GIDS INZAKE CONSUMENTENKREDIET IN VIJF EUROPESE LANDEN: DUITSLAND, BELGIË, SPANJE, FRANKRIJK EN HET VERENIGD KONINKRIJK
Deze gids werd gerealiseerd door Science Pratique SA ( Frankrijk ) dankzij : de Europese Commissie, de Association Française des Sociétes Financières ( ASF), de Cetelem (Frankrijk), de Association Française des Banques (AFB), en het Secrétariat Général du Conseil National du Crédit et du Titre (Frankrijk). Deze gids werd uitsluitend door zijn auteur gerealiseerd. Met de bijdrage van : de Confédération des Organisations Familiales de la Communauté Européenne (COFACE), de Association d éducation et d information du consommateur de la Fédération de l Education Nationale (ADEIC-FEN Frankrijk ) evenals allen die hebben aanvaard om ondervraagd te worden in het kader van de studie die aan de realisatie van deze gids is vooraf gegaan. Deze personen worden hierbij van harte bedankt. - 1999-2
INHOUDSTAFEL 1. De Europese regelgeving: zeer verschillende nationale wetgevingen...4 2. De vragen die men (zich) moet stellen:...6 Is er wel een krediet nodig? 6 Welk type krediet? 6 De verschillende stappen in een contract 7 1.De informatiefase...7 2. De offerte en de analyse ervan...10 3. De aanvaarding van een contract...12 4.De overeenkomst en de mogelijke problemen...12 3. Een krediet opnemen in een specifiek land... 14 Voorafgaande informatie 15 De contractuele offerte 18 Het contract 20 Tijdens het contract 22 4. U komt van een land en gaat naar een ander... 24 Indien u komt uit: Duitsland 25 Indien u komt uit: België 26 Indien u komt uit: Spanje 27 Indien u komt uit: Frankrijk 28 Indien u komt uit: Verenigd Koninkrijk 29 5. Wat doen bij moeilijkheden?... 30 Tot wie moet men zich wenden in Duitsland? 32 Tot wie moet men zich wenden in België? 33 Tot wie moet men zich wenden in Spanje? 34 Tot wie moet men zich wenden in Frankrijk? 35 Tot wie moet men zich wenden in het Verenigd Koninkrijk? 36 3
1. De Europese regelgeving: zeer verschillende nationale wetgevingen De Europese markt zonder grenzen is een realiteit geworden sinds 1 januari 1993. Om dit resultaat te bereiken heeft men een aantal wetgevingen moeten op punt stellen om de landen op mekaar af te stemmen. Zo bestaan er in alle lidstaten reglementeringen met gemeenschappelijke grondbeginselen en met functioneringsregels voor de nieuwe eengemaakte economische zone. De bepalingen zijn bijzonder precies op financieel gebied en hierdoor kunnen de kredietinstellingen op het gehele Europese grondgebied financiële op verschillende manieren diensten aanbieden. De Europese regelgeving gebeurt onder de vorm van richtlijnen, waarbij de lidstaten de verplichting hebben om deze richtlijnen om te zetten in nationale wetgeving binnen een bepaalde tijdsspanne. Volgens het domein waarop ze betrekking hebben zijn deze richtlijnen min of meer gedetailleerd en leggen ze allerlei verplichtingen op. In het kader van het consumentenkrediet heeft de Europese regelgeving alleen maar minimale bepalingen voorzien omdat het hier een activiteit betreft met privé-consumenten, waarbij elke Staat vrij is om specifieke regels op te stellen. Inderdaad, het Verdrag van Rome dat aan de basis ligt van de Europese Unie, voorziet in artikel 3 dat de consument op een specifieke manier moet worden beschermd: De actie van de gemeenschap bevat ( ) een bijdrage tot een versterking van de bescherming van de consumenten In artikel 100 A wordt er bepaald dat De commissie, in haar voorstellen ( ) inzake gezondheid, bescherming van de omgeving en de bescherming van de consumenten, uitgaat van een hoog beschermingsniveau En in artikel 129 A wordt er voorzien dat de bescherming gebeurt via specifieke maatregelen maar dat deze Acties een lidstaat niet kunnen beletten om meer strikte beschermingsmaatregelen te behouden of op te stellen voor zover ze overeenstemmen met het verdrag. Als gevolg hiervan is, elke lidstaat inzake consumentenkrediet op basis van minimale gemeenschappelijke regels gekomen tot een specifieke regelgeving, waardoor de regels in de verschillende landen zeer disparaat zijn. Tot nu toe heeft elk van ons vooral geleefd in zijn eigen land. Wij hebben gewoonten aangekweekt op basis van onze dagelijkse ervaringen met onze verschillende leveranciers inzake diensten en goederen. Op basis van deze gewoonten nemen we beslissingen, bijvoorbeeld inzake het ontlenen tegen zekere voorwaarden. 4
Een consumentenkrediet mag niet worden vergeleken met een gewone verbintenis, want zo een kredietovereenkomst heeft een aantal financiële gevolgen voor de hele familie. Om een krediet af te sluiten moet men dus alle elementen ervan kennen, met inbegrip van de ongeschreven regels van een operatie, om aldus het volledig verloop ervan in de hand te houden. De opzet van deze gids bestaat erin, binnen een Europees kader situaties voorop te stellen van een consument uit één specifiek land die bepaalde gewoontes heeft ontwikkeld en waarbij wordt onderzocht hoe hij een kredietvoorstel voorgesteld door een organisme uit een ander lidstaat kan bestuderen of contracteren. Het consumentenkrediet, dat vaak een eenvoudige en toegankelijke operatie is, ligt verankerd in een zeer precieze wetgevende context die de bedoeling heeft de consument te beschermen. De consument wordt beschouwd als iemand die over minder mogelijkheden beschikt tot analyse en begrip dan een professioneel. Bovendien bestaan er internationale teksten inzake de toepassing van het contractenrecht. De diversiteit in de nationale wetgeving kan een dusdanige verwarring stichten dat de realiteit van de verbintenis van de kredietverlener en de ontlener erdoor worden gecompromitteerd. Dit betekent dat men steeds voor ogen moet houden dat een verbintenis die als zeer éénvoudig wordt beschouwd in eigen land dit niet meer is wanneer men op reële of virtuele manier de grens overschrijdt, en zolang er geen nieuwe ervaringen en gewoontes worden aangekweekt. De wetgeving in de verschillende landen dekt zeer diverse aspecten, van de publiciteit tot het overschrijden van de normale terugbetalingscapaciteit, het gratis krediet of de vervroegde terugbetalingen. Er loopt een rode draad door deze gids: we vestigen de aandacht op de verschillende aspecten of op de verschillende stappen in de kredietverlening, opdat zowel de consument als zijn gesprekspartner, steeds voor ogen zouden houden dat men op elk moment de juiste vragen moet stellen, niet alleen aan de anderen maar ook aan zichzelf. Een goed krediet is een krediet waarvan men alle elementen beheerst. 5
2. De vragen die men (zich) moet stellen: Is er wel een krediet nodig? Een aankoop kan contant gebeuren, het financieren ervan via een krediet is uiteraard niet verplicht. Wat zijn de voor- en nadelen van een aankoop op krediet of van een contante aankoop? Kan ik de aankoop uitstellen? Kan ik dit nieuw krediet inbouwen in mijn (op een bepaalde manier berekend) maandelijks budget, zonder het evenwicht ervan te compromitteren? Totaal inkomsten - totaal vaste uitgaven - totaal variabele kosten - totaal maandelijks afbetalingen = beschikbaar budget. Ben ik zeker dat ik alle verbintenissen ken die ik aanga n.a.v. het krediet? Welke zijn de gevolgen van deze verbintenissen indien mijn situatie grondig zou veranderen? Naarmate het bedrag groter is, wordt het belangrijk om de mogelijke gevolgen ervan goed te onderkennen. Welk type krediet? Men financiert een wagen niet op dezelfde manier als een televisie of een reis. Het product en de looptijd moeten afgestemd zijn op de bedoelingen en op de beperkingen die de ontlener zichzelf oplegt. In bijna alle landen bestaan er (vaak onder verschillende benamingen) volgende mogelijkheden: Negatief saldo bekomen bij het kredietorganisme dat de rekening-courant beheert.. Persoonlijk kredietl toegestaan door een kredietorganisme aan een persoon voor een bepaald bedrag en voor bepaalde terugbetalingen (krediet of lening op afbetaling). Vernieuwbaar krediet: krediet toegekend tot een maximaal bedrag, terugbetaalbaar via vaste of gekozen termijnen; dit wordt ook permanent of revolving krediet of kredietopening genoemd. Dit krediet kan rechtstreeks of via een kaart worden opgenomen. De modaliteiten inzake vernieuwing of beëindiging, verschillen van land tot land. Krediet voor het financieren van een specifieke aankoop, dit krediet kan worden voorgesteld door een verkoper of door een kredietorganisme; dit krediet wordt vaak aangegaan op de plaats van aankoop of om een aankoop in een winkel te financieren. De verkoopen kredietovereenkomsten zijn onderling verbonden. Men spreekt ook van verkoop op afbetaling. huurovereenkomst met aankoopoptie of leasing of huurkoop (België), wat neerkomt op het betalen van huurgelden tot men via een aankoopoptie het goed kan verwerven tegen een vooraf bepaalde residuele waarde. 6
De kostprijs, de modaliteiten inzake gebruik van deze kredieten, de risico s en garanties die door de wet worden voorzien, variëren in functie van het bedrag, de kredietvorm of de looptijd ervan. Alle landen hebben een specifieke wetgeving aangenomen inzake consumentenkrediet maar de operaties die al dan niet die door de wettelijke beschikking worden gedekt, variëren van land tot land. Het is wenselijk van te genieten van de bescherming van de wet. U vindt deze elementen in de pagina s die handelen over de landen. De gids zal u informatie geven: land per land, voor Duitsland, België, Spanje, Frankrijk en het Verenigde Koninkrijk als u uit een bepaalde land naar een ander land gaat De verschillende stappen in een contract Het afsluiten van een kredietovereenkomst omvat verschillende stappen, waarbij echter de omstandigheden invloed hebben op de stappen: indien u nu een krediet aangaat voor het dekken van een aankoop in een winkel, dan hebt u niet dezelfde verwachtingen en behoeften als wanneer u via een krediet een geplande aankoop beheert of een kasreserve wil opbouwen. In het eerste geval zullen de twee eerste fases neiging hebben om zich te associëren en in het tweede geval om te dissociëren. Men kan een kredietovereenkomst onderverdelen in vier hoofdstappen: 1. De voorafgaande informatie, dit is een fase tijdens dewelke zowel u als de kredietverlener informatie verzamelen om tot een beslissing te komen 2. Het formaliseren van de offerte van de kredietverlener en uw analyse ervan 1. Het afsluiten van de overeenkomst 2. De praktische uitvoering van het contract met alle voor- en nadelen. 1. De informatiefase Deze is onontbeerlijk om tot een beslissing te komen. Alles hangt af van de vorm van de offerte. De informatie is bevat in de publiciteit, in het contact met de afgevaardigde van de kredietinstelling, in de communicatiemiddelen op afstand of in de offerte die een kredietorganisme doorspeelt in antwoord op een rechtstreekse vraag van een consument.. U heeft recht op een aantal minimale informaties, om te weten, te begrijpen, te analyseren en te kiezen: de identiteit van de kredietverlener het product zelf 7
het globale werkelijke tarief uitgedrukt in percent met inbegrip van de interestvoet (of de wijze van berekening ervan, bijvoorbeeld in geval van een krediet tegen variabele interestvoet ), alsook de diverse kosten die verbonden zijn aan de operatie. Deze interestvoet is ofwel uitgedrukt op jaarbasis of op maandbasis. Elk land gebruikt een verschillende wijze van berekening en u moet zich dus laten voorrekenen wat in de interestvoet is begrepen en hoe u een en ander moet interpreteren in het kader van uw operatie. De effectieve tarieven worden niet overal geplafonneerd door maximumtarieven. Er bestaan strikte maxima opgelegd door de wet (zoals in België en in Frankrijk ). De maxima worden soms op jurisprudentiële manier bepaald: op strikte wijze in Duitsland, op minder strikte wijze in Spanje en het V.K. De looptijd en het bedrag van de terugbetalingen of bij gebreke hieraan, de wijze van berekening. Maar u kunt meer informatie bekomen: - door aan het organisme te vragen welke niet verplichte kosten kunnen worden aangerekend, welke andere producten eventueel beschikbaar zijn, welke andere verzekeringen bestaan, enzovoort. - door u te richten tot een consumentenorganisatie of door een gespecialiseerd magazine aan te kopen voor een vergelijking van de offertes van de verschillende kredietinstellingen, of door de brochures, de boeken, de gidsen met betrekking tot dit onderwerp aan te vragen - door tegelijk contact te hebben met verschillende organismen of met een tussenpersoon die verschillende kredietinstellingen kent - In bepaalde landen: door contact op te nemen met bepaalde administratieve diensten. Naarmate u beter geïnformeerd bent verhoogt u uw kansen om de concurrentie te laten spelen in uw voordeel en om achteraf de verschillende (bv. technische) aspecten ervan goed te begrijpen. Aan de andere kant heeft de kredietinstelling behoefte aan informatie om te kunnen beslissen of zij u een krediet toestaat. De instelling wil kunnen evalueren of u in staat bent om uw verbintenissen te honoreren door de afbetalingen te doen op de voorziene datum; het geleende bedrag behoort immers niet toe aan de instelling, want dit bedrag werd door de instelling zelf ontleend of bestaat uit de spaargelden die haar werden toevertrouwd. De kredietinstelling zal informaties opvragen om tot een beslissing te kunnen komen en bovendien heeft de instelling toegang tot gegevens en bestanden die op u betrekking hebben. De beslissing van de kredietorganismen hangt enerzijds af van het bedrag en de looptijd van de operatie en aan de andere kant van de manier waarop zij het beslissingsproces organiseren; in de meeste gevallen worden de beslissingen inzake krediet gedecentraliseerd naar honderden of zelfs duizenden commerciële agenten: het is hierdoor noodzakelijk dat de beslissing op een gelijkwaardige en dus gestandaardiseerde manier wordt genomen. 8
Naarmate de looptijd en het bedrag van de operatie hoger zijn, ligt het risico voor het kredietorganisme hoger en dus zal deze meer informatie vragen, meer documenten of meer garanties. In het omgekeerde geval, namelijk als het gaat om een beperkte operatie inzake bedrag en looptijd, zullen de opgevraagde elementen eenvoudig kunnen worden gehouden. Steeds meer kredietorganismen hanteren de zogenaamde acceptatiescore, die wordt berekend op basis van gegevens die bij u worden opgevraagd en die worden vergeleken met statistische resultaten inzake terugbetalen of niet terugbetalen bij het geheel van haar klantenbestand. De criteria die komen kijken bij dit statistische selectiemechanisme zijn al naar het land al dan niet onderworpen aan de analyse van een organisme inzake bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De beslissing van een kredietorganisme is vrij, er bestaat niet iets zoals een recht op krediet. Het is moeilijk algemene uitspraken te doen over de opgevraagde informaties want deze hangen af van het gehanteerde systeem door de kredietverleners. Ongetwijfeld zal men u, afgezien van uw identiteit en uw adres, minimum volgende gegevens vragen: uw inkomen, uw uitgaven en lasten, elementen m.b.t. uw stabiliteit: burgelijke stand, anciënniteit in uw beroep, anciënniteit inzake woonhuis, plus diverse andere elementen. De bestanden tot dewelke de kredietverleners toegang hebben zijn van twee types: - hun eigen bestanden of de bestanden van organismen waarmee zij zijn verbonden zoals kredietverzekeraars (in de landen waar deze bestaan ) en die een overzicht geven van de verschillende relaties die u met hen zou hebben gehad. - De bestanden van privé- of publieke externe organisaties. In deze bestanden staan al naar de landen positieve gegevens (al uw kredietoperaties evenals de eventuele tekortkomingen terzake ) of de negatieve informatie (de achterstallige betalingen of de gerechtelijke procedures of de procedures inzake over-creditering). Deze bestanden vallen onder de bepaling van de wet en uw rechten, onder meer inzake toegang tot deze gegevens en hun eventuele verbeteringen, zijn in elk geval door de wet omschreven. Misschien hebt u een offerte rechtstreeks ontvangen van een organisatie, of hebt u zelf rechtstreeks contact opgenomen met hen, waarbij deze, na analyse van uw situatie, een voorstel voorbereidt. Maar misschien hebt u zich gewend tot een tussenpersoon omdat u ver woont van een stad of omdat u niet zeker bent van het resultaat van een rechtstreekse aanvraag bij een kredietorganisatie, of nog omdat u hoopt dat een expert u een betere offerte zal doen en ervoor zal zorgen dat de concurrentie in uw voordeel speelt. De situatie is dus zeer verschillend al naar het land, het is dus zeer moeilijk om te veralgemenen, maar in geen enkel geval kan de tussenpersoon u geld vragen voor een operatie die uiteindelijk niet zal worden uitgevoerd. 9
In het geval dat u een commissie moet betalen, moet de tussenpersoon u dit op voorhand preciseren, er het detail van aangeven, waarbij hij het onderscheid maakt tussen de commissie en de eventuele kosten die hij zal hebben opgelopen. Bovendien moet hij u samen met de offertes van de kredietorganisatie, de minimuminformaties doorgeven waaraan deze laatste gehouden zijn indien zij rechtstreeks met u onderhandelen. 2. De offerte en de analyse ervan Om de offerte te kunnen bestuderen en de gevolgen ervan in te schatten, voorziet de wet een bedenktijd of een periode waarbinnen men zijn toestemming kan intrekken. Om u de tijd te laten om na denken, te analyseren, de operatie te begrijpen waartoe u zich engageert, heeft de kredietinstelling de verplichting om u een geschreven offerte te sturen met een bedenktermijn (Frankrijk) met een geldigheidsdatum (België), of een periode binnen dewelke u aan de overeenkomst kunt verzaken (Frankrijk) of haar opzeggen (België) (zie de pagina s met betrekking tot de verschillende landen). Indien u bijvoorbeeld een kredietovereenkomst afsluit voor het financieren van een aankoop, dan moet u weten dat de wetsbepalingen een juridische band voorzien tussen beide operaties en dit op het moment van de inwerkingtreding; op deze manier hebt u de mogelijkheid - om de kredietovereenkomst te annuleren indien u het gekochte goed of de dienst terugstuurt, of indien de geleverde prestatie niet overeenstemt met hetgeen was voorzien. - of u wordt vrijgesteld om het goed of de diensten aan te kopen indien het krediet om een of andere reden niet wordt toegekend. Daarentegen, eens dat beide operaties werden geaccepteerd en de wettelijke termijnen zijn verlopen, ontstaan twee onderscheiden contracten die elk hun eigen leven leiden met elk hun eigen verbintenissen en regels; dit betekent dat u zich verbonden hebt om de bedragen terug te betalen op de voorziene vervaldata. Ondertussen is het kredietorganisme die u een vaste offerte heeft toegestuurd verbonden door deze offerte binnen de wettelijke vervaldata. Dit betekent dat de kredietinstelling voor u een mogelijke lening blokkeert die zij anders zou kunnen gebruiken voor andere klanten, want het geheel van haar activiteiten inzake krediet is gereglementeerd. Bovendien kunnen de interestvoeten belangrijke variaties vertonen zonder dat de kredietorganisatie kan terugkomen op haar offerte indien hierin een vaste rentevoet is voorzien. Deze bepalingen beschermen de consument terwijl de kredietorganisatie op deze manier een bepaald risico neemt. De afgifte van een geschreven offerte is verplicht: U moet deze opeisen zelfs indien bepaalde organisaties weigerachtig staan om ze af te geven. 10
De bedenktijd is het moment om de contractuele bepalingen te lezen en te bestuderen omdat over het algemeen de bepalingen van de offerte de contractuele regels beschrijven.. Neem de tijd om de tekst te lezen en hem eventueel te laten uitleggen door de kredietverlener of door een organisatie inzake consumentenbescherming; immers dit contract bevat een aantal bepalingen die voor u belangrijk kunnen zijn. Neem de tijd om de garanties te bestuderen die u worden gevraagd of die u zelf aangaat indien u borg staat of indien u mededebiteur bent, dit wil zeggen indien u een verbintenis onderschrijft voor rekening van een derde en waarbij u zich verbindt (binnen bepaalde voorwaarden en met bepaalde beschermingsregels), alsof u zelf de debiteur zou zijn. Hoe meer tijd u besteedt aan het bestuderen van het contract, hoe minder verrassingen u zult hebben indien onvoorziene moeilijkheden optreden. Misschien hebt u niet altijd de tijd om de offertes te bestuderen. De meest gangbare garanties die een kredietinstelling u kan vragen vooraleer zij u een krediet toestaat, zijn de volgende: - Looncessie. Dit wordt zeer vaak voorzien in bepaalde landen maar is dan weer zeldzaam in andere landen. In het eerste geval bestaat het uit een document dat integraal deel uitmaakt van de overeenkomst en dat bepaalt dat de ontlener aanvaardt dat er gedeeltelijk beslag wordt gelegd op zijn loon door de kredietverlener bij het niet respecteren van de terugbetalingstermijn. - Medeonder tekening door een derde, al dan niet echtgenoot die daardoor solidair schuldenaar wordt van uw operatie en die zich tegen u kan keren in geval hij in uw plaats moet betalen. - borgstelling door een derde. - In de meeste de landen zijn de wettelijke bepalingen op deze situatie van toepassing en wordt de borg even goed beschermd als de ontlener. De persoon die zich borg stelt heeft het recht de offerte of het contract te ontvangen en geniet van een specifieke bescherming. - Inpandgeving van een goed, bijvoorbeeld bij de aankoop van een wagen. Deze bepalingen houden een handtekening in en het neerleggen van een aantal wettelijke certificaten. Meestal wordt er bedongen dat de bank toegang geeft tot de creditsaldi op de bankrekening of op de activa opgenomen in hun boeken (spaarrekeningen, aandelen, enzovoort ) U moet in het oog houden dat over het algemeen, wanneer u schulden aangaat, u instaat voor de terugbetaling van deze schulden met het geheel van uw vermogen en eventueel dat van uw echtgenoot (al naar gelang uw huwelijkscontract ) binnen de limieten die de wet oplegt inzake onbeslagbaarheid van goederen en inkomen. Nochtans hebben bepaalde landen in hun wetgeving specifieke bepalingen opgenomen voor personen die niet meer instaat zijn, om wat voor reden dan ook, hun schulden na te komen. 11
3. De aanvaarding van een contract De tekst moet een aantal bepalingen omvatten in overeenstemming met de wet, die inhouden dat de ontleners verondersteld zijn in het bezit te zijn van alle informaties nodig voor het begrijpen en het beheren van zijn verbintenis. In het bijzonder moet de overeenkomst de effectieve rentevoet vermelden: deze rentevoet heeft verschillende benamingen en inhoud al naargelang het land; hierdoor wordt het mogelijk de offertes binnen eenzelfde territorium te vergelijken. Let op de bestanddelen die de rentevoet bepalen. In de meeste landen vraagt het kredietorganisme u een aantal handgeschreven vermeldingen aan te brengen. Dit is voorzien door de wet, deze vermeldingen worden verondersteld uw aandacht te vestigen op de verbintenis die u aangaat. U hebt er belang bij dat iemand u uitlegt wat de bedoeling is van elk van de handtekeningen die u wordt gevraagd en bijzonder goed te begrijpen wat betrekking heeft op de kredietovereenkomst van een andere verbintenis zoals bijvoorbeeld een looncessie. De wet voorziet een periode tijdens de welke u aan het contract kunt verzaken (Frankrijk) of opzeggen (België); u moet weten hoe u dat moet doen, welke specifieke acties u moet ondernemen en onder welke vorm. U moet weten dat in bepaalde landen de kredietorganisatie de gelden kan transfereren vooraleer de bedenktermijn verstreken is. Indien u daarna de overeenkomst wil opzeggen, dan zal u moeten instaat zijn om de som integraal en binnen de kortste termijnen terug te betalen. 4.De overeenkomst en de mogelijke problemen a) De informaties gedurende de looptijd van het contract De wettelijke bepalingen voorzien over het algemeen alleen informatie in geval van verandering van de interestvoet bij niet respecteren van de terugbetaling, kredietopeningen of kredieten tegen variabele rentevoet. De toepassing van een rentevoet vooraleer u hierover informatie werd toegestuurd is niet mogelijk: u kunt deze rentevoet contesteren. In de praktijk sturen de meeste kredietorganismen u vaak een afschrijvingstabel voor kredieten met gekende rentevoeten en gekende termijnen; daarna sturen zij u regelmatig nieuwe tabellen. Aarzel niet om gedetailleerde uitleg te vragen over deze tabellen en inzake de modaliteiten van berekening van de rente, van de kosten en van hun imputatie. b) De vervroegde terugbetaling In alle landen voorziet de wet de mogelijkheid tot vervroegde terugbetaling van een lening. Dit is meestal automatisch en kosteloos voor tekorten op de rekening, voor permanente kredieten of voor revolving kredieten; voor de andere producten zijn er vaak meer nadelen aan verbonden. De kosten en modaliteiten ervan variëren van land tot land ( cfr. de pagina s met betrekking tot de landen ) 12
c) Wat gebeurt er bij tijdelijke moeilijkheden? Om het even wie kan kasproblemen hebben en het is in het belang van het organisme zelf om u te helpen deze problemen op te lossen; een procedure inzake incasso, al dan niet via gerechtelijke weg, kost immers duur en ze lopen het risico u te verliezen als klant. Anticipeer en contacteer zelf uw kredietorganisme. Alle kredietorganismen zijn erop ingesteld om oplossingen te vinden in onderling overleg in geval van problemen; hun afgevaardigden zullen u concrete oplossingen voorstellen. Indien u zelf anticipeert zal u vermijden dat kosten worden aangerekend (rappelkosten, verwijlintresten ); bovendien vermijdt u allerlei herinneringsbrieven in al dan niet dreigende taal. U moet weten dat indien u niets doet en een betalingstermijn laat voorbij gaan, u een herinneringsbrief krijgt tussen een week en een maand na datum, waarbij bovendien verwijlintresten worden aangerekend die worden berekend aan een verschillende en hogere rentevoet dan de rentevoet van de lening zelf. Bovendien, bij maandelijkse betalingen, zal u niet alleen de voorgaande betaling worden gevraagd en de kosten die er betrekkingen op hebben, maar ook de volgende vervaltermijn; hierdoor zal uw financiële situatie natuurlijk alles behalve verbeteren. De houding van een kredietverlener t.o.v. een betalingsachterstand, varieert sterk van land tot land. en zelfs binnen eenzelfde land. Bepaalde kredietorganismen bieden zelfs standaard de mogelijkheid om een termijn over te slaan en dit zonder kosten of zonder specifieke gevolgen gedurende de duurtijd van een krediet. Terwijl voor andere instellingen een enkele achterstand volstaat om het volledige krediet terug te vragen of het loonbeslag uit te voeren.. Lees aandachtig uw contract! d) Wat moet U doen bij blijvende moeilijkheden? Het kan iedereen overkomen niet meer in staat te zijn om zijn schulden te betalen. In dit geval bestaan er procedures inzake invordering al dan niet via gerechtelijke weg, waarvan de modaliteiten zeer divers kunnen zijn. Bepaalde landen hebben een wetgeving aangenomen om mensen met een overdaad aan schulden te helpen, maar de regels terzake zijn zeer uiteenlopend. Alle landen beschikken over verschillende organismen die u kunnen helpen om de offertes te begrijpen en te vergelijken, en om te helpen bij moeilijkheden; aarzel niet om hen te contacteren. Bepaalde consumentenorganisaties zijn buitengewoon goed uitgerust en gespecialiseerd in dit domein en stellen hun juridische dienst ter beschikking, hetzij in ruil voor uw lidgeld, hetzij tegen facturatie van hun diensten. In bepaalde landen bestaan er, naast de consumentenorganisaties, andere organismen die gespecialiseerd zijn in hulp bij schuldbeheer. 13
3. Een krediet opnemen in een specifiek land De belangrijkste gegevens inzake informatie, offertes, contracten en duurtijd van de overeenkomst in elk land 14
Voorafgaande informatie Minimale informatie, met minstens de effectieve rentevoet DUITSLAND BELGIE SPANJE FRANKRIJK VERENIGD KONINKRIJK De minimale informatie in de offerte zijn dezelfde als deze voorzien in het contract ( zie volgende bladzijden ) Bestanden Er bestaat een positief bestand, waarin alle financiële verplichtingen zijn opgenomen: de Schufa. Er bestaat geen verplichting tot consulteren, maar alle organismen doen het. Sinds kort bestaat er ook een ander bestand: ook hier is het bestand positief. Geen codificatie van de offerte, maar er bestaan verplichtingen om gratis een offerte af te geven. De verantwoordelijkheid van de bankier kan worden ingeroepen indien hij een krediet ten onrechte toestaat In België bestaat er alleen maar een negatief bestand ( waarin de wanbetalingen worden opgenomen. De ene wordt gehouden door de Nationale Bank van België en de andere door de beroepsvereniging voor krediet. Bovendien genieten sommige organismen van een verzekering voor de kredieten die ze toekennen. In dat geval worden de bestanden van deze krediet- 15 Afgifte van een schriftelijke offerte waarin de wettelijke bepalingen en alle voorwaarden inzake krediet zijn opgenomen Er bestaat een positief bestand dat wordt bijgehouden door de Nationale Bank van Spanje: de CSRI ( Centro de Informacion sobre el Riesgo ) maar die alleen belangrijke bedragen opneemt ( 1 mio ptas ) samen met twee negatieve bestanden, het ene gehouden door ASNEF (Asociacion National de Entidades de Financiacion ): Equinex, en de Offertes afgegeven in twee exemplaren en conform met het wettelijk type- model ( er bestaan er 9 ) In Frankrijk bestaat er maar één negatief bestand bijgehouden door de Nationale Bank van Frankrijk, de FICP (Fichier National des Incidents de Remboursement des Crédits aux Particuliers ). De consultatie ervan is verplicht voor de kredietverleners. De kredietverlener moet een geschreven offerte sturen naar degene die er om vraagt. De tekst ervan is vrij. In het Verenigd Koninkrijk bestaan er openbare bestanden (kieslijst, uitspraken van de rechtbanken, faillissementen ) en van privé- organismen met zowel positieve als negatieve informatie over de historiek inzake kredieten en rekeningen. De grote categorieën van tussenpersonen zijn: - de distributeurs die kredieten verkopen
verzekeraars ook geconsulteerd. andere gehouden door ABE (Asociacion Espanola de Banca ): RAI (Registro Aceptaciones Impagades - de exclusieve lasthebbers die handelen voor rekening van de kredietverleners - de commissies worden betaald door de kredietverlener. Wanneer ze door de consument worden betaald dan moeten ze worden opgenomen in de berekening van de werkelijke rentevoet. Tussenpersonen, en commissie rol Er bestaan onafhankelijke tussenpersonen. De commissie moet op voorhand worden vastgesteld en er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de commissie zelf en de kosten (bijvoorbeeld verplaatsing ); deze kosten moeten opgenomen zijn in een contract. Geen enkele commissie is verschuldigd indien de Er bestaan twee types tussenpersonen: de agentenafgevaardigden die optreden voor exclusieve rekening van een kredietverlener en de makelaars die op onafhankelijke manier tussenkomen. De eersten geven alleen offertes af in naam van hun werkgever. De tweeden zoeken naar offertes bij verschillende kredietorganismen en Er bestaan twee types van tussen personen die actief zijn in kredieten: de lasthebbers van krediet-organisaties die uitsluitend werken voor eigen rekening en de officiële tussenpersonen van het college. De commissies voor de tussen- personen van het college worden wettelijk geplafonneerd De tussenpersonen moeten een mandaat krijgen en een leurkaart vanwege de kredietorganisatie voor de welke zij werken. Ze worden betaald door deze laatste. Ze hebben recht op geen enkele vergoeding zolang jet krediet niet werd gestort. Het is verboden de tussenpersoon te betalen in functie van de interestvoet. De tussenpersonen moeten over een licentie beschikken die wordt afgeleverd voor een periode van 5 jaar door het Office of Fair Trading. 16
tussenkomst niet leidt tot een krediet. dit op aanvraag van de klant. Het is de tussenpersonen verboden een commissie te vragen aan de consument. ( 0.3% van het bedrag van het krediet ). Deze commissie valt ten laste van de consument, er wordt betaald door de bank die ze afhaalt van de rekening van de klant. Bijkomende informatie: bij wie of waar? Verbrauche Zentrale en vooral deze van Hamburg en Düsseldorf Finanztest: tijdschrift van de groep Warrantest Institut Für Finanzdienstleistungen e. V. (IFF) Euro-Info- Verbraucher e. V. Consumentenorganisaties. CRIOC Test Achat Budget et Droit OCU ADICAE Dinero y Derecho Impositores Ausbanc is geen consumentenorganisatie maar wel een privéfirma. Organisations de consommateurs Euro-guichets Que Choisir? 60 millions de consommateurs Budget et Droit INC Consumentenorganisaties Which? Citizens Bureau National Council Money Scotland Advice Consumer Advice National Debt Line 17
De contractuele offerte Geldigheids-termijn of bedenktermijn Woekerinterest De effectieve rentevoet en de inhoud ervan (de berekening van de rentevoet verschilt van land tot land. Een richtlijn voorziet een harmonisatie van DUITSLAND BELGIE SPANJE FRANKRIJK V.K. De offerte bevat een bedenktermijn van 7 dagen en wordt niet gecumuleerd met deze van het contract. Bepaald door de jurisprudentie. Woeker is elke rentevoet die meer dan het dubbele bedraagt van de gemiddelde tarieven of 12% in absolute waarde boven de gemiddelde rentevoet. Bevat de debetrente van het krediet en de lasten m.b.t. de tussenpersoon.. De rentevoet wordt uitgedrukt in jaarlijkse last in % en vertegenwoordigt het nettobedrag van het 15 dagen behalve bij verkopen op krediet en rentevoet van de kredietopening. Wettelijke vastlegging per type product en looptijd van het krediet. Bevat de debetrente, de lasten (publiciteit, premies voor kredietverzekering, consultatie van het bestand, beheerskosten, bedragen aan tussenpersonen, enz.) 10 dagen 15 dagen De contractuele offerte is geldig tot 5 dagen na ontvangst. Bepaald door de jurisprudentie De openstaande bedragen mogen niet hoger liggen dan 2.5 keer het wettelijke tarief. Een rentevoet die beduidend hoger ligt dan de wettelijke rentevoet wordt beschouwd als woeker. Bevat de debetrente, de kosten voor het vastleggen van het krediet, de verzekering wanneer dit noodzakelijk is voor het bekomen van het krediet. Periodiek legt de Banque de France de rentevoet vast i.f.v. de gemiddelde rentevoet die werd aangerekend tijdens de vorige trimester bij gelijkaardige operaties, verhoogd met een derde. Bevat de debetrente, de kosten van alle aard, zowel directe als indirecte kosten die een geheel uitmaken met het krediet. Rente op vervaldag uitgedrukt in jaarlijks % of proportioneel Geen wettelijke regeling. De wet verbiedt buitensporige rentevoeten of rentevoeten die strijdig zijn met de normale gebruiken. De jurisprudentie beschouwt een rentevoet van 48% als woeker. Bevat de debetrente, de kosten en lasten die rechtstreeks verbonden zijn met het toekennen van het krediet. 18
de rentevoeten. krediet. met de periodieke rente. De garanties Verbod op cambiaire instrumenten Looncessie Waarborgen, handtekening codebiteur, pand. Verbod op cambiaire instrumenten Looncessie Waarborgen, handtekening codebiteur, pand Cambiaire instrumenten kunnen worden gevraagd. Waarborgen, handtekening codebiteur, pand Verbod op cambiaire instrumenten Waarborgen, handtekening codebiteur, pand Verbod op cambiaire instrumenten Waarborgen, codebiteur, hypotheek, pand. 19
Het contract (steeds schriftelijk) Verplichte vermeldingen in de tekst Handtekeningen en geschreven vermeldingen. Geldigheidsregels voor een contract Termijnen inzake opzeg of bedenktijd. DUITSLAND BELGIE SPANJE FRANKRIJK V.K. Verplichte vermeldingen voorzien door de wet. Indien het contract geautomatiseerd is, moet de kredietgever niet ondertekenen. De door de wet voorziene vermeldingen voor elk type krediet. 7 dagen behalve hypothecair krediet, bij plechtig contract voor de notaris, Indien het contract niet alle vermeldingen bevat en niet ondertekend is, dan is de geldigheid beperkt tot 1 jaar. Wettelijke vermeldingen identiek aan deze van de offerte. Handtekening en bedrag voluit geschreven. Ondertekening van het contract en vervaldag inzake bedenktijd. 7 werkdagen vanaf de ondertekening van het contract op termijn of leasing, behalve bij verkopen op afbetaling en huurkoop. 7 dagen indien het contract ondertekend werd buiten de burelen van de kredietverlener. Vermeldingen voorzien door de wet. Nietig zonder handtekening. Handtekening Geen wettelijke termijn. Het is mogelijk om in overeenstemming tussen partijen een termijn van 3 dagen of langer af te spreken. Contract conform met model-contracten. Eigenhandige ondertekening voorafgegaan door een specifieke vermelding m.b.t. de borg. Aanvaarding van de ondertekende offerte en vervaldag inzake bedenktijd. 7 dagen te rekenen vanaf de aanvaarding van de offerte of vanaf de aanvaarding door de ontlener en de aanvaarding van de offerte (indien vermeld in het contract). Contract conform met de wet maar met mogelijkheid tot afwijkingen. Het contract moet worden ondertekend door de ontlener en de kredietverlener of door hun vertegenwoordigers. Alle elementen van de verbintenis bevatten en wettelijk zijn. 5 dagen te rekenen vanaf de ontvangst van de contractuele offerte. 20