CDA. Almere is wat jij er van maakt!

CDA Almere is wat jij er van maakt! Politiek program 2014-2018

Almere is wat jij er van maakt! Wat bedoelen we daarmee? Almere is een stad in ontwikkeling. Een stad waar veel mogelijk is. Het CDA in Almere vindt dat de overheid niet van bovenaf moeten bepalen wat goed is voor de burgers. 'Mensen maken de stad' is één van de Almere Principles. Dat moet Almere gaan waarmaken in de komende jaren. Maar we kiezen toch niet voor niets een gemeenteraad als volksvertegenwoordiging? Moeten we het dan toch zelf doen? Inderdaad de gemeenteraad stelt het politieke beleid vast als uw vertegenwoordiging. De raadsleden hebben daarvoor een grote verantwoordelijkheid. En ze hebben u als kiezer nodig om keuzes te maken. Het CDA gelooft niet in een alles omvattende overheid, niet in een maakbare samenleving. De overheid heeft een aantal kerntaken en moet een schild vormen voor de zwakken. Maar de samenleving maken, dat kan zij niet, moet zij ook niet willen. Het CDA gelooft ook niet in een economisch gedreven samenleving, waar ieder individu alleen maar bezig is met zijn of haar eigen belang te maximaliseren. Het CDA is tegen een te grote bemoeizucht van de overheid, maar ook tegen 'zoekt u het zelf maar uit'. Wij willen geen gemeente die alles denkt beter te weten, maar een gemeente die haar burgers wil faciliteren om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Vanuit het vertrouwen dat de burger dat kan, beter kan dan de gemeente. Zonder al te veel regels die de burger alleen maar dwars zitten. U kunt op ons vertrouwen rekenen, wij rekenen op uw verantwoordelijkheid. Almere is een nieuwe stad die niet vastgeroest is, waar experimenten kunnen, een stad van bewonersinitiatieven en een stad van ideeën. Daar moeten we in de gemeenteraad gebruik van maken, vindt het CDA. Vandaar de leus 'Almere is wat jij er van maakt!'. We willen de mensen er bij betrekken. Wij kiezen niet voor een stad met anonieme burgers voor wie alles geregeld wordt, maar voor een samenleving met verantwoordelijke burgers die staan voor wat ze willen. We kiezen voor een stad met een samenleving die betrokken is, gevoel heeft voor de medemens en oog heeft voor de zwakkere. Een samenleving met normen en waarden. Een samenleving van 'fatsoen moet je doen' Mensen maken de stad! U bent een van die mensen! U bent nodig! Zo heeft de stad toekomst. Stem dus op het CDA.

Inhoudsopgave 1 Visie op de stad Almere...4 2 Economie en infrastructuur...6 3 Onderwijs...9 4 Zorg...11 5 Participatie...13 6 Ruimtelijke ordening...15 7 Veiligheid en moraal...17 8 Sport, recreatie en cultuur...19 9 Rentmeesterschap...21 10 Dienstverlening en Financieel beleid...23

1 Visie op de stad Almere Almere is een grote stad van 196.000 inwoners. Sinds de eerste inwoners zich in 1976 vestigden is Almere voortdurend aan verandering blootgesteld. Van een kleine pioniersgemeenschap is de stad met razendsnelle stadsuitbreidingen in Haven, Stad en Buiten gegroeid tot één van de grootste steden van het land. In Almere Poort is nu begonnen met een stadsdeel dat voor Almere ongekend verdicht gebouwd wordt. Aan de oostkant wordt Almere Hout opgestart dat op moet gaan in het meer landelijke Oosterwold. Toen in de jaren 80 en 90 in groot tempo wijken uit de grond gestampt werden, was er enige angst of er wel samenhang zou zijn in deze samenleving van anonieme nieuwelingen. Verrassend was dat uit grootscheeps onderzoek naar sociale cohesie in Almere 1 bleek dat er in deze nieuwe samenleving juist veel meer samenhang was ontstaan dan elders in Nederland. Het club- en verenigingsleven tierde welig en bewoners waren en zijn betrokken bij hun directe woonomgeving. Was eerder de focus van het stadsbestuur vooral op stadsontwikkeling gericht, langzamerhand is er meer oog voor de bestaande stad. Meer en meer moet ingezet worden op onderhoud, zowel regulier als groot onderhoud van straten en parken. Vroegtijdig moet gesignaleerd worden wanneer wijken minder aantrekkelijk worden en dreigen te verpauperen. Voorzieningen in de stad moeten op peil blijven. De groei van de werkgelegenheid heeft nooit gelijke tred kunnen houden met de snelle bevolkingsgroei. Daardoor zal Almere nog lang een forensenstad blijven. Toch is de economische groei in Almere al decennia groter dan gemiddeld. Almere biedt zeer goede mogelijkheden voor beginnende ondernemers. Nergens in Nederland zijn zoveel ZZP-ers als in Almere. Wanneer eindelijk de infrastructuur komt die bij de start van Almere beloofd is, zal de werkgelegenheid pas echt groeien en kan Almere een stad worden waar 's ochtends evenveel mensen inkomen als uitgaan. Van een evenwichtige bevolkingsopbouw is tot nu toe niet echt sprake. Ouderen en jongeren zijn er betrekkelijk weinig. Jongeren die met hun ouders naar Almere kwamen, hielden hun binding met het oude land en vertrokken toen ze zelfstandig gingen wonen. Jongeren die in Almere geboren zijn hebben wel vaak binding met de stad. Er steeds meer volwassen Almeerders die hier opgegroeid zijn. En met de komst van Windesheim en de Christelijk Agrarische Hogeschool (CAH) begint in Almere heel voorzichtig een studentengemeenschap te ontstaan. Meer studenten in Almere heeft een stimulerend effect op de uitgaansgelegenheden. Voor het vestigen van kennisintensieve bedrijven is het een voordeel wanneer er meer jonge afgestudeerden gaan wonen in Almere. Het Rijk wil dat de stad verder groeit tot een stad van minstens 350.000 inwoners. Ondertussen wordt in deze crisistijd ook Almere geconfronteerd met een slechte woningmarkt. Voor het eerst sinds in de geschiedenis van Almere is de bevolking in augustus 2013 licht gedaald. Waar gaan we naar toe? Sommige twijfelen of de nieuwe groei komt. De regering geeft nog steeds aan dat er 60.000 extra woningen in Almere nodig zijn. In deze dubbele situatie moeten we ons bezinnen op welke stad we willen worden. 1 Sociale cohesie in Almere, samenhang in een jonge stad, Schuyt, C.J.M. en Deben L., Amsterdam, 2000

Almere is uitgegroeid tot een prachtige stad met veel groen en ruimte. Een stad waar inwoners trots op zijn. Een stad waar langzamerhand geschiedenis ontstaat. Het is een stad die blijft veranderen en aanpassen aan nieuwe situaties. Het CDA wil bouwen aan die stad. Een stad bouwen betekent ook ons steeds weer bezinnen op de vraag wat voor stad we willen worden. Wat het CDA verder vindt over stadsontwikkeling, stadsbeheer en sociale samenhang: 1.1Het CDA vindt dat vooral een visie op de bestaande stad nodig is. Het primaat ligt bij de bestaande stad en haar bewoners. 1.2Het CDA vindt dat sterk ingezet moet worden op het groot onderhoud (bestrating en straatmeubilair) van de wijken. Achterstallig onderhoud leidt tot verpaupering. 1.3 Zwerfvuil en hondenpoep vormen een bron van ergernis bij veel bewoners. Goed beheer en toezicht is van belang maar ontoereikend. Stimulering en ondersteuning van initiatieven in de wijk met schoonmaakdagen (in samenwerking met scholen) en hondenpoepzakjes werkt positief op de motivatie van mensen om zich in te zetten voor een schone buurt. De eigenaren van honden zijn verantwoordelijk voor het opruimen van hondenpoep buiten de hondenuitlaatplekken. 1.4 Er worden wel veel banken geplaatst in wijken en parken maar ze worden systematisch niet onderhouden. Het CDA vindt dat onzorgvuldig beleid. 1.5Structureel moet er voldoende geld gereserveerd worden voor de vervangingsinvesteringen in de publieke ruimte om te voorkomen dat we de volgende generatie opzadelen met grote kosten voor het vervangen van straten, riolen, viaducten etc. Het CDA sluit om dit te realiseren verhoging van de Onroerend Zaak Belasting niet uit. 1.6 Lange termijn maatregelen dienen in een harmonieuze samenhang met korte termijn maatregelen, als gevolg van de crisis, genomen worden. 1.7Voor een goede visie op de ontwikkeling van de stad zou een nieuw onderzoek naar sociale samenhang gedaan moeten worden, zeker met het oog op de beroep dat de komende tijd op de samenleving gedaan wordt. Daarbij zou samenwerking gezocht moeten worden tussen de Universiteit van Amsterdam en het lokale Windesheim en Christelijke Agrarische Hogeschool (CAH). 1.8Zolang de groei stagneert wordt niet begonnen aan de ontwikkeling van Almere Pampus. 1.9Het CDA vindt dat de gemeenteraad moet vasthouden aan het standpunt dat er zonder IJmeerverbinding er geen groei naar 350.000 inwoners komt.

2 Economie en infrastructuur Het ambitieuze 100.000 banen plan van Rijk en gemeente loopt als gevolg van de crisis aanzienlijke vertraging op door stagnerende woningbouw en terugval in economische activiteiten. Toch blijft het belangrijk aanzienlijke banengroei na te streven, zolang het Rijk, weliswaar met vertraging in de tijd, vasthoudt aan de uitbreiding van Almere met 60.000 woningen. Belangrijke voorwaarde voor een economische schaalsprong is echter dat ook de infrastructuur optimaal is Een alzijdige ontsluiting van Almere via spoor en weg is essentieel. Die was al gepland in het structuurplan Almere van 1978. Een andere belangrijke voorwaarde is dat er meer afspraken komen over een economische impuls van Almere binnen de Metropoolregio Amsterdam. Tegengestelde ambities binnen de regio houden dit tot nu toe tegen. Het instellen van een grote Randstadprovincie geeft zoveel voorbereidende bestuurlijke drukte dat dit waarschijnlijk geen oplossing is. Het CDA is dan ook tegen de vorming van een superprovincie (Noord Holland, Utrecht, Flevoland) zoals door minister Plasterk voorgesteld wordt. De relatie met en binnen de provincie Flevoland moet verstevigd worden. Flevoland heeft immers dezelfde belangen met betrekking tot de bereikbaarheid en economische ontwikkeling als Almere. De serviceverlening van de gemeente aan bedrijven moet optimaal zijn. Een veranderende economie vraagt om andere oplossingen. Door meer internet verkoop neemt de winkelverkoop drastisch af. Nieuwe winkelcentra moeten niet een bedreiging vormen voor de levensvatbaarheid van de bestaande winkelgebieden. Ruimte bieden op bedrijventerreinen voor bedrijven die alleen verkopen via internet geeft nieuwe kansen. Het winkelaanbod in het stadshart zou meer gericht moeten worden op funshoppen. In het stadshart hoort een combinatie van recreatie, retail en horeca. Leegstand is een bedreiging voor een bruisend stadshart. De ondernemers weten het beste wat gebeuren moet om het tij te keren. Samen met de ondernemers moet het stadsbestuur aan de slag om het winkelen aantrekkelijker te maken. In crisistijd en bij achterblijvende bevolkingsgroei past geen uitbreiding van het winkelaanbod, maar wel meer diversiteit. Het is belangrijk aan te sluiten bij de identiteit van de verschillende stadskernen. Almere Haven heeft het karakter van een Zuiderzeestadje, daarbij past de invulling van de havenkom met horeca. In Buiten is met Doemere het accent gelegd op winkels gericht op wonen. In Poort is het de bedoeling dat vrijetijdsbesteding het onderscheidende thema wordt. Wanneer aan deze diversiteit vastgehouden wordt, vullen de winkelcentra elkaar aan. Werkloosheid is een groot probleem voor de mensen die het treft en voor de maatschappij als geheel. De economische omstandigheden maken oplossingen lastig. Toch blijft werk de meest belangrijke factor om er in de samenleving bij te horen. Tegenover het recht op uitkering staat de plicht om zo snel mogelijk werk te aanvaarden, een vervolgopleiding te doen of een werktoeleidingstraject te volgen. Het CDA is voor uitbreiding van Airport Lelystad. Voor de bedrijvigheid en extra werkgelegenheid voor de regio is dit een kans. Maar niet tegen elke prijs! Het CDA houdt stevig de vinger aan de pols rond de vraag of het vliegveld voldoende werkgelegenheid oplevert. Bindende afspraken moeten gemaakt worden met betrekking tot de aanvliegroutes zodat deze Almere niet belemmeren bij de verdere uitbreiding van de stad. Het CDA is tegen uitbreiding van de uren van openstelling (geen nachtvluchten en geen vluchten in de 'randen van de nacht'). Het CDA vindt

dat er een actieve voorlichtingscampagne met eerlijke informatie moet komen voor huidige en nieuwe Almeerders over de uitbreiding van Airport Lelystad. Wat het CDA verder vindt over economie, werkgelegenheid en infrastructuur: 2.1Naast een IJmeerverbinding weg/spoor (1.5) is een noordelijke autoweg nodig richting Noord Holland. 2.2Het openbaar vervoer richting de regio Utrecht wordt verbeterd door extra sneltreinen naar Utrecht en op lange termijn een lightrail-verbinding richting Gooi en Amersfoort. Dit wordt bevorderd bij het Rijk. 2.3Er moeten duidelijke sturende afspraken komen binnen de Metropoolregio Amsterdam over een economische impuls voor Almere. 2.4 Het blijven liggen van IFA-gelden 2 voor de ontwikkeling van Almere door onvoldoende samenwerking of afstemming met de provincie is onwenselijk. 2.5De serviceverlening ('Excellent gastheerschap') naar bedrijven krijgt topprioriteit. 2.6Bij het plannen van nieuwe winkelcentra (Almere Poort) moet voorkomen worden dat deze een bedreiging vormen voor de levensvatbaarheid van het winkelcentrum in het stadshart. Het winkelaanbod moet daarom duidelijk onderscheidend zijn ten opzichte van dat van het stadshart. 2.7In de komende zittingsperiode van de raad worden, in samenspraak met de winkeliers in Almere Buiten, initiatieven gesteund om de terugloop van het winkelbezoek vanwege het invoeren van betaald parken tegen te gaan. 2.8Een bruisend stadshart wordt gestimuleerd door gratis bewaakte fietsenstallingen en gratis parkeren voor kopende bezoekers. Om de parkeerexploitatie sluitend te houdend worden in samenspraak met de ondernemers vindingrijke oplossingen gezocht met bijvoorbeeld klantenkaarten. 2.9Jeugdwerkloosheid vraagt extra aandacht. In goede samenwerking met het onderwijs moeten voortijdig schoolverlaten en schoolverzuim worden tegengegaan. 2.10 Naast een extra investering voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid is een soortgelijke investering voor de bestrijding van 45 plus werkloosheid noodzakelijk. Dit is de grootste groep werklozen: zich vaak suf solliciterend, maar door leeftijd kansarm op de arbeidsmarkt, met cumulatie van problemen tot gevolg. In samenwerking met Windesheim, het VBA en de UWV en gebruik makend van de ervaringsdeskundigen zelf wordt een masterplan aanpak 45 plus werkloosheid opgesteld 2.11 Het winkelcentrum in het stadshart moet meer afgestemd worden op shoppen als vrijetijdsbesteding. 2.12 Het CDA is tegen een 24-uurseconomie. Collectieve rustmomenten 2 IFA: Investeringsprogramma Flevoland Almere

hebben een meerwaarde. Ondernemers en werknemers mogen niet gedwongen worden mee te doen aan zondagsopenstelling. 2.13 Een containerhaven in Almere (Pampushaven) is te overwegen. Samenwerking met Lelystad met een overslaghaven aldaar kan een alternatief zijn of een aanvullende oplossing. De financiële haalbaarheid zal daarbij leidend zijn.

3 Onderwijs Niets heeft zoveel impact op een goede sociale integratie als onderwijs. Onderwijs vergroot de kansen van kinderen, jongeren en ouderen. De opvoeding van kinderen is een verantwoordelijkheid van hun ouders. Naast het gezin vormt onderwijs ook een belangrijke bron van overdracht van waarden en normen. Daarom is het van fundamenteel belang,dat ouders keuzevrijheid hebben inzake de school voor hun kinderen. Een herkenbare en duidelijke identiteit geeft kleur aan een school. Ouderbetrokkenheid is voor het CDA een onmisbare schakel in goed onderwijs. In het Almeerse is gelukkig geen sprake van segregatie: er zijn geen zwarte en witte scholen. En dat moeten we zo houden. Het is prachtig als kinderen van verschillende rassen en culturen samen opgroeien. Dat geeft toekomst aan een veelkleurige samenleving. De bevoegdheid van de gemeente op het gebied van het onderwijs is niet groot. Toch kan de gemeente een stimulerende rol spelen op het gebied van deskundigheidsbevordering, voorkoming van misstanden, voorkoming van schoolverzuim en voorkoming van voortijdig schoolverlaten. Het ondersteunen van scholen door het aanbieden van projecten voor natuur- en cultuureducatie is een goede zaak. Scholen zijn partners voor de gemeente bij het signaleren en oplossen van problemen. Belangrijk is aandacht voor sociale uitsluiting van kinderen en het verbeteren van leerprestaties. Het CDA is blij met de terugdringing van het aantal zogeheten zwakke scholen van 25 naar 3 sinds 2011 en blijft initiatieven op het gebied van kwaliteitsverbetering ondersteunen. Het CDA is blij dat mee door de inzet van een eerdere CDA-wethouder en een CDAgedeputeerde Windesheim zich gevestigd heeft in Almere. Minder jongeren trekken daardoor weg uit Almere en meer jongeren komen hier studeren en wonen. Onze samenleving wint aan waarde met de komst van studenten. Een volgende stap is een Universiteit of in ieder geval een flinke uitbreiding van het aantal opleidingen op WO-niveau. Het CDA wil dat Almere een aantrekkelijke studentenstad wordt en wil initiatieven die dit bevorderen ondersteunen. Wat het CDA verder vindt over onderwijs: 3.1Schoolbesturen en vertegenwoordigers van leraren zijn belangrijke maatschappelijke partners. Het CDA bepleit 1 maal per jaar een gesprek van de gemeenteraad met deze maatschappelijke partners over de belangrijkste ontwikkelingen en over wat er over en weer verwacht mag worden. 3.1Het CDA stelt zich terughoudend op als het gaat om de inhoud van het onderwijs, maar bewaakt actief de diversiteit in het onderwijs. Onderwijs gaat om meer dan kennisoverdracht; ouders moeten wat te kiezen hebben als het gaat om de identiteit van het onderwijs. 3.2Het CDA stimuleert ideeën en initiatieven die helpen de ouder niet tegenover maar naast de leerkracht te laten staan om samen het kind te begeleiden.

3.3De gemeente laat de scholen bij nieuwbouw zelf een huisvestingsplan maken voor hun school. 3.4Multifunctioneel gebruik van scholen wordt bevorderd. 3.5Het gemeentebestuur zet in samenwerking met de schoolbesturen en de schoolinspectie het beleid voort van terugdringen van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten. Ongeletterdheid onder de bevolking wordt tegengegaan door het aanbieden van onderwijs aan volwassenen. 3.6Het CDA vindt dat in het onderwijs voldoende aandacht gegeven moet worden aan de begeleiding van hoogbegaafde leerlingen. 3.7Betaalbare studentenhuisvesting is voor het CDA een prioriteit.

4 Zorg Gezondheidszorg en welzijn zijn vanaf het begin van Almere vooral met grote alles overkoepelende organisaties geregeld. Zij hebben goed werk verricht. Intussen is er bij de gezondheidszorg ruimte voor vrijgevestigde zorgverleners. Ook op andere terreinen komt ruimte voor andere initiatieven. Het CDA vindt dit een goede en gezonde ontwikkeling. Zorg verlenen gaat gepaard met normen en waarden, meer of minder expliciet. Het CDA vindt het daarom belangrijk dat er te kiezen valt. Bij uitstek in de zorg is voorkomen beter dan genezen. Dat vraagt om een gezonde levensstijl, om investeren in voorzieningen die sport en beweging stimuleren en goede voorlichting om ongezond gedrag tegen te gaan. Vroegtijdig signaleren is met name nodig wanneer er iets mis dreigt te gaan met kinderen. De gemeente ondersteunt waar nodig de zelfredzaamheid van burgers en voorziet in een woon-, zorg- en welzijnsomgeving voor ouderen en zij die leven met beperkingen. Eenzaamheid is een groot risico als ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Het CDA zet in op het betrekken van ouderen bij activiteiten. De ouderenbonden, vrijwilligers en mantelzorgers spelen hierbij een grote rol. Actieve voorlichting door huisbezoek aan 75-plussers is een goed middel. De gemeente steunt initiatieven die contacten met ouderen tot stand brengen. Een actieve en regisserende rol is daarbij gepast. Voorbeelden: maatschappelijke stage, 'adoptie' van ouderen door gezinnen en het organiseren van ontmoetingen tussen kleine kinderen en ouderen door kinderdagverblijven. In de periode 2014-2018 zullen de grote decentralisaties in de zorg van Rijk naar gemeente plaats vinden. Wetgeving daartoe wordt nu voorbereid door het kabinet. Deze wetgeving gaat over mensen, mensen die het zelfstandig niet redden, kinderen die het thuis slecht hebben, ouderen die eenzaam zijn, vervuilen en ondervoed raken, gehandicapten die dagzorg nodig hebben om structuur in hun leven te houden. Een belangrijke taak, waarbij de eigen kracht van de hulpvrager en zijn of haar sociale omgeving het uitgangspunt is. Er wordt een groot beroep op het probleemoplossend vermogen van de burgers gedaan. Het is zaak dat de overdracht van de jeugdzorg van provincie naar gemeente goed gebeurt zodat niemand tussen wal en schip valt. Het CDA ziet lokaal jeugdbeleid als het startpunt voor het voorkomen van veel sociale problemen in de toekomst. Het accent moet liggen op het voorkomen van problemen en vroegtijdige signalering als er iets verkeerd gaat. De gemeente moet de kans aangrijpen om het totaal aan instellingen rond jeugdzorg op elkaar af te stemmen. Voorkomen moet worden dat de hulp aan jongeren blijft steken op discussies tussen instellingen. Een groot aantal jongeren drinkt te veel alcohol. Ouders, politie, zorgverleners, scholen, horeca en natuurlijk jongeren kunnen samenwerken om een sfeer te scheppen waarin het normaal is om nee te zeggen tegen overmatig alcoholgebruik. Wat het CDA verder vindt over zorg en welzijn: 4.1Vanwege de decentralisatie in de zorg vindt het CDA dat er geen bezuinigingen mogen plaats vinden op ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers.

4.2 Het CDA vindt dat mantelzorgers ondersteund moeten worden door respijtzorg 3, emotionele en praktische hulp. 4.3 Het CDA wil niet dat er door de gemeente extra bezuinigd wordt op de jeugdzorg bovenop de bezuiniging door het Rijk bij de decentralisatie. 4.4 Het CDA zal de WMO 4 -uitvoeringsplannen toetsen aan diversiteit van de zorgaanbieders. 4.5Doordat steeds meer ouderen uit de voeten kunnen met internet, kunnen gerichte online platforms gemaakt worden om ook daar sociale contacten te hebben. 4.6Mishandeling van ouderen is een onvoldoende onderkend probleem. Het CDA bepleit voorlichting op dit punt. 4.7Het hospice in Almere biedt de mogelijkheid om in een huiselijke sfeer voldoende palliatieve zorg te krijgen in de laatste levensfase en wordt ondersteund door de gemeente. 4.8Het CDA is zeer kritisch op de beperking van de dagopvang van ouderen. Beperking van de dagopvang kan een nog grotere eenzaamheid onder ouderen tot gevolg hebben.' 4.9De OKé-punten (Centra voor Jeugd en gezin) blijven van belang voor de hulp bij de opvoeding van kinderen. 4.10 Voorlichting over gezond eten, bewegen en overgewicht bij jongeren is van belang. Gestimuleerd moet worden dat daar op scholen aandacht aan besteed wordt. 4.11 Almere heeft een goed systeem van koppeling van statistische gegevens (Early warningsystem). Dit systeem kan beter worden benut om in samenspraak met maatschappelijke partners preventieve activiteiten ten aanzien overgewicht, tienerzwangerschappen en gezondheidswinst voor doelgroepen vorm te geven 3 Respijtzorg is zorg aan een zorgbehoevende met als doel om de mantelzorger vrijaf te geven. Het zijn personen die, beroepsmatig of vrijwillig, voor een tijdje de mantelzorg overnemen. 4 WMO: Wet Maatschappelijke Ontwikkeling

5 Participatie Het CDA staat voor een samenleving waarin ieder mens telt, een samenleving waarin individu en gemeenschap elkaar versterken. In Almere bouwen we niet alleen een stad, ook een samenleving. De gemeente heeft een belangrijke taak in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Het CDA wil een verantwoordelijke samenleving waarbij de overheid niet betuttelend optreedt. Ieder mens is verantwoordelijk voor de eigen leefsituatie. Wanneer er ondersteuning nodig is wordt die gegeven in goede samenwerking met de maatschappelijke organisaties in Almere. Een redelijke eigen bijdrage is geboden. In onze complexe snel veranderende samenleving kunnen mensen buiten de boot vallen. Achterstanden en sociale uitsluiting kunnen armoede veroorzaken. In onze rijke samenleving is het wrang dat het aantal mensen dat op het Voedsel Loket Almere (VLA) is aangewezen toeneemt. Sociale problemen, werkloosheid, psychische nood, verslaving zijn factoren die elkaar kunnen versterken. Het CDA vindt dat initiatieven in de samenleving die het omzien naar elkaar bevorderen moeten worden gestimuleerd. Schulden zijn vaak een oorzaak van grote problemen, soms dakloosheid en alle ellende die daar mee samenhangt als gevolg. Tijdige signalering en hulpverlening bij schuldproblemen is een prioriteit voor het CDA. Het CDA wil de bureaucratie in de hulpverlening terugdringen. Door de vele regels die gevolgd moeten worden, zit er veel te veel tijd tussen aanvraag en de daadwerkelijke schuldhulpverlening. Door betere samenwerking van de verschillende instanties kan veel gewonnen worden. Omdat de oorzaken van de schulden zeer verschillend zijn, is een juiste individuele begeleiding nodig. Zorgvuldig moet omgegaan worden met de privacy van de hulpontvanger. Het wijkgericht werken van de overheid moet worden bevorderd. Er zijn veel bewonersinitiatieven op buurt- en wijkniveau die een positief effect hebben op de betrokkenheid van mensen bij hun omgeving. Participatie vanuit de bevolking in het beleid van de overheid werkt en verbetert de samenleving van binnen uit. Integratie en participatie van migranten blijft in de komende decennia de aandacht vragen in Almere. In de lokale gemeenschap die het CDA in Almere voor ogen staat, zijn migranten goed geïntegreerd. Integratie is geen assimilatie: mensen hebben recht op hun eigen (gezins)leven, godsdienst, cultuur en opvattingen. Niet alleen achter de voordeur, ook in het publieke domein mag dat tot uitdrukking komen in eigen instellingen en verbanden. Onze samenleving waarborgt grondrechten die niet altijd vanzelfsprekend zijn in de landen waar migranten vandaan komen. Misstanden of gebruiken die in strijd zijn met deze grondrechten mogen aan de kaak gesteld worden. Het op scherp stellen van tegenstellingen wijst het CDA echter af. Wat het CDA verder vindt over participatie en sociaal beleid: 5.1Schuldhulpverlening moet een speerpunt blijven van het gemeentebeleid. Vroegtijdig signalering en preventie is belangrijk om maatschappelijke ontwrichting te voorkomen. 5.2 In een rijk land als Nederland mag het niet voorkomen dat mensen geen dak boven hun hoofd hebben. Opvang van gezinnen hoort niet plaats te vinden in een opvanghuis. 5.3 Armoedebeleid is en blijft van belang. Het Leger des Heils en Voedsel

Loket Almere verdienen blijvende structurele steun. 5.4Het leren van de Nederlandse taal is een essentiële voorwaarde voor het succesvol inburgeren van migranten. Taalcursussen hebben prioriteit in het inburgeringsbeleid. 5.5 Wijkplatforms worden ondersteund door hulp in de vorm van advies en redelijke financiële ondersteuning. 5.6 Participatie wordt ook bevorderd door een goede afhandeling van klachten en meldingen openbare ruimte. Op elke melding moet een antwoord volgen binnen een vastgestelde tijd anders is de motivatie om te melden snel verdwenen. De kwaliteit van de huidige afhandeling is te wisselvallig en blijkbaar te afhankelijk van de persoon die het afhandelt. 5.7Vrijwilligerswerk zal in de komende jaren steeds belangrijker worden. Stimulering en ondersteuning van het vrijwilligerswerk is dan ook een prioriteit. Het mag niet worden wegbezuinigd.

6 Ruimtelijke ordening Almere heeft kernkwaliteiten die andere grote steden niet hebben. Mensen komen in Almere wonen omdat hier betaalbare woningen zijn. Hier heb je een huis met een tuin vlakbij de voorzieningen van de grote stad. De Almeerders zijn trots op hun groen in hun directe omgeving. Ze zijn blij dat de kinderen veilig voor de deur kunnen spelen. Dat willen ze vooral zo houden en terecht. Het CDA staat achter ze. De parken in Almere worden intensief gebruikt. Kinderen spelen er, honden worden er uitgelaten, de fietspaden worden druk gebruikt, scholen geven er buitenles en sporters trainen er voor hun grote wedstrijd. Parken zijn voor recreatie en niet om te bebouwen. Voorzieningen die de recreatieve beleving verbeteren wil het CDA bevorderen: bootverhuur, natuurlijke speelplaatsen met klimbomen, theehuisjes en vissteigers. Uniek in Almere is dat auto's, bussen, fietsers en voetgangers hun eigen wegen, banen en paden kennen. Hierdoor is de verkeersveiligheid veel groter dan in andere grote steden. In welke stad kun je een uur fietsen zonder een auto tegen te komen? CDA wil ook in nieuwe wijken vrije busbanen en fietspaden. In veel situaties heeft het fietsverkeer al voorrang op het autoverkeer, maar dit is nog niet overal consequent toegepast. Het CDA wil dat verbeteren om veiligheidsredenen. Onoverzichtelijke kruisingen tussen fiets- en autoverkeer worden daartoe verbeterd door verkeerstechnische maatregelen. Met het groter worden van de stad moeten de interne verkeersaders voldoende capaciteit krijgen. De aan- en afvoerwegen van en naar de A6 vormen een eerste aandachtspunt. Wonen is en blijft voor alle Almeerders, onafhankelijk van hun inkomen, een belangrijk goed. Het CDA vindt dat 30% van de nieuw te bouwen woningen in de sociale sector gerealiseerd moeten worden. In Almere zijn veel minder goedkope huurwoningen dan in andere grote steden. Daarom vindt het CDA dat het woonlastenfonds behouden moet blijven en zo nodig aangepast moet worden aan de huurverhogingen. Het project Ik bouw mijn huis betaalbaar in Almere is succesvol en is een voorbeeld voor de rest van Nederland hoe om te gaan met de woningmarkt. Wat het CDA verder vindt over ruimtelijke ordening, wonen, verkeer en de groene/blauwe ruimte: 6.1Het CDA hecht aan de meerkernige opzet van Almere en wil dat de kernen voldoende voorzieningen hebben. 6.2De groene ruimtelijke structuur is leidend bij planning van nieuwe stadsdelen. Het goed verbinden van de groene gebieden met fiets- en wandelpaden en ecologische routes is van belang voor mens en dier. 6.3Er moet een structurele oplossing komen voor de verkeerscongestie bij de Krakeling. 6.4De capaciteit van de toevoerwegen naar Almere Buiten moet verbeterd worden. 6.5Om het winkelcentrum in het stadshart te stimuleren is een goede

bereikbaarheid met openbaar en eigen vervoer belangrijk. Gratis fietsparkeren, bekostigd uit de openbare middelen, in bewaakte stallingen is daarbij noodzakelijk. 6.6Fietsssnelwegen zoals het Spoorbaanpad hebben een grote toekomst met de opmars van de elektrische fiets. Het Spoorbaanpad moet ook in Poort gehandhaafd blijven als fietssnelweg, maar wel op veilige wijze uitgevoerd. Uitbreiding met nieuwe routes naar buurtgemeenten moeten overwogen worden in samenwerking met de provincie Flevoland, Noord-Holland en Utrecht. 6.7 Kindveilige routes naar school, kinderopvang, sportparken etc. (kindlint) zoals in Poort worden ook in andere stadsdelen ingericht. 6.8 Het onderhoud van de watergebieden verdient in de komende jaren extra aandacht. Het betreft onder andere het tegengaan van dichtslibben (uitdiepen van het Weerwater), tegengaan van blauwalg en het goed verbinden van vaarwegen en het realiseren van een ecologische waterroute is van belang voor recreatie en ecologie. 6.9 De diversiteit van stadsparken, buurtplantsoenen en sportparken moet gehandhaafd worden. In de parken en bossen mogen geen woningen gebouwd worden. 6.10 Met de eigenaar van het kasteel moet dringend gesproken worden over een recreatieve en groene invulling van het kasteelgebied zonder bebouwing met woningen. 6.11 De komst van de Floriade is positief voor het imago van Almere. Het kan samengaan met veel groene initiatieven. Bij de inrichting van het gebied wordt rekening gehouden met bestaande waarden in het gebied. Er moet snel duidelijkheid komen over de financiële onderbouwing. 6.12 Gestreefd wordt naar een grote diversiteit in woonmilieus in de nieuwe stadsdelen. 6.13 Sociale huurwoningen naast sociale koopwoningen zullen nodig blijven. Een goede samenwerking met de woningcorporaties wordt bevorderd. De wachtlijsten zijn veel te lang. Actief woningzoekenden moeten voorrang hebben. 6.14 Braakliggend terrein dat langdurig wacht op nadere invulling zoals bij de Paviljoens, wordt tijdelijk gebruikt voor de realisering van bewonersinitiatieven bv beplanting met zonnebloemen of collectieve volkstuintjes. 6.15 Er is in Almere een tekort aan ruimten voor godsdienstige doeleinden. De gemeente moet bemiddelen bij het vinden van geschikte ruimten.

7 Veiligheid en moraal Onveiligheid heeft veel impact op burgers. Slachtoffers van inbraken of berovingen hebben niet alleen te lijden onder materiële schade, maar meer nog door de aantasting van hun gevoel van veiligheid en zekerheid. Handhaving van de veiligheid is één van de belangrijkste kerntaken van de overheid. Bij het groter worden van de stad is de criminaliteit toegenomen. Hoewel de criminaliteit minder is dan in vergelijkbare steden, baart het aantal inbraken en gewapende overvallen zorgen. Uit onderzoek blijkt dat het gevoel van onveiligheid in Almere veelal samenhangt met het rondhangen van jongeren. De meeste jongeren veroorzaken echter geen overlast. Het kweken van begrip over en weer is van belang. De harde kern van jongeren die overlast veroorzaken en crimineel gedrag vertonen moet streng aangepakt worden. Zij maken dat ook andere jongeren een slecht imago krijgen. Voorlichting en de vorming van buurtpreventieteams door bewoners kan het gevoel van onveiligheid terugdringen. Sociaal onveilige fietsroutes moeten beter verlicht worden. Huiselijk geweld is een groot probleem in Almere. Het moet een aandachtspunt blijven voor zorginstellingen en politie. Soms kan een wijkagent een verbindende rol spelen tussen instanties. Bij veel gevallen van overlast speelt alcoholmisbruik een rol. Aanpak van problematisch alcoholgebruik door jongeren onder de 18 jaar is essentieel. Samen met ouders, scholen en de verkopers van alcohol (supermarkten, cafés, sportkantines etc.) zal adequaat opgetreden moeten worden. Mede op verzoek van het CDA is er cameratoezicht gekomen in uitgaansgebieden. Het is gebleken dat het een effectief middel is om escalatie van geweld te voorkomen. Cameratoezicht blijkt ook preventief te werken tegen vandalisme en inbraken. Fouilleren op wapenbezit is een vervelend middel voor betrokkenen, maar belangrijk om gericht in te zetten om structureel geweld in uitgaansgebieden terug te dringen. Vandalisme, straatvervuiling, hufterig gedrag heeft alles te maken met normen en waarden. Er zijn taken voor ouders, scholen, woningcorporaties, politie en gemeentelijke overheid. Het CDA is nog steeds voor een stadsetiquette. Het gezamenlijk afspreken van regels in flats en straten met veel overlast of onderlinge conflicten kan uitkomst bieden. Conflicten tussen buren kunnen gemakkelijk uit de hand lopen. Daarom is het goed om initiatieven van buurtbemiddeling te bevorderen. De overheid dient het goede voorbeeld te geven. Daarom zijn integriteitscodes voor ambtenaren, wethouders en raadsleden belangrijk. Grove omgangsvormen tijdens raadsvergaderingen moeten resoluut aangepakt worden door de voorzitter en het presidium. Er moet terughoudendheid zijn met betrekking tot geheimhouding van raadsstukken, daarvan dient allen sprake te zijn wanneer het stadsbelang in het geding is. Tegen schending van geheimhouding dient streng opgetreden te worden. Wat het CDA verder vindt over veiligheid en normen en waarden: 7.1De samenwerking in het Veiligheidshuis Almere gericht op veelplegers, jeugdcriminaliteit en huiselijk geweld wordt voortgezet. 7.2 Gebruik van buurtbemiddeling wordt door de gemeente gestimuleerd.

7.3Het gedogen van softdrugs blijft een gedrocht. Het CDA is niet voor uitbreiding van coffeeshops bovenop het aantal waar al een besluit overgenomen is. Streng toezicht op de naleving van de afgesproken regels is van belang. 7.4 Drugshandel en wietteelt gaan vaak samen met zware criminaliteit. Bestrijding moet prioriteit hebben. 7.5 Prostitutie werkt mensenhandel in de hand en dient ontmoedigd te worden door strenge regelgeving en handhaving. 7.6Fietsers zijn verantwoordelijk voor een deugdelijke fietsverlichting. Het CDA vindt controle op het gebruik er van een prioriteit.

8 Sport, recreatie en cultuur Sportdeelname van jongeren is gezond en gaat overgewicht tegen. Daarnaast evordert deelname aan sport teamgeest en leren jongeren zich inzetten voor elkaar. Het CDA stimuleert jeugdlidmaatschap en kijkt samen met verenigingen naar mogelijkheden om jongeren van 16 tot 18 jaar actief te houden. De vrijwilliger is het fundament van een sportvereniging. Wanneer vrijwilligers op het sportveld onheus worden bejegend en zelfs met geweld worden geconfronteerd is dat een ernstige zaak waartegen streng moet worden opgetreden. Almere heeft alles in zich om een echte sportstad te worden: veel actieve sportverenigingen, veel individuele sporters, beginnende topsportontwikkeling. De constructie om Ajax-talenten bij Almere City ervaring op te laten doen, biedt perspectief om in Almere een topvoetbalclub in de hoogste divisie te krijgen. Een betaalde voetbalclub vervult een samenbindende functie en dat kan in publiekscampagnes gestimuleerd worden. Toch is het niet de taak van de overheid om beroepssport te subsidiëren. Voor de breedtesport heeft de gemeente een stimulerende en faciliterende rol. In Almere is nog veel te winnen met betrekking tot recreatie. Initiatieven op het gebied van toerisme en recreatie worden bevorderd. Er zijn veel stranden met zwemwater. Die kunnen benut worden voor recreatie, eens te meer als de verspreiding van blauwalg afdoende wordt bestreden. Cultuur moet voortkomen uit de Almeerse samenleving en gedragen worden door die samenleving. Almere is rijk aan verborgen creatieve krachten, die alleen maar aangeboord hoeven worden. Nieuwe initiatieven moeten aangemoedigd worden. Het subsidiebeleid moet daarom ook ruimte bieden voor kleine initiatieven. Cultuurbeleid moet niet in de eerste plaats een geldverstrekkende bezigheid zijn. Cultuurbeleid moet een aanjaagfunctie vervullen. In Almere ontbreken vaak kleine oefenruimten of ateliers. De gemeente kan een rol vervullen om in deze leemte te voorzien. De creatieve broedplaats De Voetnoot en een initiatief als het Open Podium Almere passen goed in dit beleid. Het CDA heeft bij het tot stand komen van het theater gewaarschuwd dat het gebouw te duur is voor huisvesting van de Coöperatie Kunstzinnig Vorming Almere (CKV). Helaas moeten we nu constateren dat nu het CKV de dupe is geworden van het gevoerde beleid. Ook de problemen met het verhuren van de Popmuziekzaal leren dat de gemeente geen kunstgebouwen moet exploiteren, maar dit aan de markt moet overlaten. Ontmoeting met cultuur is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Cultuureducatie is het speerpunt van het gemeentelijk cultuurbeleid, zowel in als buiten de school. Het CDA ziet in de multimediale lokale omroep en in de bibliotheek vanzelfsprekende partners om netwerken te bouwen die mensen bij elkaar brengen. Wat het CDA verder vindt over sport, cultuur en recreatie: 8.1Uit de praktijk blijkt dat veel mis kan gaan met het financiële beleid van sportverenigingen. De gemeente moet daarom alert zijn op huurachterstanden van sportverenigingen en hier direct op reageren zodat veel ellende voorkomen kan worden. Advies aan besturen, al dan niet in de

vorm van cursussen, kan helpen. 8.2De komst van een schaatssporthal (Icedome) past bij het imago van Almere als sportstad en kan voor een samenbindend effect zorgen. Dit particulier initiatief kan geen financiële steun van de gemeente verwachten. De gemeente kan wel een faciliterende en stimulerende rol spelen. 8.3Het CDA vindt het belangrijk dat mensen met een laag inkomen ook kunnen sporten zonder financiële belemmering. Daarom is het CDA voorstander van een sportfonds voor mensen met een laag inkomen. 8.4Het geweld op de sportvelden moet teruggedrongen worden. Het CDA wil dat initiatieven van sportclubs op dit gebied gestimuleerd worden. 8.5Ouderen zijn vitaler dan vroeger en kunnen dit met sport ook blijven. Het CDA wil bevorderen dat ouderen betrokken blijven bij sportactiviteiten. 8.6De aanleg van een playground in woonwijken met veel jongeren met een achterstand heeft positieve effecten en wordt gestimuleerd. Hiervoor zijn sportcoaches nodig. 8.7 De komst van de Floriade wordt door het CDA toegejuicht. Recreatie en groen moeten goed ingepast worden in het gebied van de Floriade. 8.8Topevenementen al dan niet in de topsport hebben een positieve effect op de naamsbekendheid en het imago van Almere en worden gestimuleerd. 8.9De gemeente mag een stimulerende rol vervullen met het naar Almere halen van musea en culturele manifestaties. Maar het CDA vindt dat de gemeente zeer terughoudend moet zijn met verstrekken van structurele subsidies. 8.10 Voor een grote stad als Almere is een volwaardige lokale omroep wenselijk.

9 Rentmeesterschap Met rentmeesterschap heeft het CDA een prachtig begrip in huis. Het heeft meer inhoud heeft dan het begrip duurzaamheid. Met rentmeesterschap staat het CDA een verantwoord omgaan met de schepping voor, zodat duurzaam omgegaan wordt met grondstoffen en energie maar ook verantwoord omgesprongen wordt met alle schepselen. Het omvat energiebeleid, milieubeleid en natuurbeleid. Almere is gezegend met prachtige natuurgebieden aan de rand van de stad: de Lepelaarsplassen en de Oostvaardersplassen (waar de film de Nieuwe Wildernis is opgenomen). De Oostvaardersplassen liggen op het grondgebied van Lelystad en zijn niet vrij toegankelijk maar met het Oostvaardersbos, het natuurbelevingscentrum de Oostvaarders en het uitkijkpunt aan het Jan van de Boschpad heeft Almere een prachtig zicht op dit unieke gebied dat van grote invloed is voor de flora en fauna van Nederland. Bevordering van natuureducatie door middel van de Stichting Stad en Natuur is waardevol voor zowel kinderen als volwassenen. De gemeente draagt haar steentje bij aan de Ecologische Hoofdstructuur. Het instandhouden van de ecologische verbinding tussen Lepelaarsplassen en de Oostvaardersplassen is van belang voor de biodiversiteit en de natuurbeleving. Het CDA is er voorstander van dat de Oostvaardersplassen ook van de kant van Almere toegankelijk worden gemaakt Het inzaaien van bermen en de ruimte onder de hoogspanningsleidingen met bloemen draagt bij aan een honingbijvriendelijke stad. De gemeente heeft belangrijke uitvoerende taken met betrekking tot controle en handhaving op milieugebied. Daarnaast kan de gemeente een belangrijke rol spelen bij het verminderen van milieubelastende stoffen door het stimuleren van milieuvriendelijk vervoer en het verantwoord verwerken van afvalstoffen. De gemeente stimuleert het gebruik van windmolens en zonnepanelen. Energiebesparing heeft grote kansen bij nieuwbouw door hoge isolatiewaarden toe te passen. Wat het CDA verder vindt over natuur, milieu en duurzaamheid: 9.1Almere kan een voortrekkersrol vervullen als pilotstad CO2-vrij vervoer. Elektrische oplaadpalen in alle parkeergarages en oplaadpunten voor e- bikes in alle fietsenstallingen is daar een onderdeel van. Het bevorderen van het fietsen (Almere Fietsstad) verbetert de duurzaamheid nog meer en sluit hierbij naadloos aan 9.2De gemeente stimuleert wijkinitiatieven op het gebied van duurzame energie. 9.3 Stadslandbouw in Almere heeft grote kansen om de afstand tussen consument en producent te verkleinen en wordt ondersteund. Ook volkstuinen al dan niet gemeenschappelijk passen hier goed bij. 9.4 Experimenten met duurzame woningbouw worden gestimuleerd. 9.5De gemeente draagt zorg voor voldoende prullenbakken op de juiste

plekken in de openbare ruimte en het regelmatig legen er van. Voor het deponeren van hondenpoep worden extra voorzieningen gecreëerd. 9.6De gemeente Almere vervult een voorbeeldfunctie door al haar vastgoed te voorzien van energie-terugwin-installaties, eigen energie opwekking, hoogwaardige isolatie enz. 9.7Het CDA is voorstander van een beperkt en weloverwogen gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen om daarmee het onkruid in verhardingen effectief te bestrijden tegen lagere kosten.

10 Dienstverlening en Financieel beleid De dienstverlening en informatievoorziening van de gemeente moeten snel en makkelijk toegankelijk zijn. Het CDA ziet inwoners niet als klanten, maar als burgers. Op basis van hun wensen en ervaringen moet de gemeente zich opstellen als dienstverlener. Avondopenstellingen, het werken op afspraak en het bezoeken van ouderen die zelf niet naar de balie kunnen komen, bevordert de dienstverlening. De uitgangspunten van het CDA voor het financieel beleid van de gemeente zijn: zorgvuldigheid, spaarzaamheid, rechtmatigheid, transparantie en gematigde lokale lasten. Een gezond financieel beleid van de overheid is, gezien de huidige economische omstandigheden, een zware opgave waarbij belangrijke keuzen gemaakt moeten worden. De uitgaven moeten aangepast worden aan de inkomsten. Het CDA wil aandacht voor de bestaande stad prioriteit geven boven de groei van de stad. Het CDA zal daarvoor de verantwoordelijkheid nemen en pijnlijke keuzes daarbij niet uit de weg gaan Wat het CDA verder vindt over dienstverlening en financieel beleid: 10.1 Gestreefd moet worden naar grondprijzen, die enerzijds aantrekkelijk zijn voor, zowel institutionele als particuliere potentiële, kopers en anderzijds voldoende opbrengen om de ontwikkelingskosten en zo mogelijke een beperkte winstopslag te verdienen. 10.2 Ook bij financiële keuzen moet er solidariteit zijn met onze medemensen die zich niet op eigen kracht kunnen handhaven in de samenleving. 10.3 Onevenredige beloningen binnen de publieke sector moeten ontmoedigd worden. Salarissen boven de wethouders norm en hoge ontslagvergoedingen passen niet bij zorgvuldig beheer van publieke middelen. In de voorwaarden aan instellingen die gemeentesubsidie ontvangen wordt opgenomen dat instellingen die zich niet houden aan genoemde voorwaarden met maximaal 10 % op de verstrekte subsidie gekort kunnen worden. 10.4 Overheidstarieven voor dienstverlening dienen kostendekkend te zijn. 10.5 Wethouders zijn de vertegenwoordigers van de burgers in het bestuur en dienen dan ook in de gemeente Almere te wonen. Een goede band met de stad en de bevolking opbouwen wordt niet bevorderd als een wethouder elders woont.

Index 24-uurseconomie 7 Achterstanden 13 Airport Lelystad 6 Alcohol 11, 17 Almere Pampus 5 Almere Poort 7 Armoedebeleid 13 Bestaande stad 4 Bevolkingsopbouw 4 Bewonersinitiatieven 16 Bibliotheek 19 Biodiversiteit 21 Buurtbemiddeling 17 Buurtpreventieteams 17 Cameratoezicht 17 Coffeeshops 18 Containerhaven 8 Criminaliteit 17 Dakloosheid 13 Dienstverlening 23 Drugs 18 Duurzaamheid 21 Economie 6 Electrisch vervoer 21 Energie 21 Fiets 15, 16, 21 Financieel beleid 23 Floriade 16, 20 Gescheiden verkeersstructuur 15 Groei 4 Groen 15 Hangjongeren 17 Hondenpoep 5 Hospice 12 Huurwoningen 16 IJmeerverbinding 5, 7 Imago 20 Inburgering 14 Infrastructuur 4, 6 Integriteitscodes 17 Jongeren 9, 11, 20 Kernen 6 Kindlint 16 Klachten 14 Lokale omroep 19 Mantelzorgers 11, 12

Meerkernig opzet 15 Metropoolregio 7 Milieu 21 Musea 20 Natuur 21 Normen en waarden 17 Onderhoud 4, 5 Onderwijs 9 Ongeletterdheid 10 Openbaar vervoer 7 Ouderen 11, 12 Overgewicht 12, 19 Overslaghaven 8 Parken 15, 16 Participatie 14 Prostitutie 18 Provincie 6 Randstadprovincie 6 Recreatie 15, 19, 20 Schaatsporthal 20 Scholen 9 Schoolverlating 7, 9 Schoolverzuim 7, 9 Schoonmaakdagen 5 Schuldhulpverlening 13 Segregatie 9 Sociaal beleid 13 Sociale cohesie 4, 5 Sport 11, 19 Stadsetiquette 17 Stadslandbouw 21 Straatmeubilair 5 Studenten 4, 10 Subsidiebeleid 19 Theater 19 Toerisme 19 Universiteit 9 Veiligheid 17 Veiligheidshuis 17 Vervangingsinvesteringen 5 Vrijwilligers 19 Vrijwilligerswerk 14 Waarden en normen 9 Water 16 Welzijn 11 Wijkgericht werken 13, 21 Wijkplatforms 14 Windmolens 21 Winkelcentra 6, 7 WMO 13

Wonen 16, 21 Zonnepanelen 21 Zwemwater 19 Zwerfvuil 5