BEVOEGDHEID EN BEKWAAMHEID RADIOLOGISCHE VERRICHTINGEN Inleiding De Wet BIG regelt de beroepsuitoefening op het gebied van de individuele gezondheidszorg. In de Wet BIG worden 8 beroepen onderscheiden (artikel 3), waarvoor het gebied van deskundigheid wordt omschreven en een stelsel van registratie bestaat. Tot deze artikel 3- beroepen behoren artsen en tandartsen. Daarnaast kunnen volgens de Wet BIG beroepen worden aangewezen waarvoor de opleiding wordt geregeld en het gebied van deskundigheid wordt vastgesteld (artikel 34). Tot deze artikel 34-beroepen behoren onder andere de radiodiagnostisch en radiotherapeutisch laboranten en de medisch nucleair werkers. De Wet BIG noemt een aantal handelingen die alleen door artsen en/of tandartsen mogen worden verricht. Dit zijn de zogenaamde voorbehouden handelingen (artikel 36). Eén van deze voorbehouden handelingen is de medische toepassing van radioactieve stoffen of toestellen die ioniserende straling uitzenden. Deze handelingen mogen uitsluiten worden verricht door, of in opdracht van artsen en tandartsen. Uitvoerenden / voorwaarden Deze regeling is van toepassing op alle radiologische verrichtingen in de daartoe bestemde ruimten binnen de instellingen op het terrein Randwijck en is bestemd voor: artsen, die zelfstandig radiologische verrichtingen uitvoeren; artsen, die opdracht geven tot het uitvoeren van radiologische verrichtingen; medewerkers, die in opdracht radiologische verrichtingen uitvoeren; functionarissen die een rol spelen bij toezicht, controle, registratie en beoordeling. Deze regeling is een nadere uitwerking van het Besluit stralingsbescherming op het gebied van de radiologische verrichtingen en maakt deel uit van de Regeling Stralingshygiëne Randwijck. Artsen die zelfstandig radiologische verrichtingen uitvoeren Overeenkomstig de Wet BIG zijn artsen en tandartsen bevoegd om een aantal voorbehouden handelingen te verrichten. Betreft het medische handelingen met radioactieve stoffen of toestellen die ioniserende straling uitzenden, dan zijn deze voorbehouden aan artsen en tandartsen die aan de volgende voorwaarden voldoen: de arts of tandarts is ingeschreven in het BIG register; de arts of tandarts beschikt over de bekwaamheid om de radiologische verrichting naar behoren uit te voeren; de arts of tandarts beschikt over de vereiste stralingshygiënische deskundigheid.
Artsen die opdracht geven tot het uitvoeren van radiologische verrichtingen Artsen en tandartsen die bevoegd zijn om radiologische verrichtingen uit te voeren, mogen ook opdracht geven om deze handelingen te verrichten. Zij blijven echter te allen tijde medisch verantwoordelijk voor de radiologische verrichtingen die (in hun opdracht) door anderen worden uitgevoerd. Daarom mogen zij uitsluitend aan iemand opdracht geven tot het uitvoeren van radiologische verrichtingen als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: de arts of tandarts geeft voor zover dat redelijkerwijs nodig is aanwijzingen aan de opdrachtnemer en zorgt ervoor dat toezicht en tussenkomst verzekerd is; de arts of tandarts moet redelijkerwijs kunnen aannemen dat degene die de opdracht gaat uitvoeren, beschikt over de bekwaamheid om de radiologische verrichting naar behoren uit te kunnen voeren. De arts mag daarbij redelijkerwijs aannemen, dat een opdrachtnemer bekwaam is als deze een opleiding heeft gevolgd overeenkomstig artikel 34 van de Wet BIG, in dit geval radiologisch en radiotherapeutisch laboranten en medisch nucleair werkers. Medewerkers die in opdracht radiologische verrichtingen uitvoeren Eenieder die een opdracht krijgt om radiologische verrichtingen uit te voeren, mag dit doen als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: de opdrachtgever is zelfstandig bevoegd om radiologische verrichtingen uit te voeren, dat wil zeggen dat opdrachtgever: is ingeschreven in het BIG register; bekwaam is om de radiologische verrichting naar behoren uit te voeren; beschikt over de vereiste stralingshygiënische deskundigheid; de opdrachtnemer moet handelen overeenkomstig de aanwijzingen van de opdrachtgever; de opdrachtnemer beschikt over de bekwaamheid die vereist is voor het behoorlijk uitvoeren van de opdracht. In dit geval zijn dit radiologisch en radiotherapeutisch laboranten en medisch nucleair werkers.
Radiologische verrichtingen en verantwoordelijkheid Om de verantwoordelijkheid van radiologische verrichtingen vast te leggen worden onderstaand de verplichtingen weergegeven waaraan een bevoegd beroepsbeoefenaar moet voldoen. De arts die zelfstandig handelingen verricht of daartoe opdracht geeft: beoordeelt of hij voldoende stralingshygiënische deskundigheid heeft om de verrichting uit te voeren; zorgt ervoor, dat zijn deskundigheid (welke opleiding en wanneer behaald) is opgenomen in het daartoe ingestelde interne register bij het bestuur van de instelling; beoordeelt of hij voldoende bekwaam is om de radiologische verrichting uit te voeren; zorgt ervoor, indien hij niet of onvoldoende bevoegd en/of bekwaam is, dat de verrichting wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van een arts die dat wel is; gaat na voordat hij een opdracht geeft, of de opdrachtnemer bevoegd en bekwaam is; zorgt ervoor dat de nodige aanwijzingen worden gegeven, toezicht wordt gehouden en tussenkomst is verzekerd. De beroepsbeoefenaar die in opdracht handelingen verricht gaat na of een opdracht afkomstig is van een in het interne register ingeschreven arts, bij twijfel meldt hij dit aan de lokaal stralingsdeskundige; beoordeelt of hij bevoegd en bekwaam is om de opdracht uit te voeren; zorgt ervoor dat waar nodig aanwijzingen worden gegeven, toezicht wordt gehouden en mogelijke tussenkomst is verzekerd. Afdelingsprotocollen Onderstaande aspecten zijn door de radiologische afdelingen, afhankelijk van hun specifieke situatie, nader uitgewerkt in afdelingsprocedures en/of protocollen. Opdracht De arts of tandarts stelt in een bepaalde fase van diagnose of therapie de indicatie tot het uitvoeren van een radiologische verrichting. Hij kan de verrichting zelf uitvoeren of opdracht geven aan een andere beroepsbeoefenaar. De opdrachtverstrekking moet binnen de instelling in een lokale procedure zijn vastgelegd, zodanig dat aan de voorwaarden in deze regeling wordt voldaan.
Aanwijzingen Aanwijzingen moeten door arts of tandarts worden gegeven wanneer dit redelijkerwijs nodig is (Wet BIG artikel 38). Onder toezicht van de arts wordt verstaan: de mogelijkheid tot waarnemen van de handeling en het in staat zijn tot handelend optreden. De mate van toezicht en tussenkomst door de arts wordt met name bepaald door de mogelijke complicaties en de complexiteit van de radiologische verrichting. Dit betekent ook dat degene die de opdracht aanneemt om een strengere vorm van toezicht en tussenkomst moet vragen als bijzondere omstandigheden daartoe aanleiding geven. Definities en begrippen De in deze regeling gebruikte begrippen zijn ontleend aan de teksten van artikelen uit het Besluit stralingsbescherming Kernenergiewet (Bs) en uit de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Radiologische procedure: Het op geleide van beschikbare medische gegevens en de vraagstelling stellen van, c.q. instemmen met de indicatie en het bepalen van de wijze van uitvoering en eventueel van de volgorde der werkzaamheden; de radiologische verrichting met toepassing van ioniserende straling (bijvoorbeeld in de vorm van radiofarmaca of röntgenstraling), met inachtneming van de stralingshygiëne, conform lokale procedures; het beoordelen van de resultaten, mede in relatie tot de bevindingen bij ander onderzoek of interventie; het vastleggen van de verkregen gegevens; het rapporteren over diagnostiek, therapie of interventie, met conclusie en eventueel advies; het opslaan/archiveren van de resultaten van de verrichting, inclusief (geselecteerde) beelden en verslaglegging. Radiologische verrichting Medische handeling met gebruikmaking van ioniserende straling (Bs, artikel 1, lid 1). Radiologische verrichtingen kunnen betrekking hebben op personen die: als patiënt blootstelling ondergaan; deelnemen aan een bevolkingsonderzoek; arbeidsgeneeskundig onderzoek ondergaan; medisch juridisch onderzoek ondergaan; vrijwillig deelnemen aan medische of biomedische onderzoeksprogramma s (Bs, artikel 53, lid 1).
Zelfstandig bevoegd beroepsbeoefenaar Behandelend arts of tandarts onder wier medische verantwoordelijkheid een radiologische verrichting wordt uitgevoerd. Hij is gerechtvaardigd de verrichting zelf uit te voeren en op te treden als opdrachtgever. Opdrachtgever Behandelend arts die opdracht geeft tot het uitvoeren van een radiologische verrichting (Wet BIG, artikel 38) Opdrachtnemer Functioneel niet zelfstandig bevoegd beroepsbeoefenaar die in opdracht van een zelfstandig bevoegd beroepsbeoefenaar een radiologische verrichting uitvoert. Verwijzend arts Een arts of tandarts die een radiologische verrichting aanvraagt (Bs, artikel 52). Bevoegd en bekwaam Gerechtigd op te treden als behandelend arts. De bekwaamheid van de arts heeft betrekking op wat hij individueel weet (kennis) en kan (praktische vaardigheid) (Wet BIG, nota van toelichting bij artikel 36). Deskundig Voldoen aan bij ministeriële regeling vastgestelde stralingshygiënische deskundigheidseisen (Bs, artikel 54). Door middel van deskundigheid wordt mede invulling gegeven aan de bekwaamheidseis (Bs, nota van toelichting bij artikel 54). BIG register Landelijk register, waarin een arts moet zijn opgenomen om bevoegd te zijn (Wet BIG, artikel 14 en 15).
Deskundigheidseisen medisch specialisten Er is (nog) geen ministeriële regeling waarin de stralingshygiënische deskundigheidseisen zijn vastgelegd. De huidige invulling is gebaseerd op het rapport van de gezondheidsraad 1996/04, Deskundigheidseisen voor medische stralingstoepassingen. Indeling specialisten Nucleair geneeskundige Radiodiagnost / Radiotherapeut Overige specialisten Tandartsen Deskundigheidsniveau 3 3M 4M / 4A 5 De deskundigheid van een radiologisch specialist (Radiodiagnost, Radiotherapeut en Nucleair Geneeskundige) is gewaarborgd door de verplichting vanuit de opleiding tot deze specialismen. In de opleidingseisen zoals geformuleerd door het Centraal College voor de erkenning en registratie van medisch specialisten is voor 4 niet-radiologische specialismen een passage opgenomen over het volgen van onderwijs in de stralingsbescherming te weten cardiologie, gastro-enterologie, pulmonologie en orthopedie. Deze opleiding heeft niveau 4. Ook voor niet-radiologische disciplines, waarbij ioniserende straling wordt toegediend, geldt de eis, dat de arts minimaal op niveau-4m opgeleid moet worden, toegepast op de discipline. De opleiding tot tandarts bevat een opleiding stralingshygiëne op niveau 5.