DE ZORGLEERLING CENTRAAL NOTA SCHOOLBEGELEIDING 2006-2008 OSW augustus 2005 1
INHOUD 1 INLEIDING 3 2 WETGEVING SCHOOLBEGELEIDING 4 2.1. Schoolbegeleiding tot 1 augustus 2006 (oude situatie) 4 2.2. Wetgeving schoolbegeleiding met ingang van 1 januari 2008 4 (nieuwe situatie) 2.3. Consequenties van de nieuwe wetgeving 5 3 LOKAAL ONDERWIJSBELEID 6 3.1. Schoolbegeleiding 2004-2005 6 3.2. Schoolbegeleiding 1 augustus 2006 31 december 2008 7 3.3. Beleid vanaf 1 januari 2009 9 Bijlage 1: Berichtgeving VNG 3 mei 2005 10 Bijlage 2: Uitgaven schoolbegeleiding schooljaar 2004-2005 12 Bijlage 3: Berichtgeving OCW juni 2005 13 2
1 INLEIDING In november 2004 heeft de minister van OCW een voorstel ingediend bij de Tweede Kamer om de Wet op het Primair Onderwijs zo te wijzigen dat de rijksbijdrage voor schoolbegeleiding met ingang van 1 augustus 2005 rechtstreeks wordt uitbetaald aan de schoolbesturen. Op het moment dat de wet wordt aangenomen, ontstaat een nieuwe situatie, die consequenties heeft voor de basisscholen èn voor de gemeente Vlagtwedde. Dit wetsvoorstel is eind april 2005 behandeld in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel voorziet er nog steeds in dat alle rijksmiddelen ter beschikking komen aan de schoolbesturen. Door de Kamer is echter een amendement aangenomen dat voorziet in een ander overgangsregime. Dit nieuwe overgangsregime heeft tot gevolg dat de wet in ieder geval niet per 1 augustus 2005 in werking kan treden, zoals eerst de bedoeling was. Het ministerie van OCW heeft ons laten weten de wetswijziging in te willen laten gaan per 1 augustus 2006 (samen met de lumpsum financiering). De invoering van de wet is al een aantal malen uitgesteld. Het voortduren van de onduidelijkheid over het moment van inwerkingtreding van de wet, maakte het voor gemeenten en schoolbesturen heel lastig zich voor te bereiden op de stelselherziening. Deze nota is bedoeld om duidelijkheid te scheppen over de consequenties van de nieuwe wetgeving voor gemeente en schoolbesturen. In deze nota worden eerst de oude en de nieuwe situatie geschetst en vervolgens wordt een voorstel gedaan voor het gemeentelijk beleid in de periode 1 augustus 2006 tot 1 januari 2009. 3
2 WETGEVING SCHOOLBEGELEIDING 2.1. Schoolbegeleiding tot 1 augustus 2006 (oude situatie) Op 1 augustus 1997 is de huidige Regeling schoolbegeleiding in werking getreden. Op die datum heeft het rijk de verantwoordelijkheid voor de schoolbegeleidingsdienst overgedragen aan de gemeenten. De regeling was bedoeld voor een periode van ongeveer 4 jaar, waarna de regeling eventueel op grond van evaluaties zou worden bijgesteld. De regeling zou op 1 januari 2002 aflopen, maar is vervolgens nog een aantal jaren verlengd. Voor het instandhouden van de schoolbegeleiding krijgt de gemeente jaarlijks van het rijk een vergoeding per leerling, gebaseerd op het leerlingenaantal op 1 oktober 1996. Dit is een specifieke uitkering, die niet via het gemeentefonds loopt. Een sterke groei van het aantal leerlingen wordt gedeeltelijk vergoed op basis van een zogenaamde groeiregeling. Van de gemeente wordt verwacht dat zij er uit eigen middelen een gelijk bedrag per leerling aan de rijksbijdrage toevoegt. In het schooljaar 2004-2005 bedroeg de rijksbijdrage schoolbegeleiding Periode 1-8-2004 t/m 31-12-2004 5/12 x 49.522 = 20.634 1-1-2005 t/m 31-7-2005 28.871 Totaal 49.505 Samen met de gemeentelijke bijdrage was in dit schooljaar 49.505 + 49.505 = 99.110 beschikbaar voor schoolbegeleiding. Jaarlijks wordt op basis van het totale budget een afspraak gemaakt met de Onderwijs Begeleidingsdienst Groningen (nu CEDIN) over de inzet van de beschikbare middelen. 2.2. Wetgeving schoolbegeleiding met ingang van 1 januari 2008 (nieuwe situatie) Met ingang van 1 augustus 2006 wordt de rijksbijdrage schoolbegeleiding niet meer overgemaakt naar de gemeenten. Vanaf 1 januari 2008 maakt het rijk deze bijdrage rechtstreeks over naar de schoolbesturen. Voor de periode tot 1 januari 2008 geldt een overgangsregime. De minister heeft de volgende overgangsregeling voorgesteld: 4
De schoolbesturen zijn verplicht om in het schooljaar 2005-2006 75% van de rijksbijdrage te besteden bij de schoolbegeleidingsdienst. In de periode 2006-2008 (twee schooljaren) is dat percentage 50% en vanaf 1 januari 2008 vervalt deze verplichting helemaal. De Tweede Kamer heeft echter een amendement aangenomen dat voorziet in een ander overgangsregime. 1 De Kamer wil voorkomen dat gedurende de overgangsperiode 2005-2008 liquiditeitsproblemen ontstaan bij de schoolbegeleidingsdiensten. Daarom zal het bedrag dat de schoolbesturen verplicht moeten besteden gedurende de overgangsperiode door het rijk rechtstreeks naar de schoolbegeleidingsdienst worden overgemaakt. Dit amendement heeft consequenties voor de datum van inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving. Het leidt tot een rechtstreekse rijksbekostiging bij wet van de schoolbegeleidingsdiensten. De minister moet dit melden aan de Europese Commissie en de Commissie moet hiermee instemmen. Deze procedure neemt een aantal maanden in beslag, waardoor de invoering van de wet is uitgesteld. 2.3. Consequenties van de nieuwe wetgeving Met ingang van 1 augustus 2006 krijgen de scholen rechtstreeks zeggenschap over de besteding van de rijksbijdrage schoolbegeleiding. De gemeente treedt niet meer op als tussenpersoon en coördinator. Vanaf 1 januari 2008 krijgen de besturen de rijksbijdrage ook helemaal zelf in handen. In 2004-2005 bedroeg de rijksbijdrage 49.505. Dit is 50% van het budget dat voor schoolbegeleiding werd ingezet. In 2004-2005 bedroeg de gemeentelijke bijdrage ook 49.505. Met ingang van 1 augustus 2006 vervalt voor de gemeente de verplichting om de schoolbegeleidingsdienst in stand te houden. De gemeente is dus vanaf die datum niet meer verplicht eigen middelen hiervoor in te zetten. De gemeente kan besluiten de vrijvallende eigen middelen opnieuw voor schoolbegeleiding in te zetten, maar kan de middelen ook een andere bestemming geven. Dit hoeft niet noodzakelijk een onderwijsbestemming te zijn. Wanneer de gemeente echter besluit de vrijvallende middelen wel in te zetten voor onderwijsbeleid, dan dient zij dit te doen in overleg met de schoolbesturen. Kort samengevat: de scholen krijgen meer vrijheid, maar het budget wordt gehalveerd. Willen de scholen in 2005-2006 dezelfde dienstverlening van de onderwijsbegeleidingsdienst inkopen als in het voorafgaande schooljaar, dan komen zij middelen tekort, tenzij de gemeente besluit tot voortzetting van de lokale bijdrage. 1 Zie bijlage 1. 5
3 LOKAAL ONDERWIJSBELEID 3.1. Schoolbegeleiding 2004-2005 De schoolbegeleiding in de gemeente Vlagtwedde kent op dit moment drie componenten: - Diagnostiek en wel specifiek het toetsen van zorgleerlingen; - Consultatieve begeleiding van leerkrachten van zorgleerlingen - Systeembegeleiding, d.w.z. begeleiding van een schoolteam ten aanzien van een bepaald aspect van het onderwijsproces, bijvoorbeeld klassemanagement, kwaliteitszorg, invoering van een nieuwe methode. In de afgelopen jaren is gebleken dat diagnostiek (het toetsen van zorgleerlingen) een groot beslag legt op de beschikbare middelen. De gemeente Vlagtwedde heeft een aantal keren extra middelen beschikbaar gesteld om lange wachtlijsten te voorkomen. De scholen hebben herhaaldelijk aangegeven dat het toetsen van leerlingen een (te) zware belasting is voor hun eigen budget. Consultatieve begeleiding is een gewaardeerde ondersteuning van de Interne Begeleider of het schoolteam bij het opstellen van handelingsplannen voor kinderen die extra zorg behoeven. Sommige scholen kopen uit eigen middelen extra consultatieve begeleiding in, omdat zij deze vorm van ondersteuning positief waarderen. Systeembegeleiding is een vorm van nascholing met betrekking tot een specifiek onderwerp voor het hele team. Een aantal scholen koopt naast de reguliere schoolbegeleiding extra systeembegeleiding in ten behoeve van een bepaald project. Bijvoorbeeld bij de invoering van een kwaliteitszorgsysteem. Hiervoor zetten zij dan nascholingsgelden in. In het schooljaar 2004-2005 werd met de beschikbare middelen (rijk + gemeente) het volgende begeleidingsaanbod ingekocht: Diagnostiek en consultatie Kosten Systeembegeleiding Kosten Totaal uren Totaal Kosten Bijzondere 392 41.944 127 13.589 519 55.533 basisscholen Openbare basisscholen 127 25.252 76 8.132 312 33.384 Project Kansrijk Oost-Groningen 72 7.704 72 7.704 Subtotaal 628 67.196 275 29.425 903 96.621 Extra diagnostiek pm pm 2.489 Totaal 99.110 6
3.2. Schoolbegeleiding 1 augustus 2006-31 december 2008 De wijziging van de wettelijke regeling voor schoolbegeleiding is aanleiding voor de gemeente Vlagtwedde zich te bezinnen op de inzet van de gemeentelijke middelen op korte en langere termijn. De gemeente wil de bestaande situatie niet automatisch en tot in lengte van jaren continueren. In de nieuwe regeling krijgt het schoolbestuur de vrijheid om zelf zonder tussenkomst van de gemeente te bepalen waarvoor zij de rijksbijdrage onderwijsbegeleiding in wil zetten. De gemeente wil dan ook meer zeggenschap over de inzet van de gemeentelijke middelen dan tot nu toe. De schoolbesturen zijn verplicht in de periode 1 augustus 2006 1 januari 2008 50% van de rijksbijdrage te besteden bij de schoolbegeleidingsdienst. Vanaf 1 januari 2008 vervalt deze verplichting helemaal. Zij kan de vrijgegeven middelen gebruiken om begeleiding in te kopen bij de schoolbegeleidingsdienst, maar die begeleiding kan ook bij een ander onderwijsadviesbureau worden ingekocht. Gelet op de overgangssituatie die het rijk heeft gecreëerd, ligt het in de rede ook de inzet van de gemeentelijke bijdrage geleidelijk om te buigen. Voor een gemeentelijk beleid ten aanzien van de subsidiëring van schoolbegeleiding dienen een aantal uitgangspunten en criteria te worden vastgelegd en geformaliseerd in de vorm van een gemeentelijke verordening. Uitgangspunten gemeentelijk beleid: 1. De gemeente vormt een zogenaamd zorgfonds basisonderwijs. 2. De gemeente stort per kalenderjaar een bedrag in dit zorgfonds. 3. De gemeente stelt per kalenderjaar middelen beschikbaar. 4. De gemeente stelt de middelen uit het zorgfonds alleen beschikbaar als de schoolbesturen hun eigen middelen voor hetzelfde doel inzetten. (Co-financiering, zoals in de oude regeling tussen rijk en gemeente). Criteria voor subsidiëring van schoolbegeleiding met gemeentelijke middelen: 1. De schoolbesturen kunnen in de periode 1 augustus 2006 31 december 2008 alleen een beroep doen op de gemeentelijke middelen ten behoeve van diagnostiek en consultatie. 2. De subsidie wordt altijd uitgekeerd na afloop van een kalenderjaar 3. De subsidie over het afgelopen kalenderjaar wordt alleen uitgekeerd als het schoolbestuur vóór 1 maart van het nieuwe jaar een aanvraag heeft ingediend bij de gemeente. 4. In deze aanvraag vermeldt het schoolbestuur - hoeveel diagnostische toetsen in het afgelopen kalenderjaar voor een bepaalde basisschool in de gemeente Vlagtwedde daadwerkelijk zijn afgenomen door een gecertificeerd onderwijskundig adviesbureau; - hoeveel uren consultatieve begeleiding in het afgelopen kalenderjaar voor een bepaalde basisschool in de gemeente Vlagtwedde daadwerkelijk zijn afgenomen door een gecertificeerd onderwijskundig adviesbureau. 5. De aanvraag dient vergezeld te gaan van nota s waaruit blijkt dat de toetsen en de consultatieve begeleiding daadwerkelijk zijn afgenomen. 7
6. De gemeente vergoedt 50% van de kosten die het schoolbestuur in het afgelopen kalenderjaar heeft gemaakt voor de daadwerkelijk afgenomen diagnostische toetsen. Per school geldt hierbij een minimum vergoeding van 800,-. 7. De gemeente vergoedt 50% van de kosten van ingekochte consultatieve begeleiding tot een maximum van 800,- per school. 8. De gemeente vergoedt in totaal maximaal het bedrag dat beschikbaar is in het zorgfonds (subsidieplafond). 9. In augustus zendt de gemeente aan het OOGO een overzicht van het aantal subsidieaanvragen tot 1 juli van het lopende kalenderjaar. De schoolbesturen melden daartoe vóór 1 juli van dit kalenderjaar hoeveel diagnostische toetsen zij op dat moment voor een bepaalde school hebben ingekocht. 10. De gemeente rapporteert in maart van het volgende kalenderjaar aan het OOGO over het aantal subsidieaanvragen met betrekking tot het zorgfonds en het bedrag dat aan het zorgfonds zal worden onttrokken. 11. Wanneer het totale bedrag aan subsidieaanvragen groter is dan de omvang van het zorgfonds vindt overleg plaats in het OOGO over de financiering van het tekort. Omvang zorgfonds De subsidiëring van de schoolbegeleiding door de gemeente moet gefinancierd worden uit de algemene middelen. Bij de instelling van het zorgfonds gaat de gemeente in eerste instantie uit van de bijdrage die de afgelopen jaren aan dit doel is besteed, waardoor de operatie min of meer budgettair neutraal kan verlopen. In de periode 1 augustus 2006 31 januari 2008 gaat het om de volgende stortingen: Kalenderjaar 2006 (5/12 x 50.000) 20.833 2007 50.000 2008 50.000 Totaal 120.833 Het budgetrecht is in handen van de gemeenteraad. Bij een incidentele of structurele verhoging van de gemeentelijke bijdrage voor schoolbegeleiding ten opzichte van het verleden, zal altijd een afweging plaats vinden ten opzichte van andere gemeentelijke prioriteiten. Als in de praktijk blijkt dat de subsidieaanvragen de omvang van het zorgfonds te boven gaan, is een verhoging van de gemeentelijke bijdrage niet vanzelfsprekend. Het tekort zal in eerste instantie gedekt moeten worden door, in overleg met het OOGO, de uitkeringen te beperken. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan afspraken over een maximum bedrag dat uitgekeerd wordt aan één basisschool als bijdrage in de kosten van diagnostische toetsen. 3.3. Beleid vanaf 1 januari 2009 De gemeente Vlagtwedde wil in de overgangsperiode 2006-2008 de gemeentelijke bijdrage voor schoolbegeleiding specifiek inzetten voor diagnostische toetsen voor zorgleerlingen en consultatieve begeleiding, omdat dit een begeleidingsvraag is die door alle scholen wordt 8
gedeeld. Om enige ervaring op te kunnen doen met een nieuwe gemeentelijke regeling is gekozen voor een periode van 2 ½ jaar. Dit is een jaar langer dan de overgangsregeling van het rijk. Het rijk heeft de overgangsperiode vooral geschapen met het oog op de financiële positie van de onderwijsbegeleidingsdienst. Met ingang van 1 januari 2008 zijn ook de schoolbesturen geheel vrij in het kiezen van de aanbieder voor begeleiding. De gemeentelijke overgangsperiode is vooral in het belang van de schoolbesturen, die moeten leren op een andere manier met hun financiële middelen om te gaan. Niet alleen met betrekking tot de middelen voor schoolbegeleiding, maar ook in het kader van de invoering van de lumpsumbekostiging. De gemeente Vlagtwedde wil, in overleg met de schoolbesturen, in de komende jaren de onderwijsondersteuning opnieuw vormgeven. Schoolbegeleiding is een onderdeel van het lokale onderwijsbeleid, net zoals VVE, logopedie, sluitende aanpak en monitoring. In dit kader zal ook de overgangsregeling schoolbegeleiding geëvalueerd worden met het oog op het lokale onderwijsbeleid na 1 januari 2009. Jaarlijks wordt de financiële balans opgemaakt en gerapporteerd aan het OOGO. Aan de hand van deze rapportage zal de regeling worden geëvalueerd. Op basis van de evaluatie kan in 2008 worden bekeken of het fonds voldoende is en of er ruimte is voor de financiering van ander ondersteunend beleid of specifieke onderwijsprojecten. 9
BIJLAGE 1 BERICHTGEVING VNG 3 MEI 2005 10
11
BIJLAGE 2 UITGAVEN SCHOOLBEGELEIDING SCHOOLJAAR 2004-2005 School Aantal leerlingen 1 oktober 2004 Diagnostiek en consultatie Kosten Systeem- Begeleiding Kosten Totaal Aantal Netto-uren * Netto-uren * Netto-uren * Totale Kosten Bijzonder basisonderwijs RKBS St. Bonifatius 211 88 9.416 30 3.210 118 12.626 RKBS H. Gerardus 87 41 4.387 14 1.498 55 5.885 CBS De Hoeksteen 143 63 6.741 21 2.247 84 8.988 CBS De Rots 26 17 1.819 0 0 17 1.819 CBS Het Gebint 75 36 3.819 12 1.284 48 5.136 CBS De Zaaier 145 59 6.313 20 2.140 79 8.453 Pork 193 88 9.416 30 3.210 118 12.626 Subtotaal 880 392 41.944 127 13.589 519 55.533 Openbaar basisonderwijs OBS De Clockeslach 104 46 4.922 46 4.922 OBS Willem Lodewijck 45 20 2.140 20 2.140 OBS Plaggenborg 43 17 1.819 17 1.819 OBS Op d Esch 99 47 5.029 47 5.029 OBS De Klimop 68 29 3.103 29 3.103 OBS De Westermarke 46 27 2.889 27 2.889 OBS Jan Westerschool 99 50 5.350 50 5.350 Alle openbare basisscholen 76 8.132 76 8.132 Subtotaal 504 236 25.252 76 8.132 312 33.384 Kansencentrum Oost- Groningen 72 7.704 72 7.704 * Exclusief reistijd Totaal 1334 628 67.196 275 29.425 903 96.621 De basisscholen (openbaar en bijzonder) hebben in de afgelopen jaren uit eigen middelen nog additioneel educatieve dienstverlening ingekocht bij de onderwijsbegeleidingsdienst. Uit evaluaties blijkt dat de meeste scholen tevreden zijn over de dienstverlening. CEDIN (voorheen OBDG) verwacht daarom op korte termijn geen grote daling in de begeleidingsvraag. 12
BIJLAGE 3 BERICHTGEVING OCW JUNI 2005 13