Borstvoeding ADVIES
Inhoudsopgave 10 vuistregels 2 Moedermelk 3 Hoe bereid je je voor op borstvoeding 3 Het eerste moment samen 4 Huid-op-huidcontact 4 Zo komt de moedermelkproductie op gang 4 Hygiëne/borstverzorging 4 Het aanleggen van de baby 5 Hoe vaak en hoe lang voeden? 7 Drinkt je baby genoeg? 7 Rooming-in 7 Bijzondere omstandigheden 9 Afkolven 9 Leefgewoonten van de moeder 10 Advies vitaminegebruik voor uw baby 10 Problemen en adviezen 11 De afdeling Neonatologie 14 Tot slot 14 Nuttige adressen en telefoonnummers 15 1
10 vuistregels Het is in het bezit van het WHO/UNICEF Borstvoedingscertificaat en voldoet aan de 10 vuistregels. De tien vuistregels voor het welslagen van de borstvoeding. Het borstvoedingsbeleid wordt standaard bekend gemaakt aan alle betrokken medewerkers. Alle betrokken medewerkers de vaardigheden aanleren, die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van dat beleid. Alle zwangere vrouwen worden voorgelicht over de voordelen en de praktijk van borstvoeding geven. Moeders worden binnen een uur na de geboorte van hun kind geholpen met borstvoeding geven (Indien medisch mogelijk). Aan moeders wordt uitgelegd hoe ze hun baby moeten aanleggen en hoe zij de melkproductie in stand kunnen houden, zelfs als de baby van de moeder gescheiden moet worden. Pasgeborenen mogen geen andere voeding dan moedermelk krijgen, ook geen extra vocht, tenzij op medische indicatie. Moeder en kind blijven dag en nacht bij elkaar op een kamer. Borstvoeding op verzoek wordt nagestreefd. Aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen, wordt geen speen of fopspeen gegeven. Het ziekenhuis onderhoudt contact met andere instellingen en disciplines over de begeleiding van borstvoeding en verwijst ouders naar borstvoedingsorganisaties na ontslag. 2
Borstvoeding Deze folder biedt ondersteuning bij het geven van borstvoeding. Borstvoeding geven, is een unieke ervaring. Daarnaast is borstvoeding de ideale voeding voor een gezonde groei en ontwikkeling van je baby. In deze folder gaan we uit van gezonde zuigelingen. Dat wil zeggen, baby s die rond de uitgerekende datum geboren worden. Moedermelk Moedermelk is het beste voor je baby. Er zijn grote voordelen ten opzichte van flesvoeding. Borstvoeding wordt namelijk door het lichaam zelf aangemaakt met als doel je baby van voeding te voorzien. Moedermelk heeft altijd de juiste temperatuur, de juiste samenstelling en is altijd klaar voor gebruik. In borstvoeding zitten allerlei stoffen tegen ziekteverwekkers om de weerstand van je baby op te bouwen. Vooral in de eerste melk (colostrum) zitten heel veel van deze belangrijke stoffen. Ook na de eerste maanden is de beschermende waarde van moedermelk van groot belang voor de gezondheid van je baby. Verder heeft borstvoeding een positieve invloed op het herstel en de gezondheid van de moeder. Hoe bereid je je voor op borstvoeding? Borstvoeding geven, is heel natuurlijk, maar niet altijd vanzelfsprekend. Het is zinvol om je al tijdens de zwangerschap voor te bereiden op het geven van borstvoeding. Hierbij kun je denken aan: Voorlichting Een borstvoedingsbijeenkomst bijwonen, verzorgd door St. Antonius Alnatal. Een gratis afspraak met een lactatiekundige (borstvoedingsdeskundige) op het lactatiekundig spreekuur. Dit is mogelijk voor cliënten van St. Antonius Alnatal. Het volgen van een regionale borstvoedingscursus. Boeken Je kunt je ook voorbereiden op het geven van borstvoeding door speciale boeken te lezen, zoals: Handboek borstvoeding La Leche League International. Te bestellen in de boekhandel of via borstvoedingsorganisatie La Leche League (ISBN 90.5121.873.7) Borstvoeding geven, een antwoord op heel veel vragen - Adrienne de Reede- Dunselman (ISBN 90.325.0758.3) Boeken van het Kenniscentrum Borstvoeding; www.borstvoeding.com 3
Internet Je kunt ook het internet raadplegen www.borstvoeding.nl www.borstvoeding.com www.richtlijnborstvoeding.nl www.voedingscentrum.nl Het eerste moment samen Het grote moment is daar! Je baby is net geboren en ligt uit te rusten op je borst. Ook voor hem of haar is de bevalling een hele klus geweest. Direct na de geboorte is het perfecte moment om de baby voor het eerst aan te leggen. De zuig- en slikreflex zijn namelijk de eerste uren na de geboorte erg sterk. De baby zal gemakkelijk de tepel vinden en gaan zuigen. Huid-op-huidcontact Als een baby direct na de geboorte op de blote borst van zijn moeder wordt gelegd, laat hij zien wat hij al kan. Hij is alert: gestimuleerd door de zachte aanraking van jou als moeder, kruipt je baby naar je borst. Hij raakt je borst aan en masseert deze. Huid-op-huidcontact direct na de geboorte en dat minstens 1 uur duurt, heeft de volgende positieve effecten op je baby: meer kans dat de baby goed zal happen; de baby heeft een stabielere en normalere huidtemperatuur; de baby heeft een stabielere en normalere hartslag en bloeddruk; de baby heeft hogere bloedsuikers; de baby zal minder snel huilen; de periode waarin de baby alleen borstvoeding krijgt, is (waarschijnlijk) langer; positief effect op moeder-kindbinding. Zo komt de moedermelkproductie op gang Na de geboorte van je baby en de placenta zorgt het hormoon prolactine voor de melk-aanmaak. Door het drinken van de baby komt een ander hormoon vrij: oxytocine. Dit hormoon zorgt voor het vrijgeven van de melk aan de melkkanalen en tepels. Dit noemt men de toeschietreflex. Dit is de eerste week hormoon gestuurd. Dus het produceren en beschikbaar komen van melk is gebaseerd op vraag en aanbod. Hoe vaker je de baby aan de borst laat drinken, hoe sneller de productie op gang komt. Hygiëne borstvoeding Een goede hygiëne tijdens de borstvoedingsperiode is belangrijk, zowel voor je kindje als voor jezelf. Was je handen voordat je borstvoeding gaat geven. Je kunt je borsten na het voeden gewoon laten drogen aan de lucht. Veeg druppeltjes melk niet weg, want deze druppels moedermelk geven je tepels een beschermend laagje. Gebruik alleen water om je borsten te reinigen, want zeep verstoort de natuurlijke weerstand van de huid. Gebruik als er tussen de voedingen door melk uit je borsten komt, zoogkompressen. Verschoon deze regelmatig. 4
Fopspeen Wij adviseren gezonde pasgeborenen geen fopspeen te geven zolang de borstvoeding nog niet op gang is. Het verstoort het principe van vraag en aanbod. Het aanleggen van de baby Of borstvoeding het gewenste effect heeft, valt of staat met het aanleggen van je baby. Om vertrouwd te raken met de aanlegtechnieken, ondersteunen onze medewerkers je hierbij. Houdingen Je kunt voeden in verschillende houdingen. Kies een houding die voor jou het prettigst is. Liggend Liggend voeden, is vooral prettig voor de nacht- en ochtendvoedingen. Jij en je baby liggen in zijligging, eventueel met een kussen in je rug. Je onderste arm ligt onder je hoofd of je kussen. De tepel en de mond van de baby liggen op dezelfde hoogte, waarbij de buik van je baby tegen jouw buik aan ligt. Zittend (Madonnahouding) Als je in een zittende houding voedt, zorg dan dat je goed rechtop zit met het buikje van de baby tegen jouw buik. Je kunt de arm waarmee je de baby vasthoudt ondersteunen met een kussen zodat hij niet wegzakt. Ook hier zit de mond op dezelfde hoogte als de tepel. Zorg ervoor dat het hoofd, de nek en de rug in één lijn liggen en het hoofd iets naar achteren gebogen is. Als je het prettig vindt, kun je je benen optrekken. Met de baby onder je arm (Rugbyhouding) 5
Een derde mogelijkheid is het voeden met de baby onder je arm. Deze houding is prettig bij stuwing, een keizersnede, tepelkloven, een te vroeg geboren baby of als je grote borsten hebt. Leg een groot kussen naast je, gedeeltelijk op je schoot. De baby ligt met de benen op het kussen onder jouw arm door. De billen van de baby liggen vlak bij jouw elleboog. Met je onderarm steun je het lichaam en hoofd van de baby. Dit wordt ook wel de baker- of rugbyhouding genoemd. Waar let je nog meer op? Het aanleggen gaat verder als volgt. 1. Zorg voor een goede en ontspannen houding. 2. Je baby ligt goed gesteund, dicht tegen je aan. 3. Breng de baby naar de borst toe en niet de borst naar de baby! 4. Ondersteun je borst met 4 vingers aan de onderkant. Je duim ligt losjes bovenop, naast de tepelhof. 5. Kietel met de tepel langs het bovenlipje. 6. Wacht tot het mondje wijd open gaat met het tongetje naar beneden. 7. Laat de baby de tepel en een deel van de tepelhof in het mondje nemen. Zo kan hij goed drinken. Lijkt het neusje teveel te verdwijnen in het borstweefsel, trek dan de billen van de baby meer naar je toe. Baby s hebben de ruimte nodig om zichzelf aan te leggen. Zij zullen dus eerst zoeken, dan happen en dan zuigen en slikken. Hoe zie je dat je kindje goed drinkt? Je baby ligt correct aan de borst als er een groot stuk van je tepelhof in het mondje zit. De lipjes moeten naar buiten zijn gekruld. Er zijn kaakbewegingen ter hoogte van de slapen van je kindje. Na de voeding mag je tepel wel verlengd zijn, maar niet vervormd. Wanneer opnieuw aanleggen? Tijdens de eerste week kan het voeden wat gevoelig (pijnlijk) zijn, doordat je tepel en tepelhof oprekken. Als de pijn blijft aanhouden dan is je baby niet goed aangelegd. Voeden hoort niet pijnlijk te zijn. Leg je baby bij pijn rustig opnieuw aan. Als de baby oppervlakkig zuigt, waarbij je soms smakgeluidjes hoort en de wangetjes naar binnen worden gezogen, dan is het ook beter om de baby van de borst te nemen en opnieuw aan te leggen. De baby drinkt niet effectief en zal heel lang over een voeding doen en ontevreden blijven. De baby van de borst nemen In principe laat de baby vanzelf los als hij genoeg gedronken heeft. Heeft hij nog behoefte om te drinken dan kunt u rustig de andere borst aanbieden. Wanneer u het voeden zelf wilt beëindigen kunt u dit doen door de pink in de mondhoek te plaatsen, waardoor het vacuüm wordt verbroken. 6
Hoe vaak en hoe lang voeden? Gebruik bij pijn koude compressen na het voeden als je dat prettig vindt. De eerste dagen Als de baby net geboren is en alles goed met hem is, dan kun je hem binnen het uur aan de borst leggen. De zuigreflex is dan het sterkst en de melkproductie wordt zo gestimuleerd. Sommige baby s zijn na de bevalling zo moe dat het zuigen even niet lukt. Gelukkig heeft je baby voldoende reserves om de eerste uren zonder voeding te kunnen. Het contact tussen moeder en kind wordt bevorderd door het huid- en oogcontact. De eerste dagen kun je de baby aanleggen op verzoek van je baby (hierdoor komt de melkproductie snel op gang). De eerste dag zal hij genoeg hebben aan de eerste moedermelk, het colostrum. Blijf voeden op verzoek, minimaal 8 keer per dag. Een maximum is er niet! Veel baby s willen s nachts gevoed worden. Dit is normaal; geef hieraan toe. Per voeding kun je beide borsten aanbieden. Stuwing De eerste 4 dagen na de geboorte komt de melkproductie op gang. De borsten voelen vol aan. Dit noemen we milde stuwing en is een normaal verschijnsel. Advies bij stuwing Geef regelmatig voeding, op verzoek en ook in de nacht. Draag een goed ondersteunende bh (liever geen beugel bh). Gebruik warme kompressen voor het voeden. Welke borst? Bied je baby de eerste dagen per voeding beide borsten aan. Dit gaat zo: Laat je baby ongeveer 20 minuten aan de eerste borst drinken, totdat hij loslaat. Laat hem daarna aan de tweede borst drinken. De volgende voeding begint aan de kant waar je geëindigd bent. Drinkt je baby genoeg? Volg hierbij je eigen gevoel en de reactie van de baby. Om te weten of je baby voldoende voeding binnen krijgt, let u op het volgende: Is de baby alert en meldt hij zich voor een voeding? Is de baby tevreden na de voeding? Plast uw baby voldoende? Bekijk hiervoor naar het aantal plasluiers. Plasluiers Het normale aantal plasluiers: De eerste dag heeft je baby 1 natte luier. De tweede dag 2 tot 3. De derde dag 3 tot 4. Dit gaat zo verder totdat je kindje na elke voeding een flinke natte luier heeft. 7
Ontlasting De eerste ontlasting van de baby is de eerste dagen zwart/groen van kleur (meconium). De eerste moedermelk (colostrum) zorgt ervoor dat de zwart/groene kleur snel verdwijnt. Als de melkproductie op gang is, krijgt de ontlasting de vertrouwde borstvoedingskleur en is de ontlasting qua structuur mosterdachtig, smeuïg, soms waterig met vlokjes of klontjes. Na een maand kan de ontlasting variëren van na elke voeding tot 1 keer per week. Bijvoeding Gezonde baby s met een gezond geboortegewicht hebben meestal geen bijvoeding nodig, omdat: bijvoeden het principe van vraag en aanbod verstoort en daarmee de melkproductie. bijvoeden = starten met kolven. Na 2 weken Na ongeveer 2 weken drinken baby s geleidelijk minder lang, maar niet altijd minder vaak. Je voedt de baby minimaal 6 keer per 24 uur als hij terug is op het geboortegewicht en als de moedermelkproductie goed op gang is. Regeldagen Je baby kan zogenaamde regeldagen hebben, waarop het totale voedingsschema omgegooid wordt. Dit komt voor rond de 10 e dag, rond 6 weken en 3 maanden. Gemiddeld duurt dit 2 à 3 dagen. Dit komt doordat de behoefte aan moedermelk toeneemt als je baby groeit. Je baby kan onrustig zijn en veel huilen. Het kan ook gebeuren dat de baby plotseling s nachts weer om voeding vraagt. Tijdens de regeldagen heeft je baby grotere behoefte aan moedermelk. Het aantal voedingen zal dan ook hoger zijn dan normaal, hierdoor wordt de aanmaak van moedermelk gestimuleerd. Het beste kun je gewoon doorgaan met voeden op verzoek. Blijf er vooral rustig onder, het gaat echt wel weer over. Voordat je het weet, heeft je baby een nieuw ritme gevonden. Geef geen flesvoeding bij! Het gewicht van je baby Bij Alnatal wegen we de baby dagelijks bloot. De eerste dagen na de geboorte kan de baby wat afvallen: 5 tot 7% gewichtsverlies wordt als normaal gezien. Na ongeveer 2 weken zijn de meeste kinderen weer terug op het geboortegewicht. Als je weer thuis bent of na het laatste bezoek door je verloskundige, kun je de baby wegen op het consultatiebureau. Let verder op de algemene conditie van je baby. Rooming-in Rooming-in betekent dat de baby in de directe nabijheid van de moeder verblijft. De wieg staat naast het bed, zodat je de baby kunt zien en kunt inspelen op de 8
voedingssignalen. Ook in de nacht leg je de baby aan zo vaak en lang als hij wil (verschonen hoeft niet bij elke voeding). Bijzondere omstandigheden Borstvoeding na een keizersnede De melkproductie komt ook na een keizersnede gewoon op gang. Van belang is een goede houding en ondersteuning in verband met de wondpijn. Een zittende houding (rugby/bakerhouding) is de eerste dagen meestal het prettigst, omdat de baby dan niet op je wond drukt. Borstvoeding bij een tweeling Het geven van borstvoeding aan een tweeling is heel goed mogelijk. Het systeem van vraag en aanbod zorgt voor voldoende melkproductie. Extra begeleiding hierbij is van belang. Afkolven Soms zijn er situaties waarin het nodig is om moedermelk af te kolven, zodat de voeding op gang kan komen of om deze in stand te houden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de baby in de couveuse ligt, bij medicijngebruik, als de baby bijvoeding krijgt of als jij weer gaat werken. Om goed te kunnen afkolven, is het belangrijk dat de melk spontaan toeschiet. Hulpmiddelen die je hierbij kunt gebruiken, zijn bijvoorbeeld een foto van je baby, rust en warmte. Om de borstvoeding op gang te brengen, kolf je minimaal 8 keer per dag. Een algemene stelregel is dat elke gemiste voeding moet worden afgekolfd. Een verpleegkundige legt je het principe van het kolven uit Wil je meer informatie over kolven? Vraag naar de folder! Hoe bewaar je de afgekolfde melk? Koelkast Zet de melk zo snel mogelijk in de koelkast in een afgesloten fles met daarop de datum en tijd. Zet het niet in de deur van de koelkast in verband met temperatuurverschillen. De richtlijnen over het bewaren van moedermelk thuis en in het ziekenhuis zijn verschillend. De persoon die je begeleidt, informeert je hierover. Invriezen Als je een voorraad wilt aanleggen, kun je de melk invriezen. Hoe lang de borstvoeding ingevroren kan worden, is afhankelijk van hoeveel sterren de diepvries heeft. Vries moedermelk altijd binnen de 24 uur in! Gebruik voor het invriezen plastic ijsblokbakjes of speciale borstvoedingzakjes. Stop de bevroren melkblokjes in een afsluitbaar plastic bakje voorzien van de datum. Ontdooien Wij adviseren om de bevroren melk in de koelkast te ontdooien. Heb je de voeding sneller nodig? Ontdooi de melk dan onder de stromende kraan, die je langzaam van koud naar warm draait. Ontdooi de melk nooit direct onder een hete kraan. Hierdoor gaan antistoffen en voedingsstoffen verloren. Ook kun je de melk beter niet op kamertemperatuur ontdooien, dit geeft bacteriën de kans om te groeien. 9
Verwarmen Warm de melk in de fles voorzichtig op tot 37º C. Gebruik hiervoor een flessenwarmer /steelpan (au bain marie). Dit is makkelijk en zonder risico. De temperatuur mag nooit boven de 40º C komen (verlies van stoffen). Het gebruik van de magnetron voor het ontdooien en verwarmen van moedermelk raden wij af. Belangrijke stoffen gaan verloren en er ontstaat een onregelmatige verwarming met kans op hotspots en het risico op verbranding. Leefgewoonten van de moeder Voeding Een volwaardige en gevarieerde voeding is van belang in de zwangerschap, maar ook in de borstvoedingsperiode. Je hebt ongeveer 500 calorieën per dag extra nodig en je zult behoefte hebben om extra te drinken (2 liter/24 uur). De extra energie (calorieën) die je nodig hebt om borstvoeding te kunnen geven, heb je al tijdens je zwangerschap opgeslagen. Wat moet je vermijden? Sommige voedingsstoffen kun je beter vermijden, omdat ze overgaan in de moedermelk. Vermijd daarom: alcohol; roken; (veel) cafeïne (zit in koffie, thee en cola) en andere genotmiddelen. Darmkrampjes Veel moeders laten bepaalde voedingsmiddelen staan tijdens de borstvoedingsperiode uit angst voor darmkrampjes bij de baby. Dit is jammer en vaak ook onnodig! Baby s verdragen het voedingspatroon van hun moeder, zoals deze tijdens de zwangerschap was, over het algemeen prima. Het advies is dan ook: borstvoedende moeders kunnen eten wat ze gewend zijn. Gezond verstand, een gevarieerde voeding en geen overdaad zijn hierbij de richtlijnen. Afvallen Afvallen (1 tot 2 kg per maand) mag. Als je meer afvalt, komen schadelijke stoffen uit het vetweefsel vrij en in de moedermelk terecht. Bij het voorschrijven van medicijnen moet de behandelend arts steeds op de hoogte worden gebracht van het feit dat je borstvoeding geeft. De anticonceptiepil werkt remmend op de melkproductie. Informeer bij je arts naar andere mogelijkheden. Advies vitaminegebruik voor uw baby Er zijn landelijke richtlijnen voor het vitamine-gebruik voor je baby. Vanaf de 8 e dag adviseren wij te starten met vitamine K en D. Deze extra vitaminen geef je in druppelvorm en geef je met een plastic lepeltje. Doe dit het liefst vóórdat je voeding geeft. Aan het einde van de voeding kan je baby 10
namelijk in slaap vallen en dan is het geven van extra vitaminen onmogelijk. Geef je borstvoeding? Slik zolang als je borstvoeding geeft dan zelf dagelijks 10 microgram vitamine D. Soorten vitaminen Vitamine K Geef vitamine K vanaf de eerste week 3 maanden lang. Vitamine D Geef je baby vitamine D vanaf de eerste week. Net zolang als dat het consultatiebureau dit adviseert. Vitamine K en D zijn zonder recept te koop. Problemen en adviezen In dit hoofdstuk noemen we de meest voorkomende problemen bij borstvoeding en geven we bijbehorende adviezen. Deze dienen als leidraad om borstvoeding zo goed mogelijk te laten verlopen. Vlakke of ingetrokken tepels Sommige vrouwen hebben vlakke of ingetrokken tepels. Dit maakt het aanleggen wat lastiger, maar niet onmogelijk. De volgende tips helpen je om borstvoeding te geven: Leg de baby regelmatig en zorgvuldig aan. Zorg voor een comfortabele houding. Zorg dat de baby alert en wakker is. Je kunt de borst zo nodig iets vormen in plaats van alleen te ondersteunen. De baby moet voldoende borst in de mond kunnen nemen (geen vingers op tepelhof). Stimuleer de tepel net voor de voeding door massage, kolven, of door moedermelk op de tepel te druppelen. Er zijn oefeningen die mogelijk een goede bijdrage kunnen leveren om de tepel te stimuleren. Gebruik zo nodig een tepelhoedje. Gevoelige/pijnlijke tepels/tepelkloven De eerste dagen heeft praktisch elke moeder weleens last van gevoelige of pijnlijke tepels. Als je je baby goed hebt aangelegd, dan ligt de tepel veilig tussen de tong en het achterste zachte gedeelte van het verhemelte. Mogelijke oorzaken: niet goed aanleggen, hierdoor ontstaat wrijving op de verkeerde plaats; te korte tongriem; verkeerde zuigtechniek; gevoelige huid; spruw; irritatie door natte kompressen, zeep of crème. Advies Krijg je pijn, haal dan de baby van de borst en leg opnieuw zorgvuldig aan. Zorg voor een goede houding. Wissel deze af om de pijnlijke kant te ontzien (bakerhouding). Begin met voeden aan de minst pijnlijke kant. De toeschietreflex zorgt ervoor 11
dat je pijnlijke borst al melk laat toeschieten, zodat de baby daar minder hard aan hoeft te zuigen. Dit doe je maximaal 24 uur. Laat de baby de borst goed in de mond nemen (tepel en tepelhof). Laat de tepels met een druppel moedermelk na het voeden goed drogen aan de lucht. Doe dit niet als je tepelkloven hebt! Breng na de voeding een dun laagje zalf aan op de tepels (Purelan of Lansinoh). Bij ondraaglijke pijn kun je enige dagen afkolven en voeden door middel van cupfeeding. Te veel moedermelk Als je te veel moedermelk hebt, betekent dit dat je meer aanbiedt dan dat de baby nodig heeft. Het duurt vaak een week voordat de melkproductie aangepast is. Signalen Volle borsten, ook na het voeden. De baby is onrustig tijdens het drinken, hikt, slikt en laat steeds los tijdens het voeden. De baby huilt en spuugt na het voeden, heeft darmkrampen en lijkt niet tevreden. Advies Op verzoek voeden. Draag een goede en niet-knellende bh. Leg na de voeding koude doeken op je borsten: dit heeft soms een remmend effect op de melkproductie. Verschoon borstkompressen regelmatig. Verminder de aanmaak van melk door 1 borst per keer te geven. Als de baby zich snel weer meldt, steeds dezelfde borst aanbieden gedurende 3-4 uur (blokvoeden). Varieer van houding (liggend op de rug, iets achterover zittend). Zodra de melkproductie is verminderd: beide borsten weer aanbieden. Te weinig moedermelk Als je te weinig moedermelk hebt, betekent dit dat je minder aanbiedt dan dat de baby nodig heeft. Met de juiste begeleiding wordt de aanmaak van melk gestimuleerd zodat je je baby weer volledig kunt voeden. Signalen Je baby heeft te weinig natte luiers (minder dan 5 à 6 per dag). Je baby is ontevreden, huilt veel of juist niet krachtig. Je baby heeft weinig, harde of donkergekleurde ontlasting. Advies De baby goed en vaker aanleggen, minimaal elke 2 à 3 uur (ook in de nacht voeden). Maak de baby wakker. Geef beide borsten per voeding. Neem voldoende rust en ontspan. Eet volwaardige maaltijden. Geef de baby geen bijvoeding, tenzij je een ander advies hebt gehad. Als het nodig is, zullen we je adviseren te starten met kolven. Dreigende borstontsteking Signalen van een dreigende borstontsteking zijn: een pijnlijke, harde rode plek op je borst, die niet verdwijnt na de voeding. Ook kun je een grieperig gevoel hebben. Als je denkt dat dit bij jou het geval is, neem dan 12
direct contact op met de verloskundige of huisarts. Mogelijke oorzaken Een verstopt melkkanaaltje. Te volle borsten (bijvoorbeeld door het overslaan van een voeding). Spruw in het mondje van je baby. Gebruik van een tepelhoedje. Advies Leg je baby aan de meest pijnlijke kant aan, zodat deze borst goed leeggedronken wordt. Gebruik warme kompressen voor de voeding, hierdoor kan de melk gemakkelijker stromen. Masseer voorzichtig mee tijdens het voeden. Ga door met voeden op verzoek: elke 3 uur, minimaal 1 maal voeden in de nacht. Varieer de voedingshoudingen. Vermijd druk op de borsten en draag geen knellende kleding. Zorg altijd voor goede hygiëne (altijd handen wassen voor de voeding). Neem extra rust. Vraag je arts/verloskundige om een pijnstiller. Je kunt zelf paracetamol of ibuprofen nemen. Stop vooral niet met de borstvoeding. Borstontsteking Advies Neem 24 uur (bed)rust. Drink extra in verband met koorts. Ga door met de borstvoeding. Gebruik koude kompressen ter verlichting van de pijn na het voeden. Warme kompressen voor de voeding zorgen voor een betere doorbloeding. Hierdoor stroomt de melk gemakkelijker. Zie ook adviezen bij dreigende borstontsteking. Als je binnen 24 uur geen verbetering merkt, overleg dan met uw huisarts of verloskundige. Er zijn voldoende antibioticakuren die je tijdens de voedingsperiode kunt innemen. Spruw Spruw is een schimmelinfectie, die op de tepel en/of in de borst problemen kan geven. Bij je baby kan het in het mondje of op de billen optreden. Signalen bij de baby Witte aanslag op tong, gehemelte, binnenkant van wangen, die niet kan worden weggeveegd. Baby drinkt onrustig, laat steeds los. Luieruitslag. Signalen Signalen dat je een borstontsteking hebt zijn: hoofdpijn, rillerig gevoel, pijnlijke spieren, pijnlijke borst en vaak flinke koorts. Raadpleeg je arts of verloskundige. Raadpleeg je huisarts. Zowel jij als je baby moeten worden behandeld, ook al heeft slechts één van beiden last van de verschijnselen. 13
Signalen bij de moeder Zeer brandende pijn in de borsten tijdens en na het voeden. Tepel en tepelhof jeuken en voelen branderig aan. Voedingstijden op de afdeling Op de afdeling Neonatologie zijn de voedingstijden per baby verschillend. Wij informeren je hierover als je baby op deze afdeling wordt opgenomen. De afdeling Neonatologie Als je baby te vroeg geboren is, een te laag geboortegewicht heeft, of er zijn andere redenen voor extra zorg, dan wordt hij opgenomen op de afdeling Neonatologie. Ook dan word je als ouder zoveel mogelijk bij de zorg van je kind betrokken. Een couveusebaby en borstvoeding Soms zal je baby via een infuus vocht en voeding krijgen. Frequent contact tussen jou en je baby bevordert de relatie en ook de melkproductie. Op het moment dat je kind aangeeft zelf te willen drinken en de conditie laat dit toe, kun je starten met het geven van borstvoeding. De verpleegkundige van de kinderafdeling zal je hierbij helpen. De kinderarts en kinderverpleegkundige leggen de regels voor voeding en bijvoeding aan je uit. Als de baby nog niet aan de borst kan, kun je starten met het afkolven van de moedermelk. De afgekolfde melk kan via een sonde, flesje of cupje aan je baby worden gegeven. Wanneer je baby te vroeg is geboren, zul je de borstvoeding op gang moeten houden door middel van kolven. Een baby die ongeveer 5 weken te vroeg is geboren, kan meestal wel zelfstandig drinken aan de borst. Een eventueel tekort aan borstvoeding kan dan worden aangevuld met een bijvoeding van afgekolfde moedermelk of kunstvoeding. Tot slot Wij hopen je met deze folder een ondersteuning te geven tijdens de borstvoedingsperiode. Borstvoeding geven, is een unieke gebeurtenis tussen moeder en kind. Soms kun je het gevoel hebben dat alle verantwoordelijkheid op jouw schouders rust. Praat hierover met je partner, want je partner kan zich soms ook wat verloren voelen. Je partner speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van de borstvoeding. Neem voldoende rust en geniet van alles wat er met jou en je gezin gebeurt. Probeer de kraamvisite te beperken en maak duidelijke afspraken over de duur van het bezoek. Het team van St. Antonius Alnatal wenst jou en je partner een fijne kraamperiode en een goede borstvoedingsperiode toe. Nuttige adressen en telefoonnummers Borstvoedingsorganisaties La Leche League Postbus 212 4300 AE Zierikzee www.lalacheleague.nl Vereniging Borstvoeding Natuurlijk Postbus 119 3960 BC Wijk bij Duurstede www.borstvoedingnatuurlijk.nl 14
Lactatiekundige begeleiding bij borstvoeding Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen Postbus 1444 1300 BK Almere www.nvlborstvoeding.nl Informatieve sites www.borstvoeding.com www.richtlijnborstvoeding.nl Thuiszorgwinkel Vitaal In de centrale hal van het St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein kun je terecht voor de huur van een kolfapparaat en de aanschaf van een afkolfset. Je kunt hiervoor ook terecht bij andere thuiszorgwinkels en een lactatiekundige met een eigen praktijk. 15
St. Antonius Alnatal Telefoon 088-320 64 00 Telefoon spoed 088-320 64 11 (24 uur per dag bereikbaar) info@antoniusalnatal.nl www.antoniusalnatal.nl Locaties St. Antonius Alnatal Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein 16
Meer weten? Ga naar www.antoniusalnatal.nl Dit is een uitgave van AN 05/11-16