RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK NTC-PO STICHTING NEDERLANDS ONDERWIJS HALFWEG School : NTC-po Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg Plaats : AGIOS NIKOLAOS - KRETA - GRIEKENLAND BRIN-nummer : 28ME Onderzoeksnummer : 110905 Datum schoolbezoek : 16, 17 en 18 maart 2009 Datum vaststelling : 13 mei 2009
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 3
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs bezocht NTC-po Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de onderwijsinspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de resultaten van een enquête onder ouders en het ingevulde instrument voor zelfevaluatie van de Stichting NOB. Naast zelfevaluatiegegevens zijn ook opbrengstgegevens toegestuurd. Op grond van de gegevens uit de zelfevaluatie heeft de inspectie om de volgende redenen besloten om toch alle kernindicatoren te onderzoeken: de zelfevaluatie betrof niet alle geledingen binnen de school, en bij de ouderenquête ging het om heel geringe aantallen. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. 5
Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het bestuur, de leraar en de klassenassistent. Op uw school zijn verder gesprekken gevoerd met leerlingen en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met het bestuur, de leraar en de klassenassistent. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van NTC-po Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg Kwaliteitszorg 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.6 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.8 De school biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.1 De school heeft voldoende onderwijstijd gepland (120 uur per jaar). 4.2 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 4.3 De school heeft maatregelen genomen om ongeoorloofd verzuim tegen te gaan. 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. 7
Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 10.2 De school gebruikt de informatie van scholen en instellingen waar de leerlingen vandaan komen voor de begeleiding van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. 11.5 De school betrekt de ouders/verzorgers van leerlingen bij de zorg van hun kind. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 8
Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 9
3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het NTC-onderwijs op de Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg te Agios Nikolaos op Kreta, Griekenland en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectieonderzoeken. Uitgangssituatie De Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg kent een stabiele uitgangssituatie. De school bestaat sinds 1998. De leraar is sinds die tijd aan de school verbonden, nadat zij in Nederland een studie Nederlandkunde had afgerond. Voor het primair onderwijs is een ontheffing verleend. De leraar heeft op grond van haar Griekse vooropleiding en beheersing van het Grieks op moedertaalniveau én het Nederlandse universitair diploma een vergunning van de Griekse overheid om les te mogen geven. Zij is zelfstandig gevestigd en werkt op declaratiebasis voor de in Nederland gevestigde Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg, waarbij deze stichting tevens de ziektekostenverzekering en de pensioenpremies van de leraar betaalt. Anderhalf jaar geleden is besloten in de twee jongste groepen met een klassenassistent te werken. De lessen worden verzorgd in een klein lokaal met een eveneens kleine nevenruimte, die gratis ter beschikking wordt gesteld door de gemeente Agios Nikolaos. Sinds dit schooljaar gebruikt de NTC-school voor de lessen twee laptops. De school heeft tevens de beschikking over een internetverbinding. Er is een kleine bibliotheek met een systeem van boekenuitleen. Het leerlingenaantal blijft door de jaren heen vrij constant. Op de teldatum 1 oktober waren 31 leerlingen in het primair onderwijs en vier leerlingen in het voortgezet onderwijs ingeschreven. Bijna alle leerlingen zijn afkomstig uit gemengde huwelijken (Grieks/Nederlands), waarbij veel ouders al lange tijd op Kreta wonen. Voor sommige leerlingen is het Nederlands vrijwel een vreemde taal, omdat er thuis heel weinig Nederlands wordt gesproken. Er zijn vrijwel geen contacten met de Nederlandse ambassade. De NTC-scholen op Kreta zijn in januari 2009 voor een uitwisseling bij elkaar geweest. Er zijn plannen voor het organiseren van een conferentie voor alle NTC-scholen in Griekenland in maart 2010, waarvoor nog financiële middelen gezocht worden. Algemeen beeld Ten opzichte van het vorige inspectiebezoek dat in 2004 plaatsvond, heeft de school haar kwaliteit niet alleen weten te behouden maar ook verder kunnen uitbouwen. Dat laatste betreft vooral het leerstofaanbod. Inmiddels werkt de school met actuele leermethoden. De school volgt de leerlingen met methodegebonden en landelijk genormeerde toetsen. Omdat de school alleen leerlingen heeft die vanwege de gezinssamenstelling het Nederlands minder goed beheersen (richting 2 en 3) is een vergelijking met de vorderingen van leerlingen in Nederland niet mogelijk. 11
Daarom spreekt de inspectie geen oordeel uit over de leeropbrengsten. Op basis van analyses van de beschikbare toetsresultaten stelt de inspectie echter wel vast dat de leerlingen door de jaren heen een behoorlijke vooruitgang boeken. De school neemt een belangrijke plaats in binnen de Nederlandse gemeenschap. De betrokkenheid van ouders en leerlingen is groot. De pedagogische benadering is een sterk punt van de school. Het didactisch handelen is over het geheel genomen van voldoende niveau, waarbij de taakgerichte werksfeer in de groepen er positief uitspringt. Een punt van aandacht is de afstemming op niveauverschillen tussen leerlingen. Dit hangt samen met de doelen die voor de leerlingen binnen het NTC-onderwijs gesteld worden. Gezien de uiteenlopende achtergrondsituaties en niveaus van taalbeheersing zou het logischer zijn hierin meer differentiatie aan te brengen. Toelichting Opbrengsten Zoals gezegd spreekt de inspectie geen oordeel uit over de leerresultaten, noch aan het einde van de schoolperiode, noch tussentijds. De school volgt de leerresultaten van leerlingen met methodeonafhankelijke toetsen voor lezen, begrijpend lezen, spelling en de Nederlandse taalbeheersing waaronder luisteren en voor de oudere leerlingen ook woordenschat. De resultaten van alle toetsafnames worden per leerling en groep zeer overzichtelijk in beeld gebracht. Dit overzicht maakt het mogelijk van alle leerlingen de voortgang in de ontwikkeling goed te volgen en te analyseren, met als conclusie dat er in het algemeen goede vooruitgang wordt geboekt in alle onderzochte aspecten van de Nederlandse taal. Aan het eind van de basisschoolperiode lijkt zich in sommige gevallen een 'aftopping' voor te doen, alsof leerlingen aan hun plafond zitten. Dat kan samenhangen met het eerder gemelde aandachtspunt van de wenselijkheid van verdergaande differentiatie. Leerlingen van groep 8 gaan op voor het Profiel Toeristische en Informele Taalvaardigheid van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT), waarvoor zij - over meerdere jaren bezien - vrijwel allemaal slagen. Kwaliteitszorg In de afgelopen twee jaren hebben het bestuur en leraar actief het kwaliteitsbeleid ter hand genomen. In 2007 heeft een zelfevaluatie plaatsgevonden. Naar aanleiding van bezoek van de Stichting NOB in 2007 zijn adviezen geformuleerd. De school heeft vervolgens een langetermijnverbeterplan opgesteld, dat planmatig wordt uitgevoerd. Dit schooljaar is een enquête onder ouders gehouden, waaruit grote tevredenheid bleek. Zoals hierboven aangegeven brengt de school leerresultaten zeer overzichtelijk in beeld. Eén bestuurslid heeft daarvoor, en voor allerlei andere relevante aspecten van de 'bedrijfsvoering' van een NTC-school, zelf een softwareprogramma ontwikkeld. De school verzamelt en analyseert aldus opbrengst- en andere gegevens om te bezien of veranderingen in het onderwijs of in de schoolorganisatie noodzakelijk zijn. De voortgang van de verbeterpunten wordt regelmatig besproken en door het bestuur bewaakt. Dit alles betekent dat de school planmatig en stelselmatig verbeteringen aanbrengt. De afgelopen periode is vooral gewerkt aan de verbetering van het methodisch aanbod in zowel het primair als voortgezet onderwijs. 12
Onderwijspraktijk De school werkt met actuele methoden en leermiddelen die dekkend zijn voor de kerndoelen, en die voldoende differentiatiemogelijkheden bieden, ook voor leerlingen van Richting 2 en 3. Het gebruik van ict voor de inoefening is nog vrij beperkt en dient te worden uitgebreid. Bij de kleuters wordt gebruik gemaakt van een programma voor de uitbreiding van de woordenschat in combinatie met een voorloper van een taalleesprogramma en allerlei materiaal dat binnen het aangeboden thema past. Zoals eerder aangegeven is de pedagogische benadering een sterk punt van de school. De benadering van leerlingen is respectvol en belangstellend, waarbij de feedback gericht is op bevorderen van het zelfvertrouwen. Ouders zijn zeer goed bij de school betrokken in de kleine en hechte Nederlandse gemeenschap van Agios Nikolaos. De school wordt door alle betrokkenen als een veilige thuishaven voor het Nederlands onderwijs en de Nederlandse cultuur ervaren. De lessen verlopen goed gestructureerd en geordend. De taakgerichte werksfeer is een sterk punt. De kleine groepen dragen daar zeker aan bij. De school past inmiddels vormen van samenwerkend en activerend leren toe. Zoals in de samenvatting vermeld is de afstemming van instructie en verwerking nog een aandachtspunt. In de groepen is er sprake van een voldoende effectief gebruik van de beschikbare leertijd. De school programmeert 120 uur op jaarbasis door gedurende 37 schoolweken 3 uur les te geven en daarnaast nog een aantal zaterdagen aan cultuurgebonden onderwerpen te besteden. Er wordt een verzuimregistratie bijgehouden. In alle groepen wordt ook huiswerk gegeven, voornamelijk om de frequentie van blootstelling aan het Nederlands te verhogen. De leerlingenzorg is op orde. De school houdt de vorderingen van de leerlingen bij met methodegebonden en landelijk genormeerde toetsen. De leraar analyseert de toetsresultaten en maakt indien nodig groeps- dan wel individuele handelingsplannen. Deze worden met de ouders besproken. Bij de handelingsplannen die de inspectie heeft ingezien is de doorlooptijd soms te lang. Een punt van verbetering is ook het formuleren van concrete doelen in de handelingsplannen. Dat maakt het ook beter mogelijk om te evalueren of de gestelde doelen zijn behaald, of dat bijstelling van het handelingsplan nodig is. Dit gebeurt nu in beperkte mate. Meer in het algemeen dienen ook de doelen voor het NTC-onderwijs, zoals bij de intake met de ouders geformuleerd, concreter worden gemaakt dan thans gebeurt. Dat biedt tevens de basis voor verdergaande differentiatie, indien nodig. 13
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een digitaal onderzoek naar de eindopbrengsten plaats. 15