Boom nummer 211406-211407 Schouw commissie MH 15 september 2011 2011-10-25/70 Locatie aanduiding/adres Zuid Amsteldijk nabij de Kalfjeslaan Coördinaten 1. 211406 X121429,430 Y481788,930 (noordelijke ligging) 2. 211407 X121432,740 Y481780,340 (zuidelijke ligging) Naam boom Aesculus hippocastanum of Paardekastanje Stamomtrek 1) 2.50m en 2) 2.75m Leeftijd Conditie Boomkenmerken specifiek Plantjaar 1931. De bomen zijn nu ongeveer 82 jaar oud. Goed Opvallend door grootte en mooie herfstkleur. De bomen hebben geen last van Kastanje-bloedingsziekte en mineermot. Hoogte Omgeving 17m Landelijk langs de Amstel Esthetische en belevingswaarde van de boom Beeldbepalende bomen langs de Amstel in landelijke omgeving. Cultuurhistorische waarde De bomen hebben ooit deel uitgemaakt van de beplanting naast Herberg Het Oude Kalfje. Zie specifieke gegevens! Natuurwetenschappelijke en ecologische waarde Normaal Dendrologische waarde Normaal Monumentale waarde voor Advies commissie MH Aangevraagd door Amsterdam en het Groengebied Amstelland Monumentale status toekennen Beheer Openbare Ruimte Stadsdeel Zuid 1
Aanvullende gegevens Specifiek Ooit maakten deze bomen deel uit van de beplanting rondom de uitspanning Het Oude Kalfje. Deze herberg uit de 17de eeuw is afgebroken in de jaren zestig van de vorige eeuw. Het terrein is vervolgens voor diverse doeleinden gebruikt. Thans maakt het terrein deel uit van de ecologische hoofdstructuur tussen Nieuwe Meer en Nieuwe Diep, het z.g. ecolint. Met het verdwijnen van de herberg zijn ook veel bomen verdwenen, waaronder de zeer oude leilindes die voor de herberg stonden. Deze twee beeldbepalende kastanjes behoren tot de grootste en oudste kastanjebomen in Buitenveldert. Op het terrein staan nog enkele bomen uit het verleden. Algemeen Tot het geslacht paardenkastanje behoren ruim twintig soorten. De paardenkastanje komt op het Noordelijk halfrond voor, voornamelijk in Noord-Amerika, Zuidoost-Europa (Albanië en Griekenland), de Himalaya, China en Japan. In Nederland is vooral de witte paardenkastanje te vinden, en in mindere mate de rode paardenkastanje. De rode paardenkastanje is ontstaan uit de kruising van de witbloeiende Aesculus hippocastanum met de roodbloeiende Aesculus pavia. De witte paardenkastanje is een brede boom en kan 20 tot 25 m hoog worden. De witte bloemen hebben in het hart een rode vlek en aan de voet van de kroonbladen een geel honingmerk. De rode paardenkastanje kan tot 20 m hoog worden. De paardenkastanje heeft tegenoverstaande handvormige samengestelde bladeren. De voet van de centrale bladsteel is onderaan verbreed en heeft een typisch hoefijzervormig bladmerk met meer dan drie bladsporen. De boom bloeit in mei. De bloeiwijze is een eindstandige bloempluim, kaars genoemd, die aan de buitenkant van de boomkroon zitten. Alle soorten zijn eenhuizig en hebben een- of tweeslachtige bloemen. De vrucht is een driekleppige doosvrucht (=bolster). De zware, houtachtige zaden (kastanjes) kunnen wanneer de bomen in straten staan overlast geven (pijnlijke hoofden en deukjes in auto's). De cultivar Baumannii van de witte paardenkastanje evenals de cultivar Plantierensis van de rode paardenkastanje geeft echter geen kastanjes. In grote delen van Europa komt de paardenkastanje-mineermot voor. Ook in Nederland komen nu door het warmer worden van de aarde ernstige aantastingen voor, waardoor zelfs vroegtijdige bladval optreedt. De paardenkastanje is vatbaar voor verwelkingsziekte (Verticillium). Hierdoor sterven de bomen af en kan omdat de schimmel in de bodem blijft op dezelfde plaats geen nieuwe kastanjeboom geplant worden. Jonge bomen kunnen aangetast worden door de schimmel Guignardia aesculi, wat tot uiting komt in bruine verkleuring en necrose van het blad. 2
In 2002 werd voor het eerst in Nederland (Haarlemmermeer) een nog onbekende ziekte op de witte paardenkastanje geconstateerd waaraan de bomen mogelijk kunnen doodgaan. Op de bast van de boom ontstaan roestbruine vochtige plekken die gaan bloeden met een stroperige vloeistof. Men spreekt soms van de Kastanje-bloedingsziekte. De ziekte heeft zich inmiddels over het gehele land verspreid en er wordt onderzoek naar de veroorzaker gedaan. In 2005 bleek al 31% van de bomen ziek te zijn. Het lijkt er steeds meer op dat de bacteriekanker (Pseudomonas syringae) de veroorzaker is. Infectieproeven gaven dezelfde symptomen. Overigens is de aantasting datzelfde jaar ook in Engeland, Duitsland, België, Frankrijk en Italië aangetroffen. Bestrijding is moeizaam en geschiedt met schimmel- en bacteriewerende middelen. Advies van de Adviescommissie Monumentale Houtopstanden: Monumentale status toekennen aan de Aesculus hippocastanum of Paardekastanje met boomnummers 211406 en 211407. Voorzitter Adviescommissie Monumentale Houtopstanden: Secretaris Adviescommissie Monumentale Houtopstanden: Dhr. Th. Van Oostwaard Mevr. M.E.B. Pennings 3
4
Verklaring / begripsbepaling Leeftijd Esthetische en belevingswaarde van de boom Cultuurhistorische waarde Natuurwetenschappelijke en ecologische waarde Dendrologische waarde In de regel het plantjaar. Om de exacte leeftijd te bepalen is het kiemjaar nodig. Dit moet geschat worden waarbij de leeftijd van de boom meestal bij benadering is. Oude foto s en boringen kunnen de nauwkeurigheid nog verdere bepalen. Door leeftijd en verschijning (omvang, grootte en hoogte) beeldbepalend, onvervangbaar voor het karakter van de omgeving; grote landschappelijke waarde; de boom heeft een zeer speciale betekenis voor de wijk of de buurt waar deze in staat; wordt algemeen als bijzonder, zeldzaam en mooi ervaren; verweven met de geschiedenis van de omgeving. Bijvoorbeeld herdenkingsbomen geplant naar aanleiding van een belangrijke, gedenkwaardige gebeurtenis of de boom is geadopteerd door een school, de boom is verweven met de geschiedenis van de omgeving of de boom heeft een bijzondere snoeivorm of (natuurlijke) groeivorm. De boom biedt plaats aan bijzondere planten of dieren; de boom maakt deel uit van een belangrijke (ecologische) verbindingsroute. De boom is een zeldzaam voorkomend geslacht, soort, variëteit of ras. Om een boom te kunnen opnemen in de monumentale lijst dient deze aan minimaal twee criteria voldoen Subjectiviteit Omgeving De esthetische waarde en beeldbepalendheid is bij het toepassen van de criteria niet uit te sluiten. De omgeving van de boom en het karakter van de buurt spelen ook een belangrijke rol 5