Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Raadsstuknummer : 2011/31354 Datum: 22 november 2011 Programma : Economie, Werk en Inkomen Blad : 1 van 6 Cluster : Samenleving Portefeuillehouder : dhr. F. Cremer Informatie bij : J.G.B. Scholten E-mail/tel.nr. : h.scholten@ijsselstein.nl / 1814 Inleiding De Tijdelijke regels aanscherping Wet werk en bijstand 2012 worden u aangeboden omdat naar verwachting de nieuwe Wet Aanscherping WWB per 1 januari 2012 in werking zal treden. Deze wet noodzaakt om het gemeentelijk beleid op het gebied van de WWB op onderdelen te heroverwegen en verordeningen aan te passen. Gelet op de korte invoeringstermijn is het niet mogelijk om dit proces voor 1 januari adequaat te doorlopen en in te voeren. Daarom wordt voor de korte termijn gekozen voor een beleids- en uitvoeringsarme overgang van de oude naar de nieuwe wetgeving. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de Tijdelijke regels aanscherping WWB. Met deze tijdelijk regels wordt voorzien in het doorvoeren van de minimaal noodzakelijke technische aanpassingen van de huidige gemeentelijke WWB verordeningen. Er vanuit gaande dat de Wet per 1 januari 2012 in werking zal treden, dienen de bestaande gemeentelijke verordeningen tijdelijk minimaal te worden aangepast aan de nieuwe wetgeving om hiermee de leemtes te dichten. De tijdelijke regels vervallen op het moment dat de nieuwe verordeningen worden vastgesteld. De nieuwe Wet tot wijziging van de Wet werk en bijstand. Op 1 januari 2012 treedt naar verwachting in werking de Wet tot wijziging van de Wet werk en bijstand en samenvoeging van die wet met de Wet investeren in jongeren gericht op bevordering van deelname aan de arbeidsmarkt en vergroting van de eigen verantwoordelijk van uitkeringsgerechtigden, kortweg genoemd de Wet Aanscherping WWB 2012. Deze wet is gericht op de bevordering van deelname aan de arbeidsmarkt en vergroting van de eigen verantwoordelijkheid van uitkeringsgerechtigden. Uitgangspunten van deze wetswijziging zijn: 1. De eigen verantwoordelijkheid van de burger komt meer centraal te staan. De aanscherping van de WWB richt zich allereerst op de toegang tot de bijstand. Met de komst van de WIJ is het accent voor jongeren verlegd van een uitkering met eventueel daaraan verbonden verplichtingen, naar werken of leren met als afgeleide eventueel een inkomensvoorziening. De nadruk op de eigen verantwoordelijkheid wordt voor jongeren met deze aanscherping nog verder versterkt doordat de jongere, die zich bij het UWV meldt met de intentie om een aanvraag in te dienen, verplicht wordt eerst zelf vier weken naar werk te zoeken, voordat hij aanspraak kan maken op ondersteuning. 2. Het activerende karakter en de vangnetfunctie van de WWB moeten verder versterkt worden. Werk is de basis voor zelfstandigheid, voor het benutten en ontwikkelen van talenten en vaardigheden en de beste manier om uit armoede te komen. In dat kader wordt de
Raadsvoorstel Pagina 2 van 6 bijstand voor inwonenden afgeschaft en de toets op het partnerinkomen vervangen door een toets op het huishoudinkomen. Er komt een beperkte vrijlatingsregeling voor de inkomsten van minderjarige kinderen. 3. De verplichtingen van mensen met een uitkering op grond van de WWB, IOAW of IOAZ worden aangescherpt. Er komt een wettelijke plicht tot tegenprestatie naar vermogen. De WWB, IOAW en IOAZ wordt voor alleenstaande ouders maximaal activerend gemaakt door de vrijlating voor het werken in deeltijd te verruimen. Tot slot wordt de maximale verblijfsduur in het buitenland beperkt. 4. De WWB wordt gericht op de doelgroep die het echt nodig heeft. Om dit te bereiken wordt de inkomensgrens van gemeentelijk minimabeleid genormeerd tot 110%. Naar aanleiding van de motie Spekman/Blanksma is een verordeningsplicht opgenomen voor gemeenteraden t.a.v. categoriale bijzondere bijstand voor huishoudens met schoolgaande kinderen. Consequenties voor gemeentelijk beleid Mede vanwege intrekking van de WIJ per 1 januari 2012 hebben de genoemde ontwikkelingen aanzienlijke consequenties voor het gemeentelijk beleid. Deze consequenties kunnen als volgt worden gecategoriseerd: Doordat de WIJ wordt ingetrokken, vervallen de daarop gebaseerde verordeningen eveneens per 1 januari 2012 van rechtswege 1. Jongeren vallen door de wetswijziging voortaan onder het WWB-regime (overgangssituaties daargelaten). Dit maakt aanpassingen van de WWB verordeningen noodzakelijk. Door herdefiniëring van de leefvormen die als afzonderlijk bijstandssubject voor bijstand in aanmerking komen evenals de totstandkoming van de huishoudtoets wordt de kring van rechthebbenden kleiner, hebben meerderjarige kinderen en ouders nog slechts gezamenlijk recht op bijstand en treffen misdragingen van deze belanghebbenden het gezamenlijk inkomen (Met de invoering van de nieuwe WWB worden naar verwachting zo n 20 tot 25% van de ongeveer 300 uitkeringsgerechtigden met de inkomenseffecten geconfronteerd). Dit heeft gevolgen voor het gemeentelijk toeslagenbeleid, het maatregelenbeleid en het minimabeleid. Dit maakt aanpassingen van verordeningen noodzakelijk. De nieuwe verplichtingen voor bijstandsgerechtigden hebben gevolgen voor het maatregelenbeleid en het re-integratiebeleid. Dit heeft gevolgen voor de betreffende verordeningen. De normering van gemeentelijk minimabeleid tot maximaal 110% van de bijstandsnorm heeft geen gevolgen voor de doelgroepomschrijving in de verordening langdurigheidstoeslag. De normering heeft wel gevolgen voor het onderdeel U-pas. Hierbij wordt de grens van 125% naar 110% van de bijstandsnorm bijgesteld. Waarom een Raadsbesluit met tijdelijke regels? 1 Intrekking van een regeling brengt mee dat de op die regeling gebaseerde uitvoeringsregelingen van rechtswege vervallen, tenzij voor die regelingen een nieuwe wettelijke grondslag in het leven wordt geroepen (zie Aanwijzingen voor de Regelgeving, A. 243). Uitvoeringsregelingen van een ingetrokken wet behoeven dus niet uitdrukkelijk te worden ingetrokken (zie ook A. 227).
Raadsvoorstel Pagina 3 van 6 De voorgenomen wetswijziging leidt, zoals gezegd, tot de noodzaak om het gemeentelijk beleid op tal van terreinen te heroverwegen. Gelet op de zeer korte invoeringstermijn is het niet mogelijk om al voor 1 januari 2012 dit heroverwegingsproces adequaat te hebben afgerond én vormgegeven. Daarbij komt dat de aanscherping van de WWB per 1 januari 2012 niet op zichzelf staat maar een stap is in een proces dat in 2012 vermoedelijk tot nog een aantal wijzigingen in de WWB zal leiden die nopen tot wijziging van het gemeentelijk beleid. Gedacht moet ondermeer worden aan het wetsvoorstel Toevoeging van de eis tot beheersing van de Nederlandse taal aan de Wet werk en bijstand (w.o. wetsvoorstel. 32 328 ), de plannen van het kabinet betreffende Aanpak fraude (Handhavingsprogramma 2011-2014) en uiteraard de Wet werken naar vermogen. Mede gelet op de uitvoeringstechnische complicaties die kunnen optreden als op beleidsmatig vlak keuzes worden gemaakt die tot aanpassingen in de uitvoeringspraktijk leiden, is een keus om de overgang naar de nieuwe WWB per 2012 zoveel mogelijk beleidsen uitvoeringsarm te laten plaatsvinden een logische. Met beleidsarm wordt bedoeld dat het huidige gemeentelijk beleid zoveel mogelijk in stand wordt gelaten dan wel dat slechts het minimaal noodzakelijke aan nieuw of gewijzigd beleid wordt vastgesteld. Een en ander in afwachting van een integrale heroverweging in 2012. Mogelijk dat deze integrale heroverweging in regionaal (Lekstroom) verband zal gebeuren gelet op het voornemen om te komen tot een regionale uitvoeringsorganisatie op het gebied van de sociale zekerheid. Onder uitvoeringsarm wordt verstaan dat daar waar noodzakelijke aanpassingen in het beleid plaatsvinden, dit op de minst belastende wijze voor wat betreft de uitvoering plaatsvindt. Bij deze uitgangspunten past dat thans niet alle WWB-verordeningen separaat worden gewijzigd en in een bestuurlijk wijzigingstraject worden geplaatst, maar dat slechts daar waar dat strikt noodzakelijk is aanpassingen aan de verordeningen plaatsvinden die middels één Raadsbesluit worden geëffectueerd. Met het thans voorliggende Raadsbesluit wordt dat beoogd. Wat is de status van het Tijdelijke regels aanscherping WWB 2012 De tijdelijke regels hebben formeel het karakter van een wijzigingsverordening op de WWB, dwz. zij brengt met haar vaststelling door de gemeenteraad een wijziging in de inhoud en betekenis van een aantal bestaande verordeningen van de WWB teweeg. Zoals al eerder vermeld vervallen de WIJ verordeningen van rechtswege en behoeven deze niet te worden ingetrokken. De tijdelijke regels zijn van tijdelijk van aard, dwz. gericht op het faciliteren van de met de genoemde wetswijziging minimaal noodzakelijke aanpassingen in de gemeentelijke verordeningen. De intentie is erop gericht om in 2012 het gemeentelijk bijstandsbeleid integraal te heroverwegen. De verwachting is dat dit voor 1 juli 2012 zal leiden tot een inhoudelijke aanpassing van de betreffende verordeningen. De verordeningen die worden gewijzigd door deze Tijdelijke regels aanscherping WWB 2012 zijn: -Re-integratie verordening WWB 2010 -Toeslagenverordening WWB 2008 -Maatregelen verordening WWB 2010 -Verordening Langdurigheidtoeslag 2009 De Verordening Cliëntenparticipatie en Handhavingsverordening worden nu niet gewijzigd. Bij de definitieve wijziging van de WWB verordeningen worden deze, voor zover noodzakelijk herzien.
Raadsvoorstel Pagina 4 van 6 Mocht de inwerkingtreding van de nieuwe WWB worden uitgesteld, dan treden de tijdelijk regels in werking nadat de wet is gepubliceerd in de Staatscourant. Om die reden hebben wij de datum van in werkingtreding gekoppeld aan de datum van de inwerking van de Wet aanscherping WWB 2012. Wat willen we bereiken? Met dit tijdelijke raadsbesluit willen wij een adequate en beleidsarme overgang mogelijk maken van de oude naar de nieuwe wetgeving betreffende de WWB in afwachting van definitieve invulling. Alternatieven Geen, aangezien moet worden voldaan aan wettelijke verplichtingen. Wat gaat het kosten? Met de invoering van de nieuwe WWB is een bezuiniging voorzien op landelijke macro budget voor het inkomensdeel van de WWB en het Minimabeleid. Hierop heeft de gemeente geen invloed. Welke effecten dit heeft voor onze gemeente in 2012 is op dit moment nog onvoldoende bekend. Uw raad zal hierover nader geïnformeerd worden. Communicatie besluit Na besluitvorming door de raad vindt bekendmaking plaats via de gebruikelijke kanalen waaronder de website, gemeentepagina en Zenderstreeknieuws. Alle cliënten worden indivdueel schriftelijk geïnformeerd. Het verdere communicatietraject intern en extern wordt integraal en planmatig aangepakt. Daar waar mogelijk wordt samengewerkt met de regiogemeenten. Voorstel 1. De Tijdelijke regels aanscherping Wet werk en bijstand 2012 vast stellen. 2. De datum van inwerkingtreding van de onder 1 genoemde regels vast stellen op de datum van inwerkingtreding van de Wet Aanscherping WWB 2012.
Raadsvoorstel Pagina 5 van 6 Hoogachtend, BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN IJSSELSTEIN, De secretaris, de burgemeester, J. van Delden drs. P.C. van den Brink Bijlage: Tijdelijke regels aanscherping Wet werk en bijstand 2012 (2011/32384)
Raadsbesluit blad 6 van 6 De raad van de gemeente IJsselstein, gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van IJsselstein d.d. 22 november 2011, nummer 2011/31354. gelet op artikel 147, eerste lid, van de Gemeentewet en artikel 8, van de Wet werk en bijstand; overwegende, dat intrekking van de Wet investeren in jongeren en wijziging van de Wet werk en bijstand per 1 januari 2012 het noodzakelijk maakt om de verordeningen die hun grondslag vinden in laatstgenoemde wet aan te passen en voorts dat het gewenst wordt geacht het bestaande gemeentelijk beleid als vastgelegd in deze verordeningen zoveel mogelijk in stand te laten, in afwachting van toekomstige wetgeving die de gemeentelijke sociale zekerheid betreft; BESLUIT: 1. De Tijdelijke regels aanscherping Wet werk en bijstand 2012 vast stellen. 2. De datum van inwerkingtreding van de onder 1 genoemde regels vast stellen op de datum van inwerkingtreding van de Wet Aanscherping WWB 2012. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente IJsselstein, gehouden op donderdag 22 december 2011. de griffier, de voorzitter, J.A.M. Kleene drs. P.C. van den Brink