Opmerkingen COMMISSIE SAMENLEVING Verslag GroenLinks verwacht in verband met de transities meer van de mantelzorger en het is de vraag of wel goed voor de mantelzorger wordt gezorgd. Het document voldoet niet aan haar verwachting. De fractie beoordeelt nota s op de vraag of meer mensen structureel in de samenleving gaan meedoen en hoe dat wordt ondersteund of gefaciliteerd. De nota is niet goed in helder Hilversums uitlegbaar. De fractie begrijpt de nota niet en vraagt wat er gebeurt als de nota al dan niet wordt vastgesteld. Mantelzorg begint vaak met liefde, maar de zorg breidt zich vaak uit en is langdurig van aard, waardoor de mantelzorger nauwelijks een weg terug vindt en overbelast raakt. Mantelzorg moet altijd aanvullend zijn op professionele zorg en de gemeente moet veelvuldig communiceren over professionele zorg. Er is vermeld dat er al heel erg veel is aan mantelzorgondersteuning, maar het aanbod is onvoldoende duidelijk en onvoldoende bekend en het aanbod sluit niet aan bij de vraag. De oplossingsrichting van het spreekuur in de buurt is wellicht niet het goede antwoord op de vraag. De moeilijkheid is namelijk dat de mantelzorger niet bestaat en de ene zorger zich wel in het beeld herkent, maar de andere niet. Mantelzorg is iets anders dan vrijwilligerswerk, waardoor het verwarring wekt als paragraaf 7 uitgebreid spreekt over vrijwilligerswerk. Een aparte nota over vrijwilligerswerk is overigens toegezegd. Het in september uitgegeven NIBUD-rapport beschrijft de financiële gevolgen voor mantelzorgers en GroenLinks betreurt het dat daarop niet expliciet is ingegaan. De term dementievriendelijke gemeente vindt de fractie een voorbeeld van taalvervuiling. Aan dementie en de gevolgen daarvan is namelijk niets vriendelijks. De achteruitgang en het verlies van verstandelijke vermogens zijn voor de patiënt zelf en zijn omgeving vaak een gruwelijk pad. Opmerking namens college De uitvoeringsnota valt binnen het Wmo beleid en hoeft dus niet door de raad te worden vastgesteld. De uitvoeringsnota is geagendeerd als adviserend aan het college. Paragraaf 7 is verduidelijkt. Het vrijwilligersbeleid wordt meegenomen in de transformatieopgave. Rapport is bekend. Financiële gevolgen voor mantelzorgers wordt meegenomen in het keukentafelgesprek vanuit het Sociaal Plein. Nota is hierop aangepast. De term wordt gehanteerd door de betrokken belangenverenigingen. Nota is aangepast. 1
Hopelijk wordt daarvoor snel een medicijn gevonden. Door Hilversum als dementievriendelijke gemeente te afficheren wekt men de indruk maatregelen te nemen tegen dementie of dat het leven met dementie erger is dan het leven met een andere chronische ziekte. GroenLinks voelt er veel meer voor om zich te afficheren als mantelzorgvriendelijke gemeente. Elke mantelzorger is haar even lief en moet kunnen rekenen op concrete ondersteuning van de gemeente als hij of zij daarvoor kiest. De PvdA sluit zich aan bij GroenLinks wat betreft alle goede dingen die zij over mantelzorg heeft gezegd. De fractie is nog niet tevreden over de voorliggende nota, die veel te algemeen en soms absoluut niet concreet is. De Wmo-raad vond de nota te veel aanbodgestuurd en te weinig vraaggestuurd. Gemist wordt vooral de eerste lijn (= huisarts). Men zoekt als mantelzorger namelijk steeds al eerste steun bij de huisarts. Ook mist de fractie een financiële vergoeding voor als mantelzorgers minder gaan werken. Die vergoeding kan professionele hulp voorkomen. Dit aspect moet niet in de hardheidsclausule worden opgenomen; er moet altijd worden gekeken naar de persoonlijke omstandigheden van de mantelzorger en dat aspect wil de PvdA laten verwerken in het voorstel van februari. Advies Wmo raad is overgenomen. Uitvoeringsnota geeft overzicht van het aanbod. In het kader van de transitie Zorg is er veel en intensief contact met de huisartsen. Ook het onderwerp Mantelzorg en het signaleren van problemen is onderwerp van gesprek. De nota is op dit punt verduidelijkt op p. 11. Vergoeding voor mantelzorgers is mogelijk. De ChristenUnie is blij met de komst van een mantelzorgnota waarover goed nagedacht moet worden. De suggestie moet niet zijn dat alle mantelzorgproblemen opgelost kunnen worden. Met het woord ondersteuning is de fractie blij. Bepaalde onderdelen in de nota blijven vaag en moeten vanwege het gebrek aan concreetheid in de tweede versie weggelaten worden. De vraag is bijvoorbeeld hoe buren in de positie moeten komen om zich in te zetten voor de ander. Daarvoor moet een concreet plan komen, want anders is het te vaag. Gevraagd is of er een tijdpad en concreet beeld is voor het platform informele zorg en wanneer de nota over vrijwilligerswerk komt. De mantelzorgproblematiek is geen aparte problematiek maar behoeft inkadering bij alle hulpvragen in Hilversum. Een pilot voor Ondersteuning van zorgvrijwilligers is opgenomen in actielijst 2015. Is tevens opgenomen in opdracht Versa 2015. Is opgenomen voor de uitvoering in 2015. Vrijwilligersbeleid is onderdeel van de transformatie opgave. 2
mantelzorgers ondersteunen bij hun hulpvraag betekent het ondersteunen van hulpvragers. Daarvoor is geen aparte behandeling nodig. Er zijn geen aparte inloopspreekuren voor mantelzorgers nodig, maar inloopspreekuren voor alles wat met het sociale domein te maken heeft. Dat kan een aanloop zijn voor sociale wijkteams. De Wmo-raad sprak over het spanningsveld tussen zorgvrager en mantelzorger. Dat heeft te maken met het heel goed letten op de vraag van de mantelzorger. Het gaat niet alleen om respijtzorg, maar ook helpen omgang met de problematiek die de rol van de zorgvrager en zorgbieder met zich meebrengen. Dementerenden brengen bijvoorbeeld een aparte problematiek met zich mee. Via de website van Hilversum.nl kunnen doorklikmogelijkheden naar de sociale kaart worden gemaakt. Informatie is nu nog niet vindbaar. Wat betreft de pilot huisartsen wordt gevraagd of het een folder is en de fractie vindt dat die moet worden ondergebracht bij alle hulpvragen voor het sociale domein. De fractie vindt het mantelzorgcompliment niets en een inkomensmaatregel. Geld voor mantelzorgers is prima, maar het zou een inkomensmaatregel moeten zijn. De sociale kaart wordt permanent bijgehouden De verordening maakt het mantelzorgcompliment mogelijk. Aan concrete invulling wordt gewerkt. Het CDA sluit zich aan bij de andere fracties en wil een concretere nota en meer ruimte voor communicatie in de brede vorm. Dus communicatie met verschillende doelgroepen en vindbaarheid van voorzieningen. Ook wil de fractie meer weten over de inrichting van de toegang en de ontsluiting. De fractie vindt het mantelzorgcompliment wel een goed idee, bijvoorbeeld een bos bloemen. Financieringsvormen kunnen verder uitgedacht worden. De regio mag van het CDA minder voorkomen in het stuk en is heel goed voor inkoop van voorzieningen en begeleiding. De vraag is verder hoe mensen worden verleid om mantelzorger te worden. Zie communicatieparagraaf Voorstel volgt in 2015 Mantelzorg is een lokaal thema. Regio komt in beeld bij de regionale sociale agenda waarvoor de provincie middelen ter beschikking stelt aan de regio. De VVD vindt de veranderingen voor mantelzorgers per 1 januari het belangrijkst. Zij hoopt dat de visie ook een iets duidelijker kader krijgt, met iets meer informatie over de financiën 3
en of dat kader realistisch is. Een hartenkreet is dat mensen zichzelf niet als mantelzorger herkennen, ondanks de vele campagnes. Dat punt moet dus meegenomen worden: signaleren dat men zelf mantelzorger is. De samenhang tussen mantelzorger, vrijwilliger en ondersteuner is nog onduidelijk. Ook de rol van andere partijen, zoals Versa, is nog onduidelijk en de vraag is wat zij verder kunnen doen. De VVD vraag vraagt vervolgens wie de coördinerende rol heeft: de huisarts, de wijkverpleger of het loket aan de Wilhelminastraat. Mensen zijn niet altijd fysiek in staat om naar een loket te gaan, wellicht is het instellen van een telefoonnummer een oplossing. Tot slot sluit de fractie zich aan bij de andere fracties en het Wmo-advies. Is onderdeel van de werkwijze in het Sociaal Plein en onderwerp van de communicatie In het Sociaal Plein komen alle lijnen samen. Keukentafelgesprek kan ook plaatsvinden bij de inwoner thuis met een zorgvraag De SP vindt het loket mantelzorg en een spreekuur in de wijk urgent. Zij wil het mantelzorgcompliment handhaven totdat de raad een beter plan daarvoor heeft vastgesteld. De SP vindt verder dat er een mantelzorgvrijwilligerspas zou moeten komen. Ambtenaren moeten als lifecoach goed en adequaat kunnen handelen en vragen kunnen beantwoorden. De fractie sluit zich aan bij de ChristenUnie en het CDA over communicatie en de website. Er zou eigenlijk een button moeten zijn Hoe regel ik mijn zorg? waarna men informatie vindt voor mensen met een zorgvraag. Mantelzorg is echt iets voor de gemeente in plaats van voor de regio. D66 informeert wat een mantelzorgvrijwilligerspas is. De SP vergelijkt die met een stadspas. De routekaart zou er zo snel mogelijk moeten komen. Opvallend is dat de mantelzorger steeds wordt verwezen naar een loket, dat niet steeds hetzelfde wordt genoemd. Mensen moeten dat loket snel weten te vinden en adequaat met hun vraag worden geholpen. De fractie sluit zich aan bij de opmerking van de VVD over een coördinerende rol. Niet iedere mantelzorger heeft te maken met een wijkverpleegkundige, zodat duidelijk moet zijn waar mantelzorgers terecht kunnen. De vraag is verder wie signaleert en vastlegt en hoe men informatie deelt met betrokken partijen. Preventie In het kader van de herijking welzijn wordt dit idee uitgewerkt. Mantelzorgcompliment is juridisch mogelijk gemaakt in de Verordening Wmo 2015. Sociaal Plein is inmiddels de gekozen term. Nota is hierop aangepast. 4
is nu alleen vroegsignalering en dat punt mag gedetailleerder worden opgenomen. Over welzijn op recept kan er meer informatie komen, ook wat dat betekent voor Hilversum. In mei zou er een campagne zijn, maar de vraag is of die is geweest of nog komt. Mensen weten respijtzorg niet te vinden en ook daarvoor worden concrete oplossingen gevraagd. De genoemde opleidingen voor vrijwilligers lijken op te leiden tot thuiszorgmedewerker of zorgassistent, dus een soort professional en de vraag is hoe men monitort dat men dat voorkomt. Hart voor Hilversum weet dat er in Hilversum een breed en gevarieerd aanbod bestaat van mantelzorgondersteuning. Versa welzijn is als centrale dienstverlener van het steunpunt mantelzorg verantwoordelijk voor individuele en groepsgewijze ondersteuning en ook voor training en deskundigheidsbevordering. De vraag is wat Versa precies doet en welke de effecten daarvan zijn. Informatie voor mantelzorgers is moeilijk vindbaar en versnipperd. Communicatie is nog een punt van aandacht. Mantelzorgers hebben vooral behoefte aan praktische hulp, zoals op administratief en financieel gebied. Daarover is in de nota niets terug te vinden. De Wmo-raad geeft aan dat de nota nogal aanbodgericht en meer vraaggericht zou moeten zijn. Versa heeft in 2009 opdracht van de gemeente gekregen om extra aandacht aan respijtzorg te besteden en dit heeft niet zichtbaar geleid tot structurele verbetering, terwijl er juist grote behoefte aan respijtzorg is. Het gebruik van respijtzorg bleef achter en gevraagd wordt hoe dat komt. Vooral moet er respijtzorg zijn voor mensen die moeten zorgen voor mensen met dementie. Niet iedereen is geschikt om daarmee om te gaan. Ook is er veel aandacht nodig voor huiselijk geweld. GroenLinks informeert naar de link tussen huiselijk geweld en mantelzorg. Hart voor Hilversum wil de wethouder daaraan meer aandacht laten besteden. In paragraaf 6.1 wordt een risicovolle groep beschreven. Hart voor Hilversum is het met de Wmo-raad eens dat haar omschrijving beter is. Bij de organisatie van vrijwilligerswerk moet men de zorg voor huisdieren niet vergeten. Campagne bewustwording rond Mantelzorg heeft plaatsgevonden. De website is inmiddels verbeterd. Sociaal Plein biedt informatie op en centrale locatie. Respijtzorg is vanaf 1 januari de verantwoordelijkheid van de gemeente. Via het Sociaal Plein kan beter ingespeeld worden op de vraag. Advies Wmo raad is overgenomen. Wordt meegenomen in toekomstige beleidsstukken. 5
Leefbaar Hilversum stelt vast dat iedereen vindt dat het gaat om een belangrijke nota. Een mantelzorger moet goed weten waaraan hij of zij begint. Een loket met goede informatie over mantelzorg zou daarom goed zijn, zodat men weet waaraan men begint. De ChristenUnie stelt dat men bijvoorbeeld aan mantelzorg begint als een familielid gehandicapt raakt door een hersenbloeding. Leefbaar Hilversum denkt meer aan mantelzorg buiten het gezin om voor buren, familie en vrienden. Het sociaal plein zou kunnen worden gekoppeld aan de sociale kaart. Misschien kunnen mensen zich als mantelzorger opgeven waarbij de straatnamen opgegeven worden, zodat mensen gelinkt aan elkaar kunnen worden. Hilversum1 is het eens met de goede vragen van andere fracties eens en informeert naar een definitie van mantelzorg. De fractie mist een tijdpad voor mantelzorg en urenverantwoording daarvoor als mantelzorg professioneel wordt. Is gerealiseerd. Er zijn verschillende definities in omloop. De definitie die wordt gebruikt in de uitvoeringsnota is afkomstig van Mezzo en sluit aan op de wettelijke definitie. D66 stelt voorop dat mantelzorgers moeten weten dat ze dat zijn en dat de gemeente zorgt voor een vraaggericht ondersteuningsaanbod. Een jaar terug is een motie ingediend voor een bewustwordingscampagne. Die campagne is uitgevoerd. Gevraagd wordt wel of de gemeente na de campagne meer mantelzorgers in beeld heeft die concreet te benaderen zijn. Ook wil zij weten of de gemeente meer mantelzorgers benadert en naar vindplaatsen kijkt, zoals kinderdagverblijven of verslavingsklinieken. Een concretiseringsslag van de nota zou zinvol zijn. Allochtonen betreft een van de risicogroepen. In Utrecht zijn er allochtone consulenten, wat een voordeel is omdat zij beter inzicht hebben in de allochtone cultuur om voor elkaar te zorgen. De fractie vraagt ten slotte welk aantal vrijwilligers het college denkt nodig te hebben en welk aantal al beschikbaar is. Zij sluit zich aan bij GroenLinks over de mantelzorgvriendelijke gemeente. Is meegenomen in de uitvoering voor 2015 In Hilversum zijn ook allochtone consulenten. 6