FACTSHEET BADEN-WÜRTTEMBERG 2016 NBSO Stuttgart Factsheet Baden-Württemberg 2016 1
Algemeen Land Baden-Württemberg: 35.751 km² (10%, na Beieren en Nedersaksen het grootst) Duitsland: 357.168 km² Inwoners (2014) Baden-Württemberg: 10,7 mln. (13,2%) Duitsland: 81,2 mln. Grootste steden (2014) Stuttgart (ca. 612.441 inwoners), Karlsruhe (300.051), Mannheim (299.844), Freiburg (222.203), Heidelberg (154.715), Ulm (120.714), Heilbronn (119.841), Pforzheim (119.291), Reutlingen (112.452). BBP (2015) 460.687 mln. Aandeel Baden-Württemberg in BBP Duitsland: 15,2% Beroepsbevolking (2015) Baden-Württemberg: 6.071.900 (14,1%) Duitsland: 43.056.000 Werkloosheid (2016) Baden-Württemberg: 3,7% Duitsland: 5,9% Jeugdwerkloosheid BW: 2,6 %; D: 5,0% Schuld (2015) 62,5 mrd. NBSO Stuttgart Factsheet Baden-Württemberg 2016 2
Politiek, Financiën en Economie POLITIEK Regering: Bündnis 90/Die Grünen en CDU Fractie: 16e Landtag Zetels (2016) Grüne 47 (30,3%) CDU 42 (27,0%) AfD 23 (15,1%) SPD 19 (12,7%) FDP/DVP 12 (8,3%) Totaal 143 (100,0%) Verkiezingen om de vijf jaar. De volgende verkiezingen vinden plaats in 2021. Regeringsleider Winfried Kretschmann (Bündnis 90/Die Grünen) Leden van de regering Winfried Kretschmann MdL (Bündnis 90/Die Grünen), Ministerpräsident und Kirchenbeauftragter der Landesregierung Thomas Strobl (CDU), Innenminister, stellvertretender Ministerpräsident und stellvertretender Kirchenbeauftragter der Landesregierung Susanne Eisenmann (CDU), Ministerin für Kultus, Jugend und Sport Theresia Bauer MdL (Bündnis 90/Die Grünen), Ministerin für Wissenschaft, Forschung und Kunst Edith Sitzmann MdL (Bündnis 90/Die Grünen), Finanzministerin Franz Untersteller MdL (Bündnis 90/Die Grünen), Minister für Umwelt, Klima und Energiewirtschaft Manfred Lucha MdL (Bündnis 90/Die Grünen), Minister für Soziales und Integration Nicole Hoffmeister-Kraut MdL (CDU), Ministerin für Wirtschaft, Arbeit und Wohnungsbau Peter Hauk MdL (CDU), Minister für Ländlichen Raum und Verbraucherschutz Guido Wolf MdL (CDU), Minister der Justiz und für Europa Winfried Hermann (Bündnis 90/Die Grünen), Minister für Verkehr und Infrastruktur Gisela Erler (Bündnis 90/Die Grünen), Staatsrätin für Zivilgesellschaft und Bürgerbeteiligung NBSO Stuttgart Factsheet Baden-Württemberg 2016 3
Financiën Baden-Württemberg was in 2015 op Beieren na de grootste gever in het kader van de Finanzausgleich, de financiële herverdeling onder de Duitse deelstaten. Afgelopen jaar droeg de deelstaat 2,3 miljard af. Voornaamste begunstigde van dit federale solidariteitssysteem is Berlijn, dat 3,6 miljard kreeg toegewezen. De nieuwe zwart-groene coalitie poogt ondertussen een eind te maken aan de continu groeiende schuldenberg (2015: 62,5 miljard). Een van de doelen van de nieuwe regering is het in de deelstaatgrondwet verankeren van een schuldenrem, die het opnemen van nieuwe leningen vanaf 2020 moet onmogelijk moet maken. Economie Baden-Württemberg is een industrie- en exportintensieve deelstaat. De huidige regering heeft innovatie, digitalisering en duurzaamheid als economische speerpunten gedefinieerd. De deelstaat vormt de thuisbasis van verschillende industriegiganten (Daimler, Robert Bosch, SAP, Porsche, Würth en Trumpf) en heeft tegelijkertijd een groot en divers MKBkader. In 2014 telde Baden-Württemberg 447.800 bedrijven met een totale omzet van 999,03 miljard en bijna vier miljoen werknemers. Baden-Württemberg neemt op het gebied van wetenschap en onderzoek een toppositie in. In 2015 meldde de deelstaat bijna 14.220 patentaanmeldingen aan, circa 30% van het totaal aantal Duitse aanmeldingen bij het Europese patentambt. De meeste uitvindingen in Baden-Württemberg doet de firma Bosch: in 2014 meldde zij maar liefst 4.008 patenten aan. Top-concerns in Baden-Württemberg (2014): Bedrijf Branche Medewerkers Omzet in mjd. 1 Daimler Automobielindustrie 279.972 129,87 2 Schwarz-Gruppe (Lidl) Detailhandel 335.000 79,3 3 Robert Bosch Automobielindustrie 290.183 48,95 4 Phoenix Farmaceutische ind. 28.922 22,57 5 Celesio Farmaceutische ind. 38.788 22,33 6 EnBW Energieleverancier 20.092 21,00 7 ZF Automobielindustrie 71.402 18,41 8 SAP Software 74.406 17,56 9 Porsche Automobielindustrie 22.401 17,21 10 HeidelbergCement Bouwgrondstoffen 44.909 12,61 NBSO Stuttgart Factsheet Baden-Württemberg 2016 4
Clusters De Regionale Clusteratlas Baden-Württemberg 2016 van het Baden-Württembergse Ministerie van Economie, Arbeid en Woningbouw biedt een overzicht van alle regionale clusterinitiatieven, landelijke netwerken en overheidsinstellingen in de deelstaat. Met name MKB kan voordeel behalen uit deze leidraad voor netwerken, samenwerking en innovatie. De zogenoemde Spitzencluster zijn clusters die door het Bondsministerie van Onderwijs en Onderzoek (BMBF) zijn geselecteerd voor een subsidie van veertig miljoen euro voor vijf jaar voor de uitvoering van hun strategie. In deze clusters bundelen bedrijven, onderzoeksinstellingen en andere organisaties hun krachten op het gebied van technologie en innovatie in een bepaalde regio. Er zijn drie competitierondes geweest; in iedere ronde is Baden-Württemberg met thema s als biotechnologie, elektromobiliteit, immuniteitsinterventie, elektronica, miniaturisatie en software goed vertegenwoordigd. MicroTEC Südwest, bijvoorbeeld, zet zich in voor bedrijven uit Baden-Württemberg op het gebied van miniaturisatie - met name op het gebied van microtechnologie en aanverwante gebieden. Naast de doelmarkt levenswetenschappen & medische technologie richt het cluster zich ook op mobiliteit & sensorische systemen, machinebouw & procestechniek en ressourcen, energie & milieu. Tot zijn leden behoren wereldspelers als Bosch, Daimler, Festo, Roche Diagnostics en Zeiss. Economische betrekkingen met Nederland Handel en investeringen (2015) De handel tussen Nederland en Baden-Württemberg bedroeg in 2015 26 miljard euro (+8,3% t.o.v. 2014). Baden-Württemberg staat achter Noordrijn-Westfalen op tweede plaats als belangrijkste exportbestemming voor Nederland in Duitsland. Nederland is de op twee na belangrijkste importpartner voor Baden-Württemberg. De Verenigde Staten en Zwitserland gaan Nederland voor. Wat betreft de export uit Baden-Württemberg is Nederland de op vier na belangrijkste bestemming, na de VS, Frankrijk, China en Zwitserland. Nederland is de grootste investeerder in Baden-Württemberg (vóór de Verenigde Staten en Zwitserland). Met 6,7 miljard euro waren de Nederlandse investeringen in 2013 goed voor 18,6% van de totale FDI in Baden-Württemberg. Recente ontwikkelingen tussen Baden-Württemberg en Nederland Letter of Intent BW-NL Naar aanleiding van de grote Nederlandse handelsmissie & koninklijke missie naar Zuid-Duitsland in 2013 bracht minister van Economische Zaken Nils Schmid december 2014 een tegenbezoek aan Nederland, gericht op de sectoren e-mobility en Life Science & Health (LSH). Schmid gaf aan, met name samenwerkingsmogelijkheden te zien op de gebieden: industrie 4.0, electromobiliteit, automotive, lucht- en ruimtevaart en medische technologie. Om de goede samenwerking te bekrachtigen werd er een Letter of Intent (LoI) getekend met Minister van Economische Zaken Henk Kamp. Verder werd de wens NBSO Stuttgart Factsheet Baden-Württemberg 2016 5
uitgesproken om samen te werken op het gebied van innovatie en onderzoek, bijvoorbeeld in het kader van Europese subsidieprogramma s en -projecten. Partners of International Business (PIB) Tijdens de Hannover Messe in april 2015 werd het startsein gegeven voor twee driejarige Partners of International Business (PIB)-projecten: één PIB-traject richt zich op de medische technologie, het andere op e-mobility in Zuid-Duitsland. Minister Henk Kamp zegt hoge verwachtingen te hebben van de PIB s: 'Baden-Württemberg is leidend in Duitsland, en daarmee eigenlijk in de wereld, op het gebied van medische technologie. Wij zijn er tegelijk de grootste leverancier, maar dan in sectoren als de auto-industrie. Het is goed om ook met de medische technologie vaste voet aan de grond te krijgen. Want een partner van een dergelijk niveau is ook weer goed voor onze industrie. Partnerland World of Energy Solutions In oktober 2015 was Nederland partnerland van de World of Energy Solutions-beurs in Stuttgart. De provincie Noord-Brabant presenteerde zich hier onder leiding van Bert Pauli, gedeputeerde Economie en Internationalisering van de provincie Noord- Brabant, als centrum van elektrische en slimme mobiliteit. Medizintechnik Holland Brainport Industries en een consortium van toeleveranciers bundelen de krachten om de Zuid-Duitse medtech-markt te veroveren. In het kader hiervan heeft Brainport Industries Letters of Intent ondertekend met medtech-clusters Medical Medical Mountains (oktober 2015) en, in het bijzijn van ambassadrice Monique van Daalen en directeur van het ministerie van financiën en economie Guido Rebstock op de Medica in Düsseldorf, met Bioregio STERN (november 2015). Nederlandse bedrijven Voorbeelden van Nederlandse (dochter-)ondernemingen in Baden-Württemberg zijn: Akzo Nobel B.V Akzo Nobel Coatings GmbH DSM NV DSM Nutritional Products GmbH FrieslandCampina FrieslandCampina Germany GmbH Gemalto GmbH Gemalto N.V. Koninklijke BAM Groep NV BAM Deutschland AG Koninklijke Philips Electronics N.V. Philips Medizin-Systeme Böblingen GmbH MOTIP DUPLI GmbH MOTIP DUPLI Group N.V. Raben Group B.V. Wincanton Trans European (Deutschland) GmbH Royal Dutch/Shell Group Mineralölraffinerie Oberrhein GmbH & Co. KG TNT N.V. TNT Innight GmbH & Co. KG Stand: juli 2016 Hoewel bij het gereedmaken van dit document de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht, kan er geen garantie worden gegeven met betrekking tot de juistheid of nauwkeurigheid van de hierin voorkomende gegevens, informatie of meningen. Er kan geen beroep worden gedaan, om welke redenen dan ook, op de in deze uitgave voorkomende informatie. Het NBSO Stuttgart is dan ook niet aansprakelijk voor eventuele schade, verliezen of andere gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze publicatie voorkomende gegevens. NBSO Stuttgart Factsheet Baden-Württemberg 2016 6