december 2014 MARKTCOMMENTAAR
INLEIDING Hoewel de schuldencrisis in de eurozone nu ver achter ons lijkt te liggen, had 2014 toch enkele verrassingen in petto. Op macro-economisch vlak was het herstel zowel in de eurozone als op wereldvlak veel bescheidener dan verwacht. Dit woog onder andere op de olieprijzen die vervolgens de inflatie sterk naar beneden trokken. In de eurozone bedroeg de inflatie nog slechts 0,3 % op jaarbasis. Met een inflatiedoelstelling in de buurt van, maar onder de 2 % versterkte de Europese Centrale Bank haar maatregelen om de inflatie opnieuw aan te wakkeren. Zij verlaagde haar belangrijkste herfinancieringsrente van 0,25 naar 0,05 %, stelde bijkomende liquiditeiten ter beschikking van de banken en spreekt steeds vaker over kwantitatieve versoepeling. In deze context en in tegenstelling tot wat de meerderheid van de economische voorspellers verwachtten daalden de Europese core- en perifere rentevoeten bijna continu tijdens het jaar, waarbij zij het ene record na het andere braken. Bij de aandelen was de volatiliteit veel groter, maar uiteindelijk was het resultaat (lichtjes) positief. Het team van de activabeheerders van Ethias wenst u een uitstekend jaar ongeacht de evolutie van de markten in 2015. INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 In het kort 3 Marktcontext in Europa 4 Marktcontext in de Verenigde Staten 5 Monetair beleid 6 Kortetermijnrentes 7 Overheidsobligaties 8 Covered bonds 10 Bedrijfsobligaties 11 Aandelen 12 Wisselkoersen en grondstoffen 14 Bijlage 15
IN HET KORT Het jaar eindigt gunstig voor de Verenigde Staten met onder meer gunstige werkgelegenheidscijfers. Het land zal naar verwachting een gunstig groeicijfer hebben voor 2014. De situatie is meer verontrustend in de eurozone waar de maand december het zwakke economische herstel en de inflatie bevestigt. Bij de overheidsobligaties daalden de corerentes en de perifere rentes tijdens de maand december. Zij sloten de maand af op historische laagtes. De tendens was omgekeerd op de credit spreads. Zij sloten de maand af met een stijging omwille van de vrees in Rusland en de impact van olieprijs. Op het vlak van de covered bonds kende de maand december een stijging van de spreads op de perifere landen. De daling van de olieprijs weegt op de aandelenindices. Specifieke financiële termen worden verklaard in een lexicon : www.ethias.be/lexicon 3
MARKTCONTEXT IN EUROPA De actualiteit op het einde van het jaar stond in het teken van de economische problemen in Rusland en de politieke crisis in Griekenland. In Rusland moest de Centrale Bank tussenkomen ter ondersteuning van de munt door de rentevoeten te verhogen met 650 bpn naar 17 %. Vladimir Poetin heeft de Russen reeds gewaarschuwd dat hen verschillende moeilijke jaren te wachten staan. Verschillende belangrijke factoren (inflatie boven de 9 %, bevriezing van de interbancaire markt, economische sancties en kapitaalvlucht) wegen negatief op de Russische economie, die in 2015 ongetwijfeld in recessie zal gaan. In Griekenland zullen eind januari, na de mislukte presidentsverkiezing door het Parlement, vervroegde parlementsverkiezingen worden georganiseerd met een mogelijke overwinning voor de partij Syriza (radicaal links). Het programma van deze partij bestaat erin de voorwaarden te heronderhandelen van de internationale financiële steun die aan Griekenland werd toegekend en een einde te stellen aan de besparingsbeleiden die het land treffen. Als deze partij wint, dan bestaat er een risico op wanbetaling van de Griekse schuld in 2015. Parallel hiermee zakte de olieprijs ongeveer 19 % over de maand december. Geen verrassing voor de maand december in de eurozone. Over het algemeen stemden de economische cijfers stemden overeen met de verwachtingen en er was geen grote verandering ten opzichte van de vorige maanden. Ook al blijft de activiteit zwak, er zijn toch enkele gunstige nieuwe berichten zoals de herleving op het zakenklimaat in Duitsland of de positieve verrassing van de PMIindices in de eurozone. De inflatie blijft op haar beurt een zorgwekkend aandachtspunt met een daling in verschillende belangrijke landen zoals Duitsland, Frankrijk of Spanje. De verwachtingen van de financiële markten voor een soevereine QE door de ECB zijn nu zeer hooggespannen. 4
MARKTCONTEXT IN DE VERENIGDE STATEN De Verenigde Staten eindigen het jaar met cijfers die globaal positief zijn voor de economische activiteit. De index ISM Manufacturing daalde in december weer naar 55,5. Maar de Amerikaanse industrie kende in 2014 toch haar beste jaar sinds de recessie. Het zeer gunstige cijfer van de industriële productie is hiervan het bewijs. De jobcreaties bereikten in november overigens een record van 321.000 jobs (het aantal gewerkte uren zitten ook duidelijk in de lift), en ook de herzieningen van de twee vorige maanden stegen. De consumptiecijfers gingen er eveneens op vooruit. Niettemin daalde in november de inflatie van 1,7 % naar 1,3 % op basis van de dalende olieprijzen en kenden de lonen geen sterke groeiversnelling. In deze context zou de Fed zich geduldig kunnen tonen alvorens zijn rentevoeten te verhogen. 5
MONETAIR BELEID In de eurozone is er niets nieuws op monetair beleidsvlak. Mario Draghi bereidt de nakende aankondiging van een soevereine QE verder voor. De zwakke inflatie, die nu bijna 0 % bedraagt, plaatst de ECB in een moeilijke situatie ten opzichte van haar mandaat om prijsstabiliteit te garanderen. In de Verenigde Staten is er geen fundamentele wijziging in de laatste toespraak van Janet Yellen. De voorzitster van de Fed herhaalde dat de huidige rente volgens haar geschikt is voor nog een «aanzienlijke periode». De Amerikaanse Centrale Bank zegt dus «geduld» te hebben om haar rentevoeten te verhogen. 6
KORTETERMIJNRENTES Weinig veranderingen op het segment van de kortetermijnrentes. Er was geen significante evolutie over de maand december. De Euribor-rente «één week» blijft nog steeds in negatieve zone. De Euribor-rente drie maanden is niet geëvolueerd en staat nog altijd op 0,08 %. Het jaar 2014 werd over het algemeen gekenmerkt door de invoering van een soepel monetair beleid door de ECB met als gevolg een aanhoudende daling van de kortetermijnrentes vanaf het tweede semester. 7
OVERHEIDSOBLIGATIES Verschillende factoren droegen opnieuw bij aan de daling van de rentevoeten in de «corelanden» tijdens de maand december. Enerzijds bleef de olieprijs dalen waardoor de inflatie en onrechtstreeks ook de nominale rentevoeten daalden. Anderzijds herhaalde de voorzitter van de ECB, rekening houdend met de zwakke groeicontext en de lage inflatie, de mogelijkheid om nieuwe belangrijke maatregelen in te voeren (m.a.w. de aankoop van staatsobligaties door de ECB) waadoor de kans op een kwantitatieve versoepeling groter is dan ooit. Veel beleggers denken nu dat de ECB de volgende maanden met nieuwe maatregelen zal komen. Eind 2014 stonden verschillende core-rentes op 10 jaar op nooit eerder waargenomen bodemniveaus: 0,54 % in Duitsland en 0,83 % voor België en Frankrijk. 8
Wat de prestaties betreft, behoort België samen met Frankrijk tot de corelanden waarvan de rente het sterkst gedaald is over het jaar (deze laatste werd nochtans op het einde van het jaar gedowngraded). De langste matureiten daalden het sterkst en zetten dus de beste prestaties neer. Bij de perifere landen kraakte Italië, dat eveneens werd gedowngraded, in december voor de eerste keer de bodem van de 2,00 %. Spanje overschreed deze drempel in november. Over het jaar toonden Italië, Spanje, Portugal en Ierland betere prestaties dan de corelanden. De rendementsreferentieel tussen Duitsland en Spanje daalde bijvoorbeeld van 200 naar 100 bpn over het jaar. Enige uitzondering op deze uitstekende prestaties: Griekenland waarvan de rente sterk gestegen is over de maand en over het jaar. 9
COVERED BONDS Op de secundaire markt zijn de spreads van de covered bonds van de perifere en semi-corelanden lichtjes gestegen, aangezien de stromen van de maand december gedomineerd worden door verkoopintenties. Dit is geenszins een rem op de dalende spreaddynamiek die de covered bonds over het geheel van 2014 hebben gekend. De primaire markt was zeer kalm tijdens deze laatste maand met zeer weinig uitgiften. Toch steeg, in vergelijking tot 2013, de totale uitgifte van covered bonds in 2014 met 3 %. Bovendien vormen Canada, Frankrijk en Duitsland de top drie van de emitterende landen. 2014 werd ook gekenmerkt door de invoering in oktober van een aankoopprogramma van covered bonds door de ECB (CBBP3). 10
BEDRIJFSOBLIGATIES 2014 eindigt met een stijging van de credit spreads met een index itraxx Main die stijgt van 58 op eind november naar 63 op eind december en met een piek in het midden van de maand. Deze bewegingen zijn het gevolg van een belangrijke correctie van de aandelenindices, de downgrade van Italië door S&P; de sombere macro-economische publicaties (in Europa, maar ook in Japan en China), een olieprijs in vrije val en de terugkeer van het politieke risico in Griekenland met de aankondiging van vervroegde parlementsverkiezingen. Voeg hierbij een gebrek aan activiteit bij de beleggers die de liquiditeit van de markten beïnvloedde en bijgevolg deze bewegingen versterkte. Het jaar eindigt met een laagste rendement van ongeveer 1 % op een maturiteit van 5 jaar. 11
AANDELEN Indices Na de crisis van juli (noodlijdende banken omwille van de crisis in Europa) en oktober (economische vertraging in Duitsland en elders in Europa), maakten de aandelenindices zich weer los in december. Deze keer is het de versnelde daling van de olieprijs die onrust wekt alsook de mogelijke gevolgen ervan op het inflatieniveau, en zelfs deflatievrees. Voor het eerst sinds juni 2009 daalde de brent onder de 60 US dollars (hij sluit 2014 af op 55.76 USD). Tijdens de laatste twee weken herstelden de markten zich enigszins ten gevolge van de verklaringen van de Fed die zei dat zij geduld zou betrachten bij het nemen van haar beslissing tot een eerste renteverhoging. Over 2014 benadrukken wij de overprestatie van de Amerikaanse indices ten opzichte van de Europese indices. Binnen Europa onderscheiden zich drie landen: België (Bel 20: +12.36 %), Nederland (AEX: +5.64 %) en Spanje (Ibex: +3.66 %). De CAC40-index in Frankrijk toont als enige een negatieve prestatie. 12
Sectoren De sector van de Vrije tijd (met inbegrip van de luchtvaartmaatschappijen) is nog steeds de grote begunstigde van de val van de olieprijs, hij wint +3.87 % over de maand, gevolgd door de «Technologie» (+2.73 %). De oliesector verliest -7.66 % gevolgd door de bankwaarden (-6.77 %) en de sector van de «Diensten aan de lokale Collectiviteiten» (-4.04 %). Over het ganse jaar 2014 zijn de beste prestaties voor de «Vrije tijd» (+19.54 %), «Telecommunicatie» (+14.05 %), «Vastgoed» (+13.79 %), «Voeding en Dranken» (+12.31 %) en «Diensten aan de lokale Collectiviteiten» (+12.27 %). De negatieve prestaties betreffen de «Grondstoffen» (-14.38 %), de «Oliesector» (-12.86 %), de Banken (-4.89 %), de Industriële Goederen (-3.47 %) en de «Distributie» (-2.31 %). 13
WISSELKOERSEN EN GRONDSTOFFEN Goud Het goud eindigt op 1184,86 $ per ounce, d.i. een maandelijkse stijging van +1.49 % (ongeveer -2 % over het jaar). Brent De prijs van een olievat daalde tot 55,76 $, dit is een verlies van -19,17 % over december. In het totaal zakte hij ongeveer 49 % over 2014. Eurodol De eurodol blijft dalen en sluit af op 1,21 (-2,69 %) over de maand en -12 % over het jaar. 14
BIJLAGE Rentevoeten 15
Aandelen, grondstoffen en forex 16
DIRECTIE FINANCIËN front-office.finances@ethias.be Verantwoordelijke uitgever : Sébastien Gilis, rue des Croisiers 24 à 4000 LIÈGE Opmaak : infographie@ethias.be JURIDISCHE INFORMATIE Deze publicatie is van informatieve aard. Zij is gebaseerd op onze eigen analyse van de financiële markten alsook op inlichtingen van derden die als voldoende betrouwbaar worden beschouwd. Ethias geeft evenwel geen enkele garantie met betrekking tot de volledigheid, de juistheid, de relevantie en de actualiteit van de gepubliceerde informatie. Ethias draagt bijgevolg geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot deze gegevens. Deze publicatie heeft als doel u te informeren over de situatie die op de financiële markten heerst. Zij houdt onder geen beding een professioneel advies, een voorstel of een aanbod van Ethias in om te investeren of te desinvesteren in bepaalde financiële markten of instrumenten. Ethias draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de eventuele schade opgelopen ten gevolge van een beslissing gebaseerd op de gepubliceerde informatie.