Gedragscode Integriteit De Forensische Zorgspecialisten 16 September 2014
Inhoudsopgave Pagina * Inleiding 2 * Voor wie? 2 * Welke situaties? 2 * Meldplicht 3 * Privérelaties met patiënten/cliënten 3 * Privérelaties met medewerkers 4 * Omgang met vertrouwelijke informatie 4 * Omgang met geschenken en diensten 5 * Computergebruik 5 * Vrijheid van meningsuiting 5 * Gebruik van eigendommen van De Forensische Zorgspecialisten 6 * Geweld 6 * Alcohol en drugs 6 * Nevenactiviteiten 6 * Seksuele intimidatie 7 * Vertrouwenspersonen 7 1
Inleiding Deze gedragscode is een document dat de kaders schetst voor integer handelen binnen De Forensische Zorgspecialisten. Het is een hulpmiddel en een handvat bij het maken van keuzes. Het is bedoeld om greep te krijgen op het soms moeilijke onderscheid tussen gewenst, ongewenst en ontoelaatbaar gedrag. De grenzen tussen gewenst en ongewenst gedrag zijn niet altijd even gemakkelijk aan te geven. Hoewel bedoeld als richtsnoer en hulpmiddel is de gedragscode zeker niet vrijblijvend. Het niet nakomen ervan kan onder bepaalde omstandigheden worden beschouwd als het niet nakomen van opgelegde verplichtingen en als een vorm van plichtsverzuim. De relatie tussen hulpverlener en patiënt/cliënt is een professionele en staat in dienst van de begeleiding en behandeling van de patiënt/cliënt. Deze relatie wordt gekenmerkt door het machtsverschil tussen hulpverlener en patiënt/cliënt. De patiënt/cliënt verkeert in een afhankelijke positie. De hulpverlener is primair verantwoordelijk voor de wijze waarop in deze relatie met de patiënt/cliënt wordt omgegaan. De patiënten- cliëntenpopulatie van De Forensische Zorgspecialisten bestaat uit een kwetsbare en gekwetste groep, waarbij kleine fouten grote gevolgen kunnen hebben voor zowel patiënt/cliënt als medewerker. Wees daarom alert. Als er iets misgaat, is het verplicht hierover te praten, bovendien vraagt het ook kritisch naar elkaar te zijn. De gedragscode is niet allesomvattend, wat betekent dat niet alle vormen van ongewenst en ontoelaatbaar gedrag in dit document kunnen worden opgenomen. Transparantie en openheid zijn daarom van groot belang. Meld (twijfels over) ongewenst en ontoelaatbaar gedrag aan je leidinggevende. Praat eventueel met de vertrouwenspersoon. Het melden van gedrag van anderen dat in strijd is met de gedragscode is niet oncollegiaal, maar een manier om professionaliteit te borgen. Het vergroot de veiligheid en zorgt voor een positieve werkomgeving. De Forensische Zorgspecialisten voert een actief beleid in het bespreken van de thema s die in dit document staan beschreven. Het gedragsprotocol en integriteit in het bijzonder behoren regelmatig onderwerp van bespreking in intercollegiaal overleg te zijn. Voor wie? De gedragscode is bestemd voor iedereen die werkzaam is binnen De Forensische Zorgspecialisten: Medewerkers met een vaste of tijdelijke aanstelling Medewerkers die op basis van detachering werkzaam zijn Anderen die werkzaam zijn ten behoeve van De Forensische Zorgspecialisten: - Uitzendkrachten - Stagiaires - Vrijwilligers - Ingehuurde krachten Welke situaties? De gedragscode is van toepassing op alle situaties waarbij sprake is van contacten van medewerkers met anderen: Contacten tussen medewerkers en patiënten/cliënten Contacten tussen medewerkers onderling Contacten tussen medewerkers en personen/instanties buiten de instelling (dus ook relaties van patiënten/cliënten) 2
Meldplicht Zorg voor een positieve en veilige werkomgeving Meld ontoelaatbaar gedrag bij je leidinggevende, maar geef je collega eerst de mogelijkheid om dit te bespreken met zijn of haar leidinggevende. Zorg ervoor dat de sfeer op de werkvloer open en positief is. Praat conflicten, dilemma s of verschillen van inzicht met je collega uit. Spreek elkaar aan op gedrag dat verstorend werkt op een positieve werkomgeving. Doe dit ook als dit aanspreken op het eerste gezicht voor een conflict lijkt te zorgen: ongewenst gedrag doet op de lange duur meer schade. Privérelaties met patiënten/cliënten Houd professionele afstand Een privérelatie of seksuele omgang met patiënten/cliënten is niet toegestaan. Elke vorm van seksuele toenadering naar de patiënt/cliënt is per definitie ontoelaatbaar. De relatie tussen medewerker en patiënt/cliënt is een professionele, die in dienst staat van de verpleging en/of behandeling van de patiënt/cliënt. Initiatieven of zelfs de toestemming van een patiënt/cliënt is nooit een legitimatie voor het overschrijden van de professionele grens. Ter voorkoming van de overschrijding van de professionele relatie tussen medewerkers en patiënten/cliënten gelden voor alle aan De Forensische Zorgspecialisten verbonden medewerkers de volgende richtlijnen: a) Als medewerker van De Forensische Zorgspecialisten mag je geen andere relatie met een patiënt/cliënt hebben dan een begeleidings- en/of behandelingsrelatie. Je mag hier ook geen wensen over uitspreken. b) Je mag de patiënt/cliënt niet (seksueel) bejegenen op een manier die de patiënt/cliënt in zijn waardigheid aantast. Verder in het privéleven van de patiënt/cliënt doordringen dan nodig is voor het gestelde behandeldoel is ontoelaatbaar. c) De specifieke professionele relatie met de patiënt/cliënt mag nooit worden gebruikt voor eigen doeleinden. d) Ga nooit in op seksuele toenaderingspogingen van de patiënt/cliënt, ook niet als hij of zij dat verlangt of daartoe uitnodigt. Je mag zelf nooit dergelijke toenaderingspogingen ondernemen. e) Het aanraken van de patiënt/cliënt mag alleen in het kader van erkende, verantwoord uitgevoerde medische, therapeutische en verpleegkundige procedures. f) Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen werkzaamheden tijdens werktijd en handelen buiten werktijd. Bovenstaande richtlijnen gelden dan ook buiten werktijd. g) Bovenstaande richtlijnen gelden ook voor een periode van minimaal twee jaar na beëindiging van de TBS-maatregel of behandeling. Ook in de periode daarna dien je voorzichtig om te gaan met eventuele contacten met voormalige patiënten/cliënten en je te realiseren dat er nog steeds sprake kan zijn van een machtsrelatie. h) Wanneer je bij jezelf merkt dat je verliefd bent op een patiënt/cliënt en vragen, twijfels of onzekerheden hebt over je handelen in relatie tot de grenzen van het toelaatbare, bespreek dit dan altijd met je leidinggevende of de vertrouwenspersoon. i) Geef het tijdig aan als je merkt dat de problematiek van een bepaalde patiënt/cliënt je in het bijzonder raakt of een patiënt/cliënt erg inspeelt op je gevoelens. Meld dit aan je collega s en je leidinggevende, voorkom dat je op een hellend vlak terechtkomt. j) Wanneer je merkt dat een collega de grenzen overschrijdt, of dreigt te overschrijden, spreek deze hier dan op aan. Indien hij of zij hier niet op 3
reageert of geen actie onderneemt, bespreek dit dan altijd met je leidinggevende of de vertrouwenspersoon. k) Meld het ook als je een patiënt/cliënt of personen uit zijn netwerk bij opname of intake al blijkt te kennen. Ook dit heeft invloed op je behandelrelatie. l) Contacten met (ex) patiënten/cliënten die redelijkerwijs onvermijdbaar zijn, (familierelatie,lidmaatschap van een vereniging etc.) zijn toelaatbaar, mits zij niet ten koste gaan van de veiligheid in de (poli)kliniek en een goed functioneren niet in de weg staan. Ook voor deze relaties geldt overigens dat ze gemeld dienen te worden bij de leidinggevende. m) Ten aanzien van ex-medewerkers geldt het volgende: Het is niet toegestaan binnen zes maanden na beëindiging van het dienstverband een vriendschappelijke of seksuele relatie aan te gaan met één van de patiënten/cliënten. n) Een patiënt/cliënt mag na afloop van de behandeling niet worden doorverwezen naar de privépraktijk van een medewerker. Dit zijn immers nevenactiviteiten die niet verenigbaar zijn met de uitoefening van werkzaamheden binnen De Forensische Zorgspecialisten. Privérelaties met medewerkers Meld een persoonlijke relatie met een collega aan je leidinggevende Wanneer er sprake is van een vriendschaps- of liefdesrelatie met een medewerker geldt: wees hierin transparant naar je leidinggevende en overleg met je leidinggevende de eventuele vervolgstappen. Een persoonlijke relatie met een collega heeft effecten op het werk en kan dus niet onbesproken blijven. Hetzelfde geldt voor problemen die tussen collega s zakelijk of in de privésfeer spelen en effect kunnen hebben op het werk. In beginsel geldt dat het ongewenst is dat collega s die een liefdesrelatie met elkaar hebben werkzaam zijn op dezelfde locatie van de stichting. Als deze situatie zich voordoet bespreek dit dan direct met de leidinggevende(n) zodat in overleg naar een goede oplossing kan worden gezocht. Omgang met vertrouwelijke informatie Bescherm de privacy van patiënten/cliënten, collega s en de organisatie Patiënten/cliënten hebben recht op bescherming van de privacy. Het is niet toegestaan om dossiers mee naar huis te nemen. Het is tevens niet toegestaan om zonder uitdrukkelijke toestemming van je leidinggevende foto-, beeldmateriaal of gegevensdragers mee naar huis te nemen. Beeldmateriaal van patiënten/cliënten en collega s mag niet zonder hun toestemming gebruikt worden. Het doorgeven van vertrouwelijke informatie aan de pers of andere partijen is verboden. Laat geen vertrouwelijke gegevens en documenten rondslingeren. Zorg daarom aan het einde van de werkdag voor een clean desk. Alle stukken dienen te zijn opgeborgen in een afgesloten kast of bureau. Sluit kasten en bureaulades goed af wanneer je je werkplek verlaat, zodat anderen geen ongewenste toegang hebben tot vertrouwelijke gegevens. Wees voorzichtig met de informatie die je thuis bespreekt. Geef aan dat het om vertrouwelijke informatie gaat en noem nooit namen. Wees in het kader van voldoende afstand tot patiënten/cliënten, zeer terughoudend met het verstrekken van persoonlijke informatie op social media. Digitale informatie Ga zorgvuldig om met het verzenden van vertrouwelijke informatie via de e-mail. Hetzelfde geldt voor digitale gegevensdragers zoals cd-roms, dvd s en USB sticks. Indien deze gegevensdragers naar buiten meegenomen moeten worden, dan wel per post moeten worden verzonden en er vertrouwelijke informatie op staat, dient de informatie 4
versleuteld zijn. De afdeling Informatievoorziening & Automatisering (I&A) kan hierbij adviseren. Digitale gegevensdragers die niet meer worden verbruikt dienen vernietigd te worden. Lever ze in bij de afdeling I&A. Vertrouwelijk omgaan met informatie dient een vanzelfsprekendheid te zijn. Heb je twijfels over de vertrouwelijkheid van informatie, bespreek dit dan met je leidinggevende. Omgang met geschenken en diensten Laat patiënten/cliënten geen persoonlijke diensten verrichten Leen niet uit en handel niet Geschenken zijn voor de hele organisatie Het is niet toegestaan patiënten/cliënten persoonlijke diensten te laten verrichten, dit tast de behandelrelatie aan. Mocht het wel gebeuren dan is ook hier van belang dat het team en de leidinggevende hiervan op de hoogte zijn. Ook het uitlenen van spullen aan patiënten/cliënten of het handelen in spullen tast de onafhankelijkheid aan en maakt de behandelrelatie onzuiver. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan kaarten om geld of het meedoen aan voetbalpools. Vergoedingen of geschenken ontvangen van externe organisaties dienen allen te worden gemeld aan de leidinggevende. Uitgangspunt is dat relatiegeschenken waar een zekere ruilverhouding aan gekoppeld zou kunnen zijn of worden, niet mogen worden aangenomen. Kleine attenties kunnen na toestemming van de leidinggevende worden behouden en worden binnen de afdeling verdeeld. Computer- en internetgebruik in de kantooromgeving Ga veilig en verantwoord met digitale informatie om en houd je aan de regels met betrekking tot computer- en internetgebruik In het licht van de risico s van het gebruik van computer, internet en email wordt van je verwacht dat je professioneel en integer met digitale informatie omgaat. Het Protocol computer, internet en emailgebruik geeft concreet aan wat dat inhoudt (Joost, I&A). Het gebruikmaken van telefoon, e-mail en internet is tijdens werktijd alleen bedoeld voor zakelijke doeleinden. Incidenteel privégebruik is toegestaan, mits dit niet interfereert met je werkzaamheden. Dit is ter beoordeling van je leidinggevende. In de kliniek is het gebruik van een mobiele telefoon om veiligheidsredenen niet toegestaan. Vrijheid van meningsuiting Doe geen uitspraken die je functioneren kunnen schaden Roddel niet over collega s Discrimineer niet Vrijheid van meningsuiting is verankerd in de Grondwet. Toch wordt er van je verwacht dat je geen uitspraken doet, die jouw functioneren of dat van De Forensische Zorgspecialisten kunnen schaden. Bij het uiten van je mening dien je dus zorgvuldig te zijn. Als je mogelijke problemen voelt tussen je persoonlijke integriteit en die van De Forensische Zorgspecialisten, kun je dit het beste met je leidinggevende bespreken. Roddelen over collega s verstoort een open en eerlijk behandelklimaat. Het veroorzaakt onrust en stemmingmakerij. Heb je over gedrag van collega s gesproken tijdens hun afwezigheid, sein ze dan in bij terugkomst. De ander heeft er recht op te weten wat je hebt verteld en waarom. 5
Discriminatie wordt binnen De Forensische Zorgspecialisten niet geaccepteerd. Behandel iedereen gelijkwaardig. Als je denkt tegenover jezelf of anderen discriminatie te signaleren, stel dit aan de orde. Allereerst bij degene die dit soort gedrag vertoont. Helpt dit niet, dan kun je bij je leidinggevende terecht. Wanneer je leidinggevende juist degene is die discriminerend gedrag vertoont, neem dan contact op met diens leidinggevende of de vertrouwenspersoon. Gebruik van eigendommen van De Forensische Zorgspecialisten Ga respectvol om met materialen Maak geen oneigenlijk gebruik van de eigendommen van De Forensische Zorgspecialisten Neem verantwoordelijkheid voor je werkomgeving. Gebruik materialen die niet van jezelf zijn met aandacht en zorg dat ze in goede staat blijven. Bij het verstrekken van apparatuur die buiten de kantooromgeving zal worden gebruikt (bijvoorbeeld telefoons, smartphones, tabletcomputers, laptops) zal te allen tijde een bruikleenovereenkomst worden aangegaan. Hierin worden afspraken gemaakt voer zorgvuldig gebruik van de apparatuur, alsmede over de beveiliging van de gegevens op deze apparaten. Geweld Maak geen misbruik van je bevoegdheden Gebruik geen (onnodig) geweld Gewelddadig gedrag van de kant van de medewerkers is in principe strafbaar. In een aantal gevallen wordt de strafbaarheid opgeheven: bij noodweer, als je je noodzakelijk moet verdedigen bij noodweerexces, ofwel buitensporig geweld door een sterke gemoedsbeweging. Het is evenmin strafbaar als je de orde moet zien te handhaven, een beroep op een wettelijk voorschrift doet of als het geweld een gevolg van de uitvoering van je functie is. Je mag in geen geval misbruik maken van je bevoegdheden. Alcohol en drugs Gebruik geen alcohol of drugs Onder invloed van alcohol of drugs op je werk verschijnen, of tijdens je werk gebruiken is niet toegestaan. Het brengt de orde en veiligheid van medewerkers, patiënten/cliënten en de instelling in gevaar. Gebruik ook tijdens bereikbaarheidsdiensten geen alcohol en drugs. Nevenwerkzaamheden Sommige nevenactiviteiten passen niet bij de werkzaamheden die je uitoefent binnen de Forensische Zorgspecialisten Betaalde en onbetaalde werkzaamheden en activiteiten kunnen botsen met je functie binnen De Forensische Zorgspecialisten. Een nevenfunctie mag je werkzaamheden binnen De Forensische Zorgspecialisten niet belemmeren. Als dit het geval is dan kun je deze nevenfunctie niet uitoefenen. Bij het arbeidsvoorwaardengesprek dien je eventuele nevenwerkzaamheden of -activiteiten aan te geven. Nevenwerkzaamheden of activiteiten die tijdens je dienstverband aantreden en die van invloed kunnen zijn op je functie bij De Forensische Zorgspecialisten, dien je te melden bij je leidinggevende. Je 6
leidinggevende zal vervolgens toestemming dienen te geven voor de uitvoering van de nevenfunctie. Zie voor het meldingsformulier en uitvoeriger informatie de volledige Regeling Nevenactiviteiten (Joost, HRCE) Ongewenste omgangsvormen Geen intimidatie op basis van sekse Maak je niet schuldig aan pesten Onder seksuele intimidatie wordt een vorm van seksueel getinte aandacht voor een persoon verstaan. Dergelijk gedrag heeft met machtsmisbruik te maken, maar vooral met fatsoensnormen en respect voor elkaar. Onder pesten wordt verstaan alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel karakter gericht tegen een persoon die zich hiertegen niet kan verdedigen. Deze vormen van ontoelaatbaar gedrag worden binnen De Forensische Zorgspecialisten niet geaccepteerd. De regeling Vertrouwenspersonen geeft hier meer informatie over (Joost, HRCE). Vertrouwenspersoon Spreek de vertrouwenspersoon aan Wanneer je met vermoedens, kennis of klachten over ontoelaatbaar of ongewenst gedrag niet bij je leidinggevende terecht kunt of wilt, bijvoorbeeld vanwege gebrek aan vertrouwen, kun je een van de vertrouwenspersonen aanspreken (zie ook de regeling Vertrouwenspersonen). De vertrouwenspersoon biedt ondersteuning, begeleiding en advies om een integriteitsdilemma of probleem dat je ziet en/of zelf ervaart, bespreekbaar en hanteerbaar te maken en waar mogelijk op te lossen. Zo nodig - en altijd in overleg met jou - kan de vertrouwenspersoon een bemiddelaar inschakelen en/of je doorverwijzen naar een externe instantie. 7