Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon 14 030 www.utrecht.nl Commissie Mens & Samenleving Behandeld door J.C.D. Hofland Doorkiesnummer 030-28 61256 E-mail j.hofland@utrecht.nl Onderwerp Aanpassing coffeeshopbeleid Bijlage(n) Overzicht coffeeshops in Utrecht Uw kenmerk Verzonden Uw brief van Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden Geachte heer, mevrouw, Op 17 november 2015 heeft een aantal leden van uw commissie gepleit voor het opzoeken van de grenzen in het coffeeshopbeleid, met name de handhaving ten aanzien van de handelsvoorraad is genoemd. De burgemeester heeft uw commissie toegezegd te zullen kijken naar de handhavingsstrategie rondom de coffeeshops in Utrecht. Omdat de handhavingsstrategie volgens ons college niet los kan worden gezien van het coffeeshopbeleid in onze stad en de landelijke ontwikkelingen op het gebied van cannabisbeleid, hebben wij u uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst op 2 juni jl. om deze aspecten met u te bespreken. In de bijeenkomst van 2 juni jl. hebben verschillende fracties uitgesproken de coffeeshopbranche te willen normaliseren. Dit is in lijn met het nieuwe cannabisbeleid dat het college voorstaat (zie brief van 30 mei 2016 met kenmerk 16.504199) en waarvoor de gemeenteraad van Utrecht vanaf 2011 steun heeft uitgesproken. Uitvoering geven aan een vernieuwing van het cannabisbeleid is in het belang van de volks- en individuele gezondheid. Het college wil het nieuwe cannabisbeleid uitvoeren in combinatie met maatregelen rondom ontmoediging van cannabisgebruik, de veiligheid en het bestrijden van drugscriminaliteit. Ondanks het pleidooi van de VNG voor modernisering van het cannabisbeleid heeft de Minister van Veiligheid en Justitie recent in zijn antwoord op Kamervragen (nog) geen blijk gegeven vernieuwing van het cannabisbeleid ruimte te willen bieden. Het Utrechtse coffeeshopbeleid past binnen het landelijk kader van de Opiumwet en de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie. De Opiumwet verbiedt de verkoop van hennepproducten, maar de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie geeft strenge voorwaarden voor het gedogen hiervan. Gedogen betekent in dit geval het niet strafrechtelijk optreden. Coffeeshops mogen geen reclame maken (affichering: A), geen harddrugs voorhanden hebben of verkopen (harddrugs: H), geen overlast veroorzaken (overlast: O), niet toegankelijk zijn voor en niet verkopen aan jeugdigen (jeugd: J), slechts een beperkte hoeveelheid verkopen per transactie en slechts een beperkte handelsvoorraad hebben (geringe hoeveelheid: G), niet toegankelijk zijn voor en niet verkopen aan anderen dan ingezetenen van Nederland (ingezetenen van Nederland: I), de zogeheten AHOJGI-criteria. Deze voorwaarden gelden voor alle coffeeshops in Nederland en ook onze gemeente is gehouden binnen die kaders te gedogen. Wijzigingen die wij doorvoeren hebben derhalve betrekking op de vergunningsvoorschriften en gedoogbeleid binnen die landelijke gedoogcriteria.
Wens tot vooruitstrevende handhavingsstrategie De huidige paragraaf voor coffeeshops in de handhavingsstrategie werd in de bijeenkomst op 2 juni door sommigen van uw commissie onduidelijk genoemd. Ook heeft u gevraagd om ontwikkelingen in de jurisprudentie (enkele strafrechters hebben het aanwezig hebben van meer dan de toegestane handelsvoorraad van 500 gram ten behoeve van de exploitatie van een gedoogde coffeeshop veroordeeld, zonder straf of maatregel op te leggen) mee te nemen in een aanpassing en verduidelijking van de bestuurlijke handhavingsstrategie voor coffeeshops. Huidige situatie Een coffeeshop is een openbare inrichting waarvoor in Utrecht de Handhavingsstrategie Horeca geldt. Een ondernemer van een coffeeshop moet beschikken over een exploitatievergunning op grond van de Horecaverordening en een gedoogverklaring van de burgemeester. Als een coffeeshop exploiteert in strijd met de in de horecaverordening of aan de exploitatievergunning gestelde voorwaarden, wordt deze op eenzelfde wijze gesanctioneerd als een gewoon horecabedrijf. Voor het verstrekken van softdrugs gelden de hiervoor genoemde landelijke AHOJGI-gedoogcriteria uit de Aanwijzing Opiumwet. In de huidige Handhavingsstrategie Horeca is een aparte paragraaf opgenomen voor coffeeshops. Deze kent een beperkt stappenplan en is te vinden op: http://www.utrecht.nl/images/dso/economischezaken/ondernemersloket/horeca/handhavingsstrateg ie_horeca.pdf. Aanpassing in de handhavingsstrategie Naar analogie van Rotterdam wordt de handhavingsstrategie aangepast. De aangepaste handhavingsstrategie bevat een uitgebreider stappenplan specifiek voor de gedoogcriteria. Voor andere overtredingen of incidenten (bijvoorbeeld overtredingen van vergunningvoorschriften of geweldsincidenten zoals een steekpartij) worden bestuurlijke maatregelen opgelegd uit de handhavingsstrategie die gelden voor een gewoon horecabedrijf. Het stappenplan: beschreven staat op welke overtreding welke bestuurlijke maatregel volgt. Afhankelijk van de overtreding volgt bij eerste constatering een waarschuwing, last onder dwangsom of een sluiting voor een bepaalde tijd. Bij een tweede en derde constatering binnen een jaar na de vorige constatering volgt respectievelijk een sluiting voor bepaalde tijd danwel een sluiting voor langere tijd of intrekken van de vergunning. Op overtreding van de voorwaarde geen harddrugs voorhanden hebben of verkopen en niet toegankelijk zijn voor en niet verkopen aan jeugdigen volgt een strengere handhavingsstap dan bijv. voor geen reclame maken. Handelsvoorraad Uw commissie heeft ook aandacht gevraagd voor de voorwaarde in de gedoogcriteria slechts een beperkte handelsvoorraad hebben. Ook deze voorwaarde is in het stappenplan opgenomen. In de aangepaste strategie is opgenomen dat een bestuurlijke waarschuwing volgt als er tussen de 500 gram en 1000 gram handelsvoorraad wordt aangetroffen. Deze hoeveelheid komt tegemoet aan de wens van de ondernemers van coffeeshops die zij uitten in het periodiek overleg eerder dit jaar. Bij een grotere handelsvoorraad volgt sluiting van bepaalde tijd. Bij een tweede of volgende constatering volgt afhankelijk van de overschrijding- een sluiting voor langere tijd. Ook kan de gedoogstatus van de coffeeshop komen te vervallen. De (aangepaste) handhavingsstrategie staat los van de strafrechtelijke handhaving. De handel in verdovende middelen is strafbaar en in voorkomende gevallen kan dan ook strafvervolging door het Openbaar Ministerie worden ingesteld. Afwijkingsbevoegdheid De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in de gemeente en beschikt over bestuurlijke middelen om deze te beschermen. Overtredingen van de gedoogcriteria kunnen in meer of mindere mate leiden tot aantasting van de openbare orde of het woon- en leefmilieu in of rond de coffeeshop. De burgemeester kan in het belang van de openbare orde en veiligheid of andere redenen gemotiveerd afwijken van de handhavingsstrategie als de aard en ernst van de overtreding(en) daar aanleiding toe 2/5
geven. Ook als de burgemeester van oordeel is dat een geconstateerde overtreding dermate ernstig is dat een waarschuwing geen passende maatregel is, kan hij een sanctie opleggen. Pilot De aangepaste handhavingsstrategie zal gelden gedurende een pilot van twee jaar met aansluitend een evaluatie. De nieuwe handhavingsstrategie treedt in werking zodra deze is besproken in het eerstvolgende periodiek overleg met de coffeeshopondernemers. Aantal coffeeshops in de stad Tijdens de bijeenkomst op 2 juni jl. heeft u gevraagd naar cijfermateriaal over coffeeshops en gebruik van cannabis. Volgens deskundigen 1 die de afgelopen jaren onderzoek hebben gedaan naar het drugsbeleid in Nederland en Utrecht worden in Nederland 591 coffeeshops geëxploiteerd. Van het aantal inwoners is 4% een actuele gebruiker van cannabis, waarvan 65% dagelijks of bijna dagelijks gebruikt. 25% van de gebruikers gebruikt een of meerdere keren per week. Vanzelfsprekend lopen schattingen uiteen, maar een voorzichtige berekening voor Utrecht, met ongeveer 340.000 inwoners, maakt een groep aan dagelijkse gebruikers van cannabis totaal 10.000. Het college hecht aan de invulling van 17 coffeeshops in de stad. Op dit moment zijn tien coffeeshops in exploitatie, lopen vijf aanvragen voor een nieuwe coffeeshop en zijn twee plekken gereserveerd. Een te gering legaal aanbod van softdrugs(coffeeshops) ten opzichte van de vraag bedreigt de beoogde scheiding van de hard- en softdrugsmarkt. Ook leidt het tot ontstaan van niet-gedoogde verkooppunten, te grote (verkeers)druk op en rondom coffeeshops en coffeeshops met een hele grote omzet. Een grote omzet maakt de achterdeurproblematiek heviger en leidt eerder tot overlast. Dit jaar is aan de Laan van Nieuw Guinea een nieuwe coffeeshop geopend. Deze ondernemer was een van de negen ondernemers op de wachtlijst die in 2014 is ingevoerd vanwege het grote aantal aanvragen. Ook alle acht andere ondernemers op die wachtlijst kregen de mogelijkheid om een aanvraag in te dienen. Deze aanvragen hebben (echter) niet geleid tot de realisatie van een coffeeshop, omdat de aanvragen niet voldeden aan de landelijke en lokale kaders. Mogelijkheden in het coffeeshopbeleid In onze brief van 22 september 2015 (kenmerk 15.503597) schreven wij u over de verruiming in het beleid voor vestiging van coffeeshops. De voorwaarde van een horecabestemming bij aanvraag of inschrijving op de wachtlijst is vervallen voor panden buiten de woonwijken. Nadat de aanvraag is gedaan zal eerst de mogelijkheid en wenselijkheid voor het verlenen van een horecabestemming planologisch worden getoetst. Een horecabestemming blijft een vereiste voor de exploitatie van een coffeeshop. Er wordt bovendien opnieuw naar het coffeeshopbeleid gekeken om invulling te geven aan de 17 coffeeshops: op welke wijze kunnen de bestaande coffeeshops voortbestaan? In het huidige beleid is namelijk opgenomen dat een overname van een bestaande coffeeshop beschouwd moet worden als een nieuwe vestiging en dus moet voldoen aan de vestigingscriteria. De meeste bestaande coffeeshops kunnen daar niet aan voldoen. Verklaring hiervoor is dat de coffeeshops er eerder waren dan deze criteria. Vooral de onderlinge afstandscriteria maken overname voor shops binnen de woonwijken onmogelijk. Daarnaast geldt voor vier coffeeshops een uitsterfbeleid. Deze shops zijn in het overzicht in bijlage 1 aangeduid als winkel omdat het pand geen horecabestemming heeft. Ten aanzien van die shops is bepaald dat alleen de huidige exploitant op dat adres een coffeeshop mag exploiteren. Sinds 1996 bepalen de landelijke gedoogcriteria dat het pand waarin de coffeeshop wordt geëxploiteerd een horeca-bestemming moet hebben. Ook voor deze vier shops onderzoeken we hoe ze kunnen voortbestaan bij een eventuele overname. 1 o.a. uit WODC en Trimbos instituut, evaluatie van het Nederlands drugsbeleid, 2009; uit Trimbos instituut, Nationale Drug Monitor, jaarbericht 2013-2014; uit Wouters/Le/Schenk, De wietpas en het sociaal clubmodel (meningen en verwachtingen van coffeeshopbezoekers in Utrecht), 2011; uit Intraval, Coffeeshops in Nederland 2014 3/5
Versoepeling regeling overname coffeeshop Als huidige ondernemers hun coffeeshop willen overdragen volgt geen toets op de vestigingscriteria; er wordt dan afgeweken van het beleid. Een nieuwe ondernemer die een bestaande coffeeshop wil overnemen zal wel een aanvraag voor een horeca-exploitatievergunning en gedoogverklaring moeten doen. Een Bibob-onderzoek blijft onverkort onderdeel van de procedure. Stand van zaken aanvragen nieuwe coffeeshops Op dit moment lopen vijf aanvragen voor de vestiging van een coffeeshop. Een van de lopende aanvragen betreft een aanvraag aan de Vlampijpstraat voor een coffeeshop gecombineerd met een art-gallery. Hiervoor loopt de aanvraagprocedure voor de horecaexploitatievergunning en gedoogverklaring; een Bibob-procedure is van start gegaan. Daarnaast dient een aanvraag voor de WABO vergunning voor de coffeeshop ingediend te worden en een planologische procedure worden gestart. Voor het concept De binnenstad voorbij geldt een reservering. Hierbij gaat het om een plan zonder concrete locatie van een particuliere initiatiefnemer. Momenteel doen wij nader onderzoek naar de haalbaarheid van één specifieke locatie. Hierover bestaat nauw contact met initiatiefnemer. Daarnaast heeft de initiatiefnemer een exploitant gezocht voor zijn plan; deze zal uiteindelijk een aanvraag voor een horeca-exploitatievergunning en gedoogverklaring voor de coffeeshop moeten indienen. Ook dient een planologische procedure te worden gestart. Periodiek overleg met ondernemers van coffeeshops In voornoemde commissievergadering van 17 november 2015 heeft de burgemeester toegezegd een periodiek overleg met de ondernemers van coffeeshops op te starten. Ondertussen heeft dit overleg op ambtelijk niveau tweemaal plaatsgevonden. In de eerstvolgende bijeenkomst in het najaar (september) zal de burgemeester aan het overleg deelnemen. Op de agenda staan dan in ieder geval de aangepaste handhavingsstrategie en mogelijkheden voor overdracht/overname van huidige coffeeshops. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Utrecht en de burgemeester van Utrecht de secretaris, de burgemeester, 4/5
Bijlage 1 Naam coffeeshop Adres Wijk 1 t Grasje (*) Obrechtstraat 1 Utrecht-Oost 2 Culture Boat (*) Wittevrouwensingel 206 Utrecht-Oost 3 Freakshop (*) Breedstraat 55 Binnenstad-Noord 4 Headshop (*) Oudegracht 208 Binnenstad-Zuid 5 Andersom Vismarkt 23 Binnenstad-Centrum 6 Pleasure (voorheen Bordeaux Rood) Voorstraat 81 7 Wietstok Wittevrouwenstraat 21 Binnenstad-Noord Binnenstad-Noord 8 Vip Shop 1 e Daalsedijk 294 Utrecht-Noord-West 9 High & Low Croeselaan 213 Utrecht-Zuid-West 10 De Wolf Laan van Nieuw (*) winkel Guinea 63 Utrecht-West 5/5