificatie instelling, coördinatoren en auditoren - Vanwege het uniformiseren van het NL- en B schema is het schema van België als uitganspunt genomen! - Belangrijke wijzigingen! - De deskundigheid van de VCA auditor is ten minste bachelor niveau of gelijkwaardig - De technical area is veiligheid, gezondheid en milieu (VCA), indien nodig moet specifieke deskundigheid ingeschakeld worden 55

Verschillen bijlagen - Bijlage D Instructie minimaal aantal te besteden mandagen in het kader van VCA audits - Algemeen: minder mandagen voor fase 1 en voor doorlichting op hoofd- en nevenvestigingen, meer werklocaties te bezoeken en aanpassing voor het bezoeken van kortdurende werklocaties 56

Examens Herziening Eind- en Toetstermen 57

VCA- Basisveiligheid Doel o bevorderen en borgen van veilig werken door operationele medewerkers, leidinggevenden en intercedenten Veilig werken o gedrag en houding in de werksituatie o juiste keuzes maken voor, tijdens en na de werkzaamheden o werkzaamheden veilig uitvoeren om risico s te beperken

Examineren en opleiden: huidige situatie Examineren nu o Kennis staat centraal o Veel en gedetailleerde toetstermen o Alleen kennisvragen Opleiden nu o Leren van feitenkennis als eindpunt o Examentraining

Examineren/opleiden: gewenste situatie Examineren o Werksituatie staat centraal o Meer praktijkgerichte toetstermen o Kennis- en toepassingsvragen Opleiden o Voldoende en juiste kennis als basis o Toepassen van de kennis op een werksituatie: o Gedrag en keuzes om veiligheid te bevorderen om risico s te beperken

Huidige ETT: knelpunten & oplossingen Knelpunten o Losstaande onderwerpen - weinig context o Theoretische details - reproductie van kennis o Onoverzichtelijk: veel toetstermen & nog meer aandachtsbollen Oplossingsrichtingen o Veilig werken in werkcontext centraal stellen o Grotere eenheden & toepassingsgericht o Scheiding: examendocument en servicedocument opleiding

Resultaten Nieuwe indeling in hoofdstukken en onderwerpen t o Arbeidslogica en werksituatie centraal Nieuwe eind- en toetstermen o Huidige inhoud ongewijzigd o Grotere eenheden (van 648 naar 93 TT; 45 toepassingsgericht) o Meer exclusieve TT voor Basis en VOL/VIL Grotendeels nieuwe items (= vragen) met o.a. alternatieve vraagvormen

ETT: Hoofdstukken en onderwerpen Voorbereiden, bespreken en inspecteren van de werkzaamheden o Regelgeving en veiligheidsregels - Overleg en inspecties - Preventie Uitvoeren van werkzaamheden o Werkplek - PBM - Arbeidsmiddelen - Spec. werkzaamheden en omstandigheden Beheersen van specifieke gevaren o Gevaarlijke stoffen - Elektriciteit en straling - Brand en explosie Beheersen van incidenten en noodsituaties o Ongevallen - Noodsituaties

Structuur ETT: Onderwerp-Eindtermen Overleg en inspecties o kan richtlijnen voor bevordering veilig gedrag omschrijven o kan richtlijnen voor communicatie en instructies toepassen o kan richtlijnen voor VGM-overleg en werkplekinspecties toepassen

Structuur ETT: Huidige & nieuwe TT Nieuwe TT o In gegeven situatie aandachtspunten van werkplekinspectie en observatieronde bepalen Huidige TT (m.b.t. werkplekinspecties en observatieronde) o Aandachtspunten omschrijven o Onderwerpen noemen o Elementen in rapportage omschrijven o Voordelen noemen

Voorbeeld 1. Huidig: kennis Toetsterm: De kandidaat kan de plichten van de houder van de werkvergunning noemen. Voorbeeld item (vraag) Welke verantwoordelijkheid neemt de houder van een werkvergunning op zich? A. De houder moet nagaan of de werknemers de inhoud van de werkvergunning begrijpen. B. De houder moet de werkzaamheden uitvoeren zonder incidenten of ongevallen. C. De houder moet een verslag maken van het uitgevoerde werk.

Voorbeeld 1. Nieuw: toepassing Toetsterm: De kandidaat kan in een gegeven situatie de plichten bepalen van de personen die betrokken zijn bij de werkvergunning. Voorbeeld item U werkt samen met één collega op een werkvergunning. Uw collega is de houder van de werkvergunning. Uw collega gaat na een uur ziek naar huis. Wat is juist? A. U kunt gewoon doorwerken omdat u al aan het werk begonnen bent. B. U moet de werkvergunning op uw naam laten zetten. C. Er moet een andere verstrekker van de werkvergunning ingevuld worden. D. De verstrekker moet de werkvergunning met u doorgespreken.

Voorbeeld 2. Huidig: kennis Toetsterm: De kandidaat kan omschrijven wanneer verschillende lichaamsbescherming wordt gebruikt. Voorbeeld item Welke kleding kun je gebruiken om je lichaam te beschermen tegen weersinvloeden? A. Doorwerkkleding. B. Fluoriserende kleding. C. Een overall van brandvertragend materiaal.

Voorbeeld 2. Nieuw: toepassing Toetsterm: De kandidaat kan in een gegeven situatie de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) kiezen. Voorbeeld item Je moet witte strepen wegbranden op een asfaltweg. Het regent niet en het is ongeveer 20 C. Welke PBM s moet je gebruiken in deze situatie? Meerdere antwoorden kunnen juist zijn. A. Rubberen handschoenen. B. Isolerend ondergoed. C. Brandveilige kleding. D. Signaalkleding.

Voorbeeld 3 Je ziet op een bouwplaats in een ruimte een onafgedekte vloeropening. Geef aan wat de juiste volgorde is van de te nemen acties. 1. Je laat een hekje plaatsen rond de vloeropening. 2. Je laat de vloeropening afdekken. 3. Je vermeldt de onafgedekte vloeropening in een rapportage. 4. Je waarschuwt de leidinggevende voor deze opening. Juiste volgorde: 2,1,4,3

Voorbeeld 4 Zet bij de volgende werkzaamheden de juiste gelaatsbescherming. - Boren - Slijpen in beton - MIG-lassen - Werken met chloor - Autogeen lassen D Antwoord: 1E, 2C, 3A, 4B, 5D

Planning Medio 2017 o Invoering nieuwe ETT nieuwe examens 2018 o Stop papieren examens

CSM BeSaCC-VCA Correspondentieadres Ravensteinstraat 4 1000 Brussel Maatschappelijke zetel Kanunnik De Deckerstraat 20 A 2800 Mechelen Contactgegevens contact@besacc-vca.be www.besacc-vca.be 73

Vragen? 74