Ouders, kinderen & scheiding Mie Jacobs VCOK
Deze workschop Juridische bril: ouders, kinderen & scheiding Hulp- en dienstverlening, informatie Conflictueuze scheiding: vaak voorkomende vragen Uw vragen en reacties
Scheiding - cijfers 1 op 4 kinderen in Vlaanderen heeft gescheiden ouders, steeds meer kinderen wonen op 2 locaties 250.000 à 300.000 kinderen, 87% jonger dan 12 jaar Scheiden met onderlinge toestemming: 75% in België, 81% in Vlaanderen In 3 op 4 scheidingen: kinderen betrokken
Ouderschap: moeder - vader? Onderscheid: biologisch, genetisch= verwekking, juridisch = via afstamming of via adoptie Afstammingswet: wie juridisch vader en moeder? Gelijkheid kinderen geboren binnen of buiten het huwelijk Altijd 2 ouders? Alleenstaand ouderschap Voogdij? Enkel bij wegvallen beide ouders. Niet vrijwillig, niet op vraag
Ouderschap Ouderschap: ouderlijk gezag, levensonderhoud (studies, vrije tijd, huisvesting, gezondheid ),omgangsrecht, erfrecht, naamgeving, aansprakelijkheid Ouderlijk gezag: doelgebonden, belang kind, begeleiden naar volwassenheid Ouderlijk gezag: enkel voor ouders Feitelijke opvoedingszorg en verantwoordlijkheid, nieuwe partner
Ouders onderling Juridische samenlevingsband Gehuwd + samenwonend Gehuwd + apart wonend (feitelijke scheiding) Niet gehuwd + samenwonend (wettelijk samenwonend feitelijk samenwonend) Niet gehuwd + apart wonend (gescheiden, nooit samengewoond )
Huwelijk Wettelijk geregelde samenlevingsvorm, gedragsregels, rechten en plichten voor wie er in stapt Ook 2 mensen van hetzelfde geslacht Gevolgen: samenwonen, trouw, hulp en bijstand Financieel: onderhoudsverplichting, huwelijksgemeenschap van goederen (1 geheel), erfrecht
Samenwonen Feitelijk samenwonen: op hetzelfde adres wonen, relatie, vermenging van goederen, gemeenschappelijke huishouding, evt. samen kinderen. Tegenover elkaar geen rechten en plichten Wettelijk samenwonen: mini-huwelijk, enkele wettelijke regels rond gezinswoning en kosten ivm het huishouden. Hoe? Door verklaring ambtenaar burgerlijke stand. Makkelijke uitstparegeling
Scheiding Partners en/of ouders gaan uit elkaar: einde relatie + apart wonen Uit elkaar gaan: overgangssituatie, kluwen vragen en problemen Procedure om als partners uit elkaar te gaan: uit de echt scheiden, wettelijke of feitelijke samenwoning stop zetten Woonsituatie? Inkomen en Levensonderhoud? Kinderen: verblijf, gezag en kosten? Praktisch?
Uit de echt scheiden Ontbinden huwelijk, juridische staat ongedaan maken 2007: nieuwe wetgeving, liberalisering, visie: als liefde verdwijnt moet het huwelijk ontbonden kunnen worden (recht op echtscheiding, huwelijk als contract) 2 gronden, 2 procedures: onherstelbare ontwrichting (EOO), onderlinge toestemming (EOT) Onderscheid echtscheiding - feitelijke scheiding
Scheiding en kinderen 1. Gezag Welke ouder neemt welke opvoedingsbeslissingen? 2. Verblijf Wanneer verblijft het kind bij welke ouder? 3. Kosten Hoe regelen ouders het levensonderhoud van de kinderen? Op welke manier werken ouders regeling uit?
Hoe scheiding regelen? Zelf beslissen over regeling na scheiding RECHTER beslist over de regeling na de scheiding Zelf onderhandelen Via advocaten onderhandelen Via bemiddeling een akkoord bereiken Rechter beslist Partijen pleiten Partijen proberen eigen gelijk te bewijzen Bemiddelaar? Helpt ouders om zelf samen een regeling uit te werken Bemiddelaar? Welzijnsbemiddelaar, advocaat, notaris
Ouders gescheiden - Gezag Basisregel: ouders samen, ongeacht gehuwd of niet, ongeacht samenwonend of niet Vermoeden van instemming van andere ouder tav derden, geen akkoord tussen ouders: jeugdrechtbank neemt beslissing in belang van het kind Uitzondering: exclusieve gezagsuitoefening (enkel via tussenkomst rechter)
Ouders gescheiden - Verblijf Verschillende regimes : klassieke weekendregeling, gelijk verdeeld verblijf (verblijfsco-ouderschap) + variaties Hoofdverblijf- secundair verblijf Ouders beslissen, geen akkoord ouders: rechter beslist Gelijkmatig verdeeld verblijf is niet dé regel Rechtspraak: geen gelijkmatig verdeeld verblijf bij bv. grote afstand, kinderen jonger dan 3 jaar, totaal gebrek aan dialoog
Ouders gescheiden - Levensonderhoud Ouders beide onderhoudsplichtig: in natura, via betaling onderhoudsbijdrage Bedrag? varieert volgens leeftijd kind en inkomen ouders. Niet wettelijk vastgelegd. Berekenen? Berekeningsprogramma Gezinsbond Problemen, niet-betaling: Alimentatiefonds Overheidssteun kinderbijslag, fiscaal voordeel, studietoelage enz
Ouders gescheiden - Recht op contact Ouders Ja. Kan enkel om bijzonder ernstige redenen worden geweigerd. Grootouders Principieel ja, maar hun recht op contact is ondergeschikt aan het recht op contact van de ouders. Kan worden geweigerd in belang van het kind. Anderen? Enkel als men een bijzonder affectieve band met het kind kan aantonen. Contact kan worden geweigerd in het belang van het kind Recht voor de volwassene, niet voor het kind zelf.
Scheiding - Ondersteuning Waarmee vergelijken? Gewone kinderen in gewone gezinnen? Cfr. Adoptiekinderen, kinderen geboren via kunstmatige inseminatie, kinderen die ouder verliezen door ziekte, pleegkinderen... Denkpatroon scheiding minder goed verstrekt negatieve weerslag op ouders Ondersteuning Ouders vertrouwen geven, ondersteunen wat goed is. Ouders ondersteunen = kinderen ondersteunen Lange termijn Niet de scheiding op zich is nefast, wel de mate van het conflict tussen de ouders.
Scheiding- wat zeggen kinderen? Ingrijpende gebeurtenis De oorzaak of reden van de scheiding begrijpen, helpt hen om de scheiding te verwerken: kinderen verwachten van ouders een coherent verhaal Cruciaal voor kinderen: het gevoel hebben dat er rekening met hen wordt gehouden Beste scheidingsscenario? o.a. kort houden, elkaar niet tegenwerken, geen ruzie maken, niet roepen, niet onmiddellijk nieuwe partner
Scheiding kan lukken voor kinderen als ze met hun ouders denken, praten, zoeken en verwoorden wat de scheiding betekent ze zelf kunnen zeggen hoe ze de scheiding ervaren ze een goede uitleg hebben voor de scheiding ze weten dat ze geen schuld hebben aan de scheiding ze kunnen zeggen wat hun bekommernissen zijn over praktische regelingen ze ondervinden dat hun ouders rekening houden met hun voorstellen over de regelingen ze niet vastzitten in slepende ruzies tussen ouders Elk kind, elk gezin elke ouder is anders Geen enkele ouder is perfect Ondersteunen wat goed is Ouders steunen, is kinderen steunen.
Informatie & Hulp en dienstverlening (1) www.tweehuizen.be Centrum algemeen welzijnswerk: Informatie, ondersteuning, begeleiding en bemiddeling www.caw.be Gezinsbond: informatie voor leden KAV: juridisch advies rond huwelijk en samenwonen Bemiddelaar: ouders helpen om samen regeling uit te werken
Informatie, Hulp en dienstverlening (2) Kinderrechtencommissariaat: klachten Bezoekruimte: ouder-kind contact in hoog conflictueuze scheidingssituatie Informatie voor kinderen: Kinderrechtswinkel www.kinderrechtswinkel.be Advocaat, notaris Zelfhulporganisaties
Scheidingsconflicten: veel voorkomende vragen Mag het kind vanaf 12 jaar zelf kiezen? Kan de rechter met het kind praten? Conflicten rond verblijfsregeling? Conflicten rond nieuwe partner?
Vanaf 12 jaar zelf kiezen? Tot 18 jaar minderjarig = kind kiest niet zelf Ouders beslissen: bekommernis kind telt mee in beslissingsproces ouder(s) Rechter beslist: rechter spreekt met het kind, wettelijke regeling spreekrecht kind, spreekrecht= rechter beluistert bekommernis kind Kind kan niet zelf een procedure starten om de regeling te wijzigen
Rechter met het kind praten? Wettelijke regeling spreekrecht Onderscheid: jeugdrecht (vanaf 12 jaar) of andere rechter (geen leeftijd, maar criterium= oordeel des onderscheids? Spreekrecht is geen spreekplicht Praktijk= divers Beleid: werkt aan nieuwe regeling
Conflicten verblijfsregeling? Verblijfsregeling staat los van ouderlijk gezag: beide ouders opvoedingsverantwoordelijkheid Omgangsplicht? Contact met andere ouder verhinderen= strafbaar Verblijfsregeling- betaling onderhoudsgeld Kind klem, ouders verwikkeld in relationeel kluwen: ernstige problematiek
Nieuwe partner? Nieuwe partner : geen ouderlijk gezag Nieuwe partner: wel betrokken in dagelijks leven, dagelijkse opvoedingshandelingen Nieuw samengesteld gezin: zoeken naar nieuwe evenwicht, praktische regeling, huisvesting?
Kinderrechtencommissariaat Vlaams Parlement Klachten: rechtsschending: kinderen, ouders, andere personen Onderzoek klacht- bemiddelen- oplossing zoeken Beleidsadvies Vlaams Parlement Kinderen&Scheiding: kinderen zijn juridisch geen partij maar wel sterk betrokken. Aandacht voor welzijn en kansen van kinderen bij scheiding
Uw vragen en reacties