KENNISBUNDEL Biologische aardappelen Mei 2013 TEELTTECHNISCHE ASPECTEN LOOFDODEN ZIEKTEN EN PLAGEN / INSECTEN ZIEKTEN EN PLAGEN / VIRUSZIEKTEN ZIEKTEN EN PLAGEN / PHYTOPHTHORA INFESTANS ZIEKTEN EN PLAGEN / RHIZOCTONIA SOLANI DE SMAAK VAN BIOLOGISCHE AARDAPPELEN DE CO2-VOETAFDRUK
Inleiding In de akkerbouw verschilt de kostprijs van producten per land, regio en bedrijf en is deze afhankelijk van externe factoren als het weer, onkruiddruk, kwaliteit van zaai- en pootgoed, aanwezige mechanisatie enzovoort. Bij de teelt van aardappels spelen deze zaken in nóg grotere mate door het onvoorspelbaar optreden van Phytophthora. De schade/opbrengstderving veroorzaakt door deze ziekte is elk jaar anders, met grote verschillen in effect op opbrengst, kwaliteit en dus kostprijs van het product. Voor biologische aardappelen geldt dan ook dat de kostprijs per jaar sterk varieert. Voor telers is het weten van de (gemiddelde) kostprijs wel een belangrijke factor in het bepalen van de verkoopstrategie. Daarnaast geeft inzicht in de kostprijs telers informatie over de teeltkosten en geeft het handvatten om bij te sturen. Met dit verslag geven we een beeld van verschillende teeltstrategieën van biologische aardappelen en wat de invloed is op de kostprijs van het product. Kostprijzen voor biologische aardappelen De kostprijs van een product wordt bepaald door het totaal van alle vaste en variabele kosten per hectare te delen door de kg-opbrengst. Voor elk (type) bedrijf is de kostprijs uniek omdat elk bedrijf verschillend is ingericht. Binnen deze kostprijsberekening is uitgegaan van een fictief akkerbouwbedrijf van 60 hectare op kleigrond met een bouwplan van 1:6. Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van KWIN AGV van 2009-2012 (KWIN) en aanvullend kengetallen die verzameld zijn bij diverse biologische akkerbouwers in Zuidwest Nederland en Flevoland over het teeltjaar 2009. Vaste kosten De vaste kosten bestaan uit kosten voor grond, gebouwen, machines en diverse inventaris. Bij elk onderdeel is een percentage van deze kosten naar rato toegerekend aan de aardappelteelt. Zo kunnen de jaarlijkse kosten van bijvoorbeeld een aanaardwerktuig voor 50% worden toegeschreven aan de aardappelen en daarnaast voor 50% in de teelt van peen. Voor de vaste kosten aan pacht is uitgegaan van 950,- per hectare per jaar. Bij jaarlijkse pacht van los land wordt gerekend met een prijs van 2250,- per hectare per jaar. Bij de bewaring zijn er verschillende methoden van bewaren doorgerekend, zowel kistenbewaring met mechanische koeling als kisten in luchtkoeling. Het product wordt in de berekening 18 weken bewaard voor afleveren (KWIN). Voor de bewaring van pootgoed ligt dit vanzelfsprekend hoger (27 weken) omdat pootgoed gemiddeld langer op het bedrijf blijft voor afleveren. Bewaren van losgestort product in een luchtgekoelde bewaring is niet berekend omdat deze manier van bewaren nauwelijks wordt gebruikt bij biologische aardappelen. Voor de vaste kosten van bewaren zijn afkomstig uit KWIN AGV. Deze gaat uit van nieuwbouw waarbij kosten voor fundering buiten beschouwing worden gelaten. De kosten worden berekend per m2 of per ton product. kistenbewaring
Tabel 1: voor bewaarplaats van 350 ton aardappelen, exclusief kosten van de kisten Schuur met damwandprofiel, betonvloer en golfplaten dak (zijmuurhoogte 7mtr) 164/m2 Isolatie schuur 80/m2 Koelinstallatie 145/m2 Totale kosten 389/m2 Totale kosten bewaring: 389 m2 x 112/m2 = 43.568,- per ton product 125 Nota bene: Bewaring is 112 m2 (10X11 mtr). Kisten zijn 120cm x 160cm x 125cm (dxbxh) per kist 1000-1100kg product 1 laag =57,25 kisten, 6 lagen hoog is 343,5 kist totaal is ongeveer 350 ton product. Aardappelen die op los huurland geteeld worden zullen in principe ook bij derden moeten worden opgeslagen waarbij gerekend wordt met een kistprijs van 55,- /kist met een bewaarduur tot 1 maart. Dit is inclusief in- en uitslag van kisten en drogen en inkoelen van het product. Het eventuele opwarmen voor afleveren is niet meeberekend. Variabele en overige teeltkosten De overige teeltkosten bestaan onder andere uit mechanisatiekosten, inzet personeel en ondernemer, diverse energiekosten, berekende rente etc. Bij de mechanisatie is gekeken wat elke bewerking kost en bij machines die voor meerdere teelten worden ingezet is berekend hoeveel deze machine daadwerkelijk ten laste van de aardappelteelt komt. Zo kan een stortbak naast de oogst van aardappelen ook worden ingezet bij de oogst van uien. Een ruggenfrees wordt ook gebruikt in de teelt van peen etc. De uren van vreemd personeel (wieden) is op 18,-/uur gezet, die van de ondernemer en ander personeel op 25,-/uur. Scenario 1 Het eerste scenario gaat uit van een akkerbouwbedrijf van 60 hectare kleigrond op pachtbasis. De aardappelen worden in een 1:6 bouwplan geteeld met een gemiddelde netto opbrengst van 28.500 kilo/ha. Hierbij is uitgegaan van een bewaarduur in de mechanische koeling van het product van 18 weken met een gemiddeld bewaarverlies van 3%. mechanische koeling
DLV-Kostprijsanalyse Cons. Aardappel Samenvatting resultaten De kostprijs bij de huidige uitgangspunten is: 0,326 per kg Deze kostprijs wordt behaald bij een omzet van 9.285 per hectare. De totale omzet uit Cons. Aardappel is 92.848 De netto produktie per hectare is 28.500 kg De totale produktie van het bedrijf is 285.000 kg De kosten zijn alsvolgt opgebouwd: onderdeel in /ha in % in /kg Vaste kosten 1110 12% 0,039 640 7% 0,022 1639 18% 0,058 Loonwerk 1410 15% 0,049 3680 40% 0,129 806 9% 0,028 w Totale kosten 9285 100% 0,326 De vijf hoogste kostenposten in de teelt zijn: onderdeel 1 Pootgoed 1950 21,0% 0,068 2 Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 950 10,2% 0,033 3 Bemesting (excl. uitrijden) 422 4,5% 0,015 4 Rooien 400 4,3% 0,014 5 Rooien 375 4,0% 0,013 onderdeel Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 950 10,2% 0,033 Stortbak 281 3,0% 0,010 Pootmachine 225 2,4% 0,008 Kuubskisten (275 st) 198 2,1% 0,007 Trekker 140 181 1,9% 0,006 Rooien 400 4,3% 0,014 Rooien 375 4,0% 0,013 Handwieden 90 1,0% 0,003 Uitschuren 83 0,9% 0,003 0 75 0,8% 0,003 Pootgoed 1950 21,0% 0,068 Bemesting (excl. uitrijden) 422 4,5% 0,015 Brandstof Kwin 304,325 3,3% 0,011 Mech. Onkruidbestrijding (aanaarden) 200 2,2% 0,007 Rentederving vanaf oogst 160,7019231 1,7% 0,006 Uren algemeen werk 220 2,4% 0,008 Accountantskosten 110 1,2% 0,004 Auto ondernemer 1 97 1,0% 0,003 Teelt groenbemesters (in ha.) 83 0,9% 0,003 DLV-advies 55 0,6% 0,002
Kostprijs aardappel (%) kosten; 9% ; 12% 40% ; 7% ; 18% Loonwerk Loonwerk; 15% Kostprijs aardappel ( /kg) kosten; 0,028 ; 0,039 0,129 ; 0,022 ; 0,058 Loonwerk Loonwerk; 0,049
Kostprijs aardappel bij bepaalde opbrengst 0,6 0,5 0,50 0,44 0,4 0,3 0,2 0,40 0,36 0,33 0,30 0,28 0,26 0,24 18500 21000 23500 26000 28500 31000 33500 36000 38500 0,1 0 18500 21000 23500 26000 28500 31000 33500 36000 38500 Scenario 2 Het tweede scenario gaat uit van een akkerbouwbedrijf van 60 hectare kleigrond op pachtbasis. De aardappelen worden in een 1:6 bouwplan geteeld met een gemiddelde netto opbrengst van 26.500 kilo/ha. In dit scenario worden de consumptieaardappelen bewaard in een luchtgekoelde kistenbewaring, zonder mechanische koeling. De netto opbrengst is lager ingeschat vanwege hogere bewaarverliezen bij luchtkoeling dan bij mechanische koeling. Uitgegaan is van een bewaarduur van het product van 14 weken met een gemiddeld bewaarverlies van 5%. Dit is iets korter dan bij mechanische koeling, dit omdat de kans op kieming en andere kwaliteitsproblemen toenemen gedurende de bewaarperiode.
Samenvatting resultaten De kostprijs bij de huidige uitgangspunten is: 0,291 per kg Deze kostprijs wordt behaald bij een omzet van 7.706 per hectare. De totale omzet uit Cons. Aardappel is 77.059 De netto produktie per hectare is 26.500 kg De totale produktie van het bedrijf is 265.000 kg De kosten zijn alsvolgt opgebouwd: onderdeel in /ha in % in /kg Vaste kosten 158 2% 0,006 400 5% 0,015 1648 21% 0,062 Loonwerk 1410 18% 0,053 3282 43% 0,124 806 10% 0,030 Totale kosten 7706 100% 0,291 De vijf hoogste kostenposten in de teelt zijn: onderdeel 1 Pootgoed 1950 25,3% 0,074 2 Rooien 400 5,2% 0,015 3 Rooien 375 4,9% 0,014 4 Brandstof Kwin 304 3,9% 0,011 5 Bewaarschuur (luchtkoeling) 296 3,8% 0,011 onderdeel Bewaarschuur (luchtkoeling) 296 3,8% 0,011 Stortbak 281 3,6% 0,011 Pootmachine 225 2,9% 0,008 Trekker 140 181 2,3% 0,007 Regenhaspel 176 2,3% 0,007 Rooien 400 5,2% 0,015 Rooien 375 4,9% 0,014 Handwieden 90 1,2% 0,003 Uitschuren 83 1,1% 0,003 0 75 1,0% 0,003 Pootgoed 1950 25,3% 0,074 Brandstof Kwin 304 3,9% 0,011 Mech. Onkruidbestrijding (aanaarden) 200 2,6% 0,008 Bemesting (excl. uitrijden) 125 1,6% 0,005 Bemesting (excl. uitrijden) 125 1,6% 0,005 Uren algemeen werk 220 2,9% 0,008 Accountantskosten 110 1,4% 0,004 Auto ondernemer 1 97 1,3% 0,004 Teelt groenbemesters (in ha.) 83 1,1% 0,003 DLV-advies 55 0,7% 0,002
Kostprijs aardappel (%) kosten; 10% ; 2% ; 5% 43% ; 21% Loonwerk; 18% Loonwerk Kostprijs aardappel ( /kg) kosten; 0,030 ; 0,006 ; 0,015 0,124 ; 0,062 Loonwerk; 0,053 Loonwerk
Kostprijs aardappel bij bepaalde opbrengst 0,5 0,47 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,41 0,36 0,32 0,29 0,27 0,24 0,23 0,21 16500 19000 21500 24000 26500 29000 31500 34000 36500 0,1 0,05 0 16500 19000 21500 24000 26500 29000 31500 34000 36500 Het blijkt dat de kostprijs, ondanks de lagere netto afgeleverde kilo s, lager is bij bewaring in de traditionele luchtkoeling. Hiertegenover staat dat het product minder lang te houdbaar is, de bewaarverliezen hoger en bovendien de kans op bewaarproblemen na de oogst aanzienlijk hoger zijn omdat het product in een relatief warme periode wordt ingeschuurd. Hierbij is het lastig de bewaarcondities optimaal te houden zonder mechanische koeling. Bovendien zegt een lagere kostprijs nog niets over een eventueel hoger saldo. Dit is namelijk afhankelijk van de verkoopprijs van het product. Scenario 3 In het derde scenario wordt uitgegaan van een akkerbouwbedrijf waarin pootaardappelen in een vruchtwisseling van 1:6 geteeld worden. De teelt van biologisch pootgoed brengt meer kosten met zich mee vanwege duurder uitgangsmateriaal, kosten voor selectie in het veld, sorteerkosten en een langere opslag van het product. Dit resulteert in een hogere kostprijs dan bij consumptieaardappelen maar de hogere verkoopprijs van pootaardappelen maken deze kosten echter ruimschoots goed. Het saldo per hectare is dan ook gemiddeld hoger bij de teelt van pootaardappelen.
Samenvatting resultaten De kostprijs bij de huidige uitgangspunten is: 0,386 per kg Deze kostprijs wordt behaald bij een omzet van 10.421 per hectare. De totale omzet uit Pootaardappel is 104.212 De netto produktie per hectare is 27.000 kg De totale produktie van het bedrijf is 270.000 kg De kosten zijn alsvolgt opgebouwd: onderdeel in /ha in % in /kg Vaste kosten 1108 11% 0,041 623 6% 0,023 1964 19% 0,073 Loonwerk 1490 14% 0,055 4320 41% 0,160 916 9% 0,034 w Totale kosten 10421 100% 0,386 De vijf hoogste kostenposten in de teelt zijn: onderdeel 1 Pootgoed (eigen) 2106 20,2% 0,078 2 Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 950 9,1% 0,035 3 -sorteren 838 8,0% 0,031 4 Rooien 480 4,6% 0,018 5 Pootgoed (aankoop) 442 4,2% 0,016 onderdeel Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 950 9,1% 0,035 Sorteermachine en diversen 325 3,1% 0,012 Stortbak 281 2,7% 0,010 Pootmachine 225 2,2% 0,008 Kuubskisten (275 st) 198 1,9% 0,007 -sorteren 838 8,0% 0,031 Rooien 480 4,6% 0,018 Rooien 375 3,6% 0,014 -verpakken 125 1,2% 0,005 Handwieden 90 0,9% 0,003 Pootgoed (eigen) 2106 20,2% 0,078 Pootgoed (aankoop) 442 4,2% 0,016 Brandstof Kwin 304,325 2,9% 0,011 Rentederving vanaf oogst 281 2,7% 0,010 Bemesting (excl. uitrijden) 277,5 2,7% 0,010 Uren algemeen werk 250 2,4% 0,009 Accountantskosten 125 1,2% 0,005 Auto ondernemer 1 110 1,1% 0,004 Teelt groenbemesters (in ha.) 94 0,9% 0,003 DLV-advies 63 0,6% 0,002
Kostprijs aardappel (%) kosten; 9% ; 11% 41% ; 6% ; 19% Loonwerk Loonwerk; 14% Kostprijs aardappel ( /kg) kosten; 0,034 ; 0,041 0,160 ; 0,023 ; 0,073 Loonwerk Loonwerk; 0,055
Kostprijs aardappel bij bepaalde opbrengst 0,7 0,61 0,6 0,53 0,5 0,4 0,3 0,2 0,47 0,43 0,39 0,35 0,33 0,30 0,28 17000 19500 22000 24500 27000 29500 32000 34500 37000 0,1 0 17000 19500 22000 24500 27000 29500 32000 34500 37000 Scenario 4 Specialisatie is in de huidige akkerbouw een manier om de kostprijs laag te houden. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat akkerbouwbedrijven naast het vaste areaal ook via geliberaliseerde pacht (pacht met korte looptijd) land bijhuren. Het bijgehuurde areaal verandert soms per jaar en wordt in de regel vooral met hoogsalderende gewassen beteeld. In dit scenario is berekend hoe de kostprijs zich ontwikkelt wanneer er naast het vaste areaal van 10 hectare consumptieaardappelen ook nog jaarlijks 20 hectare extra land wordt bijgehuurd voor consumptieaardappelen. Deze worden na de oogst dan bij derden opgeslagen. Voordeel van deze schaalvergroting is een groter volume consumptieaardappelen. Bovendien kan het machinepark efficiënter worden ingezet en kunnen diverse vaste lasten over een ruimer areaal gespreid worden. Ondanks een hogere kostprijs per kg product blijft er netto een veel hoger bedrijfssaldo over.
Samenvatting resultaten De kostprijs bij de huidige uitgangspunten is: 0,363 per kg Deze kostprijs wordt behaald bij een omzet van 10.351 per hectare. De totale omzet uit Cons. Aardappel is 310.519 De netto produktie per hectare is 28.500 kg De totale produktie van het bedrijf is 855.000 kg De kosten zijn alsvolgt opgebouwd: onderdeel in /ha in % in /kg Vaste kosten 1870 18% 0,066 213 2% 0,007 867 8% 0,030 Loonwerk 1410 14% 0,049 5379 52% 0,189 611 6% 0,021 Totale kosten 10351w 100% 0,363 De vijf hoogste kostenposten in de teelt zijn: onderdeel 1 Pootgoed 1950 18,8% 0,068 2 Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 1817 17,6% 0,064 3 Opslag van aardappelen bij derden (kisten) 1650 15,9% 0,058 4 Bemesting (excl. uitrijden) 422 4,1% 0,015 5 Rooien 400 3,9% 0,014 onderdeel Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 1817 17,6% 0,064 Stortbak 141 1,4% 0,005 Trekker 140 127 1,2% 0,004 Regenhaspel 98 0,9% 0,003 Trekker 100 89 0,9% 0,003 Rooien 400 3,9% 0,014 Rooien 375 3,6% 0,013 Handwieden 90 0,9% 0,003 Uitschuren 83 0,8% 0,003 0 75 0,7% 0,003 Pootgoed 1950 18,8% 0,068 Opslag van aardappelen bij derden (kisten) 1650 15,9% 0,058 Bemesting (excl. uitrijden) 421,5 4,1% 0,015 Brandstof Kwin 304 2,9% 0,011 Mech. Onkruidbestrijding (aanaarden) 200 1,9% 0,007 Uren algemeen werk 167 1,6% 0,006 Accountantskosten 83 0,8% 0,003 Auto ondernemer 1 73 0,7% 0,003 Teelt groenbemesters (in ha.) 63 0,6% 0,002 DLV-advies 42 0,4% 0,001
Kostprijs aardappel (%) kosten; 6% ; 18% 52% ; 2% ; 8% Loonwerk Loonwerk; 14% Kostprijs aardappel ( /kg) kosten; 0,021 ; 0,066 0,189 ; 0,007 ; 0,030 Loonwerk; 0,049 Loonwerk
Kostprijs aardappel bij bepaalde opbrengst 0,6 0,56 0,5 0,4 0,3 0,2 0,49 0,44 0,40 0,36 0,33 0,31 0,29 0,27 18500 21000 23500 26000 28500 31000 33500 36000 38500 0,1 0 18500 21000 23500 26000 28500 31000 33500 36000 38500 Scenario 5 In het laatste scenario zijn een aantal kostenfactoren veranderd. Er is vooral gekeken wat er gebeurt wanneer een aantal kostenposten fors hoger uitvallen. Er is weer uitgegaan van een bedrijf van 60 ha kleigrond met een bouwplan van 1:6 waarin 10 ha consumptieaardappelen geteeld worden en opgeslagen in eigen bewaring met mechanische koeling. De volgende kostenposten zijn in dit scenario aangepast: Pachtprijs van het bedrijf is van 950,- / ha aangepast naar de nieuwe regionorm van 1207,- / ha Het pootgoed is door omstandigheden 50% duurder dan andere jaren ( 0,975 / kg i.p.v. 0,65 / kg) Bemesting is 50% gestegen tot 843,- / ha Door een slecht resultaat van mechanische onkruidbestrijding is het nodig één keer extra aan te aarden Energie voor stroom zijn 25% duurder Dieselkosten zijn gestegen naar 1,47,- / ltr (witte diesel) Al deze factoren resulteren in een fors hogere kostprijs bij een gelijk aantal kilo s afgeleverd product. Het blijkt dus dat wanneer enkele kostenposten stijgen dit al gauw de kostprijs doet stijgen.
DLV-Kostprijsanalyse Cons. Aardappel Samenvatting resultaten De kostprijs bij de huidige uitgangspunten is: 0,398 per kg Deze kostprijs wordt behaald bij een omzet van 11.335 per hectare. De totale omzet uit Cons. Aardappel is 113.345 De netto produktie per hectare is 28.500 kg De totale produktie van het bedrijf is 285.000 kg De kosten zijn alsvolgt opgebouwd: onderdeel in /ha in % in /kg Vaste kosten 1367 12% 0,048 640 6% 0,022 1639 14% 0,058 Loonwerk 1410 12% 0,049 5472 48% 0,192 806 7% 0,028 w Totale kosten 11335 100% 0,398 De vijf hoogste kostenposten in de teelt zijn: onderdeel 1 Pootgoed 2925 25,8% 0,103 2 Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 1207 10,6% 0,042 3 Bemesting (excl. uitrijden) 843 7,4% 0,030 4 Brandstof Kwin 484 4,3% 0,017 5 Rooien 400 3,5% 0,014 onderdeel Grondkosten (eigendom+pacht+huur) 1207 10,6% 0,042 Stortbak 281 2,5% 0,010 Pootmachine 225 2,0% 0,008 Kuubskisten (275 st) 198 1,7% 0,007 Trekker 140 181 1,6% 0,006 Rooien 400 3,5% 0,014 Rooien 375 3,3% 0,013 Handwieden 90 0,8% 0,003 Uitschuren 83 0,7% 0,003 0 75 0,7% 0,003 Pootgoed 2925 25,8% 0,103 Bemesting (excl. uitrijden) 843 7,4% 0,030 Brandstof Kwin 483,63 4,3% 0,017 Mech. Onkruidbestrijding (aanaarden) 300 2,6% 0,011 Rentederving vanaf oogst 196,1653846 1,7% 0,007 Uren algemeen werk 220 1,9% 0,008 Accountantskosten 110 1,0% 0,004 Auto ondernemer 1 97 0,9% 0,003 Teelt groenbemesters (in ha.) 83 0,7% 0,003 DLV-advies 55 0,5% 0,002
Kostprijs aardappel (%) kosten; 7% ; 12% 48% ; 6% ; 14% Loonwerk; 12% Loonwerk Kostprijs aardappel ( /kg) kosten; 0,028 ; 0,048 0,192 ; 0,022 ; 0,058 Loonwerk; 0,049 Loonwerk
Kostprijs aardappel bij bepaalde opbrengst 0,7 0,61 0,6 0,54 0,5 0,4 0,3 0,2 0,48 0,44 0,40 0,37 0,34 0,31 0,29 18500 21000 23500 26000 28500 31000 33500 36000 38500 0,1 0 18500 21000 23500 26000 28500 31000 33500 36000 38500 Verschillende kostprijzen per gebied en per bedrijf Kostprijzen voor geteelde producten verschillen sterk per regio en bedrijf. Dit is vaak afhankelijk van de bedrijfsgrootte, grondsoort en bouwplanindeling. Maar ook zaken die minder van invloed lijken te zijn op de kostprijs spelen soms toch een grote rol. Hierbij kan het dan gaan om bemestingskosten, kosten voor mechanisatie of de onkruidbeheersing. In 2010 zijn in twee akkerbouwregio s (Flevoland en Zeeland) diverse vergelijkbare bedrijven doorgerekend waarbij voor elke ondernemer bedrijfspecifieke gewassaldo s konden worden weergegeven. Het bleek dat de saldo s en dus ook de kostprijzen per bedrijf sterk verschilden zonder een duidelijk verband met de schaal of inrichting van het bedrijf te hebben. Tabel 2: Saldo consumptieaardappel 2009 gemiddeld voor alle bedrijven Saldo incl. mech (loonwerk + EM toegerekend) Zeeland Gewas gemiddeld Laagste Hoogste Aardappel 3.271 2.198 7.376 Saldo incl. mech (loonwerk + EM toegerekend) Flevoland Aardappel 4.720 2.814 7.563 Het blijkt dat er met een gemiddeld saldo van 3271,- /ha in Zeeland in 2009 toch een spreiding is van bijna 5200,-/ha. In Flevoland is het verschil tussen het hoogste en het laagste saldo ongeveer 4750,-/ha. Kostprijs bemesting 2009 gemiddeld voor alle bedrijven Uit verzamelde kengetallen is onder andere ook naar kosten voor bemesting per hectare aardappelen gekeken. Het bleek dat per bedrijf de kosten sterk uiteen lopen en bovendien niet direct gerelateerd lijken te zijn aan de stikstofbehoefte van het bouwplan, voorvrucht, type bedrijf of regio waarin het bedrijf gelegen is.
Tabel 3 Bemestingskosten cons. aardappelen Hoogste bemestingskosten/ha Laagste bemestingskosten/ha Gemiddelde van 5 bedrijven 263,-/Ha 78,-/Ha 145,-Ha Verschillen in kosten zijn voornamelijk te verklaren uit de bemestingsstrategie van individuele bedrijven. Daar waar met biologische kippenmest wordt bemest liggen de kosten beduidend lager dan daar waar bemest wordt met biologische rundvee drijfmest of vinassekali. Opvallend is ook dat de verzamelde kengetallen laten zien dat deze bedrijven gemiddeld lagere bemestingskosten hebben dan de KWIN opgeeft. kosten gemiddeld per bedrijf Ook mechanisatiekosten verschillen sterk per bedrijf. In onderstaande grafiek is te zien dat de spreiding bijna 1000,-/ha is. Dit verschil was direct gerelateerd aan de conditie van het machinepark en de oppervlakte en inrichting van het bedrijf. De laagste mechanisatiekosten zijn afkomstig van een kleinschaliger bedrijf met meerdere intensieve teelten terwijl de hogere kosten door een groter akerbouwbedrijf worden gemaakt waarin door de schaalgrootte van de teelten mechanisatie onontbeerlijk. Tabel 4 kosten Gewas gemiddeld Laagste Hoogste Aardappel 994 657 1.648 Tot slot Het blijkt dat kostprijzen voor producten sterk kunnen veranderen door de verschillende teelt- en bewaarstrategieën van bedrijven. Dit blijkt al bij doorrekening van een één vast bedrijfsmodel zoals dat beschreven is in dit stuk. Het laat zich raden dat verschillen in kostprijs in de dagelijkse praktijk nog groter zullen zijn, afhankelijk van regio, grondsoort, bedrijfsgrootte en bedrijfsinrichting en vele andere factoren. Uit de verzamelde kengetallen van diverse bedrijven kwamen deze verschillen al duidelijk tot uiting in de grote spreiding ten opzichte van het gemiddelde. Het lijkt erop dat wanneer we de kostprijs afzetten tegen de verkoopprijs van de laatste jaren ( 0,31cnt/kg volgens KWIN AGV 2009-2012) het product geen positief saldo kent. Hierbij moet echter wel opgemerkt worden dat álle bedrijfskosten meegerekend zijn. Denk hierbij aan onder andere de berekende rente en kosten voor een nieuw gebouwde bewaarplaats. Maar ook kosten voor een kavelpad of de teelt van een groenbemester voorafgaand aan de teelt. Bovendien zijn alle directe en indirecte uren van de ondernemer meegerekend. Het is belangrijk om als ondernemer zicht te hebben op de kosten, dit blijkt duidelijk uit het laatste voorbeeld waarbij diverse kostenposten hoger uitvallen met een fors hogere kostprijs van het product tot gevolg. Schrijver Christoffel den Herder, DLV Plant, adviseur Biologische Landbouw