OPLEIDINGEN BASISKENNIS BOEKHOUDEN BKB BASISKENNIS ONDERNEMERSCHAP ELEMENTAIR BOEKHOUDEN (met bijlage grootboek en studie-app) Drs. P.F. Pietersen K.P. Pietersen 0 e druk, e oplage ISBN 978 90 655 05 7 NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV
DE NOI-METHODE VOOR DE DIPLOMALIJN ONDERNEMERSCHAP De Associatie-diplomalijn Ondernemerschap (05) bestaat uit drie examens: Basiskennis Ondernemerschap Elementair boekhouden NIMA Basiskennis Marketing. Combinaties van deze diploma's leveren functiegerichte diploma's op: functiegericht diploma Financieel ondernemer: Basiskennis Ondernemerschap + Elementair boekhouden. functiegericht diploma Commercieel ondernemer: Basiskennis Ondernemerschap + NIMA Basiskennis Marketing. Voor elk van deze examens wordt een afzonderlijk diploma afgegeven door de Nederlandse Associatie voor Examinering uit Amersfoort. De NOI-methode 'Ondernemerschap' bestaat uit een een studieboek 'Basiskennis zelfstandig ondernemer' met een studie-app of een werkboek en een studieboek 'Elementair boekhouden zelfstandig ondernemer' met een gratis studie-app. Deze uitgaven zijn bestemd voor het cursorisch onderwijs en voor het betreffende dagonderwijs. Beide NOIboeken zijn volledig op maat gesneden voor het behalen van de Associatie Praktijkdiploma's 'Basiskennis Ondernemerschap' en 'Elementair boekhouden'. Opmerking: Voor Basiskennis Marketing verwijzen we naar de NIMA-uitgave van Noordhoff Uitgevers. Diploma NOI-UITGAVEN DIPLOMALIJN ONDERNEMERSCHAP PRAKTIJKDIPLOMA BASISKENNIS ONDERNEMER NOI-boek Basiskennis Ondernemerschap Zelfstandig ondernemen Werkboek Zelfstandig ondernemen met een studie-app PRAKTIJKDIPLOMA ELEMENTAIR BOEKHOUDEN Diploma NOI-boek Elementair boekhouden Elementair boekhouden *) Studie-app Elementair boekhouden *) Wordt ook gebruikt bij de opleiding BKB. De Nederlandse Associatie voor Examinering verklaart dat in dit studieboek Elementair boekhouden (0 e druk) het examenprogramma Elementair boekhouden (versie 0 juni 0) volledig is verwerkt. De Associatie doet hiermee geen uitspraak over de didactiek en de correcte verwerking van de vakinhoud. De beoordeling geldt alleen voor de theorie en niet voor de (oefen)examens.
DE NOI-METHODE VOOR DE PRAKTIJKDIPLOMA'S BKB, BKC EN PDB De NOI-serie voor de Associatie-examens BKB, BKC en PDB bestaat uit onderstaande vijf uitgaven. BKB (06) BKC Elementair boekhouden Calculaties in de praktijk PDB Bedrijfsadministratie voor PDB Kostencalculatie voor PDB Financiering voor PDB Nieuwe examenregeling De diploma's BKB en BKC geven samen recht op het diploma Financial Assistant. De diploma's Bedrijfsadministratie, Kostencalculatie en Financiering geven samen recht op het praktijkdiploma boekhouden (PDB).
WOORD VOORAF De uitgave 'Elementair boekhouden' is bedoeld voor de opleiding Basiskennis boekhouden (BKB) uit de diplomalijn Financieel/administratief en de opleiding Elementair boekhouden uit de diplomalijn Ondernemerschap. Deze examens worden afgenomen door de Nederlandse Associatie voor Examinering te Amersfoort. De leerstof is niet alleen op de exameneisen maar ook op de examenpraktijk afgestemd. 'Elementair boekhouden' bestaat voor een belangrijk deel uit korte cases die een totaalbeeld van de boekhouding geven. Dit totaalbeeld ontstaat doordat je 'echte' boekingsstukken (voor kas, bank, inkoop, verkoop en diversen) rechtstreeks in het grootboek verwerkt en daaruit zelf balansen en resultatenoverzichten samenstelt. In de cases staat het grootboek centraal: balans Q boekingsstukken Q GROOTBOEK Q balans/resultatenoverzicht Na de cases wordt, weer met 'echte' boekingsstukken, een aantal praktijkboekingen besproken die extra aandacht vragen (lonen, kortingen, boekingen zaak/privé enz.). Bij de tiende druk, eerste oplage De tiende druk is aangepast aan de in 05 en 06 gewijzigde Associatie-eindtermen voor Basiskennis ondernemerschap en voor Basiskennis boekhouden (BKB). De Associatie-examens worden nu ook binnen het reguliere MBO-onderwijs afgenomen. +tekst De tiende druk is niet naast een voorgaande te gebruiken. Voor uw ervaringen en suggesties houden wij ons van harte aanbevolen. Ons adres is: e-mail bkb@noi.nl, telefoon 05-567, fax 05-57 NOI Copyright: NOI Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI. Omslagontwerp: Ronald Meij
afdeling hoofdstuk paragraaf INHOUD DE BALANS STOMERIJ GROOTHANDEL BALANSBEGRIPPEN...blz. Bezittingen en vermogen... Nog een voorbeeld... Veranderingen in de balans... 6 HERHALING AFDELING... SCHONEBEEK BALANS EN GROOTBOEK... 0 Functie van het grootboek... 0 Openen van het grootboek... Evenwicht in het grootboek... Vragen... BOEKINGSREGELS VOOR BEZIT EN SCHULD ()... Inkoopfacturen verwerken... Vragen... 9 BOEKINGSREGELS VOOR BEZIT EN SCHULD ()... 0 Het bankafschrift... 0 Uitbreiding van de boekingsregel voor bezit... Uitbreiding van de boekingsregel voor schuld... BOEKINGSREGELS VOOR OPBRENGSTEN EN KOSTEN 6 Het boeken van opbrengsten... 6 Het boeken van kosten... 9 De proefbalans... 5 WINDHORST KENNISMAKING MET HET BEDRIJF... 5 De boekhouding... 5 Toepassing van het rekeningschema... 55 Het openen van de boekhouding... 56 INKOOP VAN GOEDEREN... 57 De voorraadrekeningen... 57 Het boeken van de inkoop van goederen... 58 VERKOOP VAN GOEDEREN... 59 Het boeken van de opbrengst van de verkopen... 59 Het boeken van de inkoopprijs van de verkopen... 60 Boekingsschema handelsonderneming... 6
WEGMANS DE BOEKINGSREGEL VOOR PRIVÉ... 6 Het boeken van privé-opnamen... 6 Nog enkele kasstukken... 6 5 6 7 8 SCHULD AAN DE BANK... 66 Bankkrediet... 66 Bankstukken... 66 De proefbalans... 69 EENBOEKINGSRUNINDECEMBER... 70 De boekhouding per 7 december... 70 Retourbon en verkoop-creditfactuur... 7 Boekingsschema vaste coderingen... 7 Verkoopfacturen en verzendbonnen... 7 5 Inkoopfacturen voor goederen... 75 6 Inkoopfacturen voor kosten... 76 7 Kas- en bankstukken met kosten... 78 8 De afschrijvingen... 80 GROOTBOEK EN PROEFBALANS... 8 Bijwerken van het grootboek... 8 De proefbalans... 8 Vragen... 8 DE KOLOMMENBALANS... 8 De saldibalans... 8 De resultaten... 8 De eindbalans... 86 Vragen... 87 5 Het exploitatieoverzicht... 88 6 Opbrengsten en kosten, ontvangsten en uitgaven... 89 BANDENCENTRUM BV HET BOEKEN VAN BTW... 96 Kennismaking met het bedrijf... 96 BTW in de boekhouding... 98 Het boeken van inkoop-creditfacturen... 00 KAS- EN BANKSTUKKEN... 0 Kasontvangsten van debiteuren... 0 Kasuitgaven... 0 Bankafschriften... 05 INKOPEN EN VERKOPEN VAN ARTIKELEN... 07 De inkoop van artikelen... 07 De verkoop van artikelen... 0
HET JAARWERK... Afschrijvingen... Nog te betalen bedragen... Vooruitbetaalde bedragen... Grootboek en proefbalans... 5 6 DE KOLOMMENBALANS VAN EEN BV... 5 De winstverdeling... 8 Beoordeling balansgegevens... 0 HERHALING MET JOURNAALPOSTEN... Journaliseren en coderen... 5 SUBADMINISTRATIES 6 DE HET SUBGROOTBOEK CREDITEUREN... Het belang van een subadministratie... Openen en bijwerken van de subadministratie... Controle van de subadministratie... 6 HET SUBGROOTBOEK DEBITEUREN... 7 Levering op rekening... 7 Boekingsrun Wolf-import... 7 HET SUBGROOTBOEK VOORRADEN... KASSTAAT DE KASSTAAT BIJ BEDRIJVEN DIE OP REKENING LEVEREN... 6 Het samenstellen van de kasstaat... 6 De kascontrole... 7 De kasstaat als boekingsstuk... 50 Kasboek en overige dagboeken... 5 5 Extra opdrachten... 5 DE KASSTAAT BIJ BEDRIJVEN DIE CONTANT LEVEREN... 56 De kassa... 56 Het boeken van de kasstaat... 58 Het boeken van de bankbijschrijving... 60 7 LOONADMINISTRATIE INHOUDINGEN OP HET LOON... - 6 De werknemersverzekeringen... 6 De volksverzekeringen... 65
7 HET BOEKEN VAN DE LONEN... 66 Van brutoloon naar nettoloon... 66 Het boeken van de lonen en inhoudingen... 67 Het boeken van de premies ten laste van het bedrijf... 68 HET BOEKEN VAN DE BETALINGEN... 69 De betaling van het nettoloon... 69 De betaling aan de Belastingdienst... 70 De betaling aan het bedrijfspensioenfonds... 7 Schema loonkosten en betalingen... 7 5 Extra opdrachten... 7 8 PRAKTIJKBOEKINGEN 5 DOEL EN FUNCTIE VAN DE ADMINISTRATIE... - 8 Boekhouding en administratie... 8 De voordelen van computerboekhouden... 8 DE AFDRACHT VAN DE BTW... 8 De BTW-aangifte... 8 De elektronische aangifte... 85 De betaling aan de Belastingdienst... 87 Extra opdrachten... 89 PRIVÉ-POSTEN... 96 Zakelijk of privé... 96 Kosten voor zaak en privé... 97 Privé-gebruik goederen uit de zaak... 98 Privé-gebruik van diensten... 98 5 Privé-gebruik woongedeelte bedrijfspand... 99 6 Vergoedingen aan privé... 00 7 Extra opdrachten... 00 KORTINGEN... 05 Korting op de inkoopprijs... 05 Korting via inkoop-creditfactuur... 06 Verleende korting... 07 Extra opdrachten... 09 BANK- EN VERZEKERINGSKOSTEN... 7 Bankkosten... 7 Verzekeringspremies... 9 Kosten arbodienst... 0 Extra opdrachten...
9 DIVERSE 0 ONDERWERPEN BALANSWAARDERINGEN... 8 De inkoopwaarde van de omzet... 8 Verbouwings- en onderhoudskosten... 9 Verkoop en inruil van vaste activa... 0 Afboeken van oninbare vorderingen... 5 Extra opdrachten... CORRECTIEBOEKINGEN... 7 Correctieboekingen... 7 Voorraadverschillen... 50 Correcties in subadministraties... 5 Extra opdrachten... 5 MAANDELIJKSE RESULTATENBEREKENING (PERMANENCE)... 58 Permanence en kosten... 58 Permanence en opbrengsten... 6 Afschrijvingskosten maandelijks boeken... 65 BIJZONDERE BOEKINGEN... 69 Voorafgaande journaalposten... 69 Uitbreiding kolommenbalans... 70 Het afsluiten van grootboekrekeningen... 7 Het samenstellen van grootboekrekeningen... 7 5 Extra opdrachten... 7 ALGEMENE HERHALING HERHALINGSOPDRACHTEN EB... 8 EXTRA OPDRACHTEN KOLOMMENBALANS... 6 TREFWOORDENREGISTER...