Grasbekleding: een onderwerp met diepe wortels Astrid Labrujere (RWS) en Jaap Bronsveld (WSRL) Kennisdag Inspectie Waterkeringen Arnhem, 19 maart 2015
Inhoud Workshop Introductie Vooruitblik toetsing 207 Ervaring vanuit het beheer Aan de slag
Introductie Actuele veranderingen op het (beleids)gebied tav gras: (Actieve) Zorgplicht is van kracht Voorbereidingen WTI2017 PIW à Heeft invloed op Beheer & Onderhoud en het toetsen
PIW Gras beheer WTI2017 Raakvlakken opzoeken Kennen van elkaars werkveld en onderzoek Afstemmen waar mogelijk en waar nodig
Verschil tussen toetsen en beheer Lokaal BenO Landelijk Toetsen Bestuurlijke afspraken Continu en toestandsafhankelijk Meerdere aspecten Instandhoudingseisen Wettelijk instrument 12 jaarlijks (peildatum) Waterveiligheid Minimale eisen
Zorgplicht algemene figuur onderhoud
Wettelijke toets op gras Afschuiven en erosie Toestand van het gras is van invloed op de toets op erosie (RWS 2012, Handreiking toetsen grasbekleding et cetera) recentelijk gemaaid inspectie te voet met regelmaat in detail kijken Mogelijk nog voorwaarden condities neerslag/ droogte bij beoordeling
Van oud naar nieuw Positief: Streven naar een eenvoudige veldbenadering. Ervaringen belastingsproeven meegenomen. Geen eisen meer grasmengsels
De nieuwe toetsing: zode vegetatie Zode Gesloten graszode Open graszode Fragmentarische zode Aanzicht vegetatie Representatief! continue grasmat gedomineerd door grasblad continue grasmat gedomineerd door grasblad Taludbegroeiing slechts individuele, losstaande planten, of pollen waartussen eventueel bodembedekkende kleinere planten die geen gesloten grasmat vormen Plantafstand Representatief! Minder dan ongeveer 0,1 m, niet meer dan 10 % van het oppervlak tot 0,2 m Minder dan ongeveer 0,1 m, niet meer dan 25 % van het oppervlak tot 0,25 m >25 % van het oppervlak plantafstanden groter dan 0,25 m Beschadigingen ondiepe beschadigingen van maximaal 0,10 m x 0,15 m x 0,15 m (DxLxB): maximaal 2 per 1 m2 en gemiddeld maximaal over 25 m2 niet meer dan 5 van zulke gaten microreliëf niet groter dan 0,1 meter (hoogte) per 0,1 m2 (oppervlak) ondiepe beschadigingen van maximaal 0,10 m x 0,15 m x 0,15 m (DxLxB): maximaal 2 per 1 m2 en gemiddeld maximaal over 25 m2 niet meer dan 5 van zulke gaten
De nieuwe toetsing: zode doorworteling Zode Doorworteling visueel Onderbreking wortels Plag Gesloten dicht gewoven Nergens groter dan 20 cm. Gesloten wortelzode Grotendeels intact bij steken. Enige moeite om uit elkaar te trekken. Open wortelzode Fragmentarische wortelzode Open doorworteld (wijd gewoven) met plaatselijke verdichting Fragmentarisch doorworteld (wijd gewoven) Slechts plaatselijke verdichting?? Zode kan alleen voorzichtig gestoken worden. Zode valt uiteen bij loskomen van de ondergrond. Plag valt uiteen bij geringe kracht. Vaak over meer dan 20 cm afwezig. Bijna niet mogelijk een zode op te nemen.
Gesloten graszode Waddenzeedijk Friesland nabij de Boonweg (alle foto s bron: Deltares, memo Voorbeelden graszodekwaliteit conform TR, 14-11-2011) De nieuwe toetsing: fotovoorbeelden
Fragmentarische graszode Binnentalud Oosterscheldedijk bij Poortvliet
Open graszode Binnentalud Oosterscheldedijk bij St. Philipsland
Fragmentarische graszode Binnentalud Oosterscheldedijk bij Poortvliet
De praktijk Kwaliteit van de grasbekleding De ervaring van de beheerder met VTV2006 Nieuwe toetsing WTI2017: beoordelen graszode Bijvangst: Welke grasonderzoeken zijn / worden uitgevoerd?
Van grafiek naar praktijk: Grasbekleding bestaat uit componenten
Gras kwaliteit vegetatie (bedekking + wortels) Kwaliteitsverloop per component (indicatief) Op zavelige klei Op klei?? Mineralogische uitputting 0 5 jaar Bodem erosiebestendigheid toplaagmateriaal Klei Zavel Verwering Doorgraving? Zand Bodem erosiebestendigheid onderlaagmateriaal klei Tijd (jaren) Zand-zavel
Kwaliteitsfactoren: - Aanleg (uitvoering) - Zaadmengsel / verspreiding - Bodemcategorie - Voedselrijkdom - Expositie - Taludhelling - Hoogteligging in het profiel - Aanliggende grond - Beheervorm - Ouderdom - enz.
De praktijk bij WSRL: VTV2006 Resultaten van het monitoringsprogramma 2010-2014. Bestendig waterstaatkundig of natuurtechnisch beheer gedurende 15-25 jaar. 1.200 proefvakken
WTI 2017: Ondergrens??? Resultaat VTV2006
A 1 2 B C 3 4 D 5 6 7 8 E 9 Kies de beheervorm: A. 2x maaien en afvoeren B. 2x wisselbeweiden met schaap C. 2x wisselbeweiden met jongvee en koeien D. 1x maaien en afvoeren E. Gazonbeheer
Wat is de dominante factor? - Beheer? - Bodem? - Expositie?
De nieuwe toetsing: aan het werk 5 Stapels x 3 zoden: 1. Een veldvochtige 2. Een droge 3. Een belaste 4 losse zoden Je heb tot je beschikking: - De zoden - Foto s: overzicht en detail.
Gestoken met een frame 30 sec. bewerkt met harde straal
Aan de slag Bekijk de foto. Pak een zode, beoordeel die visueel en beproef die. Hoe zou je de zode beoordelen: 1. op vegetatie? 2. op wortels? 3. bij de trekproef? Welke discussie ontstaat?
Conclusies en vragen? Wat kunnen we vragen of meegeven aan de schrijvers van het WTI2017? - De praktijkproef? - De formulering van het voorschrift?
De handen ineen Wil je opschrijven welke grasonderzoeken jij allemaal kent bij jouw organisatie: heden en verleden (blaadjes bij de kaart). Het zou mooi zijn als we al die kennis met elkaar kunnen delen. Grasregiseur? PIW gaat kijken hoe we dat kunnen realiseren.
Het Hollands Noorderkwartier: Purmerringdijk: optimalisatie aanleg en samenstelling zaadmengsel. Hunze & Aa s: Bemestingsadvies, bemestingsplan. Stimuleren van gewenste (gras-) doelsoorten. Bestrijden van akkerdistels op zeedijk. Bestrijden van berenklauw op regionale keringen Vallei & Veluwe: Grastoets en vegetatie-monitoring Dijken
Stichtse Rijnlanden: - Diverse onderzoeken/proeven naar ontwikkelingsbeheer. - Ecologische waarden van dijkvegetaties, de erosiebestendigheid, de bewortelingsdischtheid en de relatie daartussen. Rivierenland: - 20 jaar monitoring grasbekleding - Mosonderzoek met bestrijdingsvarianten - Onderzoek bestrijdingsvarianten Jakobskruiskruid Rijn en IJssel: Ontwikkeling en instandhouding van een optimaal erosiebestendige grasbekleding op dijken door bemesting en signaleringsindicatoren met bijpassende maatregelen. Euregio onderzoek: Soortenrijke mengsels <-> beheer, substraat IJking en toetsing zodekwaliteit Aa en Maas: Effectmonitoring van beheerwijziging standbeweiding naar hooilandbeheer. Monitoring heeft betrekking op samenstelling van vegetatiebeeld en doorworteling.. Roer en Overmaas: Erosiebestendigheid grasmat, c.q. botanische waarde.
Aan het werk en goede reis!