ļťorm Routeformulier college en raad gemeente harderwijk Onderwerp: Windenergielocaties i.r.t. de Omqevingsvisie Algemeen NIET INVULLEN Documentnummer: B13.003523 Datum: 14 oktober 2013 Zaaknummer: Opsteller: H. Maas Agendapunt: Telefoon: Afdeling: 1439 Ruimte Datum collegevergadering: Besluit openbaar Ja Z Naé" 3 DEC. 2013 Afdelingshoofd: Okkema Behandelwijze Agenda I Pajarátbesluit Paraaf Paraaf afdelingshoofd: secretaris: Tekst voorstel openbaar: Eventuele uitzonderingen: Indien niet openbaar, redenen: ja Is het voorstel inhoudelijk besproken met de portefeuillehouder: Met wie is overleg gepleegd en wat is het resultaat: ja Afdeling V&W is akkoord College Portefeuillehouder: Is het een besluit ingevolge de WKPB: Begrotingswijziging: Op lijst ingekomen stukken: Wijziging productraming: Vindt er communicatie over het besluit plaats? Zo ja, hoe? 0 persbericht bijgevoegd Wethouder Teeninga Ja, middels een persbericht Raad Gewenste datum in commissie: Naam commissie: Gewenste datum in raad: 1 ^ xanuouu! '2oik\
6 Voorstel aan college en raad Nummer: B13.003523 Datum: 14 oktober 2013 Opsteller: H. Maas Portefeuillehouder: Wethouder Teeninga Onderwerp: Windenergielocaties i.r.t. de Omgevingsvisie Het college van B&W besluit: 1. de raad, op basis van het rapport 'Quickscan windenergielocaties Provincie Gelderland Gemeente Harderwijk', voor te leggen, bereid te zijn (ruimtelijk) medewerking te verlenen voor locatie 2 en 2a (Lorentz II en III) en locatie 6 (Leuvenumseweg) als locaties geschikt voor windenergieopwekking en deze op te laten nemen in de provinciale Structuurvisie Wind. 2. om na de vaststelling van de Structuurvisie Wind door provinciale staten een participatietraject op te starten met inwoners en ondernemers uit de gemeente, om te komen tot windenergie oplossingen die goed aansluiten bij de behoeften van de lokale gemeenschap en waarin deze partijen de mogelijkheid wordt geboden te participeren in windenergieprojecten. inleiding Aanleiding Het Rijk en de provincies (IPO) hebben doelstellingen ten aanzien van windenergie vastgelegd. Iedere provincie heeft de verantwoordelijkheid om hieraan een bijdrage te leveren. Voor Gelderland betekent dat dat er in 2013 ten minste 230,5 MW aan windenergie ruimtelijk is vastgelegd en uiterlijk in 2020 gerealiseerd is. De provincie overlegt met regio's en gemeenten waar ruimte voor windenergie moet komen. Enerzijds vanwege het creëren van draagvlak voor locaties, anderzijds om gemeenten en regio's te ondersteunen in hun zoekproces naar locaties om hun eigen energiedoelstellingen te bereiken. In de commissie Ruimte van 27 juni is een atelier windenergie gehouden. Tijdens dit atelier is het gemeentelijk beleid, provinciale toezeggingen en rijksbeleid behandeld. Gesproken is over welke rol de gemeente aanmt: actief op basis van eigen doelstellingen of volgend op basis van de overeenkomst die de provincie Gelderland is aangegaan met het Rijk. Daarnaast is tijdens deze bijeenkomst in een gezamenlijke brainstorm nagedacht over mogelijke locaties voor windenergie. De gemeente Harderwijk stelt zich graag actief op locaties beschikbaar te stellen om haar verantwoordelijkheid te nemen. Enerzijds om haar ambities in relatie tot de Energieke Stad te verwezenlijken, anderzijds om de provincie te steunen in diens aangegane verplichtingen met het Rijk. Kader De Energieke Stad Door de gemeente Harderwijk is de Energieke Stad- een routekaart naar een klimaatneutraal Harderwijk-, vastgesteld. Met behulp van deze route wil de gemeente Harderwijk in 2031 de uitstoot van C 0 met 45Vo reduceren. De energietransitie, het overstappen op duurzame energiebronnen, is één van de drie belangrijke pijlers uit de routekaart. Volgens inschatting is 26 "/o van het huidige energieverbruik in de gemeente te halen uit hernieuwbare energie. Van deze energie maakt windenergie voor 48 A deel uit op basis van beschikbare ruimte en bewezen techniek. Daaruit blijkt dat de in de Energieke stad door de gemeenteraad vastgestelde doelstellingen voor hernieuwbare energie niet te halen zijn zonder windenergie. 2 0 Mocht het de provincie niet lukken om de benodigde 230,5 MW vast te stellen, zal de provincie een eigen afweging maken om het behalen van de doelstelling te kunnen borgen en de afspraken tussen IPO en het Rijk na te kunnen komen. Vanuit de Harderwijkse doelstellingen met betrekking tot het reduceren van de uitstoot van C 0 is het aanwijzen van locaties noodzakelijk. De raad heeft de kans om zich actief op te stellen. Bij een actieve rol kan de gemeente invulling geven aan het behalen van haar doelstellingen en 2-2-
hebben we regie over mogelijk aan te wijzen locaties. Als er geen locaties worden aangewezen, wordt het erg moeilijk om de eigen doelstellingen te halen. De haalbaarheid van windenergie wordt voor een belangrijk deel ook bepaald door het draagvlak voor de locaties. Handboek Risicozonering Windturbines Windmolens vragen een ruimtebeslag. In het Handboek zijn verschillende zones opgenomen waar bij in een nader onderzoek, bij het projecteren van een windmolen, rekening mee gehouden moet worden. Wanr objecten zich wel binnen de maximale werpafstand van de geplande windturbines bevinden, moet een kwantitatieve risicoanalyse, uitgevoerd worden. Vervolgens wordt geïnventariseerd welke objecten zich binnen het beïnvloedingsgebied bevinden waarvoor een risicoanalyse moet worden uitgevoerd (bijvoorbeeld een weg, een buisleiding of een gebouw).het Handboek Risicozonering Windturbines kan worden gebruikt als een praktijkrichtlijn voor het uitvoeren van een risicoanalyse voor windturbines. Type risico object Aan te houden afstand 1 Bebouwing Wegen Waterwegen Spoorwegen Industrie Buisleidingen Hoogspanningsinfrastructuur Dijklichamen en waterkeringen Beperkt kwetsbaar object: halve rotordiameter Kwetsbaar object: masthoogte * halve rotordiameter Halve rotordiameter, gemeten uit de rand van de Verharding; minimaal 30 meter Halve rotordiameter, gemeten uit de rand van de waterkant; minimaal 50 meter 7,85 meter * rotordiameter van rand van het dichtstbijzijnde spoor Afhankelijk van de inrichting Maximale werpafstand bij nominaal toerental Maximale werpafstand bij nominaal toerental Buiten kernzone Alternatieven Geen locaties voor windenergieopwekking aanwijzen. Wanr onvoldoende locaties met draagvlak overblijven, zal de provincie zelf gebieden aanwijzen. Zij zal dan ook gaan voor de locaties waar naar verwachting de extra overlast voor burgers en de impact op het landschap zo gering mogelijk is, namelijk langs grote infrastructuur of op bedrijventerreinen. De gemeente heeft op dat proces dan geen grip meer. Op andere wijze duurzame energie opwekken, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van zonneparken. Het ruimtebeslag van deze oplossing is veel groter. Een windmolen van 2,3 MW met een ruimtebeslag van 20 x 20 meter (400 m 2 ) staat gelijk aan een zonnepark met een oppervlakte van 55.000 m 2. Beoogd effect Met het aanwijzen van locaties 2 en 2a (Lorentz III en II) en locatie 6 (Leuvenumseweg) beschikt Harderwijk over een aantal locaties waar onder voorwaarden windturbines kunnen worden opgericht. Met de realisering van de turbines wordt de verwezenlijking van de doelstellingen uit de route Energieke stad realistisch. De locaties bevinden zich op gemeentegrond waardoor de gemeente de vrijheid heeft om windenergie in eigen beheer (afhankelijk van een positieve business case) of als (burger)participatieproject op te starten. Argumenten 1. Het rapport 'Quickscan windenergielocaties Provincie Gelderland - Gemeente Harderwijk' trekt de volgende conclusie: 'Binnen de gemeente Harderwijk zijn de locaties 2 en 7 het meest kansrijk. De locaties 2a en 5 zijn bij nader inzien ongeschikt vanwege reeds bestaande functies. De locaties 3 en 4 kennen slechts beperkte mogelijkhęden. Met maatwerk is hier waarschijnlijk 1 turbine mogelijk, maar 1 Afstanden zijn afhankelijk van het type windturbine. -3-
de vraag is of dit financieel haalbaar is. Locatie 6 is de grootste die binnen de gemeente zou kunnen worden gerealiseerd. Er dient wel rekening gehouden te worden met enkele vrijstaande woningen en nabij aanwezige hoogspanningsleidingen. Ook is de locatie gelegen in EHS en Natura 2000-gebied De Veluwe waardoor nader onderzoek nodig is naar eventueel significant negatieve effecten voorde kwalificerende soorten. Locatie 2 is vooral kansrijk door de huidige bestemming bedrijventerrein. Omdat er nog geen ontwikkelingen zijn, kan de toekomstige inrichting van het terrein mogelijk nog worden aangepast aan de aanwezigheid van windturbines. Het bedrijventerrein kan ook aantrekkelijker worden door de uitstraling van duurzaamheid die het hiermee kan krijgen. Omdat een bedrijventerrein op deze locatie kan, zijn naar verwachting de milieueffecten van windturbines op deze locatie ook acceptabel. Locatie 7 is vooral kansrijk door de ligging langs de A28. De locatie is wel gelegen nabij Natura 2000-gebied, zodat wel aangetoond moet worden dat er geen sprake is van externe werking. De ligging nabij het randmeer zorgt door de heersende windsnelheden voor een gunstige financiële haalbaarheid. De recreatie langs het randmeer vormt wel een belangrijk aandachtspunt voor deze locatie, evenals een gepaste veiligheidsafstand ten opzichte van het aanwezige tankstation langs de A28' Opmerkingen over deze conclusie: «Locatie 2 is de meest kansrijke locatie. Het ruimtebeslag van een windturbine is slechts beperkt. Onderzoek moet uitwijzen welke plek(ken) de minste consequenties hebben voor uitgifte van percelen. Overigens wordt de grond waarop windturbines komen, ook uitgegeven. Het aanwijzen van locaties voor windenergie heeft geen invloed op de mogelijkheid van verkoop van kavels. Hier geldt het principe van wie het eerst komt. «Locatie 2a wordt in de quickscan afgeschreven vanwege bestaande functies. Het ruimtebeslag van een moderne windturbine is ongeveer 20 X 20 meter. Een kwantitatieve risicoanalyse moet de haalbaarheid uitwijzen. De locatie wordt daarom niet bij voorhand uitgesloten. De combinatie met locatie 2 ligt voor de hand. Een initiatiefnemer ziet mogelijkheden. «Locatie 3 bevindt zich midden op de Hoge enk en is vanuit landschappelijk oogpunt ongewenst. Daarnaast betreft het hier een locatie waar slechts een solitaire windturbine zou kunnen komen. Locaties met mogelijkheden voor meer turbines verdienen de voorkeur vanwege de infrastructurele investeringen.» Locatie 5 is vanwege bestaande functies weinig kansrijk. De aan te houden afstand tot de hogedrukgastransportbuisleiding betekent dat windturbines op gronden van eigenaren aan de Parallelweg zouden moeten komen in de directe nabijheid van woningen aan de Tweede Parallelweg. De kans dat alle omwonenden willen participeren in de ontwikkeling van windenergie op deze locatie wordt gering geacht. «Locatie 6 is kansrijk wanr uit onderzoek blijkt dat instandhoudingsdoelstellingen in Natura2000 gebied niet in gevaar komen. De windturbines kunnen zodanig worden gesitueerd dat ze op voldoende afstand staan van de in het rapport genoemde woningen en hoogspanningsleidingen. «Met betrekking tot locatie 7 is het rapport uitgegaan van de bestaande bebouwing in Drielanden. De nog te realiseren woningen zijn niet meegenomen in de quickscan. Omdat de verwachting is dat in Drielanden-west woningbouw gerealiseerd zal gaan worden, valt deze locatie af als reële optie. Het rapport zal hierop nog worden aangepast. 2. Door in het tweede beslispunt nu al aan te geven dat de gemeente een participatietraject zal opstarten met eigenaren, omwonenden en overige Harderwijkers maakt het college duidelijk de genoemde partijen een prominente rol krijgen in het proces dat volgt bij de daadwerkelijke realisering van windenergieprojecten.
nr Locatie Quickscan Voorstel Argumentatie 2 Lorentz III kansrijk wel Meest kansrijk, geen invloed op de mogelijkheid van verkoop van kavels. 2a Lorentz II ongeschikt wel Een combinatie met bedrijfsbebouwing is mogelijk. Afstanden worden bepaald met een kwantitatieve risicoanalyse. 3 Lage Enkweg beperkt niet Cultuurhistorisch, open landschap en slechts ruimte voor één turbine 4 Zandlaan beperkt niet Risicozonering rondom wegen, de buisleiding en het spoor beslaat het gehele zoekgebied 5 Eendengebied ongeschikt niet Door het groot aantal omwonenden en de risicozonering wordt de haalbaarheid gering geacht. 6 Leuvenumseweg onder voorwaarden wel Door middel van onderzoek moet worden vastgesteld dat de instandhoudingsdoelstellingen van Natura2000 niet in gevaar komen 7 Wolderwijd-A28 kansrijk niet Te dicht bij de te ontwikkelen woonbebouwing van Drielanden-West Financiën Er zijn geen financiële consequenties verbonden aan het besluit. Wel kan het besluit in de toekomst leiden tot een nieuwe bron van inkomsten voor de gemeente door verkoop van (bedrijfs)gronden, exploitatie en/of door (bouw)leges en onroerende zaakbelasting. Verschillende gemeenten investeren zelf in windmolens. Dit helpt om een welvarende gemeente te realiseren waar mensen op lange termijn over betaalbare energie beschikken. Daarnaast kan de gemeente een heel ander belangrijk effect bereiken, namelijk de versterking van de sociale cohesie tussen bewoners, tussen ondernemers en tussen bewoners en ondernemers. Dat gebeurt door hen bij de exploitatie van de molens te betrekken. Dit sociale effect heeft bovendien weer een economisch effect, omdat deze mensen elkaar snel vinden in nieuwe activiteiten. Ook helpen zij de gemeente om kosten te besparen op zaken als welzijn, omdat die vaak verbeteren door het goede contact tussen mensen onderling. (Bron: Participatiemodellen voor de realisatie van windenergie op land, Agentschap NL ļ november 2011). Participatie en planning Aan de hand van voor de provincie Gelderland beschikbare informatie zijn de belangrijkste omgevingsaspecten, financiën en beleid ten aanzien van windenergie beoordeeld. Wanr locaties verder worden onderzocht, kunnen nuanceringen worden gevonden voor iedere locatie en kan mogelijk met behulp van maatwerk de invulling van een locatie veranderen. Opname in de Structuurvisie Wind van de provincie Gelderland is de eerstvolgende stap na dit besluit. Voor het opnemen van locaties in de Structuurvisie Wind zal de provincie een planmer procedure doorlopen. Over dit besluit zal de bevolking door middel van een persbericht en een artikel op de gemeentepagina worden geïnformeerd. De gemeente zal aan een eventuele ontwikkeling voorwaarden stellen die actieve betrokkenheid van een lokaal energiebedrijf borgen. De meest praktische invulling is een mengvorm, waarbij het lokale initiatief op enige wijze aansluit op het werk van een projectontwikkelaar. De gemeente zal het speelveld daarbij zodanig beïnvloeden dat haar publieke doelstellingen een plek krijgen in de projecten. Daarbij wordt gedacht aan het faciliteren van bottom-up ontwikkelingen. Het gebied tussen vraag (activiteiten van het participatieve samenwerkingsverband) en aanbod (de commerciële ontwikkelaar) is het speelveld. -5-
Een van de belangrijke doelen van participatie is het verkrijgen van steun of draagvlak. Dat is vooral te bereiken wanr er goed vooroverleg wordt gevoerd tussen de betrokken partijen, waarbij er nog verschillende planopties uitgewerkt kunnen worden. Alhoewel de ruimtelijke ordeningsprocedures niet voorzien in participatieve planontwikkeling kan een voorafgaande (verregaande) afstemming tussen initiatiefnemers en omwonenden wel bereikt worden wanr bijvoorbeeld de publieke partijen (gemeente, provincie) hun bestuurlijke medewerking aan planontwikkeling, aan voorwaarden binden. Aan deze participatievorm zijn geen financiële consequenties verbonden, alhoewel in het vooroverleg ook gesproken kan worden over financiële deelneming. Bij financiële participatie maken we onderscheid in participatievormen waarbij (A) de participanten participeren met risico en zeggenschap en (B) de participanten participeren met weinig risico en geen of beperkte zeggenschap. Agrariërs en andere ondernemers maken meer gebruik van vormen onder (A); vormen onder (B) zijn recent ontwikkeld en zijn gericht op burgers in de omgeving. Bij een risicovolle financiële deelname is zowel deelname vóór als na de bouw van het windpark mogelijk. In het laatste geval zijn de risico's beperkt tot de windopbrengst, de elektriciteitsprijs en onvoorzien onderhoud. Er bestaan ook enkele vormen waarbij vanuit de exploitatie van het windpark andere activiteiten gesteund worden. Het windpark draagt dan meestal bij aan de financiering van een fonds. Het fonds draagt in dat geval geen enkel risico. Vanuit dat fonds worden dan sociale of andere ideële activiteiten gesteund. Dit kan ook in de vorm van windcorporaties zoals Meerwind, of Deltawind bezien worden. Participanten kunnen zowel privé als via een juridische entiteit investeren in een project. Daarnaast kan worden geïnvesteerd via een financieringsinstrument, zoals een (obligatie) lening. Er zijn verschillende vormen waarin participanten zich onderling kunnen organiseren. De belangrijkste juridische vormen zijn de B.V. (besloten vennootschap), de cv (commanditaire vennootschap), de vof (vennootschap onder firma), de stichting en de (coöperatieve) vereniging. Elke organisatievorm en elk samenwerkingsverband heeft vooren nadelen en heeft gevolgen voor de mate van zeggenschap van de verschillende partijen, het financiële risico dat men loopt met de deelname en het financieel rendement dat men kan behalen. Het financiële rendement wordt mede bepaald door de mate waarin men gebruik kan maken van de verschillende fiscale regelingen en subsidieregelingen die voor windenergieprojecten mogelijk zijn. Als gevolg van de gekozen juridische structuur kan een project direct bij de investeerder belast zijn met de inkomstenbelasting, of kan het project eerst worden belast met vennootschapsbelasting en kunnen de uitgekeerde dividenden uit het project worden belast bij de participant. De juridische vormgeving van financiële deelneming is daarom sterk fiscaal gedreven: de fiscale effecten bepalen de aangeboden vorm (Bron: http://www.aqentschapnl.nl/sites/default/files/2013/09/participatie in windenerqieproiecten.pdf) Het bestemmingsplan wordt pas aangepast als er een initiatiefnemer is. Deze mt dan over het algemeen de plankosten voor zijn rekening. Het gaat om locaties waarbinnen naar een optimale opstelling van windmolens gezocht kan worden. De normale ruimtelijke planprocedures ten behoeve van structuurvisies en bestemmingsplannen voorzien in informatie (ter inzage legging) en inspraak. Elk windenergieproject doorloopt ook inspraakprocedures bij het verlenen van de bouw- of milieuvergunning. Bijlagen 1. Het rapport 'Quickscan windenergielocaties Provincie Gelderland - Gemeente Harderwijk' 2. Persbericht