RBS Markets Nummer 304, Week 8, 21 februari 2012 Turbo s & Trading Dinsdag 21 februari 20:00 Webinar: Bakker s Bull/Bear van de maand Technische Analyse Brent Oil - Klagen bij de benzinepomp... P2 (Peres)troika De week in Turbo s & warrants Griekse hoop P3 Certificaten Ik wil beleggen in olie, maar hoe? P4 Webinars & seminars Ontmoet RBS Er is weer een kogel door de Griekse kerk. Dinsdagochtend 21 februari maakten Euroleiders, ECB en IMF bekend dat er een akkoord is voor de redding van Griekenland. Obligatieleningen worden geherstructureerd en een tweede (of eigenlijk derde) steunpakket van 130 miljard komt beschikbaar. De Grieken en daarmee de euro zijn gered! De vraag is echter of dit nu de redding is, of een veredeld faillisement. P5 Het laatste grote faillissement van een land dateert van 11 jaar geleden. In 2001 was het Argentinië dat failliet ging. Het land kampte met een importoverschot, waardoor kapitaal naar het buitenland vloeide. Hierdoor liep de werkloosheid op en raakte het land eind jaren 90 in een forse recessie. De overheidsinkomsten daalden, maar er werd niet bezuinigd. Ook was in Argentinië sprake van grootschalige belastingontduiking en fraude. De staatsschuld steeg naar een niveau dat onhoudbaar bleek. Dit niveau was overigens slechts 60 procent van het BNP. De overheid was niet langer in staat aan haar betalingsverplichtingen te voldoen. Een vlucht uit de peso volgde, de munt werd minder waard en het was onmogelijk voor Argentinië om nog geld aan te trekken. Het land was failliet. Er volgde een haircut en er werd 56% afgeschreven op obligatieleningen. De daling van de peso was echter uiteindelijk ook de achterliggende reden voor het forse herstel dat de Argentijnse economie liet zien. Door de lage koers was het voor het buitenland zeer interessant geworden om goederen uit Argentinië te importeren uit. 2 jaar na het bankroet presenteerde Argentinië groeicijfers. Uiteraard lijkt de Argentijnse situatie van toen op de Griekse situatie van nu. Er is echter een heel belangrijk verschil. De munt. De Argentijnse peso was sinds begin jaren 90 gekoppeld aan de US dollar. Dit zorgde aanvankelijk voor een stabiele munteenheid, maar bood na het faillissement ook de mogelijkheid de peso los te koppelen, te devalueren en het tij te keren. Griekenland heeft (en blijft voorlopig in) de euro. En dat brengt een hoop politieke bemoeienis met zich mee. Het politieke ideaal dat Europese regeringsleiders er op na houden, overstijgt helaas de economische realiteit. De euro bood de Grieken een stabiele munt en biedt de Grieken nu redding, maar zal in de toekomst het grootste struikelblok vormen. Waar Argentinië enkel hoefde te voldoen aan de eisen van het IMF, komen daar nu ook de ECB en 16 regeringsleiders van Eurolanden bij. Door het strenge toezicht waaronder de Grieken komen te staan, aangescherpte wetgeving en de onmogelijkheid om te devalueren wordt het zeer moeilijk voor Griekenland om te hervormen en een snelle wederopbouw te laten plaatsvinden. Met de euro ontbreekt het Griekenland aan een mogelijkheid de export te bevorderen. Griekenland zit al vijf jaar in recessie, moet nu verplicht staatseigendommen verkopen, drastisch bezuinigen en een impuls die het tij kan doen keren is in geen velden of wegen te bekennen. De haircut van 53,5% is niets anders dan een defi nitief faillissement van de Grieken. Private investeerders nemen het faillissement voor hun rekening. Dat is overigens het risico van beleggen. De Troika heeft goed gekeken naar wat mis ging in Argentinië. De rente. Deze wordt nu gecontroleerd laag gehouden, door (voor zover dat nu duidelijk is) bestaande obligaties om te zetten in leningen met een rente van 1,5% boven de marktrente. Tot 2020. Dan is alles opgelost. De Griekse staatsschuld is dan beneden de gestelde eis van 120% volgens calculaties. Om dit getal te bereiken is de haircut verhoogd en de rente die Griekenland voor nieuwe leningen betaalt verlaagd. Voor het gemak is daarbij gesteld dat het bruto nationaal product van Griekenland vanaf 2014 weer groeit. Daarnaast is de grote vraag hoe Griekenland ooit weer zelfstandig geld kan aantrekken tegen een redelijk prijs. [Lees verder op pagina 5] 1
Technische Analyse TA: Brent Oil Klagen bij de benzinepomp... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofl everancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. Wekenlang was er op de weekplaat van Brent Oil sprake van een serie lagere toppen en lagere bodems. Ik wees dan ook steevast op een correctieve fase binnen de uptrend. De koers bewoog immers nog wel boven een gestaag oplopende sleepkabel. Maar na een lange kwakkelende neergaande fase hebben de stieren de draad weer opgepakt. Hoog tijd om het landschap opnieuw te beschrijven. G r a fi e kbrent Oil Vanaf afgerond 126,50 werd de eerste correctieve tik uitgedeeld. Er volgden er meer tot uiteindelijk de koers zelfs op afgerond 100 onder de sleepkabel dook. Maar al snel veerde de koers weer op en streden de bullen voor een hervatting van de uptrend. Beleggers die wekelijks mijn technische conditie hebben gevolgd weten hoe moeizaam de strijd verliep. Maar nu gaat het een stuk beter. Vanaf afgerond 109 is de correctieve fase afgebroken. De koers steeg namelijk boven het trendkanaal uit en brak hiermee de serie lagere toppen. Tevens kruiste de koers de gemiddeldelijn. Inmiddels zijn de stieren rap opgeklommen en noteren zij rond de weerstand op afgerond 120. Hier kunnen zij even pauzeren. Er is namelijk een eerste zwarte candle in de maak. Kortom, er ligt een kortstondige correctie op de loer. Zolang de koers onder de weerstand op 120,16 noteert, is een pullbackbeweging richting de sleepkabel op circa 115 aannemelijk. Bodemvorming aldaar valideert de uptrend en dat zal een stimulans zijn om op te veren richting 120-126 en hoger. Pas onder de gemiddeldelijn en het steunpunt op afgerond 109 vervalt de hervatting van de uptrend en is er zicht op een dalende prijs bij de benzinepomp. Tot dat moment zal de klaagzang nauwelijks verstommen. Figuur 1. Weekgrafi ek Brent Oil. Bron: BTAC Visuele Analyse, 21 februari 2012. Selectie aanbod Brent Oil Turbo s Met Turbo s kunt u inspelen op een stijging en/of daling van Brent Oil. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Vul in het scherm linksboven de zoekterm Brent Naam ISIN code Hefboom Brent Crude Oil Future Turbo Long 94,42 NL0009696087 4,12 Brent Crude Oil Future Turbo Long 107,39 NL0010001137 7,21 Brent Crude Oil Future Turbo Short 126,39 NL0009698869 10,11 Brent Crude Oil Future Turbo Short 135,52 NL0009750256 5,62 Oil in. Figuur 2. Een selectie van het aanbod van Brent Oil Turbo s. Bron: RBS, 21 februari 2012. 2
De week in Turbo s & Warrants Griekse Hoop TNT Express en UPS De beurzen zijn vorige week gestegen tot het hoogste niveau van de voorbije zes maanden. Optimisme over het nieuwe steunpakket voor Griekenland en positieve macrocijfers uit de VS hebben aangetoond dat de Amerikaanse economie op koers lijkt te liggen. De AEX is vrijdag 17 februari gesloten op 327,93 punten (+2,4%). Stijgingen onder de hoofdfondsen over de week waren er voor Akzo Nobel (+9,34%), TomTom (8,34%) en ING (+6,02%). Belangrijke dalers waren Boskalis (-5,83%), Corio (-3,36%) en ArcelorMittal (-3,17%). De DAX sloot op 6.848,03 punten (+2,3%). De Dow-Jones steeg naar 12.949,9 punten (+1,2%) en de S&P500 noteerde op vrijdagmiddag 1361,23 punten (+1,4%). Onder de grondstoffen had Brent Crude Olie een goede week met een stijging van 2,27 Amerikaanse dollar naar 119,58 dollar per vat (+1,9%). Bij de edelmetalen steeg goud in waarde naar 1.723,38 dollar per troy ounce (+0,1%) en zilver daalde licht, om uiteindelijk te eindigen op 33,27 dollar per troy ounce (-0,9%). TNT Express en UPS TNT Express heeft op 17 februari aangegeven een overname bod te hebben ontvangen van United Parcel Service Inc. (UPS) maar zou graag een hoger bod willen zien dan het huidige met een waarde van 9 euro per aandeel 1. Een bod van s werelds grootste postorderbedrijf of de concurrenten FedEx en Deutsche Post, behoort al jaren tot een mogelijkheid. FedEx lijkt tot nu toe geen interesse te hebben waardoor TNT zich volledig concentreert op UPS, het Amerikaanse concern dat sinds 1999 op de beurs noteert en tot op heden (wonderbaarlijk) nooit een verliezend jaar heeft gekend. Als gevolg van het nieuws de afgelopen dagen is het aandeel gisteren gestegen tot zelfs boven de 10 euro. Sinds het begin van dit jaar is het aandeel al met 60% gestegen, waardoor de waarde van het in Hoofddorp gevestigde bedrijf momenteel op ongeveer 5,36 miljard euro uitkomt 2. In mei vorig jaar was TNT Express al afgesplitst van PostNL. Deze blijft met 29,9% eigendom nog altijd betrokken en heeft publiekelijk te kennen gegeven een overname te ondersteunen 3. Direct bij opening op maandag steeg ook dit aandeel met meer dan 50%. TNT s omzet is sinds 2006 met meer dan de helft gedaald. Daarnaast heeft het bedrijf in de eerste negen maanden van 2011 een verlies geleden van 97 miljoen euro, een jaar eerder was er nog een winst van 62 miljoen euro te noteren 4. Het concern staat al geruime tijd onder druk vanwege tegenvallende resultaten en heeft moeite om wereldwijd de concurrentieslag aan te gaan. Aandeelhouders zouden een deal graag tegemoet zien. Een goede prijs zou volgens analisten rond de 11 euro liggen maar 9 euro wordt nog altijd als een zeer interessante investering gezien. UPS kan met de overname profiteren van de sterke aanwezigheid van TNT in China. Kijkend naar de huidige concurrentie en de marktontwikkelingen wereldwijd doet TNT er goed aan om in te gaan op de aanbieding(en). Top 5 Stijgers Turbo s en Warrants ISIN code Rendement Rendement sinds introductie TNT Express Turbo Long NL0010011987 305,22% 700,00% Sinds 21 dec 2011 PostNL Turbo Long NL0010013090 289,43% 332,10% Sinds 23 jan 2012 TNT Express Turbo Long NL0010011219 227,14% 297,80% Sinds 7 dec 2011 PostNL Turbo Long NL0010012647 215,38% 487,00% Sinds 11 jan 2012 TNT Express Turbo Long NL0009974096 172,79% 435,50% Sinds 11 okt 2011 Figuur 3. Top 5 stijgers periode 13 februari t/m 17 februari 2012. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website www.rbs.nl/markets onder rendementsoverzicht. Bron: RBS, 21 februari 2012. 1. Reuters News, 17 februari 2012 2. The Economist, 18 februari 2012 3. Yahoo Finance, 19 februari 2012 4. Bloomberg Data, 19 februari 2012 Overzicht markten AEX 2,4% 327,93 330 328 326 324 322 320 318 316 139,0 138,8 138,6 138,4 138,2 138,0 EUR/USD 0,4% 1,3140 1,330 1,325 1,320 1,315 1,310 1,305 1,300 Bund Future 0,1% 138,43 139,2 137,8 1,295 Brent Crude Olie Future 2,4% 119,58 122 121 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 7.586.884 16.228.524 37.655.521 Brent Crude Oil Future 139.052 128.575 2.948.404 Bund Future 1.300 115.180 897.610 EUR/USD 196.389 242.136 2.381.240 Nikkei 225 2.257 532 54.238 Goud 721.799 484.562 9.284.645 Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 13 februari t/m 17 februari 2012. Bron: RBS, 21 februari 2012. Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX -2,64 Brent Crude Oil Future 1,52 Bund Future -36,01 EUR/USD -2,09 Nikkei 225 12,12 Goud 9,10 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 21 februari 2012. Bron: RBS, 21 februari 2012. 120 119 118 117 116 115 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 3 februari t/m 10 februari 2012. Bron: Bloomberg, 21 februari 2012. 3
Certificaten Ik wil beleggen in olie, maar hoe? Vier vragen om u te helpen bij het maken van een keuze Met Call Warrants profiteren van backwardation in de olieprijs De Brent Crude Oil Future bereikte maandag een koers van 121,15 dollar, de hoogste prijs in negen maanden. Met Turbo s, Warrants en Certifi caten biedt RBS de mogelijkheid om in te spelen op de prijsontwikkeling van de Brent future. Wilt u beleggen in olie, maar twijfelt u over welk product het best bij u past? Hieronder vindt u vier belangrijke vragen die u kunt stellen bij het maken van een keuze. Hefboom of één op één? Met Turbo s en Warrants kunt u met een hefboom inspelen op bewegingen van de olieprijs. Dit heeft als voordeel dat het mogelijk is om met een relatief kleine inleg een hoog rendement te maken. Gaat beleggen met een hefboom voor u te snel? Dan kunt u gebruik maken van één van onze Certifi caten die één op één meebewegen met de Brent future. Wisselkoersrisico of niet? Brent futures noteren in Amerikaanse dollars, terwijl Turbo s, Warrants en Certifi caten in euro s noteren. Er zijn twee Certifi caten op de Brent future beschikbaar: een gewoon Certifi caat en een Quanto variant. Met een belegging in het gewone Certifi caat loopt u wisselkoersrisico. Wanneer u kiest voor het Quanto Certifi caat is het wisselkoersrisico afgedekt. Belegt u met een Turbo of Warrant, dan loopt u wel wisselkoersrisico, maar enkel over de waarde van uw investering. Met andere woorden: de hefboom is niet van toepassing op het wisselkoersrisico. Vaste looptijd of stop loss? Wanneer u versneld wilt inspelen op koersbewegingen van de Brent future, kunt u kiezen uit Warrants of Turbo s. Turbo s hebben een stop loss-niveau en kunnen dus worden beëindigd wanneer de koers zich tegen u beweegt. Warrants kunnen niet tussentijds beëindigd worden, maar hebben wel een vaste expiratiedatum. Daarnaast is het van belang er rekening mee te houden dat er gedurende de looptijd tijdswaarde uit een Warrant loopt. Wat is het verwachte effect van contango / backwardation? Dit is waarschijnlijk de lastigste vraag om te beantwoorden (bent u nog niet bekend met de begrippen contango en backwardation, klik dan hier voor meer info). Op dit moment is er sprake van backwardation in de curve van de Brent future. Dit betekent dat de langer lopende futures momenteel goedkoper zijn dan korter lopende futures. Dit heeft een positief effect op beleggingsproducten waarmee wordt ingespeeld op een stijging olieprijs en een negatief effect op producten waarmee wordt ingespeeld op een daling. Omdat voor Turbo s en Certifi caten iedere maand wordt doorgerold van de eerstvolgende expirerende future naar een future met een maand langere looptijd, is voor deze producten alleen de vorm van het eerste stukje van de futurecurve van belang. Omdat de futurecurve kan veranderen is niet vooraf te zeggen wat het effect van backwardation of contango op langere termijn is. Wanneer u belegt met Warrants is dit wel mogelijk. Gedurende de looptijd van een Warrant wordt namelijk niet doorgerold. De future waar in wordt belegd heeft altijd een net iets langere looptijd dan de Warrant. Voor de Warrants die in augustus afl open wordt bijvoorbeeld de september future als onderliggende waarde gebruikt die op het moment van schrijven 117,18 dollar 1 noteert. Ter vergelijking; de april future noteert op hetzelfde moment 119,91 dollar, ruim twee dollar hoger. Wanneer de september future gedurende de looptijd richting de spotprijs beweegt, dit betekent dit dat het backwardation effect er voor zorgt dat de waarde van de future met ruim twee dollar zal stijgen. Dit neemt overigens niet weg dat de prijs van de september future nog altijd kan bewegen ten opzichte van de spotprijs; de vorm van de future kan immers veranderen. Meer informatie over Certifi caten, Warrant en Turbo s, de definitieve voorwaarden en het prospectus vindt u op de website www.rbs.nl/markets. Figuur 1: De actuele futurecurve van de Brent Crude Oil future. Op de x-as wordt de looptijd van de future weergegeven tot eind 2012 en op de y-as de prijs. Voor Turbo s wordt maandelijks doorgerold, terwijl voor Warrants een future wordt gebruikt met een langere looptijd. 1. Bloomberg, 20 februari 2012 Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 Brent Crude Oil Future Quanto NL0000458701 Water Certificaat NL0000290195 2 Goud NL0000455905 Agribusiness Certificaat NL0000696565 3 Water Certificaat NL0000290195 BRIC II Certificaat NL0000290328 4 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 Goud Quanto Certificaat NL0000458735 5 NYSE ARCA Biotech DE0006106701 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 6 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 Oil & Gas Services Certificaat NL0000833317 7 BRIC Certificaat NL0000459816 India Certificaat NL0000456465 8 India Certificaat NL0000456465 Zonne-energie Certificaat NL0000847689 9 Zonne-energie Certificaat NL0000847689 RICI Enhanced S< Certificaat NL0006066227 10 Rente Certificaat EUR NL0000453348 AEX Certificaat NL0000778728 Figuur 8. Top 10 bestsellers Certifi caten, periode 13 februari t/m 17 februari 2012 en All Time. Bron: RBS, 21 februari 2012. 4
(Peres)troika Vervolg van pagina 1 Het is namelijk zeer onwaarschijnlijk dat Griekenland na 2020 ook zichzelf kan financieren voor markrente plus 1,5 procent. Maar, het kan hard gaan. Was de 10-jaars rente drie jaar geleden nog 4,5 procent, inmiddels overstijgt deze de 35 procent. Als het gezegde vertrouwen komt te voet en gaat te paard hier op gaat, lijkt een omgekeerde beweging van de rente hoogst onwaarschijnlijk. Met de getroffen maatregelen winnen Europese politici tijd. De vrees voor een exit van Griekenland uit de Eurozone en daarmee het aantoonbaar falen van de euro is voor de korte termijn het geluk van de Grieken. Moet je echter na 229 miljard nog eens 130 miljard (+ de haircut!) investeren in een land met een bnp van zo n 300 miljard, dat ook in 1826, 1843,1860,1893 en 1932 failliet ging en slechts 2,3% van de totale productie van de Eurozone voor haar rekening neemt? Misschien wel als je het ideaal achter de euro hoog wilt houden, vreest voor een mogelijke besmetting van andere landen en denkt dat de Grieken hun eigen perestrojka kunnen bewerkstelligen. Misschien niet als je realistisch nadenkt. Niet als Griek en niet als Europeaan. Hebt u al een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs.com of een bericht sturen op Twitter (www.twitter.com/jimtehupuring). RBS Beleggersbijeenkomsten Voor korte tijd lijkt het Griekse problem van de baan. Het besmettingsgevaar is even afgewend, omdat hiermee wel een signaaltje is afgegeven aan landen als Portugal of Spanje en de recessie waar we midden in zitten is milder dan verwacht. Toch zijn de problemen nog verre van opgelost en de onzekerheid is groter dan in tijden. De beurzen zullen dus ook in 2012 volatiel blijven. Voor met name actieve beleggers biedt dit volop mogelijkheden. In het huidige beursklimaat zijn namelijk volop kansen. Je moet alleen weten hoe je hierop inspeelt. Dat is voor RBS de reden om maandelijks beleggersbijeenkomsten te organiseren. We voorzien u van informatie over de laatste marktontwikkelingen, geven aan waar de kansen liggen en leggen uit hoe u hier van profiteert. De beleggers bijeenkomst op 5 maart in het RBS hoofdkantoor staat volledig in het teken van trading: verdienen aan korte termijn bewegingen. Met sprekers als Andre Brouwers (Beleggingsinstituut), Rob Staalstra (Active Hedge) en Erik Mauritz (RBS Markets) wordt dit een avond die iedere actieve belegger niet mag missen. Wij ontmoeten u graag. Tot 5 maart! 5
Seminars & webinars Ontmoet RBS... op het hoofdkantoor in Amsterdam Elke eerste maandag van de maand heeft u de gelegenheid om het team van RBS Markets te ontmoeten en een presentatie bij te wonen over actuele ontwikkelingen en met ons in gesprek te gaan of vragen te stellen. De eerste bijeenkomst was op dinsdag 7 februari, en vanaf maart elke eerste maandag van de maand.... of online Verzorgt RBS Markets op elke dinsdag om 20:00 uur een webinar. 1. Eerste dinsdag van de maand: De gouden 6 van... Een bekende gastspreker uit de financiële wereld geeft in 30 minuten zijn of haar mening over een aantal financiële markten of specifieke onderliggende waarden in een tweegesprek met Erik Mauritz. De spreker van de voorgaande maand belt in voor commentaar op zijn eerdere opinie 1. 2. Tweede dinsdag van de maand: Ins en outs beleggingsproduct Een educatief webinar waarbij een specifiek beleggingsproduct een uur lang centraal staat en u uw vragen kunt stellen aan de productspecialisten van RBS. 3. Derde dinsdag van de maand: Bakker s Bull/Bear webinar Technisch analist Nico Bakker geeft u in een klein uur de kans om uit zijn TA carrousel aandelen of indices te kiezen voor de laatste stand van zaken. Vooraf kunt u aangeven welk educatieve TA onderwerpen Nico dient te behandelen. Elk webinar kijkt hij terug op zijn uitspraken van de voorgaande maand. 4. Vierde dinsdag van de maand: Turbo thema Maandelijks licht Rogier San Giorgi, productspecialist RBS, een actueel Turboonderwerp toe. We beginnen eenvoudig bij de basiswerking van Turbo s en breiden uit met kennis over indices, valuta, grondstoffen en strategieën. Op de hoogte blijven Alle seminars & webinars zullen altijd aangekondigd worden op www.rbs.nl/markets en in deze nieuwsbrief. Wilt u op de hoogte blijven van onze webinars? Klik dan hier voor een actueel overzicht van de webinars, en vink bij het inschrijven aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden. 1. Het eerste webinar met een gastspreker vond plaats op woensdag 8 februari. Vanaf maart elke eerste dinsdag van de maand. Datum Type Titel Spreker Aanvang Dinsdag 21 februari Webinar: on-line 3. Bakker s Bull/Bear webinar Nico Bakker 20:00 Dinsdag 28 februari Webinar: on-line 4. Turbo Thema: de basis met aandelen Rogier San Giorgi 20:00 Dinsdag 5 maart Seminar: Amsterdam Ontmoet RBS Markets Meerdere sprekers 19:00 Dinsdag 6 maart Webinar: on-line 1. De gouden 6 van: Royce Tostrams Royce Tostrams & Erik Mauritz 20:00 Dinsdag 13 maart Webinar: on-line 2. Ins en outs van marketindex Erik Mauritz 20:00 INSCHRIJVEN 6
Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland N.V. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macro-economische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets.nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de rbs.nl/markets handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer Technische Analyse / Turbo Tip Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en is een onafhankelijk analist. RBS en Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyse genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analysen van of namens Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland N.V. of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale weten regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland N.V. staat in Nederland onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van Financial Services Authority. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. www.rbs.nl/markets RBS Markets bestaat uit een enthousiast team van specialisten dat klanten wereldwijd al meer dan vijf jaar van gestructureerde producten voorziet. De onderliggende waarden zijn divers: aandelen, commodities, valuta, beleggingsfondsen, vastgoed en obligaties. Van de AEX tot de CRB, van China Mobile tot Vestas Wind, van de EUR/ USD tot beleggen in olie: er is vrijwel altijd wel een markt waar u rendement kunt behalen. U kunt inspelen op koersstijgingen en koersdalingen, u kunt beleggen in diverse uithoeken van de wereld, u kunt eenvoudig en transparant een index als de AEX volgen: kortom u kunt beleggen als een professional. Het startpunt van uw beleggingen is www.rbs.nl/markets. U kunt contact met ons opnemen via beleggen@rbs.com en/of 0900-MARKETS (0900 627 5387). 7