Techniek in het VMBO
Projectkaart Functiekaarten Opdrachtkaarten Formulieren Instructiekaarten
Colofon Deze bedrijfssimulatie Elektrotechniek is ontwikkeld in een projectenprogramma in het kader van de Regeling regionale vernieuwingsprojecten vmbo 2003. Het projectenprogramma werd mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB) en regionale installatiebedrijven. Opdrachtnemer en projectmanagement KPC Groep, s-hertogenbosch Projectmanager VanderLinden Zakelijk BV, Schijndel Projectleiding C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Idee C. van de Graaf & Partners, Amstelveen OTIB, Woerden Opleidingskundige realisatie C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoud C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoudelijke redactie OTIB, Woerden Inhoud instructiekaart Technika 10 Nederland Ontwerp Hollands Lof ontwerpers bv, Haarlem Vormgeving / Drukken Accentdesign, Mijdrecht Verweij Printing, Mijdrecht Platform Technische Installaties April 2008
Projectkaart
Projectkaart Situatie In je agenda zie je dat je over vier dagen een repetitie hebt. Je moet eigenlijk ook nog die woordjes voor Engels leren. Je vader en moeder vinden je schoolresultaten wat tegenvallen en willen dat je meer tijd aan je huiswerk gaat besteden. Daar zit je dan op je kamer. De computer heb je opgestart om oefeningen Engels te gaan maken. Automatisch meldt de computer je aan voor MSN-messenger. Twee vrienden zijn ook online. Eigenlijk heb je meer zin om met ze te chatten, maar wat als je vader of moeder nu opeens binnen komt? Dan zien ze dat je niet met je huiswerk bezig bent. Daar moet toch iets op te vinden zijn? Dat je gewaarschuwd wordt, als je vader of moeder naar je kamer komt. Je besluit een hip Fiber Optic-, disco- of flitslampje neer te zetten op je bureau die aan en uit gaat als je vader of moeder voor je kamerdeur staat. Dan kan je snel nog even van het computerscherm verwisselen naar die Engelse woordjes. Je gaat nu samen met een vriend uitzoeken hoe je zoiets kunt maken. Functies Monteur Assistent-monteur Tijd 8 uur Eindproduct Een benaderingsschakeling die een waarschuwingslamp aanschakelt als je vader of moeder komt kijken op je kamer. Stappen Aanleggen installatie Monteren installatie Inwerking stellen installatie Opleveren installatie Beschrijving voor vriend maken Wensen eisen De installatie moet onzichtbaar zijn voor anderen De installatie moet lange tijd mee gaan Veilig werken met de materialen
Projectkaart Opdrachtkaarten Dit zijn kaarten om mee te werken. Uitvoeringsfase Projectplanning Materialen & Materieel Montage / productie Testen Gebruiksaanwijzing Opleveringsfase Projectoplevering Administratie Evaluatiefase Projectevaluatie Formulieren Dit zijn formulieren om te kopiëren. Projectplanning Installatietekening Weekstaat Installatietekening Magazijnbon Weekstaat Installatietekening Weekstaat Weekstaat Gebruiksaanwijzing Weekstaat Gebruiksaanwijzing Weekstaat Weekstaat Magazijnbon Evaluatieformulier
Functiekaarten
Functiekaart Monteur Als monteur ben je vooral bezig met het monteren van de installatie. Maar ook moet je contact met de klant onderhouden en de planning bewaken. Taken Onderhouden contact met de klant. Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1010. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen installatiewerkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatiewerkzaamheden. Opleveren van de installatie. Opstellen gebruiksaanwijzing. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden van de uren. Aandachtspunten In de offerte staat: de opdracht van de klant; het aantal uren dat je mag besteden; de materialen die je nodig hebt. Als monteur moet je goed op deze punten letten.
Functiekaart Assistent-monteur Als assistent-monteur ben je vooral bezig met het monteren van de installatie. Maar je moet ook bijhouden hoeveel uur je werkt en welke materialen je gebruikt. Taken Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1010. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen werkzaamheden. en veilige werkomgeving. Ondersteunen monteurs bij het uitvoeren. van installatiewerkzaamheden. Verantwoorden van de uren. Opruimen van de overgebleven materialen. Aandachtspunten Kwaliteit eigen werk. Goede samenwerking met collega s.
Opdrachtkaarten
Opdrachtkaart Projectplanning Hoe ziet de planning eruit? Voordat jullie beginnen met het maken van de vader / moeder-staat-voorde-deur-verklikker, moeten jullie gaan plannen wat er allemaal moet gebeuren om deze zogenaamde benaderingsinstallatie te kunnen maken. Jullie maken een planning voor wat er moet gebeuren en hoeveel tijd dat gaat kosten. Stappen 1 Gesprek met je vriend over hoe jullie de verklikker gaan maken. 2 Maak de projectplanning. Projectplanning 3 Maak een installatietekening. Installatietekening 4 Bespreek de planning en installatietekening met de docent. 5 Gaan jullie allen akkoord met de planning? Zet dan een handtekening onder de projectplanning. Laat de docent ook tekenen. Projectplanning 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden
Opdrachtkaart Projectplanning Aandachtspunten Zijn er momenten (uren) waarvan je nu al weet dat je niet aan het project kan werken? Houd de uren bij die je bezig bent met deze opdracht.
Opdrachtkaart Materialen en materieel Wat hebben we nodig? Om de installatie te kunnen monteren heb je nodig: materialen (buis, draad, montagematerialen); materieel (ladder, speciaal gereedschap); hulpmiddelen en gereedschappen. Wat heb je bij deze installatie nodig? Maak een lijst met de materialen die jullie moeten kopen. Daarna gaan jullie het materiaal bestellen bij de winkel. Stappen 1 Kijk nog eens naar de installatietekening. Maak een stroomkringen bedradingsschema. Installatietekening 2 Bepaal hoeveel materiaal jullie nodig hebben. 3 Maak een materialenlijst. Magazijnbon 4 Schrijf op welke hulpmiddelen, materieel en gereedschappen nodig zijn. Magazijnbon 5 Bestel het materiaal, gereedschap en materieel. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Opdrachtkaart Materialen en materieel Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Catalogi Internet Stroomkringschema maken Bedradingsschema maken Aandachtspunten Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan de veiligheid bij de installatie (beschermingsmiddelen).
Opdrachtkaart Montage / productie Aan de slag! Jullie hebben de werkzaamheden voorbereid: de planning is klaar; het materiaal is besteld. Nu gaan jullie het Fiber Optic-, disco- of flitslampje monteren met bijbehorende verklikker. Stappen 1 Bekijk de schets die jullie hebben gemaakt van de installatie. Installatietekening 2 Maak een druksensor. 3 Monteer de Fiber Optic-lamp volgens de voorschriften van de fabrikant. 4 Sluit de druksensor aan op de Fiber Optic-lamp. 5 Sluit de druksensor aan op de 12 volt aansluitklemmen (secundaire deel) van de trafo. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Spanning Stroom / stroomkring Geleider / isolator Stroomcircuit aanleggen Bedrading aanleggen Draden aan elkaar koppelen Druksensor maken
Opdrachtkaart Montage / productie Aandachtspunten Veiligheid. Draag bij voorkeur schoenen met rubberen zolen en zorg dat je handen niet vochtig of nat zijn. Werk nooit aan een elektrische installatie waar nog spanning op staat. Zet nooit spanning op een elektrische installatie die nog niet afgemonteerd is. Controleer met een spanningstester of de spanning uitgeschakeld is. Denk aan een goede samenwerking.
Opdrachtkaart Testen Werkt het goed? Jullie hebben de verklikker geïnstalleerd. Maar werkt de installatie goed? Of ontbreekt er nog iets? Samen met de docent zetten jullie de installatie in werking. Controleer of de installatie goed werkt. Stappen 1 Controleer eerst met een spanningstester of pieper of de installatie werkt. 2 Bij onjuiste werking: fout opsporen en herstellen. 3 Controleer de werking nogmaals. 4 Vraag de docent om spanning op de installatie te zetten. 5 Maak de installatie gereed voor gebruik. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Test Meten Veiligheid Stroomkringschema Bedradingsschema
Opdrachtkaart Testen Aandachtspunten Fouten zoeken. Storing verhelpen. Overleggen met een collega. Eigen mening geven. Eigen werk evalueren.
Opdrachtkaart Gebruiksaanwijzing Hoe werkt het? De installatie is klaar. En werkt! Maar nu wil een goede vriend van jullie ook wel zo n verklikker hebben voor zijn eigen kamer. Jullie maken voor hem een beschrijving van hoe je deze verklikker gemaakt hebt en hoe het werkt. Stappen 1 Maak de gebruiksaanwijzing. Gebruiksaanwijzing 2 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aandachtspunten Let op het schriftelijke taalgebruik. Zorg ervoor dat het werk er verzorgd uitziet. Houd de uren bij die jullie bezig zijn met deze opdracht.
Opdrachtkaart Projectoplevering Lever de installatie op! Nu is de installatie klaar voor gebruik. Jullie gaan het aansluiten op je kamer. Jullie vriend is meegekomen om te kijken hoe het eruit ziet. Licht gelijk de gebruiksaanwijzing, die je voor zijn installatie hebt gemaakt, toe. Stappen 1 Spreek met jullie vriend af wanneer je de installatie gaat aansluiten op je kamer, zodat hij er bij kan zijn. 2 Leg aan je vriend uit hoe de installatie werkt en laat dit zien. Gebruiksaanwijzing 3 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Houd de uren bij die jullie bezig zijn met deze opdracht.
Opdrachtkaart Interne administratie Rond het project af! De benaderingsinstallatie werkt en heb je aangesloten op je kamer. Het laatste onderdeel van het project is het bijwerken van je administratie. Jullie berekenen hoeveel uur aan de opdracht is besteed. Ook stellen jullie vast wat het materiaalverbruik is. De overgebleven materialen verzamelen jullie en worden teruggebracht naar de winkel / magazijn als het nog bruikbaar is. Stappen 1 Verzamel de lijsten met de uren die jullie bijgehouden hebben. Weekstaat 2 Reken uit hoeveel uur jullie aan de opdracht hebben besteed. Weekstaat 3 Vul op de magazijnbon in welke materialen over zijn. Magazijnbon 4 Breng de overgebleven materialen en gereedschappen terug naar het magazijn. 5 Lever de lijst met uren en de magazijnbon in bij de leerkracht. Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aandachtspunten Ga zorgvuldig om met materiaal. Zorg dat de opdracht binnen de geplande tijd af is.
Opdrachtkaart Projectevaluatie En hoe is alles gegaan? Jullie hebben de verklikker geïnstalleerd in de kamer. En jullie hebben vastgesteld: hoeveel uur jullie aan het project hebben besteed; hoeveel materialen jullie hebben gebruikt. Niet gebruikt materiaal en materieel is weer terug in het magazijn. Is alles opgeruimd? Dan is het nu tijd om terug te kijken op de uitvoering van het project. Stappen 1 Maak een afspraak met de docent. 2 Kijk zelf terug op de uitvoering van het project. Evaluatie 3 Bespreek het evaluatieformulier met de docent. Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Omgaan met kritiek.
Formulieren
Formulier Projectplanning Namen: Project: Projectnummer: Activiteit Wie (naam) Geplande tijd Tijd p.p. Planning bespreken Materialen en gereedschappen bestellen Monteren verklikker en Fiber Optic-lamp Testen Gebruiksaanwijzing maken Evaluatie Totaal 8 uur Paraaf: (Naam): Paraaf: (Naam):
Formulier Installatietekening Schets de installatie.
Formulier Weekstaat Namen: Project: Projectnummer: Week: Datum Functie Uitgevoerde werkzaamheden Uren Totaal aantal uren
Formulier Magazijnbon Naam aanvrager: Levering: Project: Projectnummer: Datum: Retour: Materialen / componenten / toestellen / etc. Aantal Omschrijving Over Speciaal gereedschap / materieel Aantal Omschrijving Over Paraaf aanvrager: Paraaf magazijnmedewerker: Tweede paraaf retour magazijnbon Tweede paraaf retour magazijnbon
Formulier Gebruiksaanwijzing Maak een tekening van de installatie.
Formulier Gebruiksaanwijzing Beschrijf voor je vriend de werking van de verklikker.
Formulier Evaluatie Namen: Project: Projectnummer: Week / weken: 1 Waren de taken aan het begin van het project voor iedereen duidelijk? Ja / Nee Nee, wat niet? 2 Wat vonden jullie moeilijk? 3 Welke werkzaamheden waren makkelijk? 4 Wat zouden jullie de volgende keer anders doen?
Formulier Evaluatie 5 Hebben jullie de planning gehaald? Ja: Waardoor komt dat? Nee: Welk deel van de planning hebben jullie niet gehaald? En hoe komt dat? 6 Wat hebben jullie van dit project geleerd? 7 Welke onderdelen of werkzaamheden vonden jullie het leukst om uit te voeren?
Instructiekaarten
Instructiekaart elektrotechniek sanitairtechniek verwarmingstechniek watertechniek Druksensor maken Eigenschappen Leg de verklikker onder de vloermat, je wordt dan op tijd door een lampje gewaarschuwd dat er iemand voor de deur staat. Materialen 1 Materialen lampje, 6 volt en een fitting soepel elektriciteitssnoer 150 cm batterij 9 volt en een batterijclip 2 velletjes stevig papier of karton (A5) aluminiumfolie dun schuimplastic of bubbeltjesfolie plakband en dubbelzijdig plakband 4 spijkertjes plankje multiplex Gereedschappen schaar priem hamer kniptang striptang 2 3 Stappen 1 Pak de snoertjes van de batterijclip. Knip de uiteinden van de snoertjes een klein stukje af. Strip de uiteinden nu opnieuw. Let op, dit zijn erg dunne snoertjes, dus stel de striptang goed af. 4 5 2 Druk de clip op de batterij. Kun je nu het lampje laten branden? 3 Knip twee stukken snoer van elk 75 cm lang. Strip de uiteinden minstens 2 centimeter. 7 4 Zie je de dunne koperdraadjes? Trek de draadjes een beetje uit elkaar. Draai ze dan om elkaar heen tot een dikke draad. Doe dit met de uiteinden van alle snoertjes.
Instructiekaart elektrotechniek sanitairtechniek verwarmingstechniek watertechniek Druksensor maken 5 Je fitting heeft twee pootjes met elk twee gaten erin. Pak de clip, steek het uiteinde van één snoertje door het gat, dicht bij de fitting. Draai het uiteinde om het snoer, zo zit het goed vast. 6 Maak op die manier ook een van de lange snoeren vast aan de andere kant van de fitting. 9 11 7 De batterij zet je vast op het plankje met een stukje dubbelzijdig klevend tape. 8 Zet de fitting met spijkertjes vast, maar maak eerst een gaatje met de priem. 9 Maak het tweede lange snoer vast aan het andere snoertje van de batterijclip. 12 10 Sla twee spijkertjes langs de zijkant van het hout. 11 Knoop de snoertjes voorzichtig om deze spijkers heen. Zo raken ze straks niet los. 14 12 Knip een stuk aluminiumfolie, iets groter dan je vel papier. Vouw het om het papier en plak het vast aan de achterkant. 13 Doe dit ook met het tweede vel papier. 15 14 Knip zes stukjes schuimplastic. Plak ze vast met kleine stukjes plakband. 15 Pak de uiteinden van de twee snoeren. Plak elk uiteinde met plakband op een stuk folie. 17 16 Leg beide vellen op elkaar. Het schuimplastic zit ertussen. 17 Draai het lampje in de fitting. Druk op het karton..., brandt je lichtje? Dan is je alarm klaar!
Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf Postbus 416 3440 AK Woerden T 0800 8855885 F 0348 43 73 45 E servicedesk@otib.nl I www.otib.nl In OTIB zijn vertegenwoordigd: