Borstvoeding. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Transcriptie

1 Borstvoeding Ziekenhuis Gelderse Vallei

2 Als zwangere komt u voor veel keuzes te staan. De borstvoeding is hierbij van groot belang. Deze folder geeft informatie over borstvoeding en de manier waarop wij ermee omgaan in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Mocht u ergens vragen over hebben, dan kunt u altijd terecht bij een van de verpleegkundigen of bij de lactatiekundige. Waarom borstvoeding? Borstvoeding is de beste start voor u en uw kind, het biedt gezondheidsvoordelen voor zowel moeder als kind. Moedermelk biedt onder andere de baby actieve bescherming tegen infecties (zoals maag-, darminfecties, luchtweginfecties, middenoorontstekingen) en werkt beschermend tegen het ontstaan van allergieën. Op de langere termijn zorgt borstvoeding voor een kleinere kans op suikerziekte, hart-en vaatziekten en overgewicht. Voor de moeder vermindert langdurig voeden de kans op reuma, borstkanker en botontkalking op latere leeftijd. Het eerste contact Indien de conditie van moeder en kind het toelaat krijgt u na de bevalling direct de gelegenheid om ongestoord kennis te maken. De baby wordt (minimaal een uur) bloot op uw buik gelegd. Het aanleggen van uw baby Goed aanleggen houdt in: het buikje tegen de moeder aan, hoofdje en rug in één lijn. De kin drukt de borst iets in zodat het neusje vrij is. Er moet een groot stuk tepelhof in de mond zijn, de tong onder de tepel en de lippen naar buiten gekruld. Bij het aanleggen van uw baby zijn een aantal zaken waar u op kunt letten: Leg uw baby binnen een uur na de geboorte aan. Dan is uw baby wakker, alert en is de kans groot dat uw baby goed zuigt. Om de borstvoeding goed op gang te brengen is het raadzaam om regelmatig aan te leggen, naar behoefte van uw baby, minimaal 8-12x per dag is normaal, soms vaker. Begin elke voeding met de andere borst en biedt elke voeding beide borsten aan. Soms is uw baby na de eerste borst al voldaan en heeft geen behoefte meer aan de tweede 2

3 borst. Als uw baby meestal maar aan 1 borst drinkt kunnen er toch periodes zijn waarin uw baby wel aan beide borsten wil drinken. U kunt uw baby voeden op verzoek, de regelmaat ontstaat vanzelf. Leg uw baby aan zodra hij/zij zoek- en hapgebaren maakt. Niet wachten met aanleggen tot uw baby zich overstuur huilt. U kunt uw baby in verschillende houdingen aanleggen (bijvoorbeeld liggend, zittend, rugbyhouding). Kies voor een houding die u en uw baby prettig vinden. Adviezen Adviezen voor de moeder Rust en privacy zijn erg belangrijk. Zorg voor een goede hygiëne (handen wassen voor het voeden, éénmaal per dag douchen). U kunt uw tepels na het voeden het beste aan de lucht laten drogen, het liefst met een druppel voeding erop. Voedingsadviezen: Er zijn geen verboden voedingsmiddelen. Bij borstgevoede baby s wordt wel eens gedacht dat krampjes bij de baby samenhangen met hetgeen de moeder eet, maar tot nu toe is deze relatie nooit aangetoond. Zeker is dat de eerste 3 maanden de darmpjes van de baby nog onrijp zijn en onwillekeurig kunnen samentrekken wat krampjes veroorzaakt. Zolang er geen klachten zijn hoeft u geen rekening te houden met wat u eet en drinkt. Ontstaat het idee dat de baby wel reageert op bepaald eten, dan is het veelal een kwestie van uitproberen en turven. Gebruik extra vitaminen tijdens de borstvoedingsperiode. Tabak, drugs en alcohol worden afgeraden. Raadpleeg bij medicijngebruik uw arts of apotheker. Adviezen voor uw baby Zorg dat uw baby goed wordt ondersteund en lekker ligt, met het buikje tegen zijn moeder aan. Door de lip, kin of wangetje van uw baby aan te raken met de tepel, kan het openen van het mondje worden gestimuleerd. 3

4 Als uw baby goed aanligt blijft het neusje vanzelf vrij. Geef uw baby rust bij het drinken. Sluit de bedgordijnen. Als uw baby zichzelf meldt, alert en tevreden is, voldoende plast en voldoende ontlasting heeft dan krijgt uw baby voldoende voeding. De eerste ontlasting van uw baby heet meconium (dikke, zwarte, stroperige ontlasting). Later wordt de ontlasting zachter en geel/bruin van kleur. Spuitluiers kunnen voorkomen wanneer de voeding goed op gang is. Tips bij... Ingetrokken tepels Tepels masseren. Borst door middel van C greep boven de tepelhof opstuwen zodat de tepel wat naar buiten komt. Eerst kolven om de tepel naar buiten te laten komen. Eventueel de tepel koud maken. Tepelkloven Goed aanleggen is belangrijk, vraag hulp als u twijfelt. Begin met voeden aan de minst pijnlijke kant. Zorg ervoor dat de baby de borst goed in zijn mond neemt. Breng eventueel een dun laagje zalf op de tepel aan (zuivere lanoline). Smeer dit 2-3 keer per dag, deze hoeft niet verwijderd te worden voor het voeden. Haal de baby voorzichtig van de borst, met de pink in het mondje van de baby. Smeer de laatste druppels melk op de tepels uit en laat dit drogen. Laat de baby niet sabbelen. Stuwing De derde tot de zevende dag is stuwing een natuurlijk verschijnsel, het kan vervelend zijn. Tips hierbij zijn: Laat uw baby onbeperkt drinken (om de 2 á 3 uur en ook 's nachts), zolang als hij wil en u geen pijn ervaart. Voorwaarde is wel dat uw baby effectief drinkt zodat uw borsten goed 4

5 leeggedronken worden. Uw verpleegkundige kan dit met u bepalen. Leg vóór de voeding warme doeken op de borsten. Als de baby door stuwing de borst niet goed kan pakken, de borsten eerst masseren of kort kolven. Zorg ervoor dat de baby goed ligt en wissel de houdingen van de baby af. Draag een stevige BH, die niet knelt. Neem een warme douche en masseer hierbij met de hand de harde plekken weg. Kolf de borsten eenmalig leeg herhaal dit eventueel na 24 uur nogmaals. Leg na de voeding ijskompressen op de borst. Te weinig borstvoeding Vaker aanleggen (elke 2 uur gedurende 48 uur en minstens elke 24 uur evalueren). Zelf goed drinken (u zou zoveel moeten drinken dat u altijd de dorst lest en lichte urine heeft). Voldoende rust nemen. Beide borsten per voeding aanleggen. Extra kolven. Het aanleggen en het drinkgedrag laten controleren. Bijzondere omstandigheden Borstvoeding als uw baby in de couveuse ligt Het is het beste om zo snel mogelijk met kolven te beginnen als u nog niet kunt aanleggen. Het is wenselijk om de hoeveelheid voeding die uw baby nodig heeft af te kolven. De meeste kans om een goede melkproductie te krijgen en behouden heeft u als u Stuwing De derde tot de zevende dag is stuwing een natuurlijk verschijnsel, het kan vervelend zijn. Tips hierbij zijn: Laat uw baby onbeperkt drinken (om de 2 á 3 uur en ook 's nachts), zolang als hij wil en u geen pijn ervaart. Uw baby moet wel effectief drinken zodat uw borsten goed leeg- 5

6 gedronken worden. Uw verpleegkundige kan dit met u bepalen. Leg vóór de voeding warme doeken op de borsten. Als de baby door stuwing de borst niet goed kan pakken, de borsten eerst masseren of kort kolven. Zorg ervoor dat de baby goed ligt en wissel de houdingen van de baby af. Draag een stevige BH, die niet knelt. Neem een warme douche en masseer hierbij met de hand de harde plekken weg. Kolf de borsten eenmalig leeg herhaal dit eventueel na 24 uur nogmaals. Leg na de voeding ijskompressen op de borst. Te weinig borstvoeding Vaker aanleggen (elke 2 uur gedurende 48 uur en minstens elke 24 uur evalueren). Zelf goed drinken (u zou zoveel moeten drinken dat u altijd de dorst lest en lichte urine heeft). Voldoende rust nemen. Beide borsten per voeding aanleggen. Extra kolven. Het aanleggen en het drinkgedrag laten controleren. Bijzondere omstandigheden Borstvoeding als uw baby in de couveuse ligt Het is het beste om zo snel mogelijk met kolven te beginnen als u nog niet kunt aanleggen. Het is wenselijk om de hoeveelheid voeding die uw baby nodig heeft af te kolven. De meeste kans om een goede melkproductie te krijgen en behouden heeft u als u minimaal 8x per 24 uur kolft. Liever wat vaker en kort kolven dan minder vaak maar heel erg lang. Het aanleggen aan twee borsten per keer, of één borst per keer, is afhankelijk van de kracht van uw baby. Als uw baby zelf in staat is aan de borst te drinken, kan het kolven afgebouwd worden. 6

7 Borstvoeding geven aan een tweeling Er zijn verschillende mogelijkheden. Om te beginnen kunt u uw baby s één voor één aan de borst leggen. U kunt uw baby s ook tegelijk aanleggen. Borstvoeding geven na een keizersnede Als u er nog zelf niet aan toe bent kunt u geholpen worden met aanleggen. Hoe eerder hoe beter. Vaak wordt het borstvoeden ondersteund met afkolven met de hand of met een kolfapparaat. Bijvoeden is niet nodig, tenzij... Uw baby niet of onvoldoende plast. Uw baby lage bloedsuikers heeft (= te laag suikergehalte in het bloed). Uw baby 10 % of meer van het geboortegewicht is afgevallen. De kinderarts dit nodig vindt. Als uw baby bijgevoed moet worden, adviseren wij ook te gaan kolven. De afgekolfde moedermelk of de kunstvoeding (bij onvoldoende productie) wordt per cup (klein bekertje) aan uw baby gegeven. 7

8 Tot slot Geef aan wat uw wensen zijn, zodat wij met uw individuele behoeften rekening kunnen houden. Vraag hulp ter verduidelijking. De richtlijnen uit deze folder zijn bij alle medewerkers op de kraam- en couveuse afdeling bekend. Rooming-in De moeder, haar baby en het gezin zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daarom verblijven de moeder en haar baby, zoveel mogelijk, in dezelfde ruimte (rooming-in). Dit is goed voor de binding tussen de moeder, haar baby en het gezin. Rooming- in is er ook voor partners. Alle partners waarvan de(kraam)vrouw op een 1-persoonskamer ligt kunnen blijven overnachten. Verblijft u op een 2- persoonskamer en wilt u dat uw partner blijft overnachten? Dan kijken wij in overleg met u en uw kamergenoot wat hiervoor de mogelijkheden zijn. Op een 4-persoonskamer is het helaas, door de vele wisselingen van patiënten, niet mogelijk om uw partner te laten overnachten. De ouders zorgen zoveel mogelijk zelf voor haar baby en krijgt daarbij begeleiding van een verpleegkundige of kraamverzorgende. Zodra de moeder/partner de verzorging voor de baby onder de knie heeft, neemt de verpleegkundige de rol van coach op zich, de ouders zelf zijn immers de beste verzorgers! Zo wordt er in het ziekenhuis al een belangrijke basis gelegd voor een goede babyverzorging thuis. Lactatiekundige geeft hulp en advies bij borstvoeding De meeste ouders zullen weinig problemen ondervinden bij het geven van borstvoeding. Soms zijn er omstandigheden waarbij extra hulp en advies nodig is. In zo n geval kan de lactatiekundige met haar specialistische kennis hulp bieden. Lactatiekundigen zijn hiervoor opgeleid en kunnen u adviseren en begeleiden bij probleemsituaties rondom de borstvoeding. U kunt een lactatiekundige inschakelen bij voorlichting en advies over borstvoeding, problemen bij het aanleggen van de baby, het weigeren van de borst, pijnklachten, terugkerende borstontstekingen, onvoldoende melkproductie en/of onvoldoende 8

9 groei van de baby, vroeggeboorte, ziekte of handicap van moeder of baby, weer beginnen met borstvoeding. Vragen Eventuele vragen kunt u altijd stellen aan de verpleegkundige op de kraam- en couveuse afdeling of aan de lactatiekundigen, (0318) Verloskunde en kraamafdeling Onze visie: Elk gezin heeft een eigen leefpatroon met specifieke wensen en behoeften, dit maakt ieder gezin uniek. De leden van een gezin zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ziekenhuis Gelderse Vallei houdt rekening met uw wensen en behoeften. De afdeling: De afdeling verloskunde bestaat uit 7 ruime verloskamers en de kraamafdeling uit 6-éénpersoonskamers, 2-tweepersoonkamers, 2-vierpersoonskamers en 4 gezinssuites. Op de kraam- en verlosafdeling werken verschillende zorgverleners: medisch specialisten, klinisch verloskundigen, (gespecialiseerd) verpleegkundigen, lactatiekundigen, kraamverzorgenden, voedingsassistenten, afdelingsassistenten en secretaresses. 9

10 Checklist en overdracht borstvoeding kraamafdeling Naam moeder: Naam kind/geboortedatum: Direct post partum/eerste voeding: O Minimaal een uur huidcontact tussen moeder en baby, t/m eerste voeding O Baby heeft na keizersnede minimaal een uur (uitgesteld) huidcontact gehad O Honger signalen baby zijn benoemd O Voeden op verzoek met minimum van 8x/24 uur is benoemd O Baby was alert en wakker, heeft actief aan de borst gezogen O Er was uitleg over zoek/hapreflex, grote hap, lippen naar buiten O Bijvoeding pp: ja / nee Reden: Opmerkingen vanaf verloskamer: Algemeen: O Moeder heeft uitleg gehad over deze checklist O Goede toeschietreflex, belang rust/privacy O Goede hygiëne O Voedingsadviezen (voor moeder) O Uitleg hongersignalen/eerste tekenen van wakker worden O Voedingstijden: zo vaak de baby wil, normaal 8 tot 12 keer per dag O Voedingsduur: zo lang als de baby wil, mits geen pijn O Tweede borst aanbieden O Na het voeden tepels aan lucht laten drogen O Begin elke voeding met de andere borst O Kolven met eigen handen eerste uur bij ineffectieve voeding O Geen fopspeen > energieverlies O Houdingen: madonna, rugby, liggend. Effectief drinken baby/drinkgedrag: O Stimuleren van openen mond door de lip, kin of wang aan te raken O Tepel en tepelhof in de mond O Lipjes naar buiten gekruld O Wangen zijn bol O Kaakbewegingen zichtbaar tot aan de oren O Eerst snelle zuigbewegingen, overgaand in lange halen O Hoorbaar slikken bij lange halen O Geen speen/fopspeen > verwarring O Borst na de voeding leger dan ervoor O Vochtig mondje na de voeding O Tevreden/voldaan kind na de voeding O Aanzuigen kan gevoelig zijn, trekt weg O Buidelen/huidcontact 10

11 Voldoende voeding: O Om de dag bloot wegen op een vast tijdstip O Alerte baby die zich voldoende vaak meldt voor voeding + tevreden is na voeding O Geen fopspeen > tevreden met fop i.p.v. voedingsmoment O 2-5 luiers mosterdgele ontlasting per dag O 6-8 goede plasluiers per dag Te weinig melk: O Vaker aanleggen (aan beide borsten) of kolven (elke 2 uur gedurende uur) O Zelf goed drinken (min. 2 liter) O Voldoende rust nemen O Extra kolven (let op melkstroom) O Aanleggen/drinkgedrag controleren Kolven: O Folder kolven + kolftasje O Uitleg kolfchecklist O 10 minuten per borst (let op de melkstroom, eventueel pauzes) O liefst 2 borsten tegelijk (minimaal 8x/24u) Stuwing: O Normaal op 3 e -7 e dag O Borsten goed leeg laten drinken, zo nodig een keer nakolven O Baby zo vaak mogelijk aanleggen om overvolle borsten te voorkomen O Kan de baby de borst niet goed pakken dan eerst de borst masseren of kort kolven O Leg vlak voor de voeding warme doeken op de borsten O Wissel voedingshoudingen af O Neem een warme douche, masseer harde plekken weg O Draag een stevige, niet knellende BH Tepels: O Ingetrokken tepels: tepels masseren, borst in C greep vasthouden zodat de tepel naar buiten wordt gestuwd, eerst kolven, eventueel tepel koud maken (borst warm houden!) O Tepelkloven: goed aanleggen, begin met de minst pijnlijke kant Bijvoeden: O Niet of onvoldoende plassen O Lage bloedsuikers O 10% of meer afgevallen O Advies kinderarts O Ouders correct informeren over reden en manier van bijvoeden O Rapportage reden+manier van bijvoeden O Uitleg cupfeeding O Uitleg therapeutisch flesvoeden 11

12 Naar huis: O Inroomen couveuseafdeling O Na een week vitamine K en D O Voeden op verzoek of vaste tijden O Alert op aantal natte luiers +ontlasting O Hulpmiddelen (weegschaal, kolfapparaat) huren bij thuiszorgwinkel of O Wegen: ja / nee Reden: O Bijvoeden: ja / nee Reden: Informeren bij ontslag O Bij vragen wie te raadplegen O Verloskundige/kraamzorg/JGZ O Telefoonnummer lactatiekundigen ziekenhuis: (0318) O Vrijgevestigde lactatiekundigen: O Iedere laatste maandag van de maand is er een borstvoedingcafé in Cultura in Ede. Er is altijd een lactatiekundige/borstvoeding deskundige aanwezig. Ruimte voor overige afspraken en opmerkingen/aandachtspunten: VIP Kraamafdeling 10/