-1- Voorwoord Stilaan komt er een einde aan de mooie en lange zomeravonden. Jaarlijks is dit opnieuw een teken om het graanseizoen nog eens de revue te laten passeren. Verliepen de grondbewerkingen en de uitzaai in goede omstandigheden? Hebben we een groeizaam seizoen gekend of was er veeleer schade door de overvloedige regen? Hoe is het met de ziektedruk geweest gezien de neerslag? Hebben de graanvelden een goede opbrengst- zowel plantkundig als financieel - gebracht? Welke gewasbeschermingsmiddelen deden het goed en welke rassen sprongen eruit? Deze vragen, en veel meer, zullen behandeld worden in deze brochure. Wat onze job en de landbouw in het algemeen zo speciaal maakt is dat elk jaar verschillend is. En dit was dit jaar tot dusver niet anders. Werken met de grillen van de natuur is niet gemakkelijk maar maakt het voor ons allemaal wel interessant. Zo bracht het najaar van 2011 ons stabiel droog weer, wat ervoor gezorgd heeft dat de uitzaai van de granen tijdig en in goede omstandigheden heeft kunnen plaatsvinden. Waar de laat gezaaide tarwe in het najaar van 2010 sterk te lijden had van de natte omstandigheden was 2011 eerder wat aan de droge kant. Het voorjaar van 2012 was al vroeg goed van start gegaan. Met 2011 nog vers in ons achterhoofd dachten vele vroeg begonnen is half gewonnen. Maar toch zullen we ons allemaal het voorjaar herinneren als koud en nat. De grillen van de natuur bleven dan ook niet zonder gevolg en leidde her en der gezien de relatief hoge ziektedruk tot enigszins verrassende resultaten. De prognoses van de oogst in combinatie met de relatief lage wereldvoorraad hebben dit jaar geleid tot sterk fluctuerende prijzen. Bijna dagelijks verschijnen artikels zoals alles of niets voor Australische graanoogst, droogte teistert Amerikaanse graanoogst, lage prognoses tarwe zuidelijk halfrond helpt EU-tarwe, etc. Maar daarnaast vinden we ook bijna dagelijks artikels terug van Duitsers oogsten dit jaar meer graan, Brazilië maakt zich op voor record maïsoogst, etc. Dit alles maakt het er niet gemakkelijker op. Niet tegenstaande kennen we vandaag relatief hoge prijzen voor ons graan. Dit zal de akkerbouw in zijn geheel natuurlijk ten goede komen. In ieder geval biedt de brochure die u nu in de hand heeft weer een hele brok actuele informatie over de teelt van granen over een, volgens ons, zeer interessant jaar. We hopen dan ook dat u met deze informatie het volgende seizoen weer aan de slag kunt gaan om een goed product, in alle opzichten, op de markt kan brengen. Medewerkers vzw
-2- Inhoudsopgave Voorwoord 1 DEEL 1 :WINTERGERST 5 1. RASSENPROEF WINTERGERST... 5 1.1 Proefopzet... 5 1.2 Perceelsgegevens... 5 1.3 Waarnemingen... 6 1.4 Eigenschappen per ras... 8 1.3 Proefresultaten... 10 1.4 Gemiddelde proefresultaten... 12 1.5 Bespreking... 13 2. FUNGICIDENPROEF WINTERGERST... 14 2.1 Proefopzet... 14 2.2 Perceelsgegevens... 14 2.3 Proefobjecten... 14 2.4 Ziektetellingen... 15 2.5 Proefresultaten... 15 2.6 Bespreking... 16 3. WAARNEMINGSVELD WINTERGERST... 17 3.1 Proefopzet... 17 3.2 Perceelsgegevens... 17 3.3 Waarnemingen... 17 4. ONKRUIDBESTRIJDING WINTERGERST... 18 DEEL 2: WINTERTARWE 21 1. RASSENPROEF WINTERTARWE LCG... 21 1.1 Proefopzet... 21 1.2 Perceelsgegeven... 21 1.3 Waarnemingen... 23 1.4 Eigenschappen per ras... 27 1.5 Proefresultaten... 30 1.6 Gemiddelde proefresultaten... 32 1.7 Bespreking... 33 2. RASSENPROEF HYBRIDE WINTERTARWE... 34 2.1 Proefopzet... 34 2.2 Perceelsgegevens... 34 2.3 Waarnemingen... 35 2.4 Eigenschappen per ras... 35
-3-2.5 Proefresultaten... 36 2.6 Bespreking... 36 3. GRAANHAANTJE IN WINTERTARWE... 38 3.1 Proefopzet... 38 3.2 Perceelsgegevens... 38 3.3 Opbrengst... 38 3.4 Bespreking... 38 4. FUNGICIDENPROEF BLADZIEKTEN WINTERTARWE LCG... 39 4.1 Proefopzet... 39 4.2 Perceelsgegevens... 39 4.3 Proefobjecten :... 40 4.4 Waarnemingen... 40 4.5 Proefresultaten... 41 4.6 Tukey HSD-test... 41 4.7 Bespreking... 42 5. FUNGICIDENPROEF AARZIEKTEN WINTERTARWE LCG... 43 5.1 Proefopzet... 43 5.2 Perceelsgegevens... 43 5.3 Proefobjecten... 44 5.4 Waarnemingen... 44 5.5 Proefresultaten... 45 5.6 Tukey HSD-test... 45 5.7 Bespreking... 46 6. FUNGICIDENPROEF WINTERTARWE GEREDUCEERDE DOSIS... 47 6.1 Proefopzet... 47 6.2 Perceelsgegevens... 48 6.3 Proefresultaten... 49 6.4 Bespreking... 49 7. ZWAVELBEMESTINGSPROEF... 50 7.1 Proefopzet... 50 7.2 Perceelsgegevens... 50 7.3 Zwavel bemestingsschema s... 51 7.4 Waarnemingen... 51 7.5 Proefresultaten... 54 7.6 Bespreking... 54 8. EROSIEPROEF WINTERTARWE NA SUIKERBIETEN... 55 8.1 Proefopzet... 55 8.2 Perceelsgegevens... 55 8.3 Aangelegde objecten... 56 8.4 Waarnemingen... 57 8.5 Proefresultaten... 58 8.6 Bespreking... 58
-4-9. EROSIEPROEF WINTERTARWE NA CICHOREI... 59 9.1 Proefopzet... 59 9.2 Perceelsgegevens... 59 9.3 Aangelegde objecten... 60 9.4 Waarnemingen... 60 9.5 Proefresultaten... 61 9.6 Bespreking... 61 10 EROSIEPROEF WINTERTARWE NA KORRELMAÏS... 62 10.1 Proefopzet... 62 10.2 Perceelsgegevens... 62 10.3 Waarnemingen... 63 10.4 Aangelegde objecten... 63 10.5 Waarnemingen... 63 10.6 Proefresultaten... 64 10.7 Bespreking... 65 11. ONKRUIDBESTRIJDING IN WINTERTARWE... 66 12 GROENBEMESTERS NA TARWE VOOR REDUCTIE NITRAATRESIDU... 69 DEEL 3: ERWTEN en BONEN 70 1. RASSENPROEF ERWTEN... 70 1.1 Proefopzet... 70 1.2 Perceelsgegevens... 70 1.3 Rassen... 70 1.4 Proefresultaten... 70 2. RASSENPROEF BONEN... 71 2.1 Proefopzet... 71 2.2 Perceelsgegevens... 71 2.3 Rassen... 71 3. FUNGICIDENPROEF BONEN... 72 3.1 Proefopzet... 72 3.2 Perceelsgegevens... 72 3.3 Schema s fungiciden behandeling... 72 3.4 Kostprijs van de verschillende schema s... 73 DEEL 4: PRODUCTEN EN ACTIEVE STOFFEN 74 1. HERBICIDEN... 74 2. FUNGICIDEN... 81 3. INSECTICIDEN... 85 4. VARIA... 86
-5- DEEL 1 :WINTERGERST 1. Rassenproef wintergerst Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen, de Vlaamse overheid-afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (Ir. J.L. Lamont en Y. Lambrechts) en Landbouwer Raf Guisson 1.1 Proefopzet Vijftien verschillende rassen werden behandeld met één fungicide, ze worden met elkaar vergeleken i.v.m. opkomst, uitstoeling, groei, bloei, ziektedruk, aarschuiven, productie en kwaliteit. Onder de 15 rassen bevonden zich twee hybriderassen (Tatoo, Volume). Alle rassen werden behandeld met Argento. De proef gebeurt voor elk ras in vier herhalingen. 1.2 Perceelsgegevens a. Voorvrucht: wintertarwe b. Zaaidatum: 29.09.11 c. Zaaidichtheid: 250 korrels per m² 200 korrels per m², hybriden d. Onkruidbestrijding: naopkomst: Herold 0.6l/ha 17.10.11 e. Bladluisbestrijding: zaaizaadbehandeling (Argento), een bijkomende bladluisbestrijding was zowel in het najaar als in het voorjaar niet noodzakelijk. f. Bemesting: chemische: stikstof: - stikstofindex: 156 (normaal) - stikstofbehoefte: 122 eenheden per ha De stikstof wordt gefractioneerd toegediend bij de volgende ontwikkelingsstadia van de wintergerst: eerste fractie: 78 eenheden per ha bij de uitstoeling 14.03.12 tweede fractie: 45 eenheden per ha bij de stengelstrekking 17.04.12 e. Fungicide: Onbehandeld Behandeld 1 e 2 e knoop () / laatste blad (30.04.12) Evora Xpro 1 l/ha a. Halmverkorter: ethefon 1 l/ha 30.04.12
-6- b. Grootte van de percelen: 25 m x 3,2 m = 80 m² c. Oogstdatum: 24.07.12 1.3 Waarnemingen 1.3.1 Tellingen Tabel 1: geeft per ras de mandataris, het duizendkorrelgewicht in gram, de uitgezaaide hoeveelheid zaad in kg per ha, de opkomst in aantal planten per m², de strolengte in cm en de legering. De opkomsttellingen werden uitgevoerd op 27-10-2011, de strolengte werd gemeten op 24.05.12, de vorstschade werd op 29-02-2011 gequoteerd van 1(sterk beschadigd) tot 9 (niet beschadigd) en de legering werd bij de oogst gequoteerd (1 = sterk gelegerd; 9 = niet gelegerd). De standaardrassen zijn grijs gearceerd. Nr. 1 Basalt Ras Mandataris Dk Limagrain Belgium NV kg/ha 250 korrel s/m² pl/m² stand Strolengte in cm Legering 52 130 262 100 1 2 Bivouac Philip Seeds 51 127,5 262 104 1 3 Declic Philip Seeds 42 105 264 106 1 4 Gigga Philip Seeds 62 155 268 104,5 1 5 Hercule Jorion S.A. 54 135 262 112 1 6 Meridian Aveve 53 132,5 238 112 2 7 Proval Jorion S.A. 54 135 268 106 1 8 Saskia Limagrain Belgium NV 49 122,5 271 99 1 9 Roseval Jorion S.A. 54 135 258 104 1 10 Unival Jorion S.A. 44 110 254 118,5 1 11 Paso Limagrain Belgium NV 43 107,5 266 99 6 12 Casino Philip Seeds 54 135 267 109 1 Vorstschade 8,50 6,75 9,50 6,80 5,75 7,25 7,50 5,25 7,00 6,25 8,25 6,75 13 KWS Tenor 14 *Tatoo Rigaux 57 142,5 240 113 1 Syngenta Seeds nv 51,7 103,4 256 114 1 7,00 5,75 15 *SY Boogy Syngenta Seeds nv 47 94 252 110 1 6,25 * hybride rassen uitgezaaid aan 200 korrels/m²
-7-1.3.2 Ziektetelling Voor alle aangelegde rassen, nl. de vijftien rassen uit de officiële proef, werd de relatieve ziekteresistentie per ras bepaald. Hiervoor werd een schaal van 1 tot 9 gehanteerd. De ziektetellingen werden uitgevoerd in een onbehandelde strook (controle) alsook in het behandelde gedeelte. Dit gebeurde op 10.05.12 op behandelde objecten en 31.05.12 op onbehandelde objecten. Tabel 2 : Geeft de resultaten weer van de ziektetellingen. Ras Bladvlekken Netvlekken Witziekte controle behandeld controle behandeld controle behandeld Basalt 7,5 8,5 7,5 8,0 7,5 7,5 Bivouac 6 8,5 6 7,5 8,0 8,0 Declic 6 8,0 6 8,0 8,0 8,0 Gigga 6 8,0 6 6,0 8,0 8,0 Hercule 6 9,0 6 8,0 7,5 7,5 Meridian 7,5 9,0 7,5 8,0 9,0 9,0 Proval 7,5 9,0 7,5 8,0 9,0 9,0 Saskia 7 8,5 7 7,5 8,5 8,5 Roseval 5 6,5 5 6,0 8,0 8,0 Unival 6 9,0 7 8,0 9,0 9,0 Paso 7 8,5 7 6,0 8,5 8,5 Casino 7 7,0 7 7,0 7,0 7,0 KWS Tenor 7,5 8,0 7,5 7,0 9,0 9,0 Tatoo* 7,5 8,0 7,5 8,0 9,0 9,0 SY Boogy* 7,5 8,5 7,5 8,5 9,0 9,0 (9 = geen aantasting; 1 = zeer zware aantasting) *hybride rassen
-8-1.4 Eigenschappen per ras Basalt ( Limagrain Belgium ) Half vroeg ras, brouwgerst Matige gevoelig voor blad- en netvlekken Tamelijk gevoelig voor witziekte en dwergroest Vrij kort, tamelijk legervast Biovouac (Philip Seeds) Vroeg ras, Weinig gevoelig voor blad en netvlekken Matig gevoelig voor witziekte en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte Declic ( Philip Seeds ) Vroeg ras Weinig gevoelig voor dwergroest Matig gevoelig voor blad- en netvlekken en witziekte Gemiddeld wat betreft lengte Gigga ( Philip Seeds ) Vroeg ras, Weinig gevoelig voor bladvlekken Matig gevoelig voor netvlekken, witziekte en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte Hercule ( Jorion S.A. ) Vroeg ras Weinig gevoelig voor bladvlekken en witziekte Matig gevoelig voor netvlekken en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, tamelijk legervast Meridian (Aveve) Halfvroeg ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken Weinig gevoelig voor witziekte Vrij kort ras Proval (Jorion) Half vroeg ras Weinig gevoelig voor netvlekken, witziekte, bladvlekken en dwergroest, Lang ras, behoolijk legervast ras Roseval (Jorion) Vroeg ras Matig gevoelig voor net- en bladvlekken Weinig gevoelig voor witziekte en dwergroest Vrij kort, behoorlijk legervast Saskia ( Limagrain Belgium) Halfvroeg ras Weinig gevoelig voor net- en bladvlekken Weinig gevoelig voor witziekte en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, legervast Unival (Jorion S.A.)
-9- Paso (Limagrain Belgium) Halfvroeg ras Weinig gevoelig voor netvlekken, witziekte en dwergroest Tamelijk gevoelig voor bladvlekken Vrij kort wat betreft lengte, legervast Casino (Philip Seeds) Vroeg ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken en dwergroest Tamelijk gevoelig voor witziekte Gemiddeld wat betreft lengte, legervast KWS Tenor (Rigaux) Halflaat ras Weinig gevoelig voor bladvlekken, witziekte en dwergroest Tamelijk gevoelig voor netvlekken Gemiddeld tot lang wat betreft lengte, legervast Tatoo ( Syngenta Seeds ) Half laat ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken en witziekte Tamelijk gevoelig voor dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, legervast SY Boogy ( Syngenta Seeds ) Hybride gerst Halflaat ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken en witziekte Weinig gevoelig voor dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, legervast
-10-1.3 Proefresultaten Tabel 3 : geeft per ras (behandeld met één fungicide), de opbrengst in kg per ha bij 15% vocht, het opbrengstpercentage t.o.v. het gemiddelde van de standaardrassen, het hectolitergewicht in kilogram en het vochtpercentage bij de oogst. De standaardrassen zijn grijs gearceerd. Ras Opbrengst kg/ha Opbrengst % t.o.v. gem. standaard Vocht % bij de oogst hl bij 15% vocht Basalt 8.091 91 10,68 56,90 Bivouac 9.040 101 11,93 56,82 Déclic 7.682 86 9,93 57,02 Gigga 8.281 93 11,43 59,47 Hercule 9.338 105 10,63 57,20 Meridian 9.361 105 10,50 58,03 Proval 9.979 112 11,23 56,99 Saskia 9.326 104 10,90 56,51 Roseval 8.660 97 10,88 54,13 Unival 9.388 105 9,93 51,52 Paso 10.719 120 11,28 56,01 Casino 8.954 100 10 57,48 KWS Tenor 9.460 106 10,58 54,93 Tatoo** 9.623 108 11,35 59,19 SY Boogy** 8.865 99 10,55 57,37 Gemiddelde* 8.887 100 10,9 57,37 * gemiddelde standaardrassen ** hybride rassen
-11- Tabel 4 : geeft het resultaat van een Duncan s Multiple Range Test bij behandeling met één fungicide, uitgevoerd op de opbrengst aan 15% vocht. Rassen met een zelfde letter zijn niet significant verschillend van elkaar (p < 5 %). Ras Opbrengst kg/ha aan 15% vocht Rangschikking Paso 10.719 A Proval 9.979 B Tatoo* 9.623 BC KWS Tenor 9.460 CD Unival 9.388 CDE Hercule 9.338 CDE Saskia 9.326 CDE Meridian 9.361 CDE Bivouac 9.040 D E F Casino 8.954 EF SY Boogy* 8.865 F Roseval 8.660 FG Gigga 8.281 GH Basalt 8.091 H Déclic 7.682 I * hybride rassen
-12-1.4 Gemiddelde proefresultaten Tabel 5 : vermeldt de opbrengst van een aantal rassen, behandeld met één fungicide, die reeds meerdere jaren worden geteeld op de proefvelden van vzw. Ras 2009 kg/ha 2010 kg/ha 2011 kg/ha 2012 kg/ha Gemiddeld kg/ha Bivouac 10.679 10.748 10.666 9.040 10.283 Proval 10.657 10.976 10.434 9.979 10.511 Roseval 10.414 10.951 10.384 8.660 10.102 Meridian 11.120 11.182 9.361 10.554 Declic 10.065 7.682 8.873 Gigga 10.167 8.281 9.224 Saskia 10.686 9.326 10.006 Tatoo* 10.547 9.623 10.085 Gemiddeld kg/ha 10.583 10.949 10.516 8.994
-13-1.5 Bespreking We vestigen er de aandacht op dat proefveldopbrengsten deze van de praktijkpercelen meestal duidelijk overtreffen. Een verklaring hiervoor is het feit dat in proefvelden geen randverliezen en geen sproeisporen voorkomen en dat er minder oogstverliezen zijn. De wintergerst werd uitgezaaid op 29 september 2011 aan 250 korrels per m² onder goede omstandigheden. De zomerse temperaturen die we kenden tussen eind september en begin oktober resulteerden in een vlotte en vrij homogene opkomst, gemiddeld over alle rassen behaalden we een opkomstpercentage van 95 %. De onkruidbestrijding werd uitgevoerd in naopkomst met Herold aan 0,6 l/ha. De bladluisdruk in het najaar 2011 was laag op het proefperceel, het zaadgoed van alle rassen was dan ook behandeld met Argento gauche. Er werd dan ook geen extra behandeling tegen bladluizen uitgevoerd. De stikstofbehoefte bedroeg 122 eenheden en werd toegediend in twee fracties (78-45). De halmverkorting gebeurde op 30 april met 1 liter ethefon per hectare samen met de fungicidebehandeling. Alle rassen kregen als fungicidebehandeling Evora Xpro aan 1 liter per hectare. Als we de strolengte bekijken in tabel 1, kunnen we concluderen dat Paso en Saskia gevolgd door Basalt tot de kortere rassen behoren en Unival gevolgd door Tatoo en KWS Tenor tot de langere rassen behoren. s daags na de wolkbreuk die in de avond van 29 mei 2012 over Zuid-Limburg trok werd een quotatie gemaakt van de legering per ras en per herhaling. Het gevolg van deze wolkbreuk was zeer frappant: alle rassen vertoonden een zeer zware legering met uitzondering van de variëteit Paso die slechts matig gelegerd was. Wat de ziektedruk betreft, kunnen we stellen dat op het proefperceel vrijwel alle rassen een lichte aantasting vertoonden van bladvlekken en netvlekken in de onbehandelde strook. In de behandelde strook lag de ziektedruk nog een stuk lager. Daar konden we maar zeer miniem bladvlekken en netvlekken vaststellen. Witziekte was slechts bij bepaalde rassen zeer gering aanwezig zowel in de behandelde als onbehandelde strook. De hoogste opbrengst werd behaald door het ras Paso (10.719 kg/ha) gevolgd door de rassen Proval (9.979 kg/ha) en Tatoo (9.623 kg/ha). De gemiddelde opbrengst van de standaardrassen bedroeg 8.887 kg/ha. Het hectolitergewicht was over het algemeen redelijk laag in de proeven. Het hoogste hectolitergewicht werd genoteerd bij Tatoo (59.19) en het laagste bij Unival (51.52). Het gemiddelde vochtgehalte bedroeg 10,9 %, waarbij het ras Déclic en Unival (9.93 %) het laagste vochtpercentage optekende. Algemeen kunnen we het volgende besluiten: De opkomst was zeer goed waardoor het gewas fors de winter inging, hierdoor vertoonde sommige rassen vorstschade. De gemiddelde opbrengst lag onder de gemiddelden van de afgelopen jaren. Deze opbrengstdaling is waarschijnlijk te wijten aan de vorstschade enerzijds maar anderzijds ook aan de zware legering. Deze laatste zal waarschijnlijk wel de grootste oorzaak vormen. In de praktijk werden naargelang het bodemtype, de ligging van het perceel en de oogstdatum opbrengsten gehaald die sterk varieerden van zeer lage tot topopbrengsten.
-14-2. Fungicidenproef wintergerst Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen en de Vlaamse overheid-afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (Ir. J.L. Lamont en Y. Lambrechts) en landbouwer Raf Guisson. 2.1 Proefopzet Zeven verschillende fungicidenbehandelingen en één controle worden uitgetest op één ras (Proval), telkens één behandeling per object. De proef gebeurt in vier herhalingen. 2.2 Perceelsgegevens a. Zie perceelsgegevens rassenproef wintergerst = zelfde perceel. b. Bemesting Chemische: -tweede fractie: 40 eenheden per ha bij de stengelstrekking 17.04.12 c. Oogstdatum: 24.07.12 2.3 Proefobjecten Tabel 1: geeft de verschillende beproefde fungiciden schema s weer, de datum van toepassing en een richtkostprijs voor de middelen per hectare. Object Behandeling Stadium Datum Richtprijs/ha 1 Controle / 2 Evora Xpro 1 l laatste blad 01.05.12 65 3 Credo 1,5 l + Input 1 l laatste blad 01.05.12 102 4 Granovo 2 l laatste blad 01.05.12 73 5a Stereo 2 l 1ste-2e knoop 02.04.12 5b Evora Xpro 1 l laatste blad 01.05.12 7a Stereo 2 l 1ste-2e knoop 02.04.12 7b Olympus 1,8 l + Input 0,8 l laatste blad 01.05.12 8a Palazzo 1,4 l 1ste-2e knoop 02.04.12 8b Granovo 1,7 l laatste blad 01.05.12 116 141 116 9 Bumper P 0,8 l + Fandango 1 l laatste blad 01.05.12 93
-15-2.4 Ziektetellingen Aanwezigheid van bladziekten op de bovenste drie bladeren. quotatie van ziekte 9 = volledig gezond, 1 = volledig ziek. De ziektedruk werd beoordeeld op 30.05.12. object bladvlekken netvlekken witziekte dwergroest 1 4 4 6 8 2 8 8 9 9 3 7 7 9 9 4 7,5 7,5 9 9 5 8,5 8,5 9 9 6 8,5 8,5 9 9 7 8,5 8,5 9 9 8 8,5 8,5 9 9 2.5 Proefresultaten Tabel 3 : geeft de opbrengstresultaten weer in kg/ha bij 15% vocht, het hl gewicht, het verschil in kg/ha ten opzichte van het onbehandelde object en de procenten t.o.v. het onbehandelde. Fungicidenbehandelingen bij het ras Proval. Obj nr Object kg/ha hl % vocht % t.o.v. onbeh. 1 Controle 7.269,74 53,82 10,93 100 2 Evora Xpro 1 l 9.029,21 54,36 12,28 124 3 Credo 1,5 l + Input 1 l 8.741,44 56,12 12,05 120 4 Granovo 2 l 8.403,89 53,86 11,78 115 5a 5b 7a 7b 8a 8b Stereo 2 l Evora Xpro 1 l Stereo 2 l Olympus 1,8 l + Input 0,8 l Palazzo 1,4 l Granovo 1,7 l Geen gegevens 8.956,56 55,56 12,45 123,2 8.917,32 53,66 11,7 122,66 9 Bumper P 0,8 l + Fandango 1 l 9.233,14 55,63 12,2 126,99
-16-2.6 Bespreking Uit de ziektewaarnemingen, uitgevoerd eind mei, stellen we vast dat de ziektedruk wat betreft de witziekte en dwergroest vrij laag was op het proefperceel. In het controleobject was er een zware aantasting van bladvlekken en netvlekken. Witziekte kende in dit object een lichte aantasting terwijl dwergroest slechts sporadisch aanwezig was. In de behandelde objecten was er enkel een zeer lichte aantasting van bladvlekken en netvlekken. Tussen de objecten was er bij de waarnemingen weinig verschil merkbaar. Bij de objecten in de fungicidenproef waren vier objecten met één behandelingstijdstip. De hoogste meeropbrengst (1.963,40 kg) werd verkregen in het object met Bumper P 0,8 l/ha + Fandango 1 l/ha. Ondanks de lage ziektedruk betekent dit toch een opbrengststijging van 27 procent. Ook wordt vastgesteld dat er nauwelijks verschillen zijn dit jaar tussen de verschillende schema s. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de lage ziektedruk waardoor verschillen niet, tot nauwelijks tot uiting komen. Naast de gerealiseerde meeropbrengst van elk object is het minstens even belangrijk om de kostprijs per object (vermeld bij de proefresultaten) in rekening te brengen.
-17-3. Waarnemingsveld wintergerst Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen, de Vlaamse overheid Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ir. Jean-Luc Lamont & Yvan Lambrechts) en landbouwer Jadoul. 3.1 Proefopzet Voor het ras Shangrila werd in de herfst en in het voorjaar de bladluizenaantasting nagegaan. 3.2 Perceelsgegevens a. Voorvrucht: wintertarwe b. Zaaidatum 27.09.11 c. Zaaidichtheid: 250 korrels per m² d. Onkruidbestrijding : Chloortoluron 3 l/ha + Stomp 2 l/ha 30.10.11 e. Bemesting: Minerale stikstof: stikstofbehoefte: 120 EN/ha De stikstof werd toegediend bij volgende ontwikkelingsstadia van de wintergerst: 1e fractie: 60 EN/ha bij de uitstoeling 12.03.12 2e fractie: 60 EN/ha bij de stengelstrekking 17.04.12 f. Halmverkorter: Ethefon 1 l/ha 26.04.12 g. Fungicide: Fandango 1,25 l/ha 26.04.12 3.3 Waarnemingen Tellingen en bespreking Tellingen werden uitgevoerd in een onbeschut gelegen onbehandeld object op bladluizen die de vergelingsvirusziekte bij de gerst kunnen verspreiden. Datum van de telling Stadium 21.10.2011 Geen bladluizen aanwezig Eerste / tweede blad 07.11.2011 Geen bladluizen aanwezig Derde blad Uit de tellingen op de waarnemingsvelden blijkt dat er na de matige bladluisdruk van de zomer er een lage druk in de herfst was. Aangezien de behandelingsdrempel van 5% niet overschreden werd op het waarnemingsveld was een behandeling niet noodzakelijk. Gunstige omstandigheden voor bladluisaantasting zijn: - Vroege zaai - Aanhoudend zacht weer - Beschut gelegen percelen - Graanpercelen in de nabijheid van maïsvelden Uit de eerste waarnemingen in het voorjaar bleek dat er geen bladluizen aanwezig waren als gevolg van de strenge vorstperiode
-18-4. ONKRUIDBESTRIJDING WINTERGERST Y. Lambrechts 1, J.L. Lamont 1,G. Haesaert 2en D. Martens 3 Richtlijnen voor de onkruidbestrijding in wintergerst Vooral bij een vroege zaai (eind september - begin oktober) zal een toepassing kort na zaaien, in het 1-2 bladstadium of later in het najaar vanaf begin uitstoeling (indien de weersomstandigheden dit toelaten) zeker verantwoord en vaak noodzakelijk zijn. Vooral bij een sterke duistbezetting is dit noodzakelijk. Tijdens deze periode is de wintergerst ook het meest gevoelig voor veronkruiding; na de winter is men meestal te laat om de dan al sterk ontwikkelde onkruiden in éénmaal te bestrijden. Bovendien moet men na een geslaagde behandeling vóór de winter door de sterke gewasontwikkeling in het vroege voorjaar niet steeds vrezen voor bijkomende nieuwe kieming. Hou tevens bij het gebruik van herbiciden rekening met de aanbevelingen op het etiket van het handelsproduct om de toediening te optimaliseren. Geen graangewassen behandelen die met rijm of dauw bedekt zijn, of wanneer er gevaar voor vorst is. Vóór-opkomst Vóór de opkomst kan men de grassen (duist, windhalm, straatgras, Italiaans raaigras) bestrijden met de klassieke ureumverbinding chloortoluron, doch geen isoproturon vanwege de beperkte nawerking en mogelijks mindere selectiviteit. Om die reden wordt isoproturon, waaronder Herbaflex (isoproturon + beflubutamide) niet geadviseerd in vóór-opkomst. Chloortoluron wordt echter best ingezet aan 2/3 tot 3/4 van de gebruikelijke dosis (deze gebruikelijke dosis bedraagt op zandgrond: 3 l/ha; op zandleem- en leemgrond: 3-3,5 l/ha; op kleigrond: 3,5-4 l/ha; op kustpolders: 4,5-5 l/ha) en versterkt met AZ 500 150 ml tegen verschillende dicotylen o.a. akkerviooltje, ereprijs en dovenetels, of met STOMP 2 l vooral tegen ereprijs en in mindere mate ook tegen kleefkruid. Stomp vereist echter voldoende bodemvocht en wordt bij voorkeur slechts onder die omstandigheden en op sterk vervuilde percelen ingezet. Nieuw is de formulering van Stomp SC in een Stomp Aqua CS of Capsule Suspensie. Deze formulering is properder, laat de actieve stof geleidelijk vrijkomen waardoor ze minder gaat kleven en makkelijker te reinigen is. Stomp Aqua bevat iets meer actieve stof pendimethalin 455g/l i.p.v. 400g/l maar behoud de zelfde dosering van 2l/ha. Een basis grassenschema kan specifiek tegen VVL s (akkerviooltje, ereprijs en paarse dovenetel) versterkt worden tot einde uitstoeling met een middel op basis van diflufenican (DIFLANIL 500 SC, LEGACY 500 SC of TOUCAN) aan een dosis van 375 tot 400 ml handelsproduct/ha of als versterking in een breder werkend schema aan verminderde dosis tot 250 ml handelsproduct/ha. Ook de combinatie met BACARA 1 L geeft een volledige onkruidbestrijding en versterkt bovendien de werking op windhalm. Enkel in vóór-opkomst toepassing kan prosulfocarb (o.a. FIDOX EC, ROXY EC, ROXY 800 EC, DEFI of DEFY) aan 4-5 l handelsproduct/ha ingezet worden tegen éénjarige grassen en tweezaadlobbige onkruiden. 1 Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Granen, Brussel, Merelbeke en Hasselt 2 Hogeschool Gent Associatie Universiteit Gent, Departement Biowetenschappen en Landschapsarchitectuur, Gent 3 Land- en Tuinbouwcentrum Waasland, Technisch Instituut Sint-Isidorus, KaHo Sint-Lieven Campus Waas, Sint-Niklaas
-19- Zeer vroeg na de opkomst Om een betere nawerking te bekomen van de behandeling met prosulfocarb tegen grassen (DEFI, DEFY of ROXY EC aan 800 g/l prosulfocarb) is een zeer vroege na-opkomst behandeling (1- bladstadium) noodzakelijk. Om de doeltreffendheid tegen echte kamille en muur te versterken, kan een herbicide op basis van isoxaben worden toegevoegd (b.v. AZ 500, aan een dosis van 100-150 ml/ha). Deze toepassing wordt steeds minder toegepast maar zal bij voorkeur gebeuren in vroege naopkomst. Bij een latere inzet kunnen de onkruiden, vooral duist, reeds te sterk ontwikkeld zijn voor een goed resultaat. Prosulfocarb zal slechts toegepast worden bij een regelmatige zaai van minstens 3 cm diepte. Op een minder goed klaargelegde grond (kluiterig), op een zandbodem of op een zeer zware of humusrijke bodem wordt enkel een vroege na-opkomstbehandeling aanbevolen. Belangrijk hier is te behandelen op niet gekiemde of zeer kleine onkruiden en op goed bedekt gerstzaad. Later na de opkomst in het najaar Wanneer door vochtgebrek een toepassing kort na zaaien niet werd uitgevoerd, kan bij gunstige bodem- en weersomstandigheden met goed gevolg behandeld worden in het najaar. In deze periode kan men ook gemakkelijker de productkeuze en de dosis aanpassen aan de jonge en dus zeer gevoelige onkruidflora; bovendien biedt deze toepassing, indien nodig, de mogelijkheid in één en dezelfde werkgang een bladluisbestrijding uit te voeren. De onkruidbestrijding in gerst, vroeg na de opkomst, is de laatste jaren quasi standaard met MALIBU, HEROLD SC of LIBERATOR. Deze herbiciden bevatten onder andere flufenacet, een actieve stof die voornamelijk op grassen een goede werking heeft, met voldoende nawerking om een langdurige onkruidbestrijding te garanderen. Om ook de dicotylen te bestrijden werd in MALIBU flufenacet aangevuld met pendimethalin (actieve stof van STOMP); HEROLD SC bevat 400 g flufenacet en 200 g diflufenican, en LIBERATOR bevat 400 g flufenacet en 100 g diflufenican. Deze herbiciden kunnen worden toegepast in het 1-3 bladstadium met de voorkeur voor de vroege toepassing (1-2 bladstadium). MALIBU is erkend aan 3 l/ha, HEROLD SC en LIBERATOR aan 0,6 l/ha. Vanaf het 1-2 bladstadium kan BACARA ook ingezet worden tegen muur, ereprijs, dovenetels, veelknopigen, Ook de combinatie van pendimethalin + picolinafen (CELTIC) is vooral inzetbaar tegen VVL s (zijnde akkerviooltje, ereprijs en paarse dovenetel), herderstasje, klaproos, muur en ook jonge duist en windhalm. Versterking naar kleefkruid en grassen in het bijzonder, is zeker nodig. De dosering is 2,5 l in de herfst vanaf het 2 bladstadium tot midden uitstoeling van de wintergerst. In de najaarstoepassing vanaf 3 bladstadium is het grassenmiddel AXIAL, een systhemisch bladherbicide met als actieve stoffen cloquintocet-mexyl + pinoxaden te gebruiken aan een dosis van 0,9 l/ha tegen wilde haver, windhalm en duist. Wanneer de gerst begint uit te stoelen zijn JAVELIN 2-2,5 l of AZUR 3 l aangewezen indien veel ereprijs, kleefkruid, akkerviooltje of dovenetels aanwezig zijn; op zeer kleine onkruiden zijn ook andere producten of combinaties mogelijk zoals isoproturon of chloortoluron in menging met AZ 500 of STOMP (enkel op kleine onkruiden), en verder ook HERBAFLEX (beflubutamide + isoproturon) + AZ 500 aan 150 ml, of HERBAFLEX 2 l + BACARA 1 l (geeft versterking op windhalm) of HERBAFLEX 2 l + CELTIC 2,5 l (Celtic geniet de voorkeur in een vroegere toepassing vanaf 2 e blad tot midden uitstoeling). Ook diverse (blad)herbiciden zoals VERIGAL D, FOXPRO D, HARMONY M, PLATFORM S, PRIMUS, MILAN, BINGO, AURORA en diverse herbicide groeistoffen behoren tot de mogelijkheid.
-20- Let bij de keuze van eventueel toe te voegen bladherbiciden vooral op vereisten qua temperatuur en luchtvochtigheid, dit zijn dikwijls beperkende factoren waardoor een toepassing in het vroege voorjaar eerder de voorkeur geniet. De gewasontwikkeling en het aanwezige onkruid (soort en grootte) zijn bij de productkeuze de bepalende factoren. Voor de bestrijding van duist en windhalm kan eveneens DJINN ingezet worden vanaf de uitstoeling, aan 2 l/ha bij toepassing in de herfst of 2,5 l/ha in voorjaarstoepassing, dit heeft naast de grassenwerking ook een werking op dicotylen door de aanwezigheid van isoproturon in de formulering. Wanneer er problemen zijn met resistente duist kan DJINN in bepaalde gevallen evenwel beter niet ingezet worden. Voorjaarsbehandeling Schrale voorjaarsomstandigheden met droge N-NO winden en sterk afgeharde onkruiden vragen om uitstel van onkruidbestrijding. Bij deze weersomstandigheden zal de werking niet het gewenste resultaat geven en kan mogelijks gewasremming optreden. In de meeste gevallen zal een voorjaarsbehandeling, vanaf hergroei bij goede klimatologische omstandigheden (temperatuur en relatieve vochtigheid) zich beperken tot een correctiebehandeling na een voorafgaande toepassing kort na zaaien of later in het najaar. De middelenkeuze is afhankelijk van de ontsnapte of nieuw gekiemde flora, en zal dus van jaar tot jaar en van perceel tot perceel verschillen. Tegen kleefkruid kan men dan bv. AURORA, BIATHLON (ook goede werking tegen ereprijssoorten), BINGO, GRATIL, PRIMUS of STARANE inzetten. Laat gezaaide wintergerst In het geval van later gezaaide wintergerst, kan de onkruidbestrijding eventueel volledig uitgesteld worden tot in het vroege voorjaar. Om goede resultaten te bekomen dient deze toepassing vroeg in het voorjaar te gebeuren en moeten er na de toepassing enkele dagen groeizaam weer volgen. Tegen al fel ontwikkelde grassen kan de volle dosis isoproturon of DJINN ingezet worden; bij aanwezigheid van resistente duist kan DJINN in bepaalde gevallen evenwel beter niet worden ingezet. Ook in de voorjaarstoepassing vanaf 3 bladstadium tot 1 e knoop is het grassenmiddel AXIAL (cloquintocet-mexyl + pinoxaden) aan een dosis van 1,2 l/ha in te zetten tot het 1 e knoopstadium van raaigras en duist. Ter bestrijding van dicotyle onkruiden kunnen allerlei middelen toegevoegd worden, net als in het najaar. Nieuw is hier Biathlon in een WG formulering met actieve stof tritosulfuron. Vanaf begin uitstoeling in de lente tegen éénjarige tweezaadlobbigen aan een dosis van 70g/ha. Is tevens erkend in alle granen en zeer breed mengbaar. Overblijvende onkruiden Overblijvende onkruiden zoals kweekgras, distels, veenwortel, enz. kunnen succesvol bestreden worden kort vóór de oogst met middelen op basis van glyfosaat (ROUNDUP e.a.) aan 3-4 l in 200 l water. Akker(melk)distel kan vanaf het stadium oprichten tot laatste blad eveneens bestreden worden met metsulfuron-methyl (ACCURATE, ALLIE, ALLIE Star, CAMEO, DEFT, FINY of ISOMEXX). Raadpleeg de LCG-website voor de actuele lijsten van de erkende gewasbeschermingsmiddelen in alle granen. Dit gedeelte van de LCG-website is voorbehouden voor de LCG-leden en enkel toegankelijk via een persoonlijke login.
-21- DEEL 2: WINTERTARWE 1. Rassenproef Wintertarwe LCG Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen (LCG) Gemeenschap (Ir. J.L. Lamont en Y. Lambrechts). en Ministerie van de Vlaamse 1.1 Proefopzet Vergelijking van vijfentwintig rassen behandeld volgens het adviessysteem EPIPRE, er wordt ook een strook als controle gehouden voor het beoordelen van de ziektegevoeligheid van het ras. Er worden in het groeiseizoen verschillende tellingen uitgevoerd, zowel in de controle als in de behandelde percelen. Alle rassen werden behandeld met Bariton. De proef gebeurt in vier herhalingen. 1.2 Perceelsgegeven a Voorvrucht: aardappelen b Zaaidatum: 26.10.11 c Zaaidichtheid: 350 korrels per m² d Onkruidbestrijding: na-opkomst: Lexus XPE 20 g/ha + Capri twin 200 g/ha + Vegetop 1 l/ha 22.03.12 e Opkomsttelling: werd uitgevoerd in het 2-3 bladstadium 10.11.11 f Bemesting: chemische: stikstof: - stikstofindex: 187 ( normaal ) - stikstofbehoefte: 161 eenheden per ha eerste fractie: 50 eenheden per ha bij de uitstoeling 15.03.12 tweede fractie: 39 eenheden per ha bij de stengelstrekking 19.04.12 derde fractie: 70 eenheden per ha bij het voor laatste blad 24.05.12 d. Halmverkorter: Meteor 369 SL 2 l/ha 20.04.12 e. Insecticide : Graanhaantje + bladluizen: Decis EC 0,2 l/ha 02.06.12 f. Fungicide : Blad behandeling 27.04.2012 Aarbehandeling 02.06.2012 Voorlaatste blad Aar volledig verschenen Granovo 1,7 l Aviator Xpro 1,25 l
-22- g Standaard grondontleding 22/09/2010 Bepaling Uitslag ontleding Streefzone Beoordeling Grondsoort 35 Lichte Leem ph-kcl 6.4 6,5 7,0 Gunstig C in % (humus) 1.3 1,2 1,6 Normaal Fosfor (P) 20 13 10 Normaal Kalium (potas) (K) 25 15 23 Normaal Magnesium (Mg) 12 9 16 Tamelijk hoog Calcium (Ca) 190 176 387 Normaal Natrium (Na) 2.0 3,4 6,7 Laag h Grootte van de oogstpercelen: 25 m x 3,20 m = 80 m² i Oogstdatum 10.08.12
-23-1.3 Waarnemingen Tellingen Tabel 1: geeft per ras de mandataris, het duizendkorrelgewicht in gram, de hoeveelheid zaaigraan in kg per ha, de opkomstpercentage (de opkomsttellingen gebeurden in het 2-3 bladstadium (10.11.2011)) nr. Ras Mandataris DK kg/ha aan 350korrels/m² Opkomsttelling pl/m² 1 Expert Scam 55 192,5 331 2 Homeros Limagrain Belgium 51 178,5 324 3 Intro Limagrain Belgium 58 203 321 4 Ketchum Phytosystem 57 199,5 351 5 Profilus Philip Seeds 56 196 334 6 KWS Ozon Aveve 62 217 321 7 Razzano Aveve 53 185,5 337 8 Rockystart Jorion S.A. 56 196 333 9 Sahara Aveve 53 192,5 316 10 Scor Jorion S.A. 54 189 323 11 Tabasco Limagrain Belgium 52 185 350 12 Viscount Aveve 48 168 337 13 Henrik Aveve 58 203 300 14 KWS Radius Aveve 53 185,5 313 15 Tobak Limagrain Belgium 40 140 318 16 Elixer Limagrain Belgium 50 175 351 17 Mozes Limagrain Belgium 53 185,5 307 18 Avatar Jorion S.A. 52 182 318 19 Horatio Jorion S.A. 60 210 311 20 Linus Plhilip Seeds 54 189 321 21 Relay Philip Seeds 51,3 179,5 335 22 Salomo Verla Seeds 60 210 314 23 Matrix Rigeau 52 182,5 327 24 Spirit Phytosystem 56 196 322 25 Edgar Aveve 66 231 352
-24- Tabel 2: geeft per ras de mandatarisen, de strolengte in cm (de strolengte werd gemeten op 21.06.2012.), de vorstschade (9: weinig schade; 1: veel schade) en legering (9: geen legering; 1: veel legering). nr. Ras Mandataris Strolengte cm Vorstschade Legering 1 Expert Scam 75.5 6,5 9 2 Homeros 3 Intro Limagrain Belgium Limagrain Belgium 76 8,5 79 7,09 4 Ketchum Phytosystem 71 6,0 6,5 8,25 5 Profilus Philip Seeds 77 7,0 5,75 6 KWS Ozon Aveve 73 8,0 9 7 Razzano Aveve 67 6,0 9 8 Rockystart Jorion S.A. 69 6,5 9 9 Sahara Aveve 77 7,5 9 10 Scor Jorion S.A. 73 6,0 9 11 Tabasco Limagrain Belgium 74 7,5 12 Viscount Aveve 62 7,5 9 13 Henrik Aveve 81 8,0 9 14 KWS Radius 15 Tobak 16 Elixer 17 Mozes Aveve 81 5,0 Limagrain Belgium Limagrain Belgium Limagrain Belgium 79 9,0 83 9,0 77 8,0 18 Avatar Jorion S.A. 74 6,5 9 19 Horatio Jorion S.A. 69 9,0 9 20 Linus Plhilip Seeds 75 8,0 9 21 Relay Philip Seeds 63 6,5 9 9 9 8,75 8,75 6,75 8,75 22 Salomo Verla Seeds 75 8,0 8,25 23 Matrix Rigeau 80 9,0 9 24 Spirit Phytosystem 79 6,5 3,5 25 Edgar Aveve 85 8,0 9
-25- N-tester Vlak voor het toedienen van de tweede en derde stikstoffractie worden metingen uitgevoerd met behulp van de Yara N-tester. De N-tester metingen geven een absoluut N-advies. Om een N-advies te verkrijgen voor de verschillende rassen zijn standaardwaarden noodzakelijk. Daarom wordt voor de verschillende rassen vlak voor de tweede en derde fracties richtwaarden van het chlorofylgehalte genoteerd. nr. Ras Mandataris Tweede fractie (16/04/2012) Derde fractie (21/05/2012) 1 Expert Scam 604 660 2 Homeros Limagrain Belgium 710 689 3 Intro Limagrain Belgium 625 687 4 Ketchum Phytosystem 705 711 5 Profilus Philip Seeds 580 593 6 KWS Ozon Aveve 500 690 7 Razzano Aveve 652 693 8 Rockystart Jorion S.A. 636 688 9 Sahara Aveve 603 656 10 Scor Jorion S.A. 615 663 11 Tabasco Limagrain Belgium 695 748 12 Viscount Aveve 671 711 13 Henrik Aveve 669 741 14 KWS Radius Aveve 516 672 15 Tobak Limagrain Belgium 676 662 16 Elixer Limagrain Belgium 659 659 17 Mozes Limagrain Belgium 509 609 18 Avatar Jorion S.A. 621 681 19 Horatio Jorion S.A. 738 729 20 Linus Plhilip Seeds 639 659 21 Relay Philip Seeds 569 695 22 Salomo Verla Seeds 717 741 23 Matrix Rigeau 537 676 24 Spirit Phytosystem 735 624 25 Edgar Aveve 603 700
-26- Ziektetellingen. Tabel 2 : Geeft de aantasting van het gewas door blad en aarziekten weer. De waarnemingen gebeurde op de bovenste drie bladeren in een onbehandelde strook. Op 5 juni werd de beoordeling voor de bladziekten uitgevoerd, de aarziekten zijn op 13 juli beoordeeld. De ziekteaantasting wordt weergegeven in een schaal van 1-9 (1 volledig aangetast, 9 niet aangetast). Ras Witziekte Bladseptoria Gele roest Bruine roest Aarfusarium Aarseptoria Expert 8,50 6,00 2,50 / 1,00 2,00 Homeros 8,50 5,50 2,00 6,00 2,00 9,00 Intro 8,50 7,50 7,50 5,00 4,00 9,00 Ketchum 8,50 7,00 2,50 / 2,00 2,00 Profilus 8,50 7,00 2,50 / 6,00 4,00 KWS Ozon 8,50 7,50 9,00 7,00 5,00 6,00 Razzano 8,50 7,00 9,00 9,00 7,00 4,00 Rockystart 8,50 7,00 9,00 9,00 5,00 6,00 Sahara 8,50 8,00 9,00 7,00 7,00 4,00 Scor 8,50 8,00 9,00 8,00 4,00 5,00 Tabasco 8,50 7,50 9,00 7,00 6,00 3,00 Viscount 8,50 7,00 7,50 8,00 6,00 5,00 Henrik 8,50 7,50 7,50 7,00 7,00 5,00 KWS Radius 8,50 7,00 9,00 8,00 7,00 6,00 Tobak 8,50 8,00 9,00 4,00 6,00 5,00 Elixer 8,50 8,00 7,50 5,00 8,00 7,00 Mozes 8,50 8,00 7,50 7,00 7,00 4,00 Avatar 4,00 7,00 9,00 6,00 5,00 5,00 Horatio 8,50 6,50 7,50 6,00 5,00 3,00 Linus 8,50 7,00 9,00 8,00 8,00 3,00 Relay 8,50 7,50 9,00 / 4,00 4,00 Salomo 6,00 7,50 7,50 6,00 6,00 6,00 Matrix 8,50 6,50 2,50 / 7,00 6,00 Spirit 8,50 7,50 9,00 5,00 7,00 2,00 Edgar 8,50 8,00 9,00 9,00 5,00 6,00
-27-1.4 Eigenschappen per ras Expert ( Syngenta Seeds ) BP baktarwe,half laat ras Weinig gevoelig voor witziekte en septoria Tamelijk gevoelig voor aarfusarium en bruine roest Gevoelig voor gele Goed legervast Homeros ( Limagrain Belgium ) Voedertarwe, half laat ras Weinig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en bruine roest Gevoelig voor gele roest Matig gevoelig voor aarfusarium Tamelijk legervast Intro ( Limagrain ) A baktarwe, kruising met Tommi Weinig gevoelig voor witziekte en aarfusarium Tamelijk gevoelig voor gele en bruine roest en bladseptoria Legervast Ketchum ( Phytosystem ) BP baktarwe, laat ras Weinig gevoelig voor bruine roest en witziekte Matig gevoelig voor gele roest, bladseptoria en aarziekten Legervast Profilus ( Philip Seeds ) A baktarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte en bruine roest Matig gevoelig voor bladseptoria en aarfusarium Gevoelig voor gele roest.tamelijk leger gevoelig KWS Ozon ( Aveve ) A tarwe, half vroeg Weinig gevoelig voor witziekte,gele en bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria Legervast Razzano ( Aveve ) Half vroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest Matig gevoelig voor bladseptoria en aarfusarium Goed legervast (kort gewas) Rockystart ( Jorion S.A. ) Baktarwe, laat ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest Matig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en aarziekten Legervast
-28- Sahara ( Aveve) Half laat ras, kruising van claire Weinig gevoelig voor septoria, gele en bruine roest Matig gevoelig voor meeldauw Goed legervast Scor ( Jorion S.A. ) Baktarwe, half laat ras Weinig gevoelig voor witziekte, gele- en bruine roest Matig gevoelig voor bladseptoria en aarziekten Behoorlijk legervast Tabasco ( Limagrain Belgium ) Voedertarwe,half laat ras Weinig gevoelig voor gele en voor bruine roest, Weinig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en aarfusarium Zeer goed legervast Viscount ( Aveve ) Voedertarwe, half vroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte en bruine roest Weinig gevoelig voor bladseptoria en aarziekten Gevoelig voor gele roest. Kort ras, goed legervast Henrik ( Aveve ) Voedertarwe, half vroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria en bruine roest Gevoelig voor gele roest. Goed legervast KWS Radius ( Aveve ) Baktarwe, half vroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte en aarfusarium Weinig gevoelig voor gele en bruine roest Gevoelig voor bladseptoria. Goed legervast Tobak ( Limagrain Belgium ) Baktarwe, halflaat ras Weinig gevoelig voor witziekte, gele en bruine roest en bladseptoria Tamelijk gevoelig voor aarfusarium. Goed legervast Elixer ( Limagrain Belgium ) Voedertarwe, halfvroeg ras Weinig gevoelig voor bruine roest, bladseptoria en aarfusarium. Tamelijk gevoelig voor witziekte en gele roest Behoorlijk legervast Mozes ( Limagrain Belgium ) Voedertarwe, halfvroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte, bruine roest en aarfusarium. Tamelijk gevoelig voor gele roest en bladseptoria Goed legervast
-29- Avatar ( Jorion S.A. ) Voedertarwe Weinig gevoelig voor gele roest,resistent aan de oranje cecydomien Intensief gewasbeheer zowel fytosanitair als bemesting Zeer hoge opbrengst Horatio ( Jorion S.A. ) Voedertarwe, halflaat ras Resistent aan de oranje cecydomien Goede opbrengst zowel harde als zachte gronden Hoge potentiële opbrengst,weinig gevoelig tegen bladziekte Linus ( Philip Seeds ) Baktarwe, halflaat ras Weinig gevoelig voor witziekte, gele en bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria Legervast Relay ( Philip Seeds ) Voedertarwe, halfvroeg Weinig gevoelig voor gele roest en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte, bruine roest en bladseptoria Goed legervast Salomo ( Verla Seeds ) Voedertarwe, halflaat ras Weinig gevoelig voor bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte, gele roest en bladseptoria Behoorlijk legervast Matrix ( Rigaux ) Baktarwe, halflaat ras Weinig gevoelig voor witziekte Matig gevoelig voor bladseptoria, gele en bruine roest en fusarium Matig legervast, gemiddelde gewashoogte Spirit ( Phytosystem ) Voedertarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte en bladseptoria Behoorlijk legervast Edgar ( Aveve ) Baktarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest, bladseptoria en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte Legervast
-30-1.5 Proefresultaten Tabel 4 : de opbrengst in kg per ha bij 15% vocht, het hectolitergewicht in kilogram, het percentage ten opzichte van het gemiddelde van de standaardrassen (grijs gearceerd) en het vochtpercentage bij de oogst. De rassenproef werd éénmaal met een fungicide behandeld. Ras Kg opbrengst bij 15% vocht (kg/ha) Opbrengstpercentage % t.o.v. gem. van de standaardrassen Vocht % Expert 10.255 101,9 13,18 72,85 Homeros 10.535 104,7 13,53 74,01 Intro 10.273 102,1 13,63 72,58 Ketchum 9.778 97 13,03 71,99 KWS Ozon 10.129 100,7 13,55 75,52 Razzano 9.947 98,9 12,53 68,86 Rockystart 9.460 94 12,75 67,75 Sahara 10.511 104,5 14,28 75,41 Scor 9.556 95 13,68 70,45 Tabasco 10.034 99,7 13,55 69,70 Viscount 10.085 100,2 13,33 66,61 Henrik 10.473 104 13,80 74,2 KWS Radius 9.746 96,9 13,88 73,75 Tobak 10.158 101 13,30 71,82 Elixer 10.132 100,7 13,43 73,77 Mozes 9.849 97,9 13,78 70,79 Avatar 10.262 102 13,53 72,49 Horatio 9.812 97,5 13,15 67,91 Linus 10.866 108 13,00 72,63 Relay 9.046 89,9 12,9 66,86 Salomo 8.727 86,7 14,13 69,43 Matrix 10.592 105,3 13,35 73,54 Spirit 9.830 97,7 13,50 73,10 Gemiddelde* 10.055 100 13,42 71,88 * = Gemiddelde van de standaardrassen Hl
-31- Tabel 5 : geeft het resultaat van een Duncan s Multiple Range Test, uitgevoerd op de opbrengst aan 15% vocht. Rassen met een zelfde letter zijn niet significant verschillend van elkaar (p < 5). Ras Kg opbrengst bij 15% vocht (kg/ha) Rangschikking Linus 10.865 A Matrix 10.592 AB Homeros 10.535 ABC Sahara 10.510 ABC Henrik 10.473 ABCD Intro 10.273 BCDE Avatar 10.262 BCDE Expert 10.255 BCDE Tobak 10.158 BCDEF Elixer 10.131 CDEF KWS Ozon 10.129 CDEF Viscount 10.085 CDEF Tabasco 10.034 DEF Razzano 9.947 EFG Mozes 9.849 EFGH Spirit 9.829 EFGH Horatio 9.811 EFGH Ketchum 9.777 FGH KWS Radius 9.746 FGH Scor 9.556 GH Rockystart 9.459 H Relay 9.046 I Salomo 8.726 I
-32-1.6 Gemiddelde proefresultaten Tabel 6 : Vergelijkt voor een aantal rassen die meerdere jaren na elkaar beproefd werden op de proefvelden van vzw, de gemiddelde opbrengst in kg per ha. De rassen zijn behandeld zoals geadviseerd door EPIPRE. Ras 2009 kg/ha 2010 kg/ha 2011 Kg/ha 2012 Kg/ha Gemiddeld kg/ha Homeros 10.207 10.807 10.318 10.535 10.466 Sahara 10.397 10.662 11.012 10.510 10.645 Tabasco 10.822 10.665 10.546 10.034 10.516 Ketchum 11.259 11.078 9.777 10.704 Razzano 11.149 10.830 9.947 10.642 Viscount 10.906 11.056 10.085 10.682 Expert 10.659 10.863 10.255 10.592 Scor 10.646 10.774 9.556 10.325 Intro 10.976 10.273 10.624 KWS Ozon 10.702 10.129 10.415 Rockystart 10.943 9.459 10.201 Henrik 10.411 10.473 10.442 Linus 10.270 10.865 10.567 Matrix 10.384 10.592 10.488 Gemiddeld kg/ha 10.475 10.844 10.725 10.177
-33-1.7 Bespreking We vestigen er de aandacht op dat proefveldopbrengsten deze van de praktijkpercelen meestal overtreffen. Een verklaring hiervoor is het feit dat in proefvelden geen randverliezen en geen sproeisporen voorkomen en dat er minder oogstverliezen zijn. Deze rassenproef wintertarwe werd op 26 oktober 2011 uitgezaaid (niet-kerend) in goede omstandigheden, na de teelt van aardappelen. De opkomst was goed, wat resulteerde in een homogene stand. De opkomst bedroeg gemiddeld 93 %. De onkruidbestrijding werd in één behandeling uitgevoerd in na-opkomst met Lexus XPE 25 g/ha + Capri twin 200 g/ha + Vegetop 1 l/ha. De gemiddelde stikstofbehoefte in deze proef bedroeg 161 eenheden per hectare (50-39-70). De halmverkorting werd toegepast met Meteor 369 SL aan 2 l/ha. De langste rassen zijn Elixer (83 cm) en KWS Radius / Henrik (81,5 cm), het kortste ras is Viscount (62 cm). De ziektedruk in de granen was dit groeiseizoen hoog in héél Vlaanderen en dat was zeker en vast het geval in de streek rond Tongeren. Er viel dan ook heel wat ziekte te noteren in de rassenproef. De ziektetellingen werden steeds uitgevoerd op de onbehandelde stroken. Witziekte kwam in geringe mate voor en was enkel van betekenis voor Salomo en Avatar. Bladseptoria en gele roest kwamen in grote mate voor. Voornamelijk Homeros, Expert, Horatio en Matrix hadden sterk te lijden onder septoria. De overige rassen waren matig aangetast. Gele roest kwam dit jaar al vroeg tevoorschijn. Reeds in de eerste helft van april werden de eerste symptomen van gele roest waargenomen. Heel wat rassen hadden sterk te lijden onder de gele roest (m.n. Expert, Homeros, Ketchum, Profilus en Matrix). Niet tegenstaande de hoge druk bleven enkele rassen (Sahara, Linus, Relay, Razzano, Tabasco, KWS Ozon) vrij van de gele roest. Er werd dit jaar een bladbandeling uitgevoerd op 27 april met Granovo 1,7 l/ha. Hoewel de behandeling vroeg plaatsvond waren reeds enkele rassen aangetast door gele roest. De aarbehandeling werd uitgevoerd op 2 juni met Skyway Xpro 1,25 l/ha in het stadium 100 % aren uit. Het was beter geweest voor sommige rassen dat er 3 behandelingen zouden zijn uitgevoerd, maar gezien het protocol konden enkel 2 behandelingen uitgevoerd worden. Dit jaar was er in tegenstelling tot de voorbije 2 jaren een opvallend hoge aantasting door aarfusarium, ook de aantasting door aarseptoria was relatief hoog. Dit is te verklaren door de slechte en vooral natte weersomstandigheden tijdens de bloei. De gemiddelde graanopbrengst van de getuigenrassen in de rassenproef van het LCG bedraagt 10.056 kg. De hoogste opbrengst werd gehaald door het ras Linus (10.865 kg) gevolgd door Matrix (10.592 kg) en Homeros (10.535 kg). Dit jaar waren de verschillen tussen de eerste 10 rassen groot in vergelijking met 2011 (verschil in 2012: 730 kg, 2011: 300 kg). Het hectolitergewicht werd bepaald op ongezuiverd graan. Het hectolitergewicht in de proeven is lager dan in de praktijk, dit heeft als oorzaak dat bij het oogsten van de proeven er meer kaf bij de tarwe geoogst wordt dan in de praktijk. We kunnen echter wel de resultaten doortrekken, rassen met een hoog hectoliter in proef hebben ook een hoog hectoliter in de praktijk. Het hectolitergewicht was het hoogste bij KWS Ozon (75,5) gevolgd door Sahara (75,4) en Henrik (74,2), het gemiddelde hectoliter gewicht in de proef bedroeg 71,9 kg.
-34-2. Rassenproef hybride wintertarwe Proef in samenwerking met Jorion en Limagrain. 2.1 Proefopzet Vergelijking van 2 hybride rassen met Azzerti behandeld volgens het adviessysteem EPIPRE, er wordt ook een strook als controle gehouden voor het beoordelen van de ziektegevoeligheid van het ras. Er worden in het groeiseizoen verschillende tellingen uitgevoerd, zowel in de controle als in de behandelde percelen. Alle rassen werden behandeld met Bariton. De proef ligt aan in vier herhalingen. 2.2 Perceelsgegevens a. Voorvrucht: cichorei b. Zaaidatum: 22.10.11 c. Ras: Oakley d. Zaaidichtheid: 350 korrels per m² e. Opkomsttelling (2-3 bladstadium): 272 planten/m² (Azzerti) 21.01.12 f. Onkruidbestrijding: Naopkomst: Isoproturon 2,5 l/ha + primus 0,1l/ha 22.03.12 Tegen cichorei opslag Allïe star 25 g/ha 19.05.12 g. Bemesting: Minerale stikstof: - stikstofindex: 123 (zeer laag) - stikstofbehoefte: 212 EN/ha - stikstofgift: 168 EN/ha 1 e fractie: 78 EN/ha bij de uitstoeling 15.03.12 2 e fractie: 50 EN/ha bij de stengelstrekking 19.04.12 3 e fractie: 40 EN/ha bij het laatste blad 25.05.12 h. Halmverkorter: niet toegepast i. Fungicide: bladbehandeling: Input 1.25 l/ha 30.04.12 aarbehandeling: Swing gold 1.25 l/ha + Caramba 0,8 l/ha 02.06.12 j. Bladluizen + graanhaantje: Decis 0,2 l/ha 02.06.12 k. Standaard grondontleding bodem : 21.09.10 Bepaling Uitslag ontleding Streefzone Beoordeling Grondsoort 40 Leem ph-kcl 6.6 6,7 7,3 Tamelijk Laag C in % (humus) 1.1 1,2 1,6 Tamelijk Laag Fosfor (P) 24 12 19 Tamelijk hoog Kalium (potas) (K) 20 14 21 Normaal Magnesium (Mg) 9 9 15 Normaal Calcium (Ca) 221 162 355 Normaal Natrium (Na) 1.3 3,1 6,1 Laag l. Grootte van de oogstpercelen: 25 m x 3,20 m = 80 m² m. Gewashoogte ( strolengte ) : gemiddeld 73 cm n. Oogstdatum: 11.08.12