Weet jij iets van mode?

Lesbrief Koloniaal verleden Weet jij iets van mode? Context Nederland heeft, net als andere Europese landen, te maken met een koloniaal verleden. In het Rijksmuseum zijn hiervan genoeg voorbeelden te vinden. Het museum heeft ook een multimediatour m.b.t. dit koloniaal verleden. Deze multimediatour is ook te downloaden en thuis te beluisteren/bekijken. Op veel afbeeldingen uit die tijd speelt mode een rol. Meestal is hierbij ook de wederzijdse beïnvloeding zichtbaar. Dit laatste kan een mooi aanknopingspunt zijn voor een les over alledaagse zaken als taal en voedsel. Doelstelling In deze lesbrief bekijken de leerlingen een (detail van een) schilderij uit de periode tussen 1600 en 1800 waarin een deel van de Nederlandse koloniale geschiedenis zichtbaar is. Ze onderzoeken waar de kleding en de accessoires van de personen op de afbeeldingen vandaan kwamen, welke arbeid hierbij kwam kijken en op welke wijze de spullen bij de personen kwamen. Eventueel kunnen de leerlingen dit ook doen bij hun eigen kleding en accessoires. Niveau voortgezet onderwijs, onderbouw, elk niveau Tijdvakken Tijd van ontdekkers en hervormers Tijd van regenten en vorsten Tijd van pruiken en revoluties Begrippen Kolonisatie Tijdsduur Lesuur van 50 minuten Benodigdheden Digibord of televisiescherm (geen noodzaak, wel handig voor gebruik bij de afsluiting) Computers of tablets met internetverbinding Toegang en account tot website/app Thinglink Voorkennis De voorkennis vanuit Feniks m.b.t. kolonisatie voldoet. Relatie tot Feniks Kolonialisme 2 vmbo-bk: H1, H3, H4 2 vmbo-kgt: H1, H3, H4 2 vmbo-t/havo: H1, H3, H4 2 havo/vwo: H1, H3, H6 2 vwo: H1, H3, H6 Werkvormen Een klassikale introductie op kolonisatie en de werkvorm. Vervolgens kan deze les zelfstandig of in kleine groepen (bij voorkeur maximaal 3 leerlingen) worden uitgevoerd. Deze les heeft een digitale werkvorm. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 1/5

Bronnen Leerlingen De leerlingen hebben geen aanvullende bronnen nodig. Docenten Docenten kunnen de koloniale tour van het Rijksmuseum beluisteren/bekijken. Antwoorden/beoordeling Deze werkvorm wordt klassikaal geëvalueerd en kent geen verdere beoordeling. Indien dit wel is gewenst, dan kan de normering worden toegepast zoals verderop bij onderdeel 6 van Aanpak en uitleg staat aangegeven. Introductie U legt de werkvorm in relatie tot het onderwerp aan de leerlingen uit. Kern Deze les kan zelfstandig of in kleine groepen (bij voorkeur maximaal 3 leerlingen) worden uitgevoerd. Afsluiting Samen met de leerlingen evalueert u het onderwerp en deze werkvorm. U kunt ervoor kiezen om de opdracht te beoordelen. Zie hiervoor de normering in onderdeel 6 van Aanpak en uitleg. Opbouw les Voorbereiding Omdat de leerlingen bezig gaan met de website/app Thinglink (Thinglink.com) is het goed om als docent op de hoogte te zijn van de mogelijkheden van deze website/app. Met Thinglink kunnen leerlingen van elke afbeelding een interactieve afbeelding maken door zelf stippen met informatie (zoals tekst, extra afbeeldingen, links of video) op de afbeelding te plaatsen. In Nederland maakt een krant als NRC via hun website hier regelmatig gebruik van om extra informatie bij een artikel te bieden. Om een idee te krijgen wat de mogelijkheden zijn, bekijk de link: https://goo.gl/92pcbg. Voor het gebruik van Thinglink is een gratis account vereist. Dit kan via de gebruikelijke kanalen zoals Facebook, Google of Twitter, maar uiteraard ook met eigen mailgegevens. Leerlingen kunnen zich op eenzelfde manier aanmelden, hierin wordt geen onderscheid gemaakt. Het is aan te raden dat de leerlingen, indien mogelijk, zich vóór de les al hebben aangemeld. Dit scheelt tijd tijdens de les. Aanpak en uitleg Onderdeel 1 Leg uit wat het doel van de les is: onderzoek doen aan de hand van een schilderij naar de herkomst van kleding uit de periode tussen 1600 en 1800 en hierbij ingaand op het productieproces. Onderdeel 2 Zorg dat alle leerlingen zich aanmelden/aangemeld hebben bij ThingLink (zie voorbereiding) en laat ze inloggen. Onderdeel 3 De leerlingen kiezen een schilderij uit de periode 1600-1800 uit de Rijksstudio (https://www.rijksmuseum.nl/nl/ rijksstudio). Als ze een geschikt schilderij hebben gevonden, moeten ze de afbeelding hiervan downloaden op hun eigen computer of tablet. Onderdeel 4 De leerlingen moeten de gekozen afbeelding uploaden naar Thinglink. Dit kan als volgt: 1 Klik rechtsboven op de knop Create. Belangrijk om te weten: Thinglink is een Engelstalige site. Er is geen Nederlandse vertaling beschikbaar. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 2/5

2 Op het volgende scherm selecteren ze Upload from Hard-Drive, en vervolgens Choose images or. Vervolgens kan de afbeelding worden geselecteerd op de computer en geüpload. Onderdeel 5 Als de afbeelding door de leerlingen is geüpload, kunnen ze aan de slag in ThingLink. 1 Kies eerst een passende titel voor de afbeelding. 2 Klik vervolgens op Click to add a tag. Een tag is een interactieve stip. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 3/5

3 Op het moment dat een stip is gezet, kan deze worden aangepast: de grootte, locatie enzovoort. Aan de linkerkant van het scherm wordt door de leerlingen de informatie gezet die getoond wordt op het moment er op een stip wordt geklikt. Deze informatie kan bestaan uit tekst, afbeeldingen, audio, video of een link. Onderdeel 6 Nu de leerlingen de basisprincipes van ThingLink begrijpen, kunnen ze aan de slag met hun onderzoek. Laat ze dit doen via het volgende stappenplan: 1 Zet 1 stip in de afbeelding waarbij je beschrijft wat je op de afbeelding ziet. 2 Zet 1 stip in de afbeelding waarbij je aangeeft wat de locatie (land) is van dat wat je op de afbeelding ziet. 3 Selecteer in totaal minimaal 5 en maximaal 10 kledingstukken/accessoires op de afbeelding. 4 Per kledingstuk/accessoire zet je 1 stip. 5 Bij elke stip geef je antwoord op de volgende vragen: a Wat zie je? b Van welk materiaal is het gemaakt? c Waar komt dit materiaal vandaan? d Door wie is het gemaakt of verwerkt? e Hoe is het terechtgekomen op de locatie die je ziet op de afbeelding? Bij het beantwoorden van deze vragen maak je gebruik van je geschiedenis-, economie- of aardrijkskundeboek, of van een site als Wikipedia. 6 Als je klaar bent, sla je de afbeelding op d.m.v. de knop Save Image, rechts onderin. Eventuele beoordeling Stap 1: 1 punt Stap 2: 1 punt Stap 3 en 4: 5 x 1 punt (minimaal) of 10 x 1 punt (maximaal) Stap 5: 5 x 5 punten (minimaal) of 10 x 5 punten (maximaal) Heeft een leerling het minimale traject van 5 gekozen kledingstukken/accessoires foutloos doorlopen, dan krijgt hij 32 punten. Dit staat gelijk aan het cijfer 6. Heeft een leerling het maximale traject van 10 gekozen kledingstukken/accessoires foutloos doorlopen, dan krijgt hij 62 punten. Dit staat gelijk aan het cijfer 10. Zie voor de volledige normeringstabel Normering achter in deze lesbrief. Onderdeel 7 De leerlingen gaan nu hun afbeelding delen. Dit kan op verschillende manieren. Als ervoor wordt gekozen om klassikaal te delen, bijvoorbeeld door per groepje een korte presentatie te geven, dan kunnen de leerlingen gebruikmaken van het digitale schoolbord. Ze kunnen zonder problemen inloggen in Thinglink op een andere computer. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 4/5

Als er wordt gekozen voor het delen vanuit Thinglink via mail of een elo, dan kan dat op de volgende manier. Door Share te kiezen, verschijnt er een groot aantal opties om de afbeelding te delen. Onderdeel 8 (optioneel) De leerlingen kunnen onderdeel 4 t/m onderdeel 7 ook doen aan de hand van een foto van zichzelf, waarbij ze dezelfde vragen stellen over hun eigen kleding en accessoires. Normering Aantal punten met daarachter het eindcijfer: 0 > 1,0 1 > 1,3 2 > 1,6 3 > 1,8 4 > 2,0 5 > 2,1 6 > 2,3 7 > 2,4 8 > 2,6 9 > 2,7 10 > 2,9 11 > 3,0 12 > 3,1 13 > 3,3 14 > 3,4 15 > 3,6 16 > 3,7 17 > 3,9 18 > 4,0 19 > 4,2 20 > 4,3 21 > 4,4 22 > 4,6 23 > 4,7 24 > 4,9 25 > 5,0 26 > 5,2 27 > 5,3 28 > 5,5 29 > 5,6 30 > 5,8 31 > 5,9 32 > 6,0 33 > 6,2 34 > 6,3 35 > 6,5 36 > 6,6 37 > 6,8 38 > 6,9 39 > 7,1 40 > 7,2 41 > 7,4 42 > 7,5 43 > 7,6 44 > 7,8 45 > 7,9 46 > 8,1 47 > 8,2 48 > 8,4 49 > 8,5 50 > 8,7 51 > 8,8 52 > 8,9 53 > 9,1 54 > 9,2 55 > 9,4 56 > 9,5 57 > 9,6 58 > 9,7 59 > 9,8 60 > 9,9 61 > 9,9 62 > 10 Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 5/5

Les Koloniaal verleden voor de leerling Weet jij iets van mode? Onderzoek met Thinglink En dan op Start. Je gaat een schilderij uit het Rijksmuseum uit de periode tussen 1600 en 1800 bekijken. Je kijkt vooral naar de kleding en de accessoires van de personen die op het schilderij staan. Je onderzoekt van welke materialen die waren gemaakt, waar die materialen vandaan kwamen, door wie de spullen werden gemaakt en hoe die spullen uiteindelijk bij de personen op het schilderij terechtkwamen. Je gebruikt hierbij de website Thinglink. Stap 1 Aanmelden en inloggen bij Thinglink Deze opdracht ga je maken op de website Thinglink.com. Hiervoor moet je je eerst registreren. Ga naar: www.thinglink.com, en klik rechts bovenin op Log in. Kies op het volgende scherm Sign up for free. Registreer je vervolgens op de manier zoals jij dat graag wilt. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 1/4

Stap 2 Uploaden van een afbeelding Je kiest nu een afbeelding uit de Rijksstudio van het Rijksmuseum (https://www.rijksmuseum.nl/nl/ rijksstudio). Zoek naar object SK-A-4062. Klik rechtsboven op de knop Create. Op het volgende scherm selecteer je Upload from Hard- Drive, en vervolgens Choose images or. Vervolgens kan de afbeelding worden geselecteerd op de computer en geüpload. Stap 3 Aan de slag met Thinglink! Nu je de afbeelding hebt geüpload, kun je aan de slag in ThingLink! 1 Kies eerst een passende titel voor de afbeelding. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 2/4

2 Klik vervolgens op Click to add a tag. Een tag is een interactieve stip. 3 Op het moment dat een stip is gezet, kan deze worden aangepast: de grootte, locatie enzovoort. Aan de linkerkant van het scherm zet je de informatie die wordt getoond op het moment er op een stip wordt geklikt. Deze informatie kan bestaan uit tekst, afbeeldingen, audio, video of een link. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 3/4

Stap 4 Begin met je onderzoek Nu je weet hoe Thinglink werkt, kun je beginnen met het onderzoeken van jouw afbeelding. Doe dit volgens het volgende stappenplan: 1 Zet 1 stip in de afbeelding waarbij je beschrijft wat je ziet. 2 Zet 1 stip in de afbeelding waarbij je aangeeft wat de locatie (land) is van dat wat je op de afbeelding ziet. 3 Selecteer in totaal minimaal 5 en maximaal 10 kledingstukken/accessoires op de afbeelding. 4 Per kledingstuk/accessoire zet je 1 stip. 5 Bij elke stip geef je antwoord op de volgende vragen: a Wat zie je? b Van welk materiaal is het gemaakt? c Waar komt dit materiaal vandaan? d Door wie is het gemaakt of verwerkt? e Hoe is het terechtgekomen op de locatie die je ziet op de afbeelding? Bij het beantwoorden van deze vragen maak je gebruik van je geschiedenis-, economie- of aardrijkskundeboek, of van een site als Wikipedia. 6 Als je klaar bent, sla je de afbeelding op d.m.v. de knop Save Image, rechts onderin. Feniks, Geschiedenis voor de onderbouw en bovenbouw 4/4